سید علی گیلانی
سید علی گیلانی | |
---|---|
(کشمیری وچ: سید الی شاہ گؠلآنؠ) | |
جم | 29 ستمبر 1929 |
وفات | 1 ستمبر 2021 (92 سال)[۱]
|
طرز وفات | طبعی موت |
شہریت | برطانوی ہندستان (۱۹۲۹–۱۹۴۷) |
جماعت | آل پاٹیز حریت کانفرنس (–۲۰۲۰) جماعت اسلامی کشمیر (–۱۹۹۳) |
مناصب | |
رکن جموں و کشیمر قانون ساز اسمبلی | |
دفتر وچ ۱۹۷۲ – ۱۹۸۲ |
|
رکن جموں و کشیمر قانون ساز اسمبلی | |
دفتر وچ ۱۹۸۷ – ۱۹۹۰ |
|
عملی زندگی | |
مادر علمی | پنجاب یونیورسٹی |
پیشہ | سیاست دان |
پیشہ ورانہ زبان | کشمیری ، اردو |
اعزازات | |
ترمیم |
سید علی شاہ گیلانی(29 ستمبر 1929ء – 1 ستمبر 2021ء)[۳]، جموں و کشمیر دے سیاسی رہنما سن، دا تعلق ضلع بارہ مولہ دے قصبے سوپور توں سی۔ اوہ کشمیر دے پاکستان نال الحاق دے حامی سن ۔بزرگ حریت رہنما سید علی گیلانی جماعت اسلامی جموں و کشمیر دے رکن رہے نيں جدوں کہ انہاں نے جدوجہد آزادی دے لئی اک وکھ جماعت "تحریک حریت" وی بنائی سی جو کل جماعتی حریت کانفرنس دا حصہ اے۔ بزرگ حریت رہنما سید علی گیلانی معروف عالمی مسلم فورم "رابطہ عالم اسلامی" دے وی رکن سن ۔ حریت رہنما ایہ رکنیت حاصل کرنے والے پہلے کشمیری حریت رہنما نيں۔ انہاں توں پہلے سید ابو الاعلیٰ مودودی تے سید ابو الحسن علی ندوی ورگی شخصیتاں برصغیر توں "رابطہ عالم اسلامی" فورم دی رکن رہ چکیاں نيں۔ مجاہد آزادی ہونے دے نال نال اوہ علم و ادب توں شغف رکھنے والی شخصیت وی سن تے علامہ اقبال دے بہت وڈے مداح سن ۔ انھاں نے اپنے دور اسیری دی یادداشتاں اک کتاب دی صورت وچ تحریر کيتی جس دا ناں "روداد قفس" اے۔ ايسے وجہ توں انہاں نے اپنی زندگی دا وڈا حصہ بھارتی جیلاں وچ گزاریا۔
سید علی شاہ گیلانی اک سابق کشمیری علیحدگی پسند حریت رہنما اے جو ہندوستانی یونین ٹیریٹری جموں و کشمیر وچ اے ۔ [1] اوہ پہلے جماعت اسلامی کشمیر دے رکن سن ، لیکن بعد وچ تحریک حریت دے ناں توں اپنی جماعت قائم کيتی۔ اوہ جموں و کشمیر وچ علیحدگی پسند جماعتاں دے اک گروپ کل جماعتی حریت کانفرنس دے صدر دی حیثیت توں خدمات انجام دے چکے نيں۔ اوہ جموں و کشمیر دے سوپور حلقہ توں تن بار (1972 ، 1977 تے 1987) ایم ایل اے رہے۔ ایہ کشمیر وچ مشہور اے تے اوتھے دے لوک اسنوں 'باب' کہندے نيں۔گیلانی دا تعلق ضلع بارہمولہ دے قصبے سوپور توں اے ۔
پاکستان نواز علیحدگی پسند ہونے دے علاوہ ، اوہ اک علم تے احترام دا فرد وی اے تے محمد اقبال دا بہت وڈا مداح اے۔ اس نے اپنے دور دی اسیری دی یاداں اک کتاب دی صورت وچ لکھایاں نيں ، جس دا ناں "رود قفس" اے۔ سید علیشاہ گیلانی ایسا شخص اے جو صرف ہندوستان دا پاسپورٹ لیندا اے ، تے لکھدا اے کہ وچ اک ہندوستانی شہری ہون۔ اس نے اپنی زندگی دا اک حصہ کشمیری جیل وچ وی گزاریا اے تے پاکستان دے بیگانگی دی وجہ توں اپنے پرتعیش گھر وچ نظر بند اے۔
حال ہی وچ علیحدگی پسند رہنما سید علیشاہ گیلانی دے ہندوستانی شہری بننے تے ہندوستان دے وفادار رہنے دے حلف تے ہندوستان تے کشمیر دے وسیع تر مفاد دے پیش نظر پاکستانی سفارتخانے دے تحریری/اعلان شدہ حلف ناواں تے عید ملن تے ہور پروگراماں دا بائیکاٹ کرنے دے انعام دے طور اُتے ۔ حکومت ہند نے 21 جولائی 2015 نوں 9 ماہ دے لئی درست بھارتی پاسپورٹ جاری کيتا اے۔
سید علی شاہ گیلانی (29 ستمبر 1929 – 1 ستمبر 2021) [5] جموں و کشمیر وچ علیحدگی پسند رہنما [6] سن ۔ [7] [8] اوہ پہلے جماعت اسلامی کشمیر دے رکن سن لیکن بعد وچ تحریک حریت اُتے قائم ہوئے ۔ انہاں نے جموں و کشمیر وچ علیحدگی دی حامی جماعتاں دی جماعت کل جماعتی حریت کانفرنس دے چیئرمین دی حیثیت توں خدمات انجام دتیاں ۔ اوہ 1972 ، 1977 تے 1987 وچ جموں و کشمیر دے سوپور حلقہ توں ایم ایل اے سن ۔ [9] [10] انہاں نے جون 2020 وچ حریت چھڈ دتی۔ [11] [12] ۔ [13]
مڈھلا جیون
[سودھو]29 ستمبر 1929 نوں پیدا ہونے والے 88 سالہ سید علی گیلانی مقبوضہ کشمیر اُتے 72 سال توں جاری بھارتی قبضے دے خلاف جدوجہد دی توانا آواز نيں۔ اوریئنٹل کالج پنجاب یونیورسٹی دے گریجویٹ بزرگ رہنما سید علی گیلانی نے بھارتی قبضے دے خلاف جدوجہد دا آغاز جماعت اسلامی کشمیر دے پلیٹ فارم توں کيتا سی۔
سید علی شاہ گیلانی 29 ستمبر 1929 نوں جموں و کشمیر دے ضلع سوپور دے ڈورو پنڈ وچ پیدا ہوئے۔ اس نے اپنی ابتدائی تعلیم سوپور وچ حاصل کيتی۔ اعلیٰ تعلیم دے لئی اوہ لاہور چلے گئے جتھے انہاں نے قرآن تے دھرم شاستر سکھیا۔ کشمیر واپس آنے دے بعد اوہ استاد بن گئے تے اس دوران اوہ سوپور وچ جماعت اسلامی دے اک نمایاں کارکن وی بن گئے۔
سید علی گیلانی 29 ستمبر 1929 نوں شمالی کشمیر دے اک قصبے سوپور بارہمولہ وچ پیدا ہوئے۔ انہاں نے سوپور وچ تعلیم حاصل کيتی ، تے اورینٹل کالج ، لاہور (موجودہ پاکستان وچ ) توں اپنی تعلیم مکمل دی ۔ [3]
سیاسی سرگرمی
[سودھو]گیلانی نے اپنے سیاسی کیریئر دا آغاز 1950 وچ کیتا تے ہن تک اوہ اک دہائی توں زیادہ جیل وچ گزار چکے نيں۔ انہاں نے کہیا اے کہ بھارتی حکام اکثر انہاں نوں انتخابات توں پہلے گرفتار کردے نيں۔ نومبر 2011 وچ گیلانی نے سماجی رابطے دی ویب سائٹ فیس بک اُتے مبینہ "اسلام مخالف" مواد دے خلاف پرامن احتجاج دی اپیل کيتی۔ اس دی وجہ توں وادی کشمیر دے مختلف حصےآں وچ مظاہرین تے سیکورٹی فورسز دے درمیان معمولی جھڑپاں ہوئیاں۔
گیلانی نوں کشمیر وچ اک علیحدگی پسند رہنما دے طور اُتے دیکھیا جاندا اے ۔ [14] جموں و کشمیر دے سابق وزیراعلیٰ عمر عبداللہ نے گیلانی نوں کشمیر وچ عسکریت پسندی تے خونریزی وچ اضافے دا ذمہ دار ٹھہرایا اے ، جدوں کہ عمر دے والد تے سابق مرکزی وزیر فاروق عبداللہ نے گیلانی اُتے زور دتا اے کہ اوہ اس راستے اُتے چلياں جس توں کشمیریاں نوں بچایا جا سکے۔ ہور تباہی " [15] [16] اکتوبر 2013 انہاں نے حریت کانفرنس (گ) دے اک دھڑے دے چیئرمین دے طور اُتے تن سال دی مدت دی خدمت دے لئی چوتھی بار دوبارہ منتخب کيتا گیا سی وچ کل جماعتی حریت کانفرنس ، 2003. وچ تقسیم اے جس [ 17] انہاں نے تحریک حریت دی بنیاد رکھی۔پارٹی ، جس دے لئی اوہ ستمبر 2013 وچ تن سال دی مدت دے لئی وکھ توں چیئرمین منتخب ہوئے۔ [18]
گیلانی نے کشمیر وچ نامعلوم مشتبہ عسکریت پسنداں ، مقامی عسکریت پسنداں تے عام شہریاں دی ہلاکت دے جواب وچ متعدد عام ہڑتالاں یا بندےآں دی کال دتی اے۔ [19] [20]
سید علی شاہ گیلانی نوں 27 ستمبر 2015 توں نیویارک وچ منعقد ہونے والی اسلامی تعاون تنظیم (او آئی سی) تے کشمیر رابطہ گروپ دے رکن ملکاں دے وزرائے خارجہ دے سالانہ اجلاس وچ شرکت کيتی دعوت ملی ۔ [21]
برہان مظفر وانی دی موت دے بعد تے مسلسل پنج ماہ تک جاری رہنے والی 2016 دی کشمیر بدامنی دے بعد ، کشمیر وچ معمولات بحال کرنے دے لئی ، گیلانی نے اقوام متحدہ نوں اک خط بھیجیا جس وچ چھ اعتماد سازی دے اقدامات (CBMS) درج سن ۔ [22] [23] [24]
بغاوت دا الزام
[سودھو]29 نومبر 2010 نوں ، گیلانی ، مصنف اروندھدی رائے ، کارکن ورورا راؤ تے تن ہور افراد دے نال ، [25] اُتے "دفعات 124A ( بغاوت ) ، 153A (کلاساں دے درمیان دشمنی نوں فروغ دینا) ، 153B (الزامات ، قومی انضمام دے لئی نقصان دہ دعوے ) ، 504 (امن دی خلاف ورزی نوں بھڑکانے دے لئی کيتی گئی توہین) تے 505 (جھوٹھا بیان ، افواہ جو کہ عوامی امن دے خلاف بغاوت یا جرم پیدا کرنے دے ارادے توں پھیلائی گئی اے ) نوں 1967 دے غیر قانونی سرگرمیاں دی روک تھام ایکٹ دے سیکشن 13 دے نال پڑھیا جائے "۔ الزامات ، جنہاں وچ زیادہ توں زیادہ عمر قید دی سزا سنائی گئی سی ، اک خود ساختہ سیمینار دا نتیجہ سی جو انہاں نے نويں دہلی وچ دتا سی ، " آزادیاکیلے راستے "21 اکتوبر نوں ، جس اُتے گیلانی نوں ہیک کيتا گیا سی۔ [26] [27]
انتخابی سیاست
[سودھو]گیلانی نے کشمیر دے لوکاں توں اپیل کيتی سی کہ اوہ 2014 دے جموں و کشمیر قانون ساز اسمبلی دے انتخابات دا مکمل بائیکاٹ کرن ، خود حکمرانی یا خود مختاری دی تجاویز نوں قبول نہ کرن جو کہ پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی تے اس وقت دی حکمران نیشنل کانفرنس نے پیش کيتی سن۔ [28] [29] لیکن بار بار بائیکاٹ دی اپیلاں دے باوجود ، 2014 دے اسمبلی انتخابات وچ 65 فیصد توں زیادہ ووٹرز دا ٹرن آؤٹ ریکارڈ کيتا گیا جو کہ 25 سال دی تریخ وچ سب توں زیادہ سی۔ [30] [31] [32] کشمیر وچ ووٹنگ دی ریکارڈ شرح دے بعد ، گیلانی ، ہور علیحدگی پسنداں دے نال ، بھارتی میڈیا نے کشمیر دے لوکاں نوں گمراہ کرنے تے کشمیری عوام دے حقیقی جذبات دی نمائندگی نہ کرنے اُتے تنقید دا نشانہ بنایا۔ [33] [34] [35]
ذاتی زندگی
[سودھو]گیلانی اپنی بیوی جواہرہ بیگم دے نال حیدر پورہ ، سری نگر ، کشمیر وچ رہندے نيں۔ [2] گیلانی دے چھ بچے نيں - دو بیٹے نعیم تے نسیم تے چار بیٹیاں انیشا ، فرحت جبین ، زمشیدہ تے چمشیدہ۔ [3] انیشا تے فرحت گیلانی دی دوسری شادی توں بیٹیاں نيں۔ نعیم تے اس دی بیوی ، دونے ڈاکٹر ، راولپنڈی پاکستان وچ میڈیسن تے پریکٹس کردے سن ، لیکن 2010 وچ ہندوستان واپس آئے۔ [4] گیلانی دا چھوٹا بیٹا نسیم سرینگر دی اک زرعی یونیورسٹی وچ کم کردا اے۔ [5] گیلانی دے پوتے اظہار بھارت دی اک نجی ایئرلائن وچ عملے دے رکن نيں۔ گیلانی دی بیٹی فرحت سعودی عرب دے جدہ وچ ٹیچر نيں تے انہاں دے شوہر اوتھے انجینئر نيں۔ [6] [7]گیلانی دے دوسرے پوتے ہندوستان دے وڈے اسکولاں وچ زیر تعلیم نيں۔ انہاں دے کزن غلام نبی فائی اس وقت لندن وچ نيں۔ [8] رووا شاہ ، کشمیری علیحدگی پسند الطاف احمد شاہ (ایس اے ایس گیلانی دے داماد) ، اک صحافی۔ [9] [10] [11] اس توں پہلے انہاں نے ہندوستان وچ 2014 توں ہندوستان ٹائمز ، [12] آئی اے این ایس ، دتی کوئنٹ تے دتی انڈین ایکسپریس سمیت تنظیماں دے نال بطور صحافی کم کيتا۔ [13] [14]
تنقید
[سودھو]جموں و کشمیر دے وزیراعلیٰ عمر عبداللہ نے گیلانی نوں کشمیر وچ عسکریت پسندی تے خونریزی وچ اضافے دا ذمہ دار ٹھہرایا تے انہاں دے والد تے مرکزی وزیر فاروق عبداللہ نے گیلانی اُتے زور دتا کہ اوہ ایسا راستہ اختیار کرن جو کشمیری عوام نوں تباہی توں بچائے۔ انہاں اُتے الزام لگایا گیا اے کہ اوہ ہن وی 1990 توں پہلے جموں و کشمیر قانون ساز اسمبلی وچ اپنی رکنیت دے لئی حکومت توں پنشن وصول کردے نيں۔ اکتوبر 2010 وچ نويں دہلی وچ منعقدہ اک سیمینار وچ انہاں دی تقریر اُتے انہاں نوں تنقید دا نشانہ وی بنایا گیا۔
صحت دے مسائل ، پاسپورٹ معطلی تے گھر وچ نظربندی
[سودھو]گیلانی دا پاسپورٹ 1981 وچ "بھارت مخالف" سرگرمیاں دے الزامات دی وجہ توں ضبط کيتا گیا سی۔ 2006 وچ انہاں دی حج دی رعایت دے نال ، انہاں نوں ہندوستان چھڈنے دی اجازت نئيں دتی گئی اے۔ [ اپ ڈیٹ دی ضرورت اے ] [48] اسنوں گرداں دے کینسر دی تشخیص ہوئی ، تے ايسے سال بیرون ملک توں علاج دا مشورہ دتا گیا۔ اس وقت دے بھارتی وزیراعظم منموہن سنگھ دی مداخلت اُتے حکومت نے گیلانی دا پاسپورٹ انہاں دے بیٹے نوں واپس کر دتا۔ [49] 2007 وچ ، اس دی حالت بگڑ گئی ، [50] بھانويں کینسر دے ابتدائی مراحل وچ ، ایہ جان لیوا سی تے سرجری دا مشورہ دتا گیا سی۔ گیلانی نوں برطانیہ یا امریکا دا سفر کرنا سی ۔[51] اُتے ، امریکی حکومت نے انہاں دے ویزا دی درخواست نوں کشمیر دے تنازعے وچ انہاں دے پرتشدد انداز دا حوالہ دیندے ہوئے مسترد کردتا تے وہسرجری دے لئی ممبئی گئے۔ انہاں دے حامیاں تے اہل خانہ نے الزام لگایا کہ ایہ "انسانی حقوق دی خلاف ورزی" اے۔ [52]
6 مارچ 2014 نوں ، گیلانی سینے دے شدید انفیکشن توں بیمار ہو گئے ، کچھ دیر بعد سری نگر وچ اپنے گھر واپس آئے ۔ [53] اوہ 2010 توں زیادہ تر وقت دے لئی نظر بند رہیا ، [54] تے واپسی اُتے اسنوں دوبارہ گھر وچ نظر بند کر دتا گیا۔ [55] مئی 2015 وچ ، گیلانی نے سعودی عرب وچ اپنی بیٹی نال ملن دے لئی پاسپورٹ دے لئی درخواست دی۔ ہندوستانی حکومت نے اسنوں تکنیکی وجوہات دا حوالہ دیندے ہوئے روک دتا ، بشمول اس حقیقت دے کہ اوہ جان بجھ کر درخواست وچ درکار قومیت دے کالم نوں پُر کرنے وچ ناکام رہیا۔ [56] [57] 21 جولائی نوں حکومت نے انہاں نوں انسانی بنیاداں اُتے اک پاسپورٹ دتا ، جس دی گیلانی نے اک ہندوستانی دے طور اُتے اپنی قومیت نوں تسلیم کرنے دے بعد نو ماہ دی توثیق دی سی۔ [58] [59]
موت دی افواہ
[سودھو]کچھ ذرائع دے مطابق ، 12 مارچ 2014 نوں گیلانی دی موت دی افواہاں ، انہاں دے ویکیپیڈیا دے اندراج ، "اک خاص ہندی نیوز چینل" تے فیس بک اُتے صفحات وچ ترمیم دے ذریعے پھیل گئياں ، حکومت کشمیر نے انٹرنیٹ تے فون سروس نوں معطل کردتا۔ [60] [61] [62] اُتے ، اس وقت دے وزیراعلیٰ عمر عبداللہ نے کہیا کہ انہاں ناکامیاں دا گیلانی دی صحت توں کوئی تعلق نئيں سی تے ایہ شدید برف باری دی وجہ توں بجلی دے تار دے نال نال آپٹیکل فائبر کٹ جانے دی وجہ توں سی۔ بیشتر وادی بجلی دے بغیر انٹرنیٹ سروس وچ کمی ، حریت دی جانب توں اس بیان دے چند گھنٹےآں بعد کہ گیلانی نوں طبی علاج دے لئی نويں دہلی روانہ کيتا جائے گا ، انہاں اُتے افواہاں پھیلانے دا الزام لگایا گیا۔ [63] [64] [65]
فیما کیس
[سودھو]بعد 2019 پلوامہ حملے ، بھارت گیلانی سمیت پاکستان دے حامی علیحدگی پسنداں دے خلاف مضبوط کارروائی کيتی. انفورسمنٹ ڈائریکٹوریٹ ₹ 14.40 لکھ دا جرمانہ لگایا تے اک دے سلسلے وچ تقریبا ₹ 6.8 لکھ دی ضبطگی دا حکم دتا فارن ایکسچینج مینجمنٹ ایکٹ غیر ملکی زر مبادلہ دی غیر قانونی قبضہ دے لئی انہاں دے خلاف کیس. [66]
بیماری
[سودھو]گیلانی نوں گردے دے کینسر دی تشخیص ہوئی اے تے ڈاکٹراں نے انہاں نوں علاج دے لئی بیرون ملک جانے دی سفارش کيتی اے۔ وزیر اعظم منموہن سنگھ دی مداخلت دے بعد بھارتی سرکاری ادارےآں نے گیلانی دا پاسپورٹ منسوخ کر دتا۔ انہاں نے کہیا کہ انہاں دا پاسپورٹ پہلے ہی 1981 وچ "بھارت مخالف سرگرمیاں" دی وجہ توں ضبط کر ليا گیا سی تے اس وجہ توں انہاں نوں ہندوستان چھڈنے دی اجازت نئيں دتی جا سکدی سی۔ انہاں نوں صرف 2006 وچ حج دے لئی ہندوستان چھڈنے دی اجازت دتی گئی سی۔ چار سال پہلے ، ڈاکٹراں نوں انفیکشن دی وجہ توں اس دے کھبے گردے نوں کڈنا پيا سی۔ اپولو ہسپتال ممبئی دے ڈاکٹراں نے اسنوں علاج دے لئی امریکا بھیجنے دا مشورہ دتا لیکن ایسا نئيں ہو سکیا کیونجے اسنوں امریکا توں ویزا نئيں ملا۔ اس دی وجہ ایہ سی کہ گیلانی نے اس توں پہلے عراق جنگ وچ امریکی پالیسی اُتے تنقید کیتی سی۔
وفات
[سودھو]انہاں دا انتقال یکم ستمبر 2021ء نوں سری نگر وچ اپنی حیدر پورہ رہائش گاہ اُتے ہويا۔[۴]
ملاحظات
[سودھو]فروری 2014 وچ انہاں نے کہیا کہ کشمیر وچ قیدی "زیر حراست تشدد دا شکار نيں تے بھارتی جیلاں وچ خاص طور اُتے تہاڑ جیل وچ ہراساں کیتے جاندے نيں " اک واقعے دے بعد جتھے عمر قید دی سزا بھگت رہے جاوید احمد خان دے والدین نے ہزاراں کلومیٹر دا سفر کيتا تے سرمایہ کاری کيتی۔ پینال کيتی بہت کچھ انہاں جیل بھیج بیٹے نال ملن دہلی تک پہنچنے لیکن اس دے نال اک ملاقات کيتی تردید کيتی گئی اے . "یہ ریاستی دہشت گردی اے "، انہاں نے کہیا. [69]
انہاں نوں جماعت اسلامی دا ہمدرد سمجھیا جاندا اے ۔ [70] ملی ٹرسٹ نوں عطیہ کرنے توں پہلے انہاں دی سرکاری رہائش گاہ نوں جائیداد دے طور اُتے دیکھیا جاندا سی ۔ [71]
گیلانی نامی اسلام پسند رہنما تے دے بانی جماعت اسلامی ، ابوالاعلی مودودی انہاں دے سرپرست.
نومبر 2011 وچ ، گیلانی نے سماجی رابطے دی ویب سائٹ فیس بک اُتے مبینہ "قابل اعتراض اسلام مخالف" مواد دے خلاف احتجاج دی کال دتی ، جسنوں انہاں نے "شیطانی شجاعت" قرار دتا۔ اس دی کال نے وادی کشمیر دے مختلف حصےآں وچ احتجاج نوں جنم دتا ، جس دی وجہ توں مظاہرین تے سیکورٹی فورسز دے درمیان معمولی جھڑپاں ہوئیاں۔ [72]
گیلانی نے امریکا دی طرف توں اسامہ بن لادن دے قتل دی مذمت کيتی ۔ [73] مئی 2011 وچ بن لادن دی موت دے بعد ، گیلانی نے کہیا کہ اوہ القاعدہ دے مقتول رہنما دے لئی سرینگر وچ غیر حاضری وچ آخری رسومات دی امامت کرن گے ۔ [74] [75] ہزاراں کشمیریاں دی جماعت وچ اسامہ دے لئی دعاواں کرنے دے بعد ، یورپی یونین دے اک وفد نے گیلانی توں اس دے نال طے شدہ ملاقات منسوخ کر دتی۔ [76] [77] [78] انہاں نے ہور 2001 دی بھارتی پارلیمنٹ حملے دے ملزم افضل گرو [79] تے 2008 ممبئی حملےآں دے ماسٹر مائنڈ اورلشکر طیبہ دے سربراہ حافظ سعید [80]
کشمیر
[سودھو]گیلانی نے کہیا کہ بھانويں پاکستان نے جموں و کشمیر دے لوکاں دی دیسی جدوجہد دی اخلاقی ، سفارتی تے سیاسی طور اُتے حمایت دی اے۔ [3]
گیلانی صرف اک مذاکراندی عمل دی حمایت کرن گے جس دا مقصد ریاست دے عوام دی خواہشات تے خواہشات دے مطابق مسئلہ کشمیر نوں حل کرنا اے۔ لیکن انہاں دا مننا سی کہ بھارت تے پاکستان دے درمیان گل گل سفارتی مجبوریاں دے تحت شروع ہُندی اے ، تے ایہ صرف اک وقت تاخیر دے حرباں دے سوا کچھ نئيں اے۔ انہاں دا خیال سی کہ کشمیری بھارت دے دشمن نئيں نيں تے نہ ہی اس دے باشندےآں دے خلاف کوئی رنجش رکھدے نيں۔ اسيں اک مضبوط ہندوستان تے پاکستان دے خواہش مند نيں تے ایہ تب ہی ممکن اے جدوں مسئلہ کشمیر نوں حل کر کے خطے وچ امن ، خوشحالی تے ترقی دی راہ ہموار کيتی جائے۔ [81]
انہاں نے کہیا ، "کشمیر بھارت تے پاکستان دے درمیان کوئی سرحدی تنازعہ نئيں اے جسنوں اوہ دو طرفہ افہام و تفہیم توں حل کر سکدے نيں۔ ایہ 15 ملین لوکاں دے مستقبل توں متعلق مسئلہ اے ۔ ایسا عمل ماضی وچ بے معنی ثابت ہويا اے۔ سانوں مستقبل وچ وی اس دے نتیجہ خیز ہونے دی کوئی توقع نئيں اے۔ " [82] انہاں نے ہور کہیا ، "بھارت نوں چاہیے کہ اوہ فوری طور اُتے تے غیر مشروط طور اُتے سیاسی قیدیاں نوں رہیا کرے ، تے نوجواناں دے خلاف مقدمات واپس لے ، جو کہ گزشتہ 20 سالاں توں عدالتاں وچ زیر التوا نيں۔" [83]
علیحدگی تے پاکستان دے نال تعلقات
[سودھو]گیلانی نوں بھارتی حکام دی جانب توں خطے وچ تشدد اُتے اکسانے تے پاکستان دے آف شاٹ دے طور اُتے کم کرنے اُتے بار بار تنقید دا نشانہ بنایا جاندا رہیا اے۔ [3] [84] گیلانی نے کھل دے کہیا کہ اوہ ہندوستانی نئيں سن ۔ "بھارتی پاسپورٹ اُتے سفر کرنا ہر کشمیری دی مجبوری اے کیونجے کشمیر ہندوستان تے پاکستان دے درمیان بین الاقوامی سطح اُتے قبول شدہ متنازعہ علاقہ اے " بھارتی پاسپورٹ دے لئی درخواست دیندے وقت انہاں دے لفظاں نيں ۔ [85] [86] [87] "ہم پاکستانی نيں ، پاکستان ساڈا اے ،" [88] انہاں نے اپنے حامیاں دے اک وڈے اجتماع وچ کہیا۔
جموں و کشمیر نیشنل کانفرنس دے سینئر رہنما تے شیخ عبداللہ دے بیٹے شیخ مصطفیٰ کمال نے گیلانی اُتے تنقید دی کہ اوہ پاکستان دی طرف توں دتی گئی ڈکٹیشنز اُتے کم کر رہے نيں۔ انہاں نے گیلانی اُتے "پاکستان دی آئی ایس آئی دے پے رول" اُتے "ڈبل ایجنٹ" ہونے دا الزام لگایا ۔ [89] [90] [91]
پاکستان نے وی کھلے عام گیلانی دی حمایت دی طرف توں تن رکنی وفد نے پاکستان ہائی کمیشن عبدالباسط دی قیادت وچ مارچ 2015. پاکستان وچ اپنے مالویی نگر رہائش گاہ اُتے جلانی ملاقات ہائی کمشنر پہنچانے مکمل حمایت دا گیلانی نوں یقین دلایا عبدالباسط کشمیر اُتے ملک دے موقف دے باوجود کوئی تبدیلی نئيں رہندا اے کہ وچ حکومت کیتی تبدیلی نويں دہلی . [84] [92] [93] [94] باسط نے گیلانی نوں 23 مارچ نوں یوم پاکستان تقریب دے لئی وی مدعو کيتا ۔ نويں دہلی وچ پاکستانی ہائی کمیشن ، رسمی طور اُتے جموں و کشمیر دی علیحدگی پسند نواز قیادت نوں مدعو کردا اے۔ 14 اگست نوں پاکستانی حکومت نے انہاں نوں اپنا اعلیٰ ترین سول ایوارڈ نشان پاکستان دتا۔. [4]
اعزازات
[سودھو]پاکستان دے 73یوم آزادی دے موقع اُتے بزرگ حریت رہنما سید علی گیلانی نوں نشانِ پاکستان دا اعزاز دتا گیا۔ ایہ اعزاز پاکستان دے صدر عارف علوی نے ایوان صدر وچ اک خصوصی تقریب وچ عطا کيتا۔ ایہ اعزاز اسلام آباد وچ حریت رہنماواں نے وصول کيتا۔
کتاباں
[سودھو]انہاں دیاں لکھتاں وچ کچھ ایہ نیں:[۵]
- روداد قفس, 1993. Author's memoirs of his imprisonment.
- نوائے حریت, 1994. Collection of letters, columns and interviews on Kashmir issue.
- دید و شنید, 2005. Compilation based on answers to the various questions relating to Kashmir issue.
- بھارت کے استعماری حربے! : کورالا گند سے جودھ پور تک !, 2006. Autobiographical reminiscences with special reference to his struggle for the liberation of Kashmir.
- صدائے درد : مجموعہ تقاریر, 2006. Collection of speeches on Kashmir issue.
- ملت مظلوم, 2006. Collection of articles and columns on various issues of Jammu and Kashmir with special reference to autonomy and independence movements of Kashmir.
- سفر محمود ذکر مظلوم, 2007. Compilation based on answers to the various questions relating to Kashmir issue.
- مقتل سے واپسی : رانچی جیل کے شب و روز, 2008. Autobiographical reminiscences.
- اقبال روح دین کا شناسا, 2009. Study on the works of Muhammad Iqbal.
- عیدین, 2011. Collection of sermons delivered on the occasion of Eid ul Fitr, Eid ul Adha, and Friday prayers.
- وولر کنارے : آپ بیتی, 2012. Autobiography.
ہور ویکھو
[سودھو]ہور پڑھو
[سودھو]- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
حوالے
[سودھو]- ↑ Kashmiri separatist leader Syed Ali Shah Geelani dies in Srinagar
- ↑ President Alvi confers Nishan-e-Pakistan on Kashmiri leader Syed Ali Shah Geelani — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۴ اگست ۲۰۲۰ — سے آرکائیو اصل فی ۱۴ اگست ۲۰۲۰
- ↑ Desk, News (1 September 2021). "Syed Ali Shah Geelani passes away | Free Press Kashmir". freepresskashmir.news. https://freepresskashmir.news/2021/09/01/syed-ali-shah-geelani-passes-away/.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Syed Ali Shah Geelani's profile on WorldCat
|
- مضامین جنہاں وچ انگریزی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ کشمیری بولی دا متن شامل اے
- 1929 دے جم
- 29 ستمبر دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 2021 دیاں موتاں
- 1 ستمبر دیاں موتاں
- ۱۹۲۹ دے جم
- اورینٹل کالج دے فضلا
- بھارتی اسلام پسند
- تریخ جموں و کشمیر
- جموں و کشمیر قانون ساز اسمبلی دے ارکان
- جموں و کشمیر دی سیاست
- شخصیتاں جنہاں دے امریکا وچ داخل ہونے اُتے پابندی اے
- ضلع بارہ مولہ دیاں شخصیتاں
- ضلع بانڈی پورہ دیاں شخصیتاں
- کشمیر
- کشمیری سیاستدان
- کشمیری شخصیتاں
- کشمیری مصنف
- مسئلہ کشمیر
- نشان پاکستان وصول کنندگان