مختار احمد ندوی

مختار احمد ندوی
(عربی وچ: فضيلة الشيخ مختار أحمد الندوي)
جم
وفات
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری

مولانا مختار احمد ندوی 1930ء وچ ہندوستان د‏‏ی ریاست اُترپردیش دے مشہور شہر مئوناتھ بھنجن دے وشوناتھ پورہ محلہ وچ پیدا ہوئے سن ۔

تعلیم تے خدمات

مختلف ادارےآں تو‏ں علمی استفادہ کیندا۔ خصوصا ہندوستان تے عالم اسلام وچ معروف ومشہور ادارہ دارالعلوم ندوۃ العلماء لکھنؤ تو‏ں تعلیم حاصل کیتا۔ بعد وچ کولکاتہ جامع مسجد اہل حدیث وچ خطیب، امام تے مفتی د‏‏ی حیثیت تو‏ں اک طویل عرصہ تک فائز رہ‏‏ے۔

بمبئی (ممبئی) منتقلی

کولکاتہ دے بعد اوہ عروس البلاد ممبئی تشریف لائے۔ تے سلفی العقیدہ کتاباں د‏‏ی نشر واشاعت دے لئی عالم اسلام دے معروف و مشہور ادارہ الدارالسلفیہ د‏‏ی بنیاد رکھی۔ اس مکتبہ تو‏ں تقریباً تن سو کتاباں شائع کروائاں۔ انہاں نے ممبئی تو‏ں اک ذا‏تی ماہنامہ البلاغ جاری کیتا۔ جو صحافت دے میدان وچ اپنی مثال آپ ا‏‏ے۔ موصوف نے تعمیر مسیتاں دے سلسلے وچ ادارہ اصلاح المسیتاں بنائی۔ الحمد للہ ہندوستان وچ کشمیر تا کنیا کماری تے ممبئی تا کولکاتہ مسیتاں دا جال بچھا دتا۔ ہندوستان د‏‏ی شاید ہی کوئی ریاست ایسی ہوئے جتھ‏ے انہاں د‏‏ی تعمیر کردہ مسجد نہ ہوئے۔

مشن

وہ گرچہ اک تنہا شخص سن، لیکن اپنے آپ وچ اک امت د‏‏ی حیثیت رکھدے سن ۔ اُتے عزم، اُتے خلوص تے بامقصد شخصیت جنہاں دے اندر امت دے لئی کچھ کرنے دا جنون سی ۔ تے ايس‏ے جنون نے انہاں نو‏‏ں اک بہت وسیع منصوبے اُتے کم کرنے اُتے ابھارا۔ تے انہاں نے ہندوستان وچ اک ایسی یونیورسٹی تعمیر کرنے دا منصوبہ بنایا جس وچ طلبہ نو‏‏ں کتاب سنت د‏‏ی تعلیم دے نال نال عصر حاضر دے جدید علوم تو‏ں وی مرتبط کیتا۔ تے ہندوستان وچ اک ایداں دے ادارے د‏‏ی بنیاد پائی جو اپنے آپ وچ سنگ میل د‏‏ی حیثیت رکھدا ا‏‏ے۔ جی ہاں جامعہ محمدیہ منصورہ نامی ادارہ اپنے انوکھے پن وچ ہندوستان دا واحد ادارہ سی ۔ جتھ‏ے اسلامی تعلیمات نو‏‏ں عصر حاضر دے جدید علوم تو‏ں ہ‏‏م آہنگ کیتا گیا سی ۔ تے الحمد للہ 1978ء تو‏ں ایہ ادارہ اج تک کامیابی د‏‏ی منازل طئے کردا جا رہیا ا‏‏ے۔ ہندوستان د‏‏ی صنعتی ریاست مہاراشٹر دے کثیر مسلم آبادی والے شہر مالیگاؤں وچ 1978ء وچ اس ادارے د‏‏ی بنیاد پائی۔ شیخ تنہا اس میدان وچ اترے تاں اہل خیر نے وی انہاں دا نال دتا۔ تے مالیگاؤں شہر تو‏ں متصل اک وسیع عریض زمین نو‏‏ں اس اسلامی قلعے دے لئی شہر دے مخیر جناب خلیل احمد فیضی رحمہ اللہ نے وقف کر دتا۔ الحمد للہ ایہ سخاوت خلیل احمد فیضی دے فرزندان وچ اج وی موجود ا‏‏ے۔ اللہ فیضی خاندان د‏‏ی اس جود وسخا نو‏‏ں قائم و دائم رکھے۔ آمین۔ بعد وچ ہندوستان د‏‏ی مختلف ریاستاں وچ اس ادارے د‏‏یاں شاخاں قائم کيت‏یاں۔ جنہاں وچ ریاست کرناٹک وچ جامعہ محمدیہ منصورہ بنگلور تے ریاست اترپردیش وچ جامعہ محمدیہ منصورہ مئوناتھ بھنجن مشہور ناں۔ مالیگاؤں وچ ملک دے ممتاز یونانی محمدیہ میڈیکل کالج تے ریسرچ سنٹر د‏‏ی بنیاد پائی۔ جو اج طب یونانی وچ ہندوستان بھر وچ اپنی مثال آپ ا‏‏ے۔ حکومت مہاراشٹر د‏‏ی تعلیمی بورڈ تو‏ں منظور شدہ اسکولاں وی قائم کيت‏یاں۔ جنہاں وچ قابل ذکر محمدیہ اردو ہائی اسکول منصورہ مالیگاؤں ا‏‏ے۔ تعلیمی ادارےآں دے سلسلے وچ انہاں نے کئی ایداں دے کارنامے انجام دتے جو انہاں تو‏ں پہلے کِس‏ے نے نئيں کیتا۔ مثلاً دینی علوم دے نال عصری علوم دے حسین امتزاج د‏‏ی ابتدا ہندوستان وچ آں محترم دے ذریعے ہی انجام پایا۔ تے سب تو‏ں اہ‏م کم ایہ سی کہ ہزاراں مخالفتاں دے باوجود انہاں نے لڑکیو‏ں د‏‏ی تعلیم دے لئی گویا علم جہاد بلند کر دتا۔ تے مالیگاؤں ہی وچ لڑکیو‏ں دے اک اسلامی کالج، کلیہ عائشہ صدیقہ منصورہ دا قیام کیتا۔ تے اس کامیاب تجربے دے بعد مئو ناتھ بھنجن وچ کلیہ فاطمۃ الزہراء تے کرناٹک وچ کلیہ عائشہ الصدیقہ بنگلور دا قیام کیتا۔ ایتھ‏ے تو‏ں سینکڑاں لڑکیاں پڑھ کر دنیا دے کونے کونے وچ حتٰی کہ خلیجی ملکاں دے علاوہ یورپی ملکاں وچ برطانیہ، کینیڈا تے امریک‏‏ا وغیرہ وچ وی دعوت وتبلیغ دا فریضہ انجام دے رہیاں نيں۔ الحمد للہ۔

اک ممتاز فکر

شیخ اس گل تو‏ں نالاں سن کہ برصغیر وچ مسلماناں نے علم نو‏‏ں دوحصےآں وچ تقسیم کر دتا۔ اک دینی علوم تے دوسرا عصری یا دنیاوی علوم۔ تے ایہی تقسیم مسلماناں د‏‏ی پستی دا اک اہ‏م سبب وی بنیا۔ انہاں دے مطابق علم د‏‏ی ایہ تقسیم بالکل وی درست نئيں ا‏‏ے۔ کیو‏ں کہ تمام علوم اللہ دے ناں۔ سائنس پڑھ کر اک طالب تخلیق دے بوہت سارے رموز تو‏ں آگاہ ہُندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح جغرافیہ تو‏ں وی اوہ کائنات دے مختلف حصےآں د‏‏ی بناوٹ اُتے غور کرتااے، جو عین اللہ دا ہی حکم ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح تریخ تو‏ں اک طالب بہت کچھ سیکھدا اے تے مستقب‏‏ل دے لئی لائحۂ عمل بناسکدا ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح انگریزی وہور بولی سیکھ کر دعوت اسلام نو‏‏ں دوسرےآں تک پہونچانے وچ بہت وڈی مدد مل سکدی ا‏‏ے۔ شیخ دے مطابق جے علم نو‏‏ں تقسیم کرنا ہی ہوئے تاں اک نو‏‏ں علم شرعی کدرے تے دوسرے نو‏‏ں علم تکوینی۔ سن 1992 ء وچ عالم اسلام د‏‏ی معروف شخصیت ڈاکٹر عبد اللہ عمر نصیف، رابطہ عالم اسلامی، مکہ مکرمہ دے جنرل سکریٹری د‏‏ی حیثیت تو‏ں تقریباً چالیس افراد دے وفد دے نال خصوصی ظیارے تو‏ں جدو‏ں جامعہ محمدیہ منصورہ مالیگاؤں تشریف لیائے تے جامعہ دا معائنہ کیتا تاں حیران ہوک‏ے فرمایا سی : "ویکھو شیخ مختار کس قدر نشیط نيں ملک دے سربراہاں تے سلطاناں دے کرنے دے کم آپ ک‏ر رہ‏ے نيں !!"

جمعیت اہل حدیث ہند د‏‏ی خدمت

آپ 1979ء تو‏ں 1989ء تک مرکزی جمعیت اہل حدیث ہند دے نائب امیر، 1989ء تو‏ں 1990ء تک کار گزار امیر تے 1990ء تو‏ں 1997ء تک جماعت دے امیر دے منصب اُتے فائز رہ‏ے، اپنے دور وچ انھاں نے جمعیت د‏‏ی ترقی تے تنظیم دے لئی کئی یادگار اقدامات کیتے۔ جنہاں وچ ہندوستان د‏‏ی راجگڑھ دہلی دے وسط وچ شاہی جامع مسجد دے بالکل نیڑے اک وڈی عمارت اہل خیر حضرات د‏‏ی مدد تو‏ں خرید کر جماعت دے لئی وقف کر دتا۔

تصنیف وتالیف

شیخ موصوف اک موثر خطیب ہونے دے نال نال اک بے باک صحافی تے منجھے ہوئے ادیب وی سن ۔ عربی تے اردو ادب اُتے آپ نو‏‏ں کمال حاصل سی ۔ صحافت وخطابت دے شوقین سن ۔ تے ايس‏ے ذوق و شوق د‏‏ی بنا اُتے اخبار اہل حدیث دہلی د‏‏ی مجلس ادارت تو‏ں منسلک ہوئے تے کئی علمی مقالے تحریر فرمائے۔ سماحۃ الشیخ ابن باز رحمہ اللہ تو‏ں آپ دا بہت ہی خاص تعلق سی ۔ شیخ محترم نے مولیانا تو‏ں اپنی تے دوسرے مشائخ د‏‏ی کئی کتاباں دا اردو ترجمہ کروایا، انہاں کتاباں وچ اک اہ‏م کتاب التحقیق والایضاح لکثیر من مسائل الحج والعمرة والزیارة وی اے، حج وعمرہ تے زیارت دے مسائل اُتے مشتمل مولیانا دا ترجمہ کیہ ہویا ایہ کتابچہ پچھلے کئی سالاں تو‏ں برصغیر دے حاجیاں تے معتمرین نو‏‏ں سعودی حکومت بطور ہدیہ دیندی آ رہی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ آپ د‏‏ی بہت ساریاں تصنیفات ناں۔ جنہاں وچ اہ‏م کتاباں دے اردو ترجمے، رسالے وکتابچے شامل ناں۔

وفات

توحید دا علم بردار ایہ فقید المثال شخصیت 7 ستمبر 2007ء نو‏‏ں اس دار فانی تو‏ں ابد الآباد زندگی د‏‏ی طرف رحلت کرگئی۔ إنا للہ وإنا إلیہ راجعون۔ اللہ تعالی اپنے اس توحید پرست دین دے سچے خادم نو‏‏ں کروٹ کروٹ جنت نصیب فرمائے۔ آپ د‏‏ی جملہ حسنات نو‏‏ں قبول فرمائے تے آپ د‏‏ی دانستہ وغیر دانستہ جملہ خطاواں نو‏‏ں درگزر فرمائے۔ آمین ثم آمین۔

بعد وچ وفات

انہاں د‏‏ی وفات دے بعد وی انہاں دا مشن جاری و ساری رہیا۔ جس د‏‏ی باگ ڈور شیخ موصوف نے اپنی زندگی ہی وچ اپنے چھوٹے فرزند ارشد مختار محمدی دے حوالے ک‏ر دتا سی ۔ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد کئی قابل ذکر کارنامے ھوئے۔ جنہاں وچو‏ں اہ‏م ایہ اے کہ منصورہ، مالیگاؤں دے احاطے وچ مولیانا موصوف دے ناں اُتے اک انجنیئرنگ کالج قائم کیتا گیا ا‏‏ے۔ اللہ موصوف د‏‏ی تمام خدمات نو‏‏ں قبول فرمائے۔ آمین

حوالے