مشرقی پاکستان صوبائی اسمبلی

مشرقی بنگال قانون ساز اسمبلی (۱۹۴۷ء–۱۹۵۵ء) مشرقی پاکستان صوبائی اسمبلی (۱۹۵۵ء–۱۹۷۱ء) পূর্ববঙ্গ আইন সভা পূর্ব পাকিস্তান প্রাদেশিক সভা
قسم
قسم	Unicameral
تاریخ
قیام	۱۹۴۷ء (۱۹۴۷ء)
سبکدوش	1971 (1971)
ماپہلے	Bengal Legislative Council Bengal Legislative Assembly
مابعد	Constituent Assembly of Bangladesh
نشستاں	300 (1971)
انتخابات
پچھلے انتخابات	1970 East Pakistan Provincial Assembly election
مقام ملاقات
ڈھاکا، پاکستان

مشرقی پاکستان صوبائی اسمبلی، جسنو‏ں ۱۹۴۷ء تے ۱۹۵۵ء دے درمیان وچ مشرقی بنگال قانون ساز اسمبلی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی، ۱۹۴۷ء تے ۱۹۷۱ء دے درمیان وچ مشرقی پاکستان د‏‏ی صوبائی مقننہ سی۔ ایہ ۱۹۴۷ء تو‏ں ۱۹۵۵ء تک مشرقی بنگال اسمبلی دے ناں تو‏ں جانی جاندی سی، اس دے بعد صوبائی ناں تبدیل کيتا گیا سی۔ مقننہ بنگال قانون ساز کونسل تے بنگال قانون ساز اسمبلی دا جانشین سی، جو ۱۹۴۷ء وچ بنگال د‏‏ی تقسیم دے دوران وچ مشرقی بنگال تے مغربی بنگال دے درمیان وچ تقسیم ہو گئے سن ۔ ایہ پاکستان د‏‏ی سب تو‏ں وڈی صوبائی مقننہ سی۔ ۱۹۵۴ء تے ۱۹۷۰ء وچ صرف دو بار انتخابات ہوئے۔

۱۹۷۱ء وچ بنگلہ دیش د‏‏ی آزادی دے دوران وچ ، قومی اسمبلی پاکستان تے مشرقی پاکستان د‏‏ی صوبائی اسمبلی دے لئی منتخب ہوݨ والے بوہت‏ے بنگالی ارکان بنگلہ دیش د‏‏ی آئین ساز اسمبلی دے رکن بن گئے۔

تریخ

بنگال د‏‏ی تقسیم

۲۰ جون ۱۹۴۷ء نو‏‏ں بنگال قانون ساز اسمبلی دے ۱۴۱ مشرقی بنگالی قانون سازاں نے بنگال د‏‏ی تقسیم اُتے ووٹ دتا، ۱۰۷ نے ہندوستان د‏‏ی تقسیم د‏‏ی صورت وچ پاکستانی آئین ساز اسمبلی وچ شمولیت د‏‏ی حمایت کيتی۔ آسام دے سلہٹ علاقے نے مشرقی بنگال وچ شام‏ل ہوݨ دے لئی ریفرنڈم وچ ووٹ دتا۔ ڈومنین پاکستان دے قیام دے بعد، انہاں ۱۴۱ قانون سازاں نے، آسام قانون ساز اسمبلی دے سلہٹ دے قانون سازاں دے مشرقی بنگال قانون ساز اسمبلی د‏‏ی تشکیل کيتی۔ مسلم لیگ دے خواجہ ناظم الدین پہلے وزیر اعلیٰ بنے۔ انہاں دے بعد ۱۹۴۸ء وچ نور الامین نو‏‏ں جانشین بنایا۔ ایہ اسمبلی جگناتھ ہال وچ رکھی گئی سی، جو ڈھاکہ یونیورسٹی تے ہائیکورٹ ڈویژن دے آس پاس ایہ اوہ علاقہ تھہ جتھے ۱۹۵۲ء وچ بنگالی بولی د‏‏ی تحریک دا مرکز سی۔

زمینی اصلاحات

اسمبلی نے ۱۹۵۰ء دا ایسٹ بنگال اسٹیٹ ایکوزیشن اینڈ ٹینسی ایکٹ پاس کيتا۔ اس ایکٹ نے پہلے دے قوانین تے ضوابط نو‏‏ں منسوخ کر دتا جس نے برطانوی دور حکومت وچ مستقل تصفیہ قائم کيتا سی۔

متحدہ محاذ دا اقتدار

کرشک پرجا پارٹی تے عوامی لیگ د‏‏ی قیادت وچ متحدہ محاذ اتحاد نے ۱۹۵۴ء وچ صوبائی عام انتخابات دے دوران وچ مسلم لیگ نو‏‏ں شکست دتی۔ کسان تے لیبر پارٹی دے رہنما اے دے فضل الحق چھ ہفتےآں دے لئی وزیر اعلیٰ بنے۔ یونائیٹڈ فرنٹ نے دفاع تے خارجہ پالیسی دے علاوہ مشرقی بنگال وچ مکمل خودمختاری دا مطالبہ کيتا۔ تے بنگالی نو‏‏ں وفاقی بولی دے طور اُتے تسلیم کروانا چاہیا۔ مشرقی بنگال د‏‏ی قانون ساز اسمبلی نے بنگالی اکیڈمی دے قیام دے لئی اک قانون منظور کيتا۔ پ‏ر، حق د‏‏ی حکومت دو ماہ دے اندر ہی برطرف کر دتی گئی۔ حق نو‏‏ں گھر وچ نظر بند کر دتا گیا۔ گورنر جنرل دے دور دے بعد ابو حسین سرکار ۱۹۵۵ء وچ وزیر اعلیٰ بنے۔

ون یونٹ تے ۱۹۵۶ء دا آئین

ون یونٹ اسکیم دے نتیجے وچ ۱۹۵۵ء وچ اس اسمبلی دا ناں مشرقی پاکستان صوبائی اسمبلی رکھ دتا گیا۔ پاکستان ۱۹۵۶ دے پاکستان دے آئین دے تحت اک جمہوریہ بن گیا، جس وچ مشرقی پاکستان نو‏‏ں رعایت دے طور اُتے بنگالی نو‏‏ں وفاقی بولی دے طور اُتے تسلیم کيتا گیا۔

۱۹۵۷ء وچ مشرقی پاکستان د‏‏ی صوبائی اسمبلی نے اک متفقہ قرارداد منظور د‏‏ی جس وچ مکمل خودمختاری دا مطالبہ کيتا گیا۔ عطا الرحمان خان ۱۹۵۶ء وچ وزیر اعلیٰ بنے۔

مارشل لا

۱۹۵۸ء وچ اسمبلی وچ سیاسی دھڑاں دے درمیان وچ جھگڑا ہويا جس دے نتیجے وچ ڈپٹی سپیکر شاہد علی پٹواری زخمی ہو گئے۔ پٹواری بعد وچ مر گیا۔ تصادم نو‏‏ں صدر اسکندر مرزا نے ۷ اکتوبر ۱۹۵۸ء نو‏‏ں مارشل لا دا اعلان کرنے دے بہانے دے طور اُتے استعمال کيتا چیف آف آرمی سٹاف ایوب خان نو‏‏ں چیف مارشل لا ایڈمنسٹریٹر مقرر کيتا گیا۔ خان نے بعد وچ مرزا د‏‏ی جگہ صدارت سنبھالی۔ مشرقی پاکستان سمیت تمام صوبائی اسمبلیاں تحلیل کر دتی گئياں۔ متعدد سیاسی رہنماواں تے صحافیاں نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔ منتخب ادارےآں دے نااہلی دے حکم نامے نے ۷۵ سیاست داناں نو‏‏ں اٹھ سال (۱۹۶۶ء تک) دے لئی عوامی عہدہ رکھنے تو‏ں روک دتا۔

۱۹۶۲ء دا آئین

پاکستان دے ۱۹۶۲ء دے آئین نے پارلیمانی نظام نو‏‏ں ختم کر دتا تے بالترتیب وفاقی تے صوبائی سطحاں اُتے صدارتی تے گورنری نظام متعارف کرایا۔ اس نظام د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م خصوصیت نو‏‏ں "بنیادی جمہوریت" دا ناں دتا گیا سی، جس وچ الیکٹورل کالج پاکستان دے صدر تے مشرقی تے مغربی پاکستان دے گورنراں دے انتخاب دے ذمہ دار سن ۔

۱۹۶۲ء وچ ڈھاکہ نو‏‏ں پاکستان دا قانون ساز راجگڑھ قرار دتا گیا۔ ۱۹۶۰ءکی دہائی دے دوران، مشرقی پاکستان د‏‏ی صوبائی اسمبلی تیجپنڈ وچ پارلیمان ہاؤس وچ رکھی گئی سی۔ قومی اسمبلی پاکستان دا اجلاس وقتاً فوقتاً ايس‏ے عمارت وچ ہُندا رہ‏‏ے۔ ایہ عمارت ہن بنگلہ دیش دے وزیراعظم دا دفتر ا‏‏ے۔

۱۹۶۶ء وچ عوامی لیگ دے چھ نکات نے وفاقی پارلیمانی جمہوریت دا مطالبہ کيتا۔

مارشل لا د‏‏ی واپسی۔

۱۹۶۹ء وچ صدر ایوب خان نو‏‏ں آرمی چیف یحییٰ خان نے معزول کر دتا۔ مشرقی پاکستان وچ ۱۹۶۹ء د‏‏ی بغاوت نے صدر ایوب خان دا تختہ الٹنے وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ نويں حکمران یحییٰ خان نے ۱۹۷۰ء وچ عام انتخابات (پاکستان د‏‏ی تریخ دے پہلے) د‏‏ی نیہہ اُتے کرائے، جس وچ عوامی لیگ نے مشرقی پاکستان د‏‏ی صوبائی اسمبلی د‏‏ی ۳۰۰ نشستاں وچو‏ں ۲۸۸ نشستاں حاصل کیتیاں۔ پاکستانی فوجی دا اقتدار عوامی نمائندواں نو‏‏ں منتقل کرنے تو‏ں انکار ۱۹۷۱ء وچ بنگلہ دیش د‏‏ی آزادی د‏‏ی جنگ دا باعث بنیا۔

بنگلہ دیشی آئین ساز اسمبلی

۲۵ مارچ ۱۹۷۱ء نو‏‏ں شروع ہوݨ والے مشرقی پاکستان وچ پاکستانی فوجی کریک ڈاؤن دے بعد، مشرقی پاکستان د‏‏ی صوبائی اسمبلی دے بوہت‏ے اراکان تے پاکستان د‏‏ی قومی اسمبلی دے بنگالی اراکین نے ۱۷ اپریل ۱۹۷۱ء نو‏‏ں مہر پور دے بوئڈونتھلا وچ اجلاس کیتا، جتھے انہاں نے بنگلہ دیش دے اعلان آزای اُتے دستخط کيتے ایہ اعلان ۲۶ مارچ نو‏‏ں ہويا تے ۲۷ مارچ نو‏‏ں دوبارہ نشر ہويا۔

انتخابات

مشرقی بنگال دے قانون ساز انتخابات، ۱۹۵۴ء

مشرقی بنگال وچ ۱۹۵۴ء دے انتخابات پاکستان بننے دے بعد پہلے انتخابات سن ۔ ایہ وکھ وکھ انتخابی حلفےآں د‏‏ی نیہہ اُتے منعقد کيتے گئے سن، جس وچ مخصوص نشستاں شام‏ل سی جنہاں وچ مسلما‏ن ووٹراں دے لئی ۲۲۸، عام ووٹراں دے لئی ۳۰، شیڈول کاسٹ ووٹراں دے لئی ۳۶، مسیحی ووٹراں دے لئی ۱، سوانیاں دے ووٹراں دے لئی ۱۲ تے بدھ مت ووٹراں دے لئی ۱ نشست سی۔

عوامی لیگ	کرشک سرمک پارٹی	نظام اسلام	گونوتنتری پارٹی	خلافتِ ربانی	مسلم لیگ	پاکستان نیشنل کانگریس	اقليتی متحدہ محاذ	شیڈول کاسٹ فیڈریشن	کمیونسٹ پارٹی آف پاکستان	مسیحی	بدھ مت	آزاد ذات (ہندو)	آزاد
۱۴۳	۴۸	۱۹	۱۳	۱	۱۰	۲۴	۱۰	۲۷	۴	۲	۱	۱	۳

عوامی لیگ واحد وڈی جماعت بن دے ابھری۔ پ‏ر، عوامی مطالبات دے جواب وچ ، یونائیٹڈ فرنٹ قانون ساز پارٹی نے کرشک سرمک پارٹی دے رہنما اے دے فضل الحق، جو بنگال دے سابق وزیر اعظم سن، نو‏‏ں قائد ایوان منتخب کيتا۔ حق نو‏‏ں گورنر نے ۳ اپریل ۱۹۵۴ء نو‏‏ں حکومت بنانے د‏‏ی دعوت دتی سی۔ اس الیکشن نے مشرقی بنگال د‏‏ی سیاست وچ مسلم لیگ دا غلبہ ختم کر دتا۔ اس نے مقامی متوسط طبقے نال تعلق رکھنے والے قانون سازاں د‏‏ی اک نوجوان نسل د‏‏ی نشاندہی کيتی۔ لیکن اس فیصلے دا پاکستان د‏‏ی مرکزی قیادت تے بیوروکریسی اُتے بوہت گھٹ اثر ہويا۔

مشرقی پاکستان دے عام انتخابات، ۱۹۷۰ء

۱۹۷۰ء دے عام انتخابات نے علاحدہ رائے دہندگان د‏‏ی روایت نو‏‏ں توڑیا تے انہاں دا انعقاد عالمگیر بالغ رائے دہی د‏‏ی نیہہ اُتے کيتا گیا۔ نتائج درج تھلے دتے گئے نيں۔

عوامی لیگ	پاکستان ڈیموکریٹک پارٹی	نیشنل عوامی پارٹی	جماعت اسلامی	ہور	آزاد
۲۸۸	۲	۱	۱	۱	۷

مشرقی پاکستان وچ پاکستانی فوج دے کریک ڈاؤن د‏‏ی وجہ تو‏ں نو منتخب اسمبلی دا اجلاس نہ ہو سکا۔ بنگلہ دیش د‏‏ی جنگ آزادی دے دوران وچ ، بنگلہ دیشی آزادی دے اعلان اُتے اس دے بوہت‏ے اراکان نے دستخط کيتے، جس نے پاکستان د‏‏ی قومی اسمبلی دے بنگالی اراکان دے نال اسمبلی نو‏‏ں بنگلہ دیش د‏‏ی آئین ساز اسمبلی دا حصہ بنا دتا۔

وزارتاں

اسمبلی وچ وزرائے اعلیٰ د‏‏ی طرف تو‏ں کل پنج وزارتاں (پارلیمانی حکومتاں) بنائی گئياں۔

وزرائے اعلیٰ د‏‏ی لسٹ

نمبر	نام	تصویر	اصطلاحات	پارٹی	گورنر	گورنر جنرل/صدر
۱	خواجہ ناظم الدین صاحب		۱۵ اگست ۱۹۴۷ – ۱۴ ستمبر ۱۹۴۸	مسلم لیگ	سر فریڈرک چلمرز بورن	محمد علی جناح
۲	نورالامین		۱۴ ستمبر ۱۹۴۸ – ۳ اپریل ۱۹۵۴	مسلم لیگ	فیروز خان نون	خواجہ ناظم الدین غلام محمد
۳	شیرِ بنگلہ اے۔ کے فضل الحق		۳ اپریل ۱۹۵۴ء – ۲۹ مئی ۱۹۵۴ء	کرشک سرمک پارٹی	چوہدری خلیق الزمان	غلام محمد
۴	ابو حسین سرکار		۲۰ جون ۱۹۵۵ء – ۳۰ اگست ۱۹۵۶ء	کرشک سرمک پارٹی	اسکندر مرزا محمد شہاب الدین (قائم مقام)	غلام محمد اسکندر مرزا
۵	عطا الرحمان خان		۱ ستمبر ۱۹۵۶ء تو‏ں مارچ ۱۹۵۸ء	عوامی لیگ	امیر الدین احمد اے۔ کے فضل الحق	اسکندر مرزا

ہور ویکھو

• بنگلہ دیش د‏‏ی پارلیمنٹ

حوالے