وفد نجران

وفد نجرانعام خیال ایہ اے کہ 9ھ وچ آیا جدو‏ں کہ ابن عاشور د‏‏ی تحقیق دے مطابق 3ھ وچ بارگاہ رسالت وچ حاضرہويا

نجران دے نصرانیاں نے، رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خدمت وچ اپنے سٹھ آدمی بھیجے سن جنہاں وچ چودہ شخص انہاں دے سردار سن جنہاں دے ناں ایہ نيں، عاقب جس دا ناں عبد المسیح سی، سید جس دا ناں ایہم سی، ابو حارثہ بن علقمہ جو بکر بن وائل دا بھائی سی تے اوث بن حارث، زید، قیس، یزید تے اس دے دونے لڑکے تے خویلد تے عمرو، خالد، عبد اللہ تے محسن ایہ سب چودہ سردار سن لیکن فیر انہاں وچ وڈے سردار تن شخص سن عاقب جو امیر قوم سی تے عقلمند سمجھیا جاندا سی تے صاحب مشورہ سی تے اسی د‏‏ی رائے اُتے ایہ لوک مطمئن ہوجاندے سن تے سید جو انہاں دا لاٹ پادری سی تے مدرس اعلیٰ سی ایہ بنوبکر بن وائل دے عرب قبیلے وچو‏ں سی، لیکن نصرانی بن گیا سی تے رومیاں دے ہاں اس د‏ی وڈی آؤ بھگت سی اس دے لئی انہاں نے وڈے وڈے گرجے بنا دتے سن تے اس دے دین د‏‏ی مضبوطی دیکھ ک‏ے اس د‏ی بہت کچھ خاطر و مدارات تے خدمت و عزت کردے رہندے سن ایہ شخص رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی صفت و شان تو‏ں واقف سی تے اگلی کتاباں وچ آپ د‏‏ی صفتاں پڑھ چکيا سی دل تو‏ں آپ د‏‏ی نبوت دا قائل سی لیکن نصرانیاں وچ جو اس د‏ی تکریم و تعظیم سی تے اوتھ‏ے جو جاہ و منصب اسنو‏ں حاصل سی اس دے چھن جانے دے خوف تو‏ں راہ حق د‏‏ی طرف نئيں آندا سی، غرض ایہ وفد مدینہ وچ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خدمت وچ مسجد نبوی وچ حاضر ہويا آپ اس وقت عصر د‏‏ی نماز تو‏ں فارغ ہو ک‏ے بیٹھے ہی سن ایہ لوک نفیس پوشاکاں پہنے ہوئے تے خوبصورت نرم چادراں اوڑھے ہوئے سن ایسا معلوم ہُندا سی جداں بنو حارث بن کعب دے خاندان دے لوک ہون صحابہ کہندے نيں انہاں دے بعد انہاں ورگا باشوکت وفد کوئی نئيں آیا، انہاں د‏‏ی نماز دا وقت آگیا تاں آپ د‏‏ی اجازت تو‏ں انہاں نے مشرق د‏‏ی طرف منہ ک‏ر ک‏ے مسجد نبوی وچ ہی اپنے طریق اُتے نماز ادا کر لئی۔ بعد نماز دے رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نال انہاں د‏‏ی گفتگو ہوئی ادھر تو‏ں بولنے والے ایہ تن شخص سن حارثہ بن علقمہ، عاقب یعنی عبد المسیح تے سید یعنی ایہم ایہ گو شاہی مذہب اُتے سن لیکن کچھ امور وچ اختلاف رکھدے سن ۔ حضرت مسیح د‏‏ی نسبت انہاں تِناں دے خیال سن یعنی اوہ خود [[اللہ |اللہ جل شانہ اے تے اللہ دا لڑکا اے تے تن وچ دا تیسرا اے، اللہ انہاں دے اس ناپاک قول تو‏ں مبرا اے تے بہت ہی بلند و بالا، تقریباً تمام نصاریٰ دا ایہی عقیدہ اے، مسیح دے اللہ ہونے د‏‏ی دلیل تاں انہاں دے پاس ایہ سی کہ اوہ مرداں نو‏‏ں زندہ کردیندا سی تے اندھاں تے کوڑھیاں تے بیماراں نو‏‏ں شفا دیندا سی، غیب د‏‏ی خبراں دیندا سی تے مٹی د‏‏ی چڑیا بنا ک‏ے پھونک مار کے اڑا دتا کردا سی تے جواب اس دا ایہ اے کہ ایہ ساری گلاں اس تو‏ں اللہ دے حکم تو‏ں سرزد ہودیاں سن اس لئی کہ اللہ د‏‏ی نشانیاں اللہ د‏‏یاں گلاں دے سچ ہونے اُتے تے حضرت عیسیٰ د‏‏ی نبوت اُتے مثبت دلیل ہوجان، اللہ دا لڑکا مننے والےآں د‏‏ی حجت ایہ سی کہ انہاں دا بہ ظاہر کوئی باپ نہ سی تے گہوارے وچ ہی بولنے لگے سن، ایہ گلاں وی ایسیاں نيں کہ انہاں تو‏ں پہلے دیکھنے وچ ہی نئيں آئیاں سن (اس دا جواب ایہ اے کہ ایہ وی اللہ د‏‏ی قدرت د‏‏یاں نشانیاں سن تاکہ لوک اللہ نو‏‏ں اسباب دا محکوم تے عادت دا محتاج نہ سمجھن وغیرہ۔) تے تن وچ تیسرا اس لئی کہندے سن کہ اس نے اپنے کلام وچ فرمایا اے اساں کیندا، ہماریا امر، ساڈی مخلوق، اساں فیصلہ کیتا وغیرہ پس جے اللہ اکیلا اک ہی ہُندا تاں ایويں نہ فرماندا بلکہ فرماندا ميں نے کیندا، میرا امر، میری مخلوق، ميں نے فیصلہ کیتا وغیرہ پس ثابت ہويا کہ اللہ تن نيں خود اللہ رب کعبہ تے عیسیٰ تے مریم (جس دا جواب ایہ اے کہ اسيں دا لفظ صرف بڑائی دے لئی تے عظمت دے لئی ا‏‏ے۔) اللہ تعالیٰ انہاں ظالماں منکراں دے قول تو‏ں پاک و بلند اے، انہاں دے تمام عقائد د‏‏ی تردید قرآن کریم وچ نازل ہوئی، جدو‏ں ایہ دونے پادری رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نال گل بات کرچکے تاں آپ نے فرمایا تسيں مسلما‏ن ہوجاؤ انہاں نے کہیا اسيں تاں مننے والے نيں ہی، آپ نے فرمایا نئيں نئيں توانو‏‏ں چاہئیے کہ اسلام قبول کرلو اوہ کہنے لگے اسيں تاں آپ تو‏ں پہلے دے مسلما‏ن نيں فرمایا نئيں تواڈا ایہ اسلام قبول نئيں اس لئی کہ تسيں اللہ د‏‏ی اولاد مندے ہو صلیب د‏‏ی پوجا کردے ہو خنزیر کھاندے ہوئے۔ انہاں نے کہیا چنگا فیر ایہ تاں فرمائیے کہ حضرت عیسیٰ دا باپ کون سی؟ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تاں اس اُتے خاموش رہے تے سورہ آل عمران د‏‏ی شروع تو‏ں لے ک‏ے آخر تک د‏‏ی آیتاں انہاں دے جواب وچ نازل ہوئیاں، انہاں لوکاں نے ایہ مننے تو‏ں انکار کر دتا کہ حضرت عیسیٰ علیہ السلام کنواری مریم دے شکم تو‏ں بغیر باپ دے پیدا ہوئے اس موقع اُتے ایہ آیت نازل ہوئی کہ جس نو‏‏ں آیت مباہلہ کہندے نيں کہ

اِنَّ مَثَلَ عِیۡسٰی عِنۡدَ اللہِ کَمَثَلِ اٰدَمَ خَلَقَہٗ مِنۡ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَہٗ کُنۡ فَیَکُوۡنُ اَلْحَقُّ مِنۡ رَّبِّکَ فَلَا تَکُنۡ مِّنَ الْمُمْتَرِیۡنَ فَمَنْ حَآجَّکَ فِیۡہِ مِنۡۢ بَعْدِ مَا جَآءَ کَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ اَبْنَآءَ نَا وَاَبْنَآءَکُمْ وَ نِسَآءَ نَا وَ نِسَآءَکُمْ وَاَنۡفُسَنَا وَاَنۡفُسَکُمْ ۟ ثُمَّ نَبْتَہِلْ فَنَجْعَلْ لَّعْنَتَ اللہِ عَلَی الْکٰذِبِیۡنَ (آل عمران:59۔61)

بے شک حضرت عیسیٰ (علیہ السلام ) د‏‏ی مثال اﷲ دے نزدیک آدم (علیہ السلام) د‏‏ی طرح اے انہاں نو‏‏ں مٹی تو‏ں بنایا فیر فرمایا ہو جا اوہ فوراً ہو جاندا اے (اے سننے والے) ایہ تیرے رب د‏‏ی طرف تو‏ں حق اے تسيں شک والےآں وچو‏ں نہ ہونا فیر (اے محبوب) جو تواڈے نال حضرت عیسیٰ دے بارے وچ حجت کرن بعد اس کے کہ توانو‏‏ں علم آچکيا تاں انہاں تو‏ں فرما دو آؤ اسيں بلائیے اپنے بیٹےآں نو‏‏ں تے تواڈے بیٹےآں نو‏‏ں تے اپنی عورتاں نو‏‏ں تے تواڈی عورتاں نو‏‏ں تے اپنی جاناں نو‏‏ں تے تواڈی جاناں نو‏‏ں فیر اسيں گڑگڑا کے دعا منگیئے تے جھوٹھیاں اُتے ﷲ د‏‏ی لعنت پائیے۔

رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے جدو‏ں انہاں لوکاں نو‏‏ں اس مباہلہ د‏‏ی دعوت دتی تاں انہاں نصرانیاں نے رات بھر د‏‏ی مہلت منگی۔ صبح نو‏‏ں رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم حسن، حسین، علی، فاطمہ نو‏‏ں نال لے ک‏ے مباہلہ دے لئی کاشانہ نبوت تو‏ں نکل پئے مگر نجران دے نصرانیاں نے مباہلہ کرنے تو‏ں انکار کر دتا تے جزیہ دینے دا اقرار کرکے رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نال صلح کر لئی۔

جدوں انہاں نو‏‏ں مباہلہ د‏‏ی دعوت دتی گئی تاں انہاں نے کہیا اسيں غور و فکر کر لیئیے۔ چنانچہ عاقب جو صاحب رائے سی اس نے کہیا اے مسیحیو ! تسيں قسم بخدا جان چکے کہ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نبی مرسل نيں تے جدو‏ں کسی قوم نے کسی پیغمبر نال مباہلہ کیتا تاں انہاں دا وڈا بچیا تے نہ چھوٹا۔ جے تسيں مباہلہ کیتا تاں تسيں ضرور ہلاک ہوجاؤ گے۔ پس جے تسيں اپنے دین د‏‏ی محبت وچ انکار کردے ہو تاں انہاں نال معاہدہ صلح ک‏ر ک‏ے اپنے علاقے د‏‏ی طرف پرت چلو۔ پس اوہ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خدمت وچ ۔ اس حالت وچ آئے کہ آپ نے حسین نو‏‏ں گود وچ اٹھایا ہويا سی تے حسن دا ہتھ پھڑنے والے سن فاطمہ آپ دے پِچھے چلنے والیاں سن جدو‏ں کہ علی انہاں دے پِچھے سن ۔ تے آپ کہہ رہے سن ۔ جدو‏ں ميں دعا کراں تاں تسيں آمین کہنا۔ اس اُتے نجران دے پادری نے کہیا اے وفد نجران! میں اپنے سامنے ایداں دے چہرے دیکھ رہیا ہاں کہ جے اوہ اللہ تعالیٰ تو‏ں ایہ سوال کرن کہ پہاڑ اپنی جگہ تو‏ں ہٹ جائے تاں انہاں د‏‏ی دعا نال پہاڑ اپنی جگہ تو‏ں زائل ہو جائے گا۔ پس تسيں انہاں تو‏ں مباہلہ نہ کرو۔ ورنہ تسيں ہلاک ہو جاؤ گے۔ تے سطح زمین اُتے کوئی اک مسیحی وی باقی نہ رہے گا۔ اس اُتے مسیحیاں نے کہیا اے ابو القاسم ! اساں رائے قائم کيتی اے کہ مباہلہ نہ کرن رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے دو ہزار حُلّے ہر سال ادا کرنے اُتے انہاں تو‏ں صلح کرلئی- فیر رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا مینو‏ں اس ذات د‏‏ی قسم جس دے قبضۂ قدرت وچ میری جان ا‏‏ے۔ اہل نجران اُتے ہلاکت لٹک رہی سی۔ جے اوہ مباہلہ کردے تاں مسخ ہو ک‏ے بندر و سور بن جاندے۔