چھلا (گیت)
چھلّا، جُگنی وان٘گ پنجابی لوک گیتاں نال جُڑی اک برتانتک جگت اے۔ ایہنوں بہت سارے گائیکاں نے گایا اے جیہناں وچ عنایت علی، گرداس مان تے شوکت علی شامل نیں۔ عنایت علی دا گایا بہت اعلا منّیا جان٘دا اے۔ اس دا اک ہور روپ ربی شیرگل نے وی گیا اے۔ ایہدے نال اک کہاݨی وی جُڑی ہوئی اے۔[۱]
کہاݨی
[سودھو]پنجاب وچ جھلّا نام دا اک ملاح سی جھلّا۔ چھلا اوہدا اکلوتا پُتر سی۔ بچپن وچ ہی چھلّے دی ماں چَل وسی۔ گَھر وچ بَس باپ تے پُتّر رہ گئے۔ جھلّا اپݨے پُتّر نوں کدے اکلّا نہیں چَھڈدا سی۔ کشتی واہندا تاں پُتّ نوں وی نال لَے جان٘دا۔ اک دن جھلے دی طبیعت ٹھیک نہیں سی۔ اس نے سواریاں نوں پار لَے جاݨ توں انکار کَر دِتا۔ سواریاں نے اصرار کیتا کہ "اپݨی جگَہ اپݨے پُتّ نوں بھیج دے، وڈّا ہو گیا اے۔ کشتی چلا لئُو گا"۔ جھلّا پہلاں تاں نہیں منّیا، پَر سواریاں دے اصرار اُتے پُتّ نوں بھیج دِتا۔
کئی کہندے نیں چھلا رسّ کے کشتی لَے گیا سی۔ چھلّے دی کہاݨی بارے اک ہور روایت وی مِلدی اے، جِتھے چھلّا اک انسان دا نام نہ ہو کے اک گہݨے دا نام اے۔ اس کہاݨی وچ کِسے سواݨی دا گَھر آلا پرائے دیس گیا، کِسے دا عاشق وِچھڑیا اے تے چھلا نشانی دے گیا اے۔ ایتھے سُندری چھلّا دیکھ دیکھ برہا دے دُکھی گیت گاؤن٘دی اے۔ ادھر ‘چھلا’ گلی گلی روندا پھردا اے۔
پر مُکھ کہاݨی جھلّے دے چھلّے دی اے، چھلّا جو کشتی لَے کے گیا تے فیر نہیں پرتیا۔ پاݨی وچ ڈُبّ کے مرگیا یا کِسے جنگلی جانور دے اڑِکے آ گیا۔ جھلا پُتّ توں وِچھڑ کے پاگل ہوگیا۔ اُدوں توں لوک پاگلپن دیاں گلّاں کرن والیاں نوں جھلّا کہہ دیندے نیں۔ دریا دے کنڈّھے پُتّ نوں کئی دِناں تَک لَبھدا رہیا۔ پُتّ نہیں مِلیا تاں اس نے گاؤݨا شُرُوع کَر دِتا۔
گیت دا اک رُوپ
[سودھو]جاوو نی کوئی موڑ لیاوو
نی میرے نال گیا جے لَڑ کے
ﷲ کرے آ جاوے جے سوہݨا
دیواں جان قدماں وچ دَھر کے
چھلّا بیڑی پور اے
وطن ماہی دا دور اے
جاݨا پہلے پور اے
گل سُݨ چھلّیا او چھورا
دل نوں لایا اے جھورا
چھلّا کالیاں مرچاں
مہرا پی کے مرساں
سر تیرے چڑھساں
گل سُݨ او چھلّیا
ڈھولا تیرے توں کاہدا اوہلّا
چھلّا نوں نوں کھیوے
پُتّر مِٹّھے میوے
اللہ سَبھ نُوں دیوے
چھلّا چیچی پایا
دِھیاں دَھنّ نیں پرائیا
چھلّا لشکاں مارے
مان٘واں جان٘دیاں وارے
پتّ پچھیاں دے بھارے
ﷲ سَنگ نہ نکھیڑے
۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔
چھلّا پایا گہݨے
سدا ماپے نہیں رہݨے
دُکھ جِندڑی دے سہݨے
گَلّ سُݨ ڈھولا
ساڑ کے کیتا ای کولا
چھلّا مُڑ کے نہیں آیا
روݨا عُمراں دا پایا
ملیا ای دیس پرائیا
گل سن چھلیا
او ڈھولا کاہنُوں پانّا ایں رولا
چھلّا ہویا ویری
سجّݨ بجّھ گئے کچہری
روواں شکر دوپہری
گَل سُݨ چھلّیا
پاوے، بُرا ویلّا نہ آوے