محمد حسن خان کلیم رقم

(خطاط، خوشنویس و اردو شاعر (ولادت: ٢٩-جولائی-١٩١٦ء ۔ وفات: ١٤-اکتوبر-١٩٧١ء)

تعارف

ناں

محمد حسنؔ خان  ولد  حافظ محمد عبداللہ خان چشتی لنگاہ

وِلادت

29 جولائ‏ی 1916ء۔ قدیر آباد۔ ملتان۔

رِحلت

14 اکتوبر 1971ء۔ قدیر آباد۔ ملتان۔

مدفون

قبرستان شاہ حسن پروانہ۔ ملتان۔

ابتدائی احوال

محمد حسن خان کلیم (محمد حسن) د‏‏ی مادر بولی ملتانی (سرائیکی) سی۔ آپ دے آب و جد نسلاً ’لنگاہ‘ خاندان تو‏ں سن تے ایہ ملتان دے مضافات وچ پندرہ میل دے فاصلہ اُتے واقع علاقہ جھوک وینس وچ رہندے سن ۔ محمد حسنؔ کلیم 1916 ء وچ محلہ قدیر آباد وچ پیدا ہوئے۔

اعزازات

• آپ دے استاد نے محمد حسن خان نو‏‏ں ’’کلیم رقم‘‘ دے فنی ناں تو‏ں نوازیا۔ تے فیر اس ناں تو‏ں فنی حلفےآں وچ پہچان پائی۔
• قیامِ پاکستان دے بعد لاہور وچ تاج الدین زريں رقم نو‏‏ں خطاط الملک دے لقب تو‏ں نوازیا گیا۔ اُنہی دناں خوشنویس یونین بارے مشورے تے خدمات دے اعتراف وچ خطاط الملک تاج الدین زريں رقم نے اپنے ساتھی "کلیم رقم (محمد حسن خان)" نو‏‏ں "احسن التحریر" دے فنی لقب تو‏ں نوازیا۔

فن خطاطی  وچ خدمات

کلیم رقم احسن التحریر (محمد حسن خان) خطِ نسخ دے بلند پایہ ماہر سن ۔ نسخ و ثلث د‏‏ی بے شمار طرزاں د‏‏ی تحریر اُتے آپ نو‏‏ں عبور حاصل سی ۔ آپ د‏‏ی تحریر شدہ نستعلیق وچ ایرانی تے لاہوری طرزاں دا درمیانی پہلو نمایاں سی جو فنی حلفےآں وچ ’’ملتانی طرزِ نستعلیق‘‘ کہلیایا۔ مذہبی کتاباں، سیاسی و سماجی اجتماعات دے پوسٹر، تبلیغی لٹریچر اس ضمن وچ آپ دے تحریر کردہ فن پارے نادر قیمت دا درجہ رکھدے سن ۔

فن شعر گوئی وچ خدمات

کلیم رقم (محمد حسن خان) نے خوشنویسی دے نال نال میدانِ شعر و سخن وچ وی طبع آزمائی کيتی۔ دوست احباب د‏‏ی شادیاں اُتے سہرے لکھے، منقبت تے نعت وی خصوصی طور اُتے کہی۔

احوال ایامِ آخر

بلند فشارِ خون دے عاضہ وچ مبتلا ہونے دے باعث 1970ء وچ ہفتہ بھر نشتر ہسپتال وچ زیرِ علاج رہے تے شفاء یاب ہوئے۔ 1971ء وچ آپ دے وڈے فرزند محمد مختار حسن (ایم اے) گرداں دے مرض وچ مبتلا ہوئے گئے۔ میو ہسپتال وچ اک چھوٹے تو‏ں آپریشن دے ذریعے گردے صاف کرنے دا عمل شروع کیتا گیا اِس دوران وچ بقضائے اِلٰہی فوت ہوئے گئے۔ اپنے 28 سالہ اولادِ اکبر دے اِنتقال دے بعد اپنی زندگی دے اَڑھائی ماہ بمشکل گزار سک‏‏ے تے مورخہ 14 اکتوبر 1971ء  رات دے پچھلے پہر بلند فشارِ خون دے شدید حملہ دے باعث دِماغی رَگ پھٹنے تو‏ں اِنتقال فرما گئے۔

اَولادِ نرینہ

محمد مختار حسن خان(مرحوم)

حافظ محمد اقبال احسن خان لنگاہ (المعروف: ابن کلیم احسن نظامی)

محمد جمیل احسن خان

محمد خلیل احسن

محمد جلیل احسن تے اک بیٹی ہوئی۔

حُسنِ کلام

پیغامِ کلیم  (نظم)

مشکل جو سی اَب کر دتا آسان ہر اِک راز کو

خوشخط لکھو، قانون تو‏ں سمجھو قطاں دے راز کو

منیا سلِپ کاپی وی اے اُستاد اڑے وقت کی

فیر بغیر اُستاد دے سمجھو گے کِداں راز کو

محنت کرو گے ناں وی پائو گے تے اِنعام بھی

گر سمجھ لو گے قلم دے اِس انوکھے راز کو

ہے ایہ ناممکن کوی، ممکن نو‏‏ں ناممکن کہو

اِس لئی ظاہر کیتا اے تسيں پہ اساں راز کو

فاضل بنو، ایم اے کرو، علّامہ بن جائو جے

ہوئے گی عزت گر سمجھ لو خوشخطی دے راز کو

ہے اِشارہ ایہ ’’کوئی محنت بِنا، نامی نہیں‘‘

پا لیا جس نے وی محنت تو‏ں کلیمؔ اِس راز کو

سِہرا بتنیڑے شادی خانہ آبادی صاحبزادہ محمد منیر احمد خلف الرشید حضرت حافظ محمد دِلدار بخش ؒ

رنگینیٔ فضائے شبِ ماہتاب دیکھ

آغوشِ حُسن وچ اے کوئی محو خواب دیکھ

نرگس دے پھُل خوب نيں انہاں وچ گلاب دیکھ

بلّور دے گلاس وچ رنگ شراب دیکھ

نوشہؔ دے رُخ پہ جلوئہ حسن و شباب دیکھ

پھُلاں د‏‏ی پَتّیاں وچ ہويا اِضطراب دیکھ

دُلہا مہِ منیرؔ تاں دُلہن اے چاندنی

دِلدارؔ بخش د‏‏ی نگہِ اِنتخاب دیکھ

ہاں شاہ بخشؔ یا کہ جنابِ حسینؔ بخش

مسرور ہوئے رہے نيں سبھی شیخ و شاب دیکھ

نيں باغ باغ ہوئے رہے کیتا حامدؔ و حفیظؔ

اب فرحتِ بشیرؔ فضیلت مآب دیکھ

گوندھی ہوئی اے اِس وچ محبت کلیمؔ کی

لایا اے لکھ دے سِہرا عجب لاجواب دیکھ

(مورخہ 25نومبر 1956ء۔ بروز اتوار شب)