معاہدہ امبرسر (1846ء)
معاہدہ امبرسر جو 16 مارچ 1846 نوں دستخط ہوئے معاہدہ لہور دے تناظر وچ لکھیا گیا اک معاہدہ سی جو سکھ حاکم گلاب سنگھ تے انگریزاں دے وچکار ہويا ایہ معاہدہ پہلی سکھ انگریز جنگ دے بعد 16 مارچ 1846 نوں دستخط ہويا[۱]۔ اس معاہدے دی پہلی شق دے مطابق گلاب سنگھ نے دریائے اِنڈس دے مشرق وچ موجود سارے پہاڑی علاقے ، جد کہ راوی دے مغرب وچ موجود علاقے بشمول چمبا تے لہور دے علاوہ خرید لئے ۔ اس معاہدے دے تحت لہور نوں گورےآں دے کول ای رہݨ دتا گیا ایہ گل معاہدہ لہور دی شق نمبر چھے دے مطابق سی ۔ ایہدے تحت گلاب سنگھ نوں 75 لکھ روپے دینے سن جنہاں وچ سالانہ خراج وی شامل سن ایويں جموں کشمیر دا پورا علاقہ ڈوگرا تسلط وچ آگیا۔[۲]
پچھوکڑ
[سودھو]پہلی سکھ انگریز جنگ وچ سکھاں دے ہار وچ گلاب سنگھ دا کردار رہیا سی ایويں اوہ انگریزاں دے منظور نظر بننے وچ کامیاب ٹھہرا ہور خود جموں دا پیدائشی ہونے دے سبب اوہ کشمیر اُتے اپنی حکومت کرنے دا خواب پورا کرنا چاہندا سی ۔
دفعات
[سودھو]معاہدہ امبرسر 16 مارچ 1846ء
دفعہ 1 حکومت برطانیہ سارے پہاڑی علاقہ مع دریائے اِنڈس دے مشرق تے دریائے راوی دے مغرب دا درمیانی علاقہ مع چھمب تے بغیر لہور دے جو مارچ 1846ء دے معاہدہ لہور دی دفعہ 6 دے تحت ریاست لاہور نوں دے دتا گیا اے، مہاراجا گلاب سنگھ تے ااوہدی اولاد نرینا دے آزاد قبضے وچ تبدیل کردتی اے ۔
دفعہ 2 خطۂ زمین دی مشرقی سرحد، جو مندرجہ بالا دفعہ دے تحت مہاراجہ گلاب سنگھ دے ناں منتقل ہوئے گئی اے، اس مقصد دے لئی حکومت برطانیہ تے مہاراجہ گلاب سنگھ دی صرف توں مقرر کردہ کمشنر طے کرن گے۔ تے سروے دے بعد اک وکھ انتظام دے تحت اس دا تعین کیتا جائے گا۔
دفعہ 3 مہاراجہ گلاب سنگھ تے انہاں دے وارثاں دے ناں مندرجہ بالا دفعات دی رو توں جو انتقال کیتا گیا اے، اس دے معاوضے وچ مہاراجہ گلاب سنگھ حکومت برطانیہ نوں 75 لکھ روپے (نانک شاہی) ادا کريں گا۔ 50 لکھ روپیہ اس معاہدے دے شروع ہُندے وقت تے 25 لکھ روپیہ یکم اکتوبر 1846ء نوں یا اس توں پہلے ادا کرن گے۔
دفعہ 4 مہاراجہ گلاب سنگھ دے انہاں علاقےآں دی سرحداں کِسے وی وقت حکومت برطانیہ دی مرضی دے بغیر تبدیل نہ ہوئے سکن گی۔
دفعہ 5 جے مہاراجہ گلاب سنگھ تے ریاست لاہور یا کِسے پڑوسی ریاست دے درمیان وچ کوئی تنازع مسئلہ کھڑا ہوئے تاں طے کرنے دے لئی انہاں نوں حکومت برطانیہ نوں ثالث مقرر کرنا ہوئے گا۔ تے حکومت برطانیہ دا فیصلہ انہاں دے لئی قابل قبول ہوئے گا۔
دفعہ 6 مہاراجہ گلاب سنگھ تے انہاں دے ورثا اپنی تمام قوت دے نال برطانوی سپاہیاں دے نال شامل ہوئے جان گے، جدوں اوہ پہاڑاں اُتے یا انہاں دے مقبوضہ علاقےآں دے پڑوس وچ مصروف ہون گے۔
دفعہ 7 برطانوی حکومت مہاراجہ گلاب سنگھ نوں بیرونی حملہ آوراں توں بچانے وچ اس دی معاونت کرے گی۔
دفعہ 8 مہاراجہ گلاب سنگھ برطانوی حکومت کیتی اطاعت قبول کردے نيں تے اس اطاعت دی نشانی دے طور اُتے برطانوی حکومت نوں ہر سال اک گھوڑا، 12 بکریاں اعلیٰ نسل دی (چھ بکریاں تے چھ بکرے) تے تن جوڑے کشمیری شالاں دے پیش کرن گے۔
یہ معاہدہ اج دے روز فریڈرک کیوری تے میجر ہنری منٹگمری لارنس دے ذریعے رائٹ آنریبل سرہنری ہارڈنگز، گورنر جنرل دے حکم توں برطانوی حکومت تے بہ نفس نفیس مہاراجہ گلاب سنگھ دے درمیان وچ طے ہويا تے اج دے روز رائٹ آنریبل سرہنری ہاردنگز، جی سی بی، گورنر جنرل دی مہر ثبت ہوئے کے منظور ہويا (امرتسر وچ اج مارچ دی 16 دن 1846ء عیسوی بمطابق ربیع الاول دے 17 واں دن 1262 ہجری نوں لکھیا گيا)
- (دستخط) ہنری ہاردنگز (مہر)
- (دستخط) فریڈرک کیوری
- (دستخط) ہنری منٹگمری لارنس
حوالے
[سودھو]- ↑ Kashmir Legal Documents Treaty of Amritsar Archived 2009-01-05 at the وے بیک مشین
- ↑ Rai, Mridu (2004). Hindu Rulers, Muslim Subjects: Islam, Rights, and the History of Kashmir. Princeton University Press, 27, 133. ISBN 0-691-11688-1.
باہرلے جوڑ
[سودھو]
|