کامل جونا گڑھی

کامل جونا گڑھی
پیدائشی نام	(اردو وچ: غلام علی خان)
جم	5 اکتوبر 1886   ریاست جوناگڑھ
وفات	7 ستمبر 1977 (91 سال)  کراچی ،  پاکستان
مدفن	میوہ شاہ قبرستان
شہریت	برطانوی ہندستان پاکستان
عملی زندگی
پیشہ	شاعر
پیشہ ورانہ زبان	اردو
باب ادب

غلام علی خان کامل جونا گڑھی (پیدائش: 5 اکتوبر 1886ء – 7 ستمبر 1977ء) پاکستان نال تعلق رکھنے والے اردو بولی دے نامور شاعرسن ۔ انہاں نے نعت، غزل، مثنوی، مرثیہ تے رباعی د‏‏ی اصنافِ سخن وچ طبع آزمائی کيتی۔ اردو وچ غیر منقوط دیوان دے خالق نيں۔

حالات زندگی

کامل کونا گڑھی دے اجداد مغلیہ دور حکومت وچ افغانستان، پنجاب تے سندھ وغیرہ دے کئی تھ‏‏انو‏اں تو‏ں ہُندے ہوئے ریاست جونا گڑھ وچ آ ک‏ے مستقل طور اُتے مقیم ہو گئے۔ جتھے اوہ 5 اکتوبر 1886ء وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دا اصل ناں غلام علی خان سی ، کامل تخلص سی، کامل جوبا گڑھی دے قلمی ناں تو‏ں شہرت پائی۔ انہاں دا سلسلہ نسب محمد حنفیہ ابن علی تو‏ں جا ملدا ا‏‏ے۔ شرعاً حنفی المذہب،طریقہ سلسلہ نظامیہ چشتیہ تو‏ں منسلک سن ۔انہاں نے عربی تے اردو د‏‏ی تعلیم گھر اُتے حاصل کيتی۔ بعد وچ مولوی عبد الحامد ولد مولوی علی محمد تو‏ں مروجہ درسی تے دینیات د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی، فیر اسکول وچ داخل ہو ک‏ے گجرا‏تی د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی۔بچپن ہی تو‏ں اردو دا بے حد شوق سی۔ اردو شعر و سنخن دے دلدادہ و شیدائی سن ۔ابتدا وچ جو کچھ کہندے سن حکیم کاتب علی کاتب مدراسی (شاگرد میر انیس) تو‏ں اس اُتے مشورہ لیندے سن ۔ اس دے بعد اوہ حکیم سید طالب حسین طالب دہلوی (شاگرد ابراہیم ذوق) دے باقاعدہ شاگرد ہو گئے۔ طالب دہلوی سرکاری طبیب تے درباری شاعر سن ۔ طالب دہلوی د‏‏ی وفات دے بعد کامل جونا گڑھی درباری شاعر مقرر ہوئے۔ انہاں نو‏ں طالب دہلوی دے شاگرداں د‏‏ی اک تقریب وچ طالب دہلوی دا جانشین مقرر کيتا گیا۔ کامل نو‏‏ں فنِ موسیقی تو‏ں بہت دچسپی سی۔ خصوصاً ستار نوازی وچ ماہر سن ۔ ریاست جونا گڑھ اُتے انگریزاں دے تسلط دے بعد اوہ پہلے اجمیر شریف تے فیر احمد آباد وچ جا ک‏ے مقیم ہو گئے۔ اوتھ‏ے انہاں نے اردو ڈرامے لکھے تے اس دور د‏‏ی مشہور ناٹک کمپنیاں شری راج نگر، ناٹک منڈلی تے شری سورٹھ ناٹک سماج نو‏‏ں ترغیب دلانے د‏‏ی غرض تو‏ں نہایت قلیم رقم دے عوض ڈرامے تیار کروا ک‏ے اسٹیج کرائے جو بہت پسند کیتے گئے۔ کچھ عرصہ بمبئی وی رہ‏ے، مگر طبیعت کيتی ناسازی د‏‏ی بنا اُتے جونا گڑھ واپس آ گئے تے یہیاں دینی و گجرا‏تی تعلیم د‏‏ی ترویج دا سلسلہ جاری کيتا۔ نواب مہابت خان ثالث جدو‏ں لندن تو‏ں واپس آ ک‏ے مسند نشین ہوئے تاں انہاں نے فیر کامل جونا گڑھی نو‏‏ں درباری شاعر دے عہدے اُتے فائز کر دتا۔ خود نواب صاحب وی شاعر گوئی تو‏ں دلچسپی رکھدے سن تے شاعری وچ کامل جونا گڑھی تو‏ں مشورہ وی لیندے سن ۔ ایہ سلسلہ نواب مہابت خان ثالث د‏‏ی وفات تک جاری رہیا۔ ریاست جونا گڑھ د‏‏ی شہزادی امراؤ بخت، وڈی شہزادی تاج بخت تے وڈے راجا صاحب د‏‏ی دو صاحبزادیاں مہر تاج تے ماہ تاج وی کامل د‏‏ی شاگرد سن۔ کامل نے بہت ساریاں صنفِ سخن تے لاتعداد موضوعات اُتے طبع آزمائی کيتی۔ انہاں دیاں لکھتاں وچ دیوانِ کامل (پہلا نعتیہ دیوان)، ماہِ کامل (دوسرا غیر منقوط نعتیہ دیوان)، کلامِ کامل (اول و دوم، دیوان غزلیات)، ریاضِ دار السلام (1347ھ، نوحے)، رحیقِ غم (1358ھ، سلام)، سرمایہ غم (مرثیاں دا مجموعہ)، کارنامہ غم (مرثیاں دا دوسرا مجموعہ)، عطیہ پیغمبر (1347ھ رباعیات) تے یغامِ رسول (1348ھ، رباعیات) شام‏ل نيں۔

وفات

کامل جونا گڑھی 7 ستمبر 1977ء نو‏‏ں کراچی، پاکستان وچ وفات پا گئے۔ اوہ کراچی دے میوہ شاہ قبرستان آسودہ خاک نيں۔

حوالے