مہابت خان
مہابت خان | |
---|---|
جم | |
وفات | سنہ 1634 [۱] |
ترمیم |
مہابت خان ،(مکمل عنوان مہابت خان خان-خانان سپاہ سالار زمانہ بیگ کابلی) ، پیدائشی زمانہ بیگ (وفات 1634)، اک ممتاز مغل جرنیل تے سیاستدان سن، جو خبرے 1626 وچ مغل شہنشاہ جہانگیر دے خلاف بغاوت دے لئی مشہور سن ۔ اس نے 1611 توں 1623 تک مالوا صوبہ تے 1625–1626 دے دوران بنگال صوبہ دے صوبیدار دی وی خدمات انجام دتیاں۔ اس نے شہنشاہ شاہجہان توں خانِ خانان کا خطاب حاصل کيتا۔ [۲]
مڈھلا جیون
[سودھو]زمانہ بیگ پیدا ہوئے، خان دے والد غیور بیگ کابلی سن جو کابل توں آئے تے بعد وچ ہندوستان آئے۔ [۳][۴] اوہ فارسی نژاد سن ۔ [۵]
مغل فوج وچ کیریئر
[سودھو]مغل سروس وچ داخل ہوݨ دے بعد، زمانہ بیگ نے مغل فوج دی صفاں وچ تیزی توں چڑھائی کيتی۔ اس نے اپنے فوجی کیریئر دا آغاز ولی عہد شہزادہ سلیم (جو بعد وچ شہنشاہ جہانگیر بن گیا) دی ذاتی افواج وچ کیہ۔ اپنے آپ نوں ولی عہد نال پیار کرنے دے بعد، اسنوں جلد ہی 500 آدمیاں دا انچارج افسر بنا دتا گیا۔ شہزادہ سلیم نے اسنوں دکن وچ شہزادہ دانیال دی مہم ختم کرنے دے لئی ملک عنبر دے پاس بھیجیا سی۔ اس نے میواڑ وچ راجپوتانہ مہم دے دوران سلیم دی فوج دی قیادت وی کيتی۔ مہابت خان نوں میواڑ توں اک لونڈی تحفے وچ دتی گئی سی 1605 وچ جہانگیر دے تخت اُتے چڑھنے دے بعد، اسنوں اعزازی لقب مہابت خان توں نوازیا گیا، تے اسنوں 1500 آدمیاں دے کمانڈر، تے شہنشاہ دے پرائیویٹ پرس دے بخشی (خزانچی) دے عہدے اُتے ترقی دتی گئی۔ مہابت خان 1623 وچ اودوں نمایاں ہويا، جدوں اسنوں دکن وچ شہزادہ خرم (جو بعد وچ شہنشاہ شاہجہان بن گیا) دی ناکام بغاوت نوں شکست دینے دے لئی بھیجی گئی مغل افواج دا کمانڈر بنایا گیا۔ انہاں دی وفاداری دی وجہ توں، انہاں نوں 'ریاست دے ستون' دے طور اُتے پہچانا گیا، [۶] تے بالآخر 7,000 آدمیاں دی ذاتی فورس دے نال مغل فوج دے چیف کمانڈر دے طور اُتے ترقی کر دتی گئی۔
بغاوت
[سودھو]شہزادہ خرم دی بغاوت نوں روکنے وچ مہابت خان دی کامیابی مغل دربار دے بوہت سارے ارکان نوں خوشی توں نئيں ملی، جو جنرل دے بڑھدے ہوئے وقار تے اثر و رسوخ توں خوفزدہ تے ناراض ہوݨ لگے۔ مہارانی نورجہاں خاص طور اُتے فکرمند سی، تے مہابت خان دی ودھدی ہوئی طاقت نوں روکنے دی کوشش وچ ، اس نے اسنوں بنگال دا گورنر بنانے دا بندوبست کیتا، جو کہ لاہور وچ مغلاں دے راجگڑھ توں بہت دور اے۔ ہور برآں، شاہی عدالت وچ اس دی تذلیل کرنے دی کوشش وچ ، نورجہاں نے اس اُتے بے وفائی دا الزام لگایا تے مقدمہ دا سامنا کرنے دے لئی اسنوں لاہور واپس آنے دا حکم دتا۔ [۷] اس دے خلاف نورجہاں دی سازشاں دے نتیجے وچ ، مہابت خان نے کارروائی کرنے دا فیصلہ کیتا، تے ایويں 1626 وچ ، اس نے وفادار راجپوت سپاہیاں دی اک فوج دی قیادت پنجاب دی طرف کيتی۔ اوہ انہاں وچوں بوہت سارے لوکاں دی بیویاں تے خانداناں نوں وی لیایا سی، تاکہ جے انتہا دی طرف لے جایا جائے تاں اوہ اپنی تے اپنے خاندان دیاں جاناں تے عزت دے لئی آخری دم تک لڑاں گے [۱] ۔ اِنّے وچ، جہانگیر تے اس دا دستہ کابل جانے دی تیاری کر رہے سن، تے دریائے جہلم دے کنارے پڑاؤ ڈالے ہوئے سن ۔ مہابت خان تے اس دی افواج نے شاہی کیمپ اُتے حملہ کیتا، تے شہنشاہ نوں کامیابی توں یرغمال بنا لیا۔ پر نورجہاں فرار ہوݨ وچ کامیاب ہو گئياں۔ مہابت خان نے کابل وچ اپنے آپ نوں ہندوستان دا شہنشاہ قرار دتا، پر اس دی کامیابی بوہت گھٹ رہی۔ نورجہاں نے شرفا دی مدد توں جو حالے تک جہانگیر دے وفادار سن، اپنے شوہر نوں آزاد کرنے دا منصوبہ بنایا۔ اس نے اپنے آپ نوں مہابت خان دے حوالے کے دتا، تے اک بار اپنے شوہر دے نال مل کے اپنے منصوبے نوں عملی جامہ پہنایا۔ اس نے جہانگیر نوں مہابت خان نوں قائل کرایا کہ اوہ موجودہ انتظامات توں مطمئن اے، کیونجے اس نے اسنوں اس دے چُنگݪ توں آزاد کر دتا سی۔ مہابت خان دا خیال سی کہ اس نے سابق شہنشاہ اُتے فتح حاصل کر لئی اے، اوہ ایہ سمجھݨ وچ ناکام رہے کہ جہانگیر درحقیقت نورجہاں دا نال دے رہیا سی۔ اس دے نتیجے وچ ، اس نے راجپوت راکھےآں نوں کم کر دتا جو اس نے جہانگیر دے آلا دُوآلا رکھیا سی، تے اسیر شہنشاہ دے نال لاہور واپس جانے دے لئی تیار کیا. ايسے دوران نورجہاں نے لاہور جاندے ہوئے انہاں توں مݪݨ دے لئی فوج دا بندوبست کيتا۔ آنے والی جنگ وچ نورجہاں دیاں فوجاں فتح یاب ہوئیاں تے جہانگیر نوں قید توں آزاد کر دتا گیا۔ مہابت خان نے ماجھولی دے راجہ ناتھو مال [۲] دی مدد توں باقی زخمی راجپوتاں تے انہاں دے خاندان نوں گورکھپور ، اتر پردیش دے جنگلاں وچ بسایا۔ اس طرح مہابت خان دا مختصر دور حکومت تقریباً 100 دن تک جاری رہیا۔ [۶]
بعد وچ زندگی تے موت
[سودھو]اپنی ناکام بغاوت دے بعد، خان بھج کر دکن چلا گیا۔ اوتھے شہزادہ خرم نے اسنوں جہانگیر دے حوالے کرنے اُتے آمادہ کيتا۔ پر، اکتوبر 1627 وچ اس دے فوراً بعد جہانگیر دی موت دے نال، خان نوں سزا نئيں ملی۔ شہزادہ خرم دے شہنشاہ شاہجہان دے طور اُتے تخت اُتے چڑھنے پر، مہابت خان نوں اجمیر دا گورنر مقرر کيتا گیا۔ بعد وچ اسنوں دکن دے اک عہدے اُتے منتقل کر دتا گیا جتھے 1634 وچ اس دا انتقال ہو گیا [۸] انہاں دا جسد خاکی واپس دہلی لے جایا گیا جتھے قدم شریف دی زمین اُتے دفن کيتا گیا۔ [۹] موت دے بعد، انہاں دے وڈے بیٹے، مرزا امان اللہ نوں 'خان زمان' دے لقب توں نوازیا گیا، جداں کہ انہاں دے دوسرے بیٹے، لوہراسپ نوں انہاں دے جانہار(مرحوم) والد دا لقب مہابت خان دتا گیا۔ [۱۰]
حوالے
[سودھو]- ↑ فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/478514 — subject named as: Mahābata K̲h̲ām̐ K̲h̲āna-e-K̲h̲ānām̐ — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےbpedia
لئی۔ - ↑ The Emperors' Album: Images of Mughal India. p. 129.
- ↑ Subrahmanyam, Sanjay (2005). Mughals and Franks: Explorations in Connected History (in English). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-566866-7.
- ↑ Shīrāzī, Kāmī (2003). Fatḥʹnāmah-ʼi Nūr Jahān Baygam (in Persian). Rampur Raza Library. ISBN 978-81-87113-60-7.
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ Findly, Ellison Banks. Nur Jahan: Empress of Mughal India. Retrieved on 5 فروری 2008.
- ↑ Mukherjee, Soma. Royal Mughal Ladies and Their Contributions. Retrieved on 5 فروری 2008.
- ↑ Amardesh Encyclopedia. Retrieved on 5 فروری 2008.
- ↑ Smith, RV. "Of Majlis, Karbala, and Tazia", "The Hindu", 29 جنوری 2007. Retrieved on 2008-02-05.
- ↑ Beale, Thomas William. An Oriental Biographical Dictionary. Retrieved on 5 فروری 2008.