مشرقی پاکستان صوبائی اسمبلی
| مشرقی بنگال قانون ساز اسمبلی (۱۹۴۷ء–۱۹۵۵ء) مشرقی پاکستان صوبائی اسمبلی (۱۹۵۵ء–۱۹۷۱ء) পূর্ববঙ্গ আইন সভা পূর্ব পাকিস্তান প্রাদেশিক সভা | |
|---|---|
.svg) | |
| قسم | |
| قسم | Unicameral |
| تاریخ | |
| قیام | 1947 |
| سبکدوش | 1971 |
| ماپہلے | Bengal Legislative Council Bengal Legislative Assembly |
| مابعد | Constituent Assembly of Bangladesh |
| نشستاں | 300 (1971)[۱] |
| انتخابات | |
پچھلے انتخابات | 1970 East Pakistan Provincial Assembly election |
| مقام ملاقات | |
| ڈھاکا، پاکستان | |
مشرقی پاکستان صوبائی اسمبلی، جسنوں ۱۹۴۷ء تے ۱۹۵۵ء دے درمیان وچ مشرقی بنگال قانون ساز اسمبلی دے ناں توں جانیا جاندا سی، ۱۹۴۷ء تے ۱۹۷۱ء دے درمیان وچ مشرقی پاکستان دی صوبائی مقننہ سی۔ ایہ ۱۹۴۷ء توں ۱۹۵۵ء تک مشرقی بنگال اسمبلی دے ناں توں جانی جاندی سی، اس دے بعد صوبائی ناں تبدیل کيتا گیا سی۔ مقننہ بنگال قانون ساز کونسل تے بنگال قانون ساز اسمبلی دا جانشین سی، جو ۱۹۴۷ء وچ بنگال دی تقسیم دے دوران وچ مشرقی بنگال تے مغربی بنگال دے درمیان وچ تقسیم ہو گئے سن ۔ ایہ پاکستان دی سب توں وڈی صوبائی مقننہ سی۔ ۱۹۵۴ء تے ۱۹۷۰ء وچ صرف دو بار انتخابات ہوئے۔
۱۹۷۱ء وچ بنگلہ دیش دی آزادی دے دوران وچ ، قومی اسمبلی پاکستان تے مشرقی پاکستان دی صوبائی اسمبلی دے لئی منتخب ہوݨ والے بوہتے بنگالی ارکان بنگلہ دیش دی آئین ساز اسمبلی دے رکن بن گئے۔
تریخ[سودھو]
بنگال دی تقسیم[سودھو]
۲۰ جون ۱۹۴۷ء نوں بنگال قانون ساز اسمبلی دے ۱۴۱ مشرقی بنگالی قانون سازاں نے بنگال دی تقسیم اُتے ووٹ دتا، ۱۰۷ نے ہندوستان دی تقسیم دی صورت وچ پاکستانی آئین ساز اسمبلی وچ شمولیت دی حمایت کيتی۔ [۲] آسام دے سلہٹ علاقے نے مشرقی بنگال وچ شامل ہوݨ دے لئی ریفرنڈم وچ ووٹ دتا۔ ڈومنین پاکستان دے قیام دے بعد، انہاں ۱۴۱ قانون سازاں نے، آسام قانون ساز اسمبلی دے سلہٹ دے قانون سازاں دے مشرقی بنگال قانون ساز اسمبلی دی تشکیل کيتی۔ مسلم لیگ دے خواجہ ناظم الدین پہلے وزیر اعلیٰ بنے۔ انہاں دے بعد ۱۹۴۸ء وچ نور الامین نوں جانشین بنایا۔ ایہ اسمبلی جگناتھ ہال وچ رکھی گئی سی، [۳] جو ڈھاکہ یونیورسٹی تے ہائیکورٹ ڈویژن دے آس پاس ایہ اوہ علاقہ تھہ جتھے ۱۹۵۲ء وچ بنگالی بولی دی تحریک دا مرکز سی۔
زمینی اصلاحات[سودھو]
اسمبلی نے ۱۹۵۰ء دا ایسٹ بنگال اسٹیٹ ایکوزیشن اینڈ ٹینسی ایکٹ پاس کيتا۔ اس ایکٹ نے پہلے دے قوانین تے ضوابط نوں منسوخ کر دتا جس نے برطانوی دور حکومت وچ مستقل تصفیہ قائم کيتا سی۔
متحدہ محاذ دا اقتدار[سودھو]
کرشک پرجا پارٹی تے عوامی لیگ دی قیادت وچ متحدہ محاذ اتحاد نے ۱۹۵۴ء وچ صوبائی عام انتخابات دے دوران وچ مسلم لیگ نوں شکست دتی۔ کسان تے لیبر پارٹی دے رہنما اے دے فضل الحق چھ ہفتےآں دے لئی وزیر اعلیٰ بنے۔ یونائیٹڈ فرنٹ نے دفاع تے خارجہ پالیسی دے علاوہ مشرقی بنگال وچ مکمل خودمختاری دا مطالبہ کيتا۔ تے بنگالی نوں وفاقی بولی دے طور اُتے تسلیم کروانا چاہیا۔ [۴] مشرقی بنگال دی قانون ساز اسمبلی نے بنگالی اکیڈمی دے قیام دے لئی اک قانون منظور کيتا۔ پر، حق دی حکومت دو ماہ دے اندر ہی برطرف کر دتی گئی۔ حق نوں گھر وچ نظر بند کر دتا گیا۔ [۵] گورنر جنرل دے دور دے بعد ابو حسین سرکار ۱۹۵۵ء وچ وزیر اعلیٰ بنے۔
ون یونٹ تے ۱۹۵۶ء دا آئین[سودھو]
ون یونٹ اسکیم دے نتیجے وچ ۱۹۵۵ء وچ اس اسمبلی دا ناں مشرقی پاکستان صوبائی اسمبلی رکھ دتا گیا۔ پاکستان ۱۹۵۶ دے پاکستان دے آئین دے تحت اک جمہوریہ بن گیا، جس وچ مشرقی پاکستان نوں رعایت دے طور اُتے بنگالی نوں وفاقی بولی دے طور اُتے تسلیم کيتا گیا۔
۱۹۵۷ء وچ مشرقی پاکستان دی صوبائی اسمبلی نے اک متفقہ قرارداد منظور دی جس وچ مکمل خودمختاری دا مطالبہ کيتا گیا۔ [۶] عطا الرحمان خان ۱۹۵۶ء وچ وزیر اعلیٰ بنے۔
مارشل لا[سودھو]
۱۹۵۸ء وچ اسمبلی وچ سیاسی دھڑاں دے درمیان وچ جھگڑا ہويا جس دے نتیجے وچ ڈپٹی سپیکر شاہد علی پٹواری زخمی ہو گئے۔ پٹواری بعد وچ مر گیا۔ تصادم نوں صدر اسکندر مرزا نے ۷ اکتوبر ۱۹۵۸ء نوں مارشل لا دا اعلان کرنے دے بہانے دے طور اُتے استعمال کيتا [۷][۸] چیف آف آرمی سٹاف ایوب خان نوں چیف مارشل لا ایڈمنسٹریٹر مقرر کيتا گیا۔ خان نے بعد وچ مرزا دی جگہ صدارت سنبھالی۔ مشرقی پاکستان سمیت تمام صوبائی اسمبلیاں تحلیل کر دتی گئياں۔ متعدد سیاسی رہنماواں تے صحافیاں نوں گرفتار کيتا گیا۔ منتخب ادارےآں دے نااہلی دے حکم نامے نے ۷۵ سیاست داناں نوں اٹھ سال (۱۹۶۶ء تک) دے لئی عوامی عہدہ رکھنے توں روک دتا۔ [۹]
۱۹۶۲ء دا آئین[سودھو]
پاکستان دے ۱۹۶۲ء دے آئین نے پارلیمانی نظام نوں ختم کر دتا تے بالترتیب وفاقی تے صوبائی سطحاں اُتے صدارتی تے گورنری نظام متعارف کرایا۔ اس نظام دی سب توں اہم خصوصیت نوں "بنیادی جمہوریت" دا ناں دتا گیا سی، جس وچ الیکٹورل کالج پاکستان دے صدر تے مشرقی تے مغربی پاکستان دے گورنراں دے انتخاب دے ذمہ دار سن ۔
۱۹۶۲ء وچ ڈھاکہ نوں پاکستان دا قانون ساز راجگڑھ قرار دتا گیا۔ [۱۰] ۱۹۶۰ءکی دہائی دے دوران، مشرقی پاکستان دی صوبائی اسمبلی تیجپنڈ وچ پارلیمان ہاؤس وچ رکھی گئی سی۔ قومی اسمبلی پاکستان دا اجلاس وقتاً فوقتاً ايسے عمارت وچ ہُندا رہے۔ ایہ عمارت ہن بنگلہ دیش دے وزیراعظم دا دفتر اے۔
۱۹۶۶ء وچ عوامی لیگ دے چھ نکات نے وفاقی پارلیمانی جمہوریت دا مطالبہ کيتا۔
مارشل لا دی واپسی۔[سودھو]
۱۹۶۹ء وچ صدر ایوب خان نوں آرمی چیف یحییٰ خان نے معزول کر دتا۔ مشرقی پاکستان وچ ۱۹۶۹ء دی بغاوت نے صدر ایوب خان دا تختہ الٹنے وچ اہم کردار ادا کيتا۔ نويں حکمران یحییٰ خان نے ۱۹۷۰ء وچ عام انتخابات (پاکستان دی تریخ دے پہلے) دی نیہہ اُتے کرائے، جس وچ عوامی لیگ نے مشرقی پاکستان دی صوبائی اسمبلی دی ۳۰۰ نشستاں وچوں ۲۸۸ نشستاں حاصل کیتیاں۔ [۱۱] پاکستانی فوجی دا اقتدار عوامی نمائندواں نوں منتقل کرنے توں انکار ۱۹۷۱ء وچ بنگلہ دیش دی آزادی دی جنگ دا باعث بنیا۔
بنگلہ دیشی آئین ساز اسمبلی[سودھو]
۲۵ مارچ ۱۹۷۱ء نوں شروع ہوݨ والے مشرقی پاکستان وچ پاکستانی فوجی کریک ڈاؤن دے بعد، مشرقی پاکستان دی صوبائی اسمبلی دے بوہتے اراکان تے پاکستان دی قومی اسمبلی دے بنگالی اراکین نے ۱۷ اپریل ۱۹۷۱ء نوں مہر پور دے بوئڈونتھلا وچ اجلاس کیتا، جتھے انہاں نے بنگلہ دیش دے اعلان آزای اُتے دستخط کيتے ایہ اعلان ۲۶ مارچ نوں ہويا تے ۲۷ مارچ نوں دوبارہ نشر ہويا۔
انتخابات[سودھو]
مشرقی بنگال دے قانون ساز انتخابات، ۱۹۵۴ء[سودھو]
مشرقی بنگال وچ ۱۹۵۴ء دے انتخابات پاکستان بننے دے بعد پہلے انتخابات سن ۔ ایہ وکھ وکھ انتخابی حلفےآں دی نیہہ اُتے منعقد کيتے گئے سن، جس وچ مخصوص نشستاں شامل سی جنہاں وچ مسلمان ووٹراں دے لئی ۲۲۸، عام ووٹراں دے لئی ۳۰، شیڈول کاسٹ ووٹراں دے لئی ۳۶، مسیحی ووٹراں دے لئی ۱، سوانیاں دے ووٹراں دے لئی ۱۲ تے بدھ مت ووٹراں دے لئی ۱ نشست سی۔
| عوامی لیگ | کرشک سرمک پارٹی | نظام اسلام | گونوتنتری پارٹی | خلافتِ ربانی | مسلم لیگ | پاکستان نیشنل کانگریس | اقليتی متحدہ محاذ | شیڈول کاسٹ فیڈریشن | کمیونسٹ پارٹی آف پاکستان | مسیحی | بدھ مت | آزاد ذات (ہندو) | آزاد |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۴۳ | ۴۸ | ۱۹ | ۱۳ | ۱ | ۱۰ | ۲۴ | ۱۰ | ۲۷ | ۴ | ۲ | ۱ | ۱ | ۳ |
عوامی لیگ واحد وڈی جماعت بن دے ابھری۔ پر، عوامی مطالبات دے جواب وچ ، یونائیٹڈ فرنٹ قانون ساز پارٹی نے کرشک سرمک پارٹی دے رہنما اے دے فضل الحق، جو بنگال دے سابق وزیر اعظم سن، نوں قائد ایوان منتخب کيتا۔ حق نوں گورنر نے ۳ اپریل ۱۹۵۴ء نوں حکومت بنانے دی دعوت دتی سی۔ اس الیکشن نے مشرقی بنگال دی سیاست وچ مسلم لیگ دا غلبہ ختم کر دتا۔ [۱۲] اس نے مقامی متوسط طبقے نال تعلق رکھنے والے قانون سازاں دی اک نوجوان نسل دی نشاندہی کيتی۔ [۱۳] لیکن اس فیصلے دا پاکستان دی مرکزی قیادت تے بیوروکریسی اُتے بوہت گھٹ اثر ہويا۔ [۱۲]
مشرقی پاکستان دے عام انتخابات، ۱۹۷۰ء[سودھو]
۱۹۷۰ء دے عام انتخابات نے علاحدہ رائے دہندگان دی روایت نوں توڑیا تے انہاں دا انعقاد عالمگیر بالغ رائے دہی دی نیہہ اُتے کيتا گیا۔ نتائج درج تھلے دتے گئے نيں۔ [۱۴]
| عوامی لیگ | پاکستان ڈیموکریٹک پارٹی | نیشنل عوامی پارٹی | جماعت اسلامی | ہور | آزاد |
|---|---|---|---|---|---|
| ۲۸۸ | ۲ | ۱ | ۱ | ۱ | ۷ |
مشرقی پاکستان وچ پاکستانی فوج دے کریک ڈاؤن دی وجہ توں نو منتخب اسمبلی دا اجلاس نہ ہو سکا۔ بنگلہ دیش دی جنگ آزادی دے دوران وچ ، بنگلہ دیشی آزادی دے اعلان اُتے اس دے بوہتے اراکان نے دستخط کيتے، جس نے پاکستان دی قومی اسمبلی دے بنگالی اراکان دے نال اسمبلی نوں بنگلہ دیش دی آئین ساز اسمبلی دا حصہ بنا دتا۔
وزارتاں[سودھو]
اسمبلی وچ وزرائے اعلیٰ دی طرف توں کل پنج وزارتاں (پارلیمانی حکومتاں) بنائی گئياں۔
وزرائے اعلیٰ دی لسٹ[سودھو]
| نمبر | نام | تصویر | اصطلاحات | پارٹی | گورنر | گورنر جنرل/صدر |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | خواجہ ناظم الدین صاحب | 
|
۱۵ اگست ۱۹۴۷ – ۱۴ ستمبر ۱۹۴۸ | مسلم لیگ | سر فریڈرک چلمرز بورن | محمد علی جناح |
| ۲ | نورالامین | 
|
۱۴ ستمبر ۱۹۴۸ – ۳ اپریل ۱۹۵۴ | مسلم لیگ | فیروز خان نون | خواجہ ناظم الدین غلام محمد |
| ۳ | شیرِ بنگلہ اے۔ کے فضل الحق | 
|
۳ اپریل ۱۹۵۴ء – ۲۹ مئی ۱۹۵۴ء | کرشک سرمک پارٹی | چوہدری خلیق الزمان | غلام محمد |
| ۴ | ابو حسین سرکار | 
|
۲۰ جون ۱۹۵۵ء – ۳۰ اگست ۱۹۵۶ء | کرشک سرمک پارٹی | اسکندر مرزا محمد شہاب الدین (قائم مقام) | غلام محمد اسکندر مرزا |
| ۵ | عطا الرحمان خان | ۱ ستمبر ۱۹۵۶ء توں مارچ ۱۹۵۸ء | عوامی لیگ | امیر الدین احمد اے۔ کے فضل الحق | اسکندر مرزا |
ہور ویکھو[سودھو]
حوالے[سودھو]
- ↑ Spencer C. Tucker (30 اپریل 2017). Modern Conflict in the Greater Middle East: A Country-by-Country Guide. ABC-CLIO, 250. ISBN 978-1-4408-4361-7. "300 seats in East Pakistan's provincial assembly"
- ↑ Soumyendra Nath Mukherjee (1987). Sir William Jones: A Study in Eighteenth-century British Attitudes to India. Cambridge University Press. p. 230. ISBN 978-0-86131-581-9.
- ↑ The All Pakistan Legal Decisions. The All-Pakistan Legal Decisions. 1949. p. 6.
- ↑ Mahendra Prasad Singh; Veena Kukreja (7 اگست 2014). Federalism in South Asia. Routledge. p. 140. ISBN 978-1-317-55973-3. Check date values in:
|date=(help) - ↑ M. Bhaskaran Nair (1990). Politics in Bangladesh: A Study of Awami League, 1949–58. Northern Book Centre. p. 85. ISBN 978-81-85119-79-3.
- ↑ Pakistan. National Assembly (1957). Parliamentary Debates. Official Report. p. 276.
- ↑ Husain Haqqani (10 مارچ 2010). Pakistan: Between Mosque and Military. Carnegie Endowment. p. 37. ISBN 978-0-87003-285-1. Check date values in:
|date=(help) - ↑ Ravi Kalia (11 اگست 2015). Pakistan's Political Labyrinths: Military, Society and Terror. Routledge. p. 133. ISBN 978-1-317-40544-3. Check date values in:
|date=(help) - ↑ Salahuddin Ahmed (2004). Bangladesh: Past and Present. APH Publishing. pp. 151–153. ISBN 978-81-7648-469-5.
- ↑ Pakistan Affairs. Information Division, Embassy of Pakistan. 1968. p. 19.
- ↑ Syedur Rahman (27 اپریل 2010). Historical Dictionary of Bangladesh. Scarecrow Press. p. 101. ISBN 978-0-8108-7453-4. Check date values in:
|date=(help) - ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ David Lewis (31 اکتوبر 2011). Bangladesh: Politics, Economy and Civil Society. Cambridge University Press. p. 65. ISBN 978-1-139-50257-3. Check date values in:
|date=(help) - ↑ Journal of International Affairs. Board of Editors of the Journal of International Affairs. 1984.
- ↑ "Archived copy". https://web.archive.org/web/20171215215930/http://www.cprid.com/history/5-Baxter%20Election%201970.pdf. Retrieved on 2017-07-20.