میتھل سبھیاچار

متھلا سبھیاچار جاں میتھل سبھیاچار اس سبھیاچار نوں درساؤندا اے جو برصغیر دے متھلا کھیتر وچ پیدا ہویا سی۔ متھلا وچ بھارت دے ترہوت، دربھنگا، کوسی، پورنیا، منگیر، بھاگل پور؉ اتے سنتھال پرگنا ڈویزن نیپال دے صوبہ نمبر ۱, باگمتی پردیش اتے مدھیش صوبہ دے نال لگدے صوبے شامل ہن۔

متھلا وچ مرد اتے عورتاں بہت مذہبی ہن اتے تیوہاراں لئی پہراوا وی۔ متھلا دے پہراوے متھلا دے امیر روایتی سبھیاچار توں پیدا ہندے ہن۔ پنجابی کڑتا اتے دھوتی اکّ متھلا پینٹنگ دے نال مارون رنگ دا گمچا جو کہ جوش، پیار، بہادری اتے ہمت دا پرتیک اے مرداں لئی عام کپڑے ہن۔ مرد اپنے نکّ وچ سونے دی مندری پاؤندے ہن جو بھگوان وشنوں ولوں متاثر خوش حالی، خوش حالی اتے دولت دا پرتیک اے۔ اوہناں دے گٹّ اُتے بلاّ اتے سر اُتے متھلا پاگ وی پہنو۔ پرانے زمانے وچ متھلا وچ رنگاں دا کوئی آپشن نہیں سی، اسلئی میتھل عورتاں لال بارڈر دے نال چٹی جاں پیلی ساڑی پہندیاں سن پر ہن اوہناں کول بہت ساریاں قسماں اتے رنگاں دے آپشن ہن اتے لال-پاڑا (روائتی لال-بورڈ والی چٹی جاں پیلی ساڑی ) پہندے ہن۔ کجھ خاص موقعیاں اُتے، اتے شاکھا-پولا وی اپنے ہتھ وچ لہٹھی پہندے ہن جو متھلا وچ ویاہ توں بعد پہننا لازمی اے۔ متھلا سبھیاچار وچ، ایہہ نویں شروعات، جنونّ اتے خوش حالی نوں درساؤندا اے۔ لال ہندو دیوی درگا نوں وی درساؤندا اے، جو نویں شروعات اتے عورت طاقت دا پرتیک اے۔ چھٹھ دے دوران، متھلا دیاں عورتاں بناں سلائی دے خالص سوتی دھوتی پہندیاں ہن جو متھلا دے خالص، روائتی سبھیاچار نوں درساؤندیاں ہن۔ عام طور اُتے روزانہ ورتوں لئی خالص سوتی اتے ودھیرے آکرشک موقعیاں لئی خالص ریشم توں تیار کیتا جاندا اے، متھلا دیاں عورتاں لئی روائتی پہراوے وچ جامدانی، بنارسی اتے بھاگلپری اتے ہور بہت سارے شامل ہن۔ متھلا وچ سال بھر کئی تہوار منائے جاندے ہن۔ چھٹھ، درگا پوجا اتے کالی پوجا نوں متھلا دے سارے جشناں وچوں سبھ توں اہم منیا جاندا اے۔

سبھیاچار

ڈسپلے اُتے وکھ-وکھ رنگاں دے پیگ

پاگ متھلا کھیتر دا اکّ ہیڈڈریس اے جو میتھل لوکاں ولوں پہنیا جاندا اے۔ ایہہ اعزاز اتے ستکار دا پرتیک اے اتے میتھل سبھیاچار دا اکّ اہم حصہ اے۔

ڈانس کردے ہن

جھجھیا، دھنو-ناچ اتے دومکچ بھارت اتے نیپال دے متھلا کھیتر دے تہذیبی ناچ ہن۔ جھجھیا زیادہتر دسہرے دے ویلے، درگا بھیروی، جت دی دیوی نوں سمرپن وچ کیتا جاندا اے۔ جھجھیا کردے ویلے، عورتاں اپنے سر اُتے مٹی دیاں بنیاں لالٹیاں رکھدیاں ہن اتے اوہ نچدے ہوئے اس نوں متوازن کردیاں ہن۔ جھجھیا دربھنگا، مظفرپور؉ ، مدھوبنی اتے اوہناں دے گوانڈھی ضلعیاں وچ کیتا جاندا اے، دوجے پاسے دھونو-ناچو بیگوسرائے، کھگڑیا، کٹہار، نوگاچیا وچ درگا پوجا اتے کلیپوجا دوران شنکھ-دھکّ دھنی نال کیتا جاندا اے۔ ڈومکچ وی متھلا کھیتر دا اکّ لوک ناچ اے۔

پینٹنگز

رادھا-کرشن دی متھلا پینٹنگ

بھارت اتے نیپال دے متھلا کھیتر وچ متھلا پینٹنگ دا مشق کیتا جاندا اے۔ ایہہ روائتی طور اُتے متھلا کھیتر دے وکھ-وکھ بھائیچاریاں دیاں عورتاں ولوں بنایا گیا سی۔ اسدا نام بھارت وچ متھلا دے نام اتے رکھیا گیا اے جتھے ایہہ اتپن ہویا سی۔ کندھ کلا دے اکّ روپ وجوں ایہہ پینٹنگ پورے کھیتر وچ مکمل طور اُتے مشق کیتی گئی سی؛ کاغذ اتے کینوس اُتے پینٹنگ دا سبھ توں تازہ ترقی مدھوبنی، بیگوسرائے، دربھنگا، نوگاچیا دے آلے-دوآلے دے پنڈاں وچ ہویا اے اتے ایہہ بعد دے ترقی ہن جیہناں نوں صحیح روپ وچ مدھوبنی کلا، بیگوسرائے کلا، دربھنگا کلا، نوگاچیا کلا کیہا جا سکدا اے۔

پکوان

کجھ روایتی میتھل پکوان ہن:

• دہی — چوڑا
• ارکنچن دی سبزی
• گھوگھنی
• تلکور دا تروا
• باڈا
• بدی
• دلپیٹھی
• ماچھ
• مٹن
• ارہر
• پڈاکیا
• دال بھاٹ
• مکھن پیاس
• انارسا
• باگیا

مکھ تہوار

• چھٹھ : چھٹھ پوجا دوران پرارتھناواں سورج دیوتا، سورج نوں وقف ہن، دھنواد اتے شکرگزاری دکھاؤن لئی
• ساما-چکیبا : لوک تھئیٹر اتے گیت شامل کردا اے، بھراواں اتے بھیناں وچکار پیار دا جشن مناؤندا اے اتے پراناں وچ دسی اکّ کہانی اُتے بیسڈ اے۔
• اگھنیا چھٹھ (چھوٹکا پبنی): متھلا وچ "چھوٹکا-پبنیا" اتے دوپاہرکا ارگھ دے نام نال بہت مشہور اے۔ آگھن شکل-پکھ شستی تتھی وچ منائی گئی۔
• وساکھ چھٹھ (چھوٹکا پبنی): ایہہ ویساکھ دے مہینے شکل-پکھ شستی تتھی وچ منایا جاندا اے اتے اسنوں متھلا وچ چھٹکا-پبنی (دوپہرکا ارگھ) وی کیہا جاندا اے۔
• چورچن : بھگوان گنیش، بھگوان وشنوں، دیوی پاروتی اتے چندرما دیوتا دی پوجا کیتی جاندی اے۔ اس دن چندر دیوتا ( چندر دیوا ) نوں ارگیا چڑھاؤن توں بعد اس دن چورچن پوجا دی کہانی وی سنائی جاندی اے۔
• جتیا : مکھ طور اُتے بھارتی راجاں بہار، جھارکھنڈ اتے اتر پردیش اتے نیپال وچ منایا جاندا اے؛ ماواں اپنے بچیاں دی تندرستی لئی (پانی توں بناں) ورت رکھدیاں ہن۔
• ویاہ پنچمی : رام اتے سیتا دے ویاہ دا جشن مناؤن والا ہندو تہوار۔ ایہہ میتھلی کیلنڈر دے مطابق اگرہیان مہینے (نومبر-دسمبر) وچ اتے ہندو کیلنڈر وچ مارگشیرشا دے مہینے وچ شکل پکھ جاں چندرما دے موم دے پڑاء دے پنجویں دن منایا جاندا اے۔
• سیتا نومی
• گنگا دسہرا : گنگا دسہرا، جس نوں گنگاوترن وی کیہا جاندا اے، اکّ ہندو تہوار اے جو میتھلاں ولوں موکشدھام سمریا دھام (متھلا دا سوآگت گیٹ) وچ منایا جاندا اے۔ گنگا دا اوتار (ٹبر) । ہندواں دا یعقین اے کہ اس دن پوتر ندی گنگا سورگ توں دھرتی اُتے اتری سی۔
• کلپواس : سمریا دھام، بیگوشورائی وچ ہر کارتک مہینے وچ منایا جاندا اے۔
• کوجاگری (لچھمی پوجا): مونسون سیزن دے انت نوں درساؤندا واڈھی دا تہوار
• پاتا پوجا (درگا مائی آمد)
• کھٹی پوجا (درگا پوجا دی رسم)
• مہالیا
• درگا پوجا : اکّ دس دناں دا تہوار، جس وچ آخری پنج سبھ توں ودھ اہمیت رکھدے ہن۔ ہندو دھرم دی طاقت روایت وچ اکّ اہم تہوار اے۔ ایہہ دیوی درگا دی شکل-بدلن والے اسر، مہشاسر دے خلاف اسدی لڑائی وچ جت دا چنہ اے۔ [upper-alpha 1] اس طرحاں، تہوار برائی اتے چنگیائی دی جت دا پرتیک اے، حالانکہ ایہہ اکّ واڈھی دا تہوار وی اے جو ساری زندگی اتے رچنا دے پچھے دیوی نوں مات طاقت وجوں مناؤندا اے۔
• کالی پوجا : ہندو دیوی کالی نوں وقف، ہندو مہینے کارتک دے نویں چندرما والے دن دیپنتا اماوسیا نوں منایا جاندا اے۔
• سرسوتی پوجا : بسنت دے آمد دی تیاری دا چنہ اے۔ اس تہوار نوں دکھنی ایشیائی دیساں وچ دھرمی دھرماں دے لوک کھیتر دے بنیاد اُتے وکھ-وکھ طریقیاں نال مناؤندے ہن۔ بسنت پنچمی وی ہولکا اتے ہولی دی تیاری دی شروعات نوں درساؤندی اے، جو چالی دناں بعد ہندی اے۔
• رام نومی : ایودھیا، کوسل وچ راجا دشرتھ اتے رانی کوسلیا دے جم ولوں وشنوں دے جانشین نوں رام اوتار وجوں مناؤندا اے۔
• بسنتی پوجا (چیتی درگا پوجا)
• تل سکرائیت
• اکھر بوچھور
• پاہن ششٹھِ
• ناگ پنچمی
• برسائیت
• وشوکرما پوجا
• ہولی
• گھڑی پاوین

ایہہ وی ویکھو

• بھارتی رہتل
• نیپالی سبھیاچار
• میتھلی بولی
• متھلا، بھارت
• متھلا، نیپال

حوالے اتے پھٹنوٹ

نوٹس