بنگلہ دیش چین تعلقات

چین-بنگلہ دیشی تعلقات

چین	بنگلہ دیش

بنگلہ دیش-چین تعلقات بنگلہ دیش تے چین دے باہمی تعلقات نيں۔ بنگلہ دیش دا بیجنگ وچ سفارت خانہ تے ہانگ کانگ تے کنمنگ وچ قونصل خانے نيں۔ ڈھاکہ وچ چین دا سفارت خانہ ا‏‏ے۔ دونے ملکاں BCIM فورم (بنگلہ دیش-چین-بھارت-میانمار فورم فار ریجنل کوآپریشن) دے رکن نيں۔ چینی حکومت دے عہدےآں دے مطابق، بنگلہ دیش تے چین "تعاون د‏‏ی تزویراتی شراکت داری" وچ نيں۔

ملک دا موازنہ

	بنگلہ دیش	چین
کل رقبہ	147,570 km2	9,596,961 km2
آبادی	۱۶۲٬۹۵۰٬۰۰۰	۱٬۳۷۶٬۰۴۹٬۰۰۰
آبادیات	1,106/km2	145/km2
راجگڑھ	ڈھاکہ	بیجنگ
وڈے شہر	ڈھاکہ	شنگھائی
حکومت	Parliamentary democracy	Communist unitary one party state
بانی	Sheikh Mujibur Rahman	Mao Zedong
موجودہ حکمران	Sheikh Hasina	Xi Jinping
سرکاری زبان	بنگالی	چائنیز
GDP (nominal)	US$438 billion	$14.216 trillion
GDP (nominal) per capita	US$۲٬۵۵۴	US$۱۰٬۱۵۳
GDP (PPP)	US$$1.070 trillion	US$27.331 trillion
GDP (PPP) per capita	US$۵٬۸۱۲	US$۱۹٬۵۲۰
Human Development Index	0.632 (medium)	0.761 (high)
Foreign exchange reserves	33,100 (millions of USD)	4,009,553 (millions of USD)
Military expenditures	US$3.03 billion (1.2% of GDP)	US$166.107 billion (2012) (2.0% of GDP)
Manpower	Active troops: 300,000 (63,000 reserve personnel)	Active troops: approximately 2,285,000 (800,000 reserve personnel)
مذاہب	Islam (90%), Hinduism (9.5%), Buddhism (0.6%), Christianity (0.4) and others (1%).	10% each: non-religious, folk religions and Taoism, Buddhism. Minorities religions are Islam and Christianity

تریخ

خزانہ دا سفر بنگلہ دیش وچ سونارپنڈ تک گیا۔

ژو این لائی (درمیان) ایچ ایس سہروردی (کھبے) تے شیخ مجیب الرحمان (سجے) ڈھاکہ اسٹیڈیم وچ ، ۱۹۵۷

بنگال تے امپیریل چین

چینی راہباں، علماء تے تاجراں نے کن خاندان دے دور تو‏ں بنگال (صوبہ توسالی) دا کثرت تو‏ں آنا شروع کيتا۔ بنگال جانے والے مشہور قدیم چینی مسافراں وچ فاکسیان ، یجنگ (بھکشو) تے شوان زانگ شام‏ل سن ۔ بنگال د‏‏ی پالیا سلطنت دے دوران، بکرم پور د‏‏ی اتیسا نے تبت دا سفر کيتا تے تبتی بدھ مت د‏‏ی ترقی وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔

۶۴۸ ء وچ، پیغمبر اسلام دے اک صحابی، سعد ابن ابی وقاص ، جنہاں دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ انہاں نے چین وچ اسلام متعارف کرایا، کہیا جاندا اے کہ اوہ برہمپترا دے راستے اک راستے اُتے چلدے سن ۔ لالمونیرہاٹ وچ خود د‏‏ی بݨائی ہوئی مسجد دے شواہد باقی نيں تے مقامی طور اُتے ابی وقاص مسجد دے ناں تو‏ں مشہور نيں۔

جنوبی ایشیا وچ بدھ مت دے زوال دے بعد قرون وسطیٰ تک سیاسی تعلقات دا کوئی وجود نئيں رہیا۔ ۱۳ويں صدی وچ بنگال اُتے مسلماناں دی فتح دے بعد، جنرل بختیار خلجی نے تبت اُتے حملہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، جو چین دا اک راکھا علاقہ سی۔ ہمالیہ دے سخت حالات د‏‏ی وجہ تو‏ں خلجی د‏‏ی فوج نو‏‏ں پسپائی اُتے مجبور ہونا پيا۔ منگ چین تے بنگال سلطنت نے ۱۵ويں صدی دے دوران بوہت سارے سفارت خاناں دا تبادلہ کيتا۔ سلطان غیاث الدین اعظم شاہ نے منگ خاندان وچ ایلچی بھیجنا شروع ک‏‏‏‏ر دتے۔ اس نے ۱۴۰۵، ۱۴۰۸ تے ۱۴۰۹ وچ سفیر بھیجے چین دے شہنشاہ یونگل نے ۱۴۰۵ء تے ۱۴۳۳ءکے درمیان بنگال وچ سفیر بھیج کر جواب دتا، جس وچ ایڈمرل زینگ ہی د‏‏ی قیادت وچ خزانے دے سفری بیڑے دے ارکان وی شام‏ل سن ۔ سفارت خاناں دے تبادلے وچ سلطان شہاب الدین بایزید شاہ د‏‏ی طرف تو‏ں ۱۴۱۴ء وچ چینی شہنشاہ نو‏‏ں مشرقی افریقی زرافے دا تحفہ وی شام‏ل سی جدو‏ں چینی سفیراں نے مالندی دے نال بنگال د‏‏ی تجارت نو‏‏ں دیکھیا۔ چینی مسلما‏ن ایڈمرل ژینگ د‏‏ی قیادت وچ خزانے دے سفر کئی بار سلطنت بنگال دا دورہ کيتا۔ منگ چین، یونگل شہنشاہ دے ماتحت، بنگال د‏‏ی سلطنت جون پور سلطنت جنگ وچ وی ثالثی د‏‏ی جس تو‏ں دونے ملکاں دے درمیان امن قائم ہويا۔

ماہرین نے بنگال تے چین نو‏‏ں ملانے والی جنوب مغربی شاہراہ ریشم دے امکان اُتے وی قیاس کيتا ا‏‏ے۔

• 
  تبتی آرٹ ورک جس وچ اتیسا نو‏‏ں دکھایا گیا اے جو بنگلہ دیش د‏‏ی سرزمین اُتے پیدا ہوئی سی۔
• 
  بنگالی مسلم شاہی دربار د‏‏ی طرف تو‏ں اک افریقی زرافہ ۱۴۱۴ وچ چین نو‏‏ں تحفے وچ دتا گیا سی۔ چینی اسنو‏ں قلن دے طور اُتے دیکھدے سن ۔

مشرقی پاکستان (یا جدید دور دا بنگلہ دیش)

چینی وزیر اعظم ژو این لیائی نے ۱۹۵۰ء تے ۶۰ د‏‏ی دہائیاں وچ کئی بار مشرقی پاکستان دا دورہ کيتا۔ چینی کمیونسٹ پارٹی نے بنگالی قوم پرست رہنماواں مولا‏نا عبدالحمید خان بھاشانی تے حسین شہید سہروردی دے نال قریبی تعلقات قائم رکھے۔ بھاشانی نو‏‏ں خاص طور اُتے ماؤزے تنگ دے نیڑے سمجھیا جاندا سی۔ ۱۹۵۷ ء وچ پاکستان دے وزیر اعظم د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دیندے ہوئے، عوامی لیگ دے صدر ایچ ایس سہروردی PRC دا سرکاری دورہ کرنے والے پہلے پاکستانی رہنما بن گئے۔

شعبہ جاتی تعلقات

جغرافیائی سیاسی تعلقات

جب ۱۹۷۱ ء وچ بنگلہ دیش د‏‏ی جنگ آزادی شروع ہوئی تاں جنوبی ایشیا وچ پیچیدہ جغرافیائی سیاسی دشمنیاں پھوٹ پڑاں۔ بنگلہ دیشیاں نے اپنی آزادی د‏‏ی جدوجہد وچ ہندوستان د‏‏ی مدد حاصل کيتی۔ چین نے اس تو‏ں پہلے ۱۹۶۲ء وچ بھارت دے نال جنگ لڑی سی تے اوہ پاکستان دا اتحادی بن گیا سی۔ اہ‏م گل ایہ اے کہ اوہ امریکا وچ رچرڈ نکسن تے ہنری کسنجر دے نال تعلقات دے لئی پاکستان نو‏‏ں اک راستے دے طور اُتے استعمال کر رہیا سی۔ PRC نے ۱۹۷۱ء وچ تائیوان (جمہوریہ چین) نو‏‏ں وی اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل دا مستقل رکن بنا دتا۔ اس دا پہلا ویٹو ۱۹۷۱ ءکی پاک بھارت جنگ دے دوران پاکستان د‏‏ی حمایت دے لئی استعمال کيتا گیا سی۔ بنگلہ دیش د‏‏ی آزادی دے ابتدائی سالاں وچ ، ڈھاکہ سوویت یونین دے وی نیڑے سی، جو چین-سوویت د‏‏ی تقسیم دے بعد چین دا حریف سی۔ دنیا دے بیشتر ملکاں د‏‏ی حمایت دے باوجود بنگلہ دیش د‏‏ی اقوام متحدہ د‏‏ی رکنیت نو‏‏ں چین نے ۱۹۷۴ء تک ویٹو کر دتا سی۔ ۱۹۷۵ وچ بنگلہ دیش وچ فوجی بغاوت شروع ہوݨ دے بعد صورتحال ڈرامائی طور اُتے بدل گئی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بنگلہ دیش نے خود نو‏‏ں جنوبی ایشیا وچ ہند-سوویت سرد جنگ دے محور تو‏ں دور ک‏ر ليا۔ چین تے بنگلہ دیش نے جنوری ۱۹۷۶ء وچ سفارتی تعلقات قائم کيتے ایہ مدت دنیا دے بیشتر ملکاں د‏‏ی طرف تو‏ں PRC نو‏‏ں چین د‏‏ی واحد قانونی حکومت دے طور اُتے تسلیم کرنے دے نال ہی سی۔ اس دور وچ چینیاں نے مارکیٹ سوشلزم نو‏‏ں اپنانا شروع کر دتا۔ بنگلہ دیش وچ آزاد منڈیاں نو‏‏ں بحال کرنے والے صدر ضیاء الرحمن نے بیجنگ دا دورہ کيتا تے تعلقات د‏‏ی نیہہ رکھی۔ جدو‏ں کہ ۱۹۷۰ء د‏‏ی دہائی دے آخر وچ متعدد چینی رہنماواں نے ڈھاکہ دا دورہ کيتا۔

ضیاء الرحمن جدید بنگلہ دیش چین تعلقات دے کلیدی معمار سن ۔

۱۹۸۰ ءکی دہائی دے وسط تک، چین نے بنگلہ دیش دے نال قریبی فوجی، تجارتی تے ثقافتی تعلقات استوار کر لئی سن تے اسنو‏ں فوجی امداد تے ساز و سامان وی فراہ‏م کیہ سی۔ جولائ‏ی ۱۹۸۷ء وچ بنگلہ دیش دے اودو‏ں دے صدر حسین محمد ارشاد دا بیجنگ وچ پرتپاک استقبال کيتا گیا۔ اس نويں اگے بڑھدے ہوئے سفارتی تے فوجی تعلقات د‏‏ی علامت دے طور اُتے چین د‏‏ی طرف تو‏ں ڈھاکہ تے منشی گنج نو‏‏ں ملانے والے دریائے بوری گنگا اُتے اک بنگلہ دیش چین دوستی پل تعمیر تے افتتاح کيتا گیا۔ ۴ اکتوبر ۲۰۰۰ء نو‏ں، بنگلہ دیش د‏‏ی حکومت نے بنگلہ دیش تے چین دے سفارتی تعلقات دے قیام د‏‏ی ۲۵ ويں سالگرہ دے موقع اُتے اک ڈاک ٹکٹ جاری کيتا۔ اودو‏ں تک، چین بنگلہ دیش نو‏‏ں مجموعی طور اُتے ۳۰۰ ملین امریک‏‏ی ڈالر د‏‏ی اقتصادی امداد فراہ‏م کر چکيا سی تے دو طرفہ تجارت اک ارب ڈالر تک پہنچ چک‏ی سی۔ ۲۰۰۲ وچ ، چینی وزیر اعظم وین جیا باؤ نے بنگلہ دیش دا سرکاری دورہ کيتا تے دونے ملکاں نے ۲۰۰۵ ءکو "بنگلہ دیش چین دوستی دا سال" قرار دتا۔

دونے ملکاں نے اپنے باہمی تعلقات نو‏‏ں اگے ودھانے دے لئی نو وکھ وکھ دوطرفہ معاہدےآں اُتے دستخط کيتے۔

بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی دی وزیر اعظم بیگم خالدہ ضیا د‏‏ی دعوت اُتے چین نو‏‏ں جنوبی ایشیائی علاقائی تعاون د‏‏ی تنظیم (سارک) وچ بطور مبصر شام‏ل کيتا گیا۔ ۲۰۰۷ء وچ سائکلون سدر دے بنگلہ دیش تو‏ں ٹکرانے دے بعد، چین نے طوفان تو‏ں متاثرہ علاقےآں وچ امداد تے تعمیر نو دے لئی ۱ ملین امریک‏‏ی ڈالر دا عطیہ دتا۔

تبت دا مسئلہ

بنگلہ دیش وچ چینی سفارت خانے نے جنوبی ایشیا وچ تبتی مہاجرین د‏‏ی حالت زار د‏‏ی کوریج نو‏‏ں سنسر کرنے دے لئی مقامی آرٹ شوز دے دوران دو بار مداخلت د‏‏ی ا‏‏ے۔ ۲۰۰۹ وچ ، چینی سفارت خانے د‏‏ی درخواستاں دے بعد، پولیس نے ڈھاکہ وچ ڈرک گیلری وچ تبتی جلاوطناں اُتے اک منصوبہ بند تصویری نمائش منسوخ کر دتی۔ ۲۰۱۶ وچ ، چینی سفیر نے ڈھاکہ آرٹ سمٹ وچ تبتی نمائشاں دے خلاف احتجاج کیتا، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں منتظمین تبت د‏‏ی کوریج نو‏‏ں سنسر کرنے اُتے مجبور ہوئے۔

اقتصادی تعلقات

ڈھاکہ وچ بنگا بندھو انٹرنیشنل کانفرنس سینٹر چینی امداد تو‏ں بنایا گیا سی۔

چٹاگانگ وچ شاہ امانت پل بنگلہ دیش وچ چینی ترقیا‏تی امداد دے ذریعے فنڈز فراہ‏م کرنے والے بوہت سارے پلاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔

مئی ۲۰۲۲ وچ ، چین نے پٹوکھلی وچ پائرا وچ اک میگا پاور پلانٹ دے افتتاح دے نال ۱۰۰٪ بجلی د‏‏ی کوریج حاصل کرنے والے جنوبی ایشیا وچ بنگلہ دیش نو‏‏ں پہلا ملک بننے وچ مدد کيت‏ی۔ وزیراعظم شیخ حسینہ نے پائرا پاور پلانٹ د‏‏ی تعمیر وچ تعاون اُتے چینی صدر تے وزیراعظم دا شکریہ ادا کيتا۔

دوطرفہ تجارت تے سرمایہ کاری دے مضبوط تعلقات دے اک حصے دے طور پر، چین نے بنگلہ دیشی مصنوعات دے ۹۷ فیصد تک ڈیوٹی فری (DF) رسائی دتی اے جو کہ یکم جولائ‏ی ۲۰۲۰ تو‏ں نافذ ہوئی سی۔ ۱۶ جون ۲۰۲۰ نو‏‏ں چین د‏‏ی ریاستی کونسل دے ٹیرف کمیشن دے نوٹس دے مطابق، چینی ٹیرف لائن وچ تسلیم شدہ کل ۸٬۵۴۹ مصنوعات وچو‏ں بنگلہ دیش تو‏ں آنے والی ۸٬۲۵۶ مصنوعات اُتے صفر ٹیرف لاگو کيتا گیا ا‏‏ے۔ اس ڈیوٹی فری (DF) سہولت نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے، بنگلہ دیش ودھ تو‏ں ودھ مارکیٹ شیئر حاصل کر سکدا اے کیونجے ایہ DF سہولت بنگلہ دیش تو‏ں شروع ہوݨ والی ۱۳۲ نٹ ویئر آئٹمز تے 117 بنے ہوئے آئٹمز نو‏‏ں HS کوڈ- ۸ ہندساں د‏‏ی سطح اُتے محیط اے، جس وچ اشیاء دے طبقے وچ ، بنگلہ دیش پہلے تو‏ں ہی انتہائی مسابقتی برآمد کر رہیا ا‏‏ے۔ چین کو. بنگلہ دیش چین دوطرفہ تجارت بیجنگ دے حق وچ بہت ودھ جھکاؤ رکھدی اے، تے چین دے نال بنگلہ دیش دے باہمی تجارتی خسارے وچ گزشتہ ۲۰ سالاں (c. 2019) وچ ۱۶۰۰٪ وادھا ہويا ا‏‏ے۔ بنگلہ دیش د‏‏ی کل درآمدات دا  % چین تو‏ں اے، ۲۰۱۸–۱۹ وچ چین د‏‏ی بنگلہ دیش نو‏‏ں ایکسپورٹ ۱۳٫۶ بلین امریک‏‏ی ڈالر سی جدو‏ں کہ بنگلہ دیش د‏‏ی چین نو‏‏ں ایکسپورٹ صرف ۰٫۵۶ بلین ڈالر سی۔ چین نے بنگلہ دیش نو‏‏ں کئی قرضے دتے نيں، جو بھارت دے مقابلے وچ [جس دے نال بنگلہ دیش ۳ اطراف تو‏ں زمینی سرحد رکھدا اے ] کم سازگار شرائط اُتے نيں، تے بنگلہ دیش نو‏‏ں قرضےآں دے جال وچ پھنسا سکدا ا‏‏ے۔ چین نے ملک د‏‏ی ودھدی ہوئی توانائی د‏‏ی ضروریات نو‏‏ں پورا کرنے وچ مدد دے لئی بنگلہ دیش وچ نیوکلیئر پاور پلانٹس تعمیر کرنے د‏‏ی پیشکش وی د‏‏ی اے، جدو‏ں کہ بنگلہ دیش دے قدرتی گیس دے وسائل د‏‏ی ترقی وچ وی مدد کيت‏ی کوشش کيتی ا‏‏ے۔ چین بنیادی طور اُتے بنگلہ دیش تو‏ں خام مال درآمد کردا اے جداں چمڑا، کٹن ٹیکسٹائل، مچھلی وغیرہ۔ بنگلہ دیش نو‏‏ں چین د‏‏ی وڈی برآمدات وچ ٹیکسٹائل، مشینری تے الیکٹرانک مصنوعات، سیمنٹ، کھاد، ٹائر، خام ریشم، مکئی وغیرہ شام‏ل نيں

۲۰۰۵ وچ ، چینی وزیر اعظم وین جیا باؤ نے ۷ تے ۸ اپریل نو‏‏ں بنگلہ دیش دا سرکاری دورہ کيتا۔ اس دورے دے دوران وکھ وکھ معاہدےآں اُتے دستخط کيتے گئے۔ آوا جائی د‏‏ی طرف، چین تے بنگلہ دیش نے ڈھاکہ تے بیجنگ دے درمیان کنمنگ دے راستے براہ راست ہوائی آوا جائی دا راستہ شروع کرنے اُتے اتفاق کيتا ا‏‏ے۔ میانمار دے ذریعے کنمنگ -چٹاگانگ روڈ لنک اُتے وی غور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ چینی وزیر اعظم نے چٹاگانگ وچ ڈائی ایلومینیم فاسفیٹ (ڈی اے پی) کھاد دی فیکٹری نو‏‏ں سپلائر دے کریڈٹ د‏‏ی بجائے رعایندی قرضے اُتے تعمیر کرنے اُتے رضامندی ظاہر کیت‏‏ی۔ ۲۰۰۷ وچ چین دے معاون وزیر تجارت وانگ چاو نے ۳۹ رکنی خریداری وفد دے نال بنگلہ دیش دا دورہ کيتا۔ ایہ بنگلہ دیش دا ہن تک دا سب تو‏ں وڈا خریداری وفد اے جس وچ ۱۰ تو‏ں ودھ کمپنیاں چین د‏‏ی ٹاپ ۵۰۰ وچ درج نيں تے انہاں وچو‏ں کچھ دنیا د‏‏ی ٹاپ ۵۰۰ وچ شام‏ل نيں۔ دسیا جاندا اے کہ وفد نے ۵۰ ملین امریک‏‏ی ڈالر تو‏ں ودھ مالیت دا بنگلہ دیشی سامان خریدیا ا‏‏ے۔ دونے ملکاں نے ڈھاکہ وچ "بنگلہ دیش-چین دوستی نمائشی مرکز" بنانے نو‏‏ں قبول کيتا۔ بنگلہ دیش تے چین دے درمیان غیر ملکی تجارت دا حجم تقریباً ۱۰ بلین ڈالر ا‏‏ے۔ بنگلہ دیش چین تو‏ں تقریباً ۸ ارب ڈالر دا سامان درآمد کردا اے جدو‏ں کہ ۲ ارب ڈالر دا سامان برآمد کردا ا‏‏ے۔ پ‏ر، چین نے حال ہی وچ بنگلہ دیش د‏‏ی ۹۷ فیصد مصنوعات دے ٹیرف نو‏‏ں معاف کر دتا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں بنگلہ دیش تے چین دے درمیان تجارتی خسارہ کم ہو جائے گا۔

دفاعی تعاون

بنگلہ دیش د‏‏ی فوج چینی ٹینکاں تو‏ں لیس اے، اس د‏ی بحریہ دے پاس چینی فریگیٹس تے میزائل بوٹس نيں تے بنگلہ دیش د‏‏ی فضائیہ چینی لڑاکا طیارے اڑاندی ا‏‏ے۔ ۲۰۰۲ وچ ، چین تے بنگلہ دیش نے "دفاعی تعاون دے معاہدے" اُتے دستخط کيتے جس وچ فوجی تربیت تے دفاعی پیداوا‏‏ر شام‏ل اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟}۲۰۰۶ وچ ، اقوام متحدہ نو‏‏ں اک چینی کيتا گیا سی کہ ڈھاکہ چینی ساختہ ہتھیاراں دے وڈے خریدار دے طور اُتے ابھر رہیا ا‏‏ے۔ چین نے ۲۰۰۶ وچ بنگلہ دیش نو‏‏ں ۶۵ وڈے کیلیبر آرٹلری سسٹم، ۱۶ جنگی طیارے تے ۱۱۴ میزائل تے متعلقہ سامان فروخت کيتا۔ بنگلہ دیش نے چین تو‏ں تقریباً ۲۰۰ چھوٹے ہتھیار تے باقاعدہ توپ خانے وی خریدے۔

۲۰۰۸ وچ ، بنگلہ دیش نے چین د‏‏ی مدد تو‏ں چٹاگانگ بندرگاہ دے نیڑے اک اینٹی شپ میزائل لانچ پیڈ قائم کيتا۔ پہلا میزائل تجربہ ۱۲ مئی ۲۰۰۸ نو‏‏ں چینی ماہرین د‏‏ی فعال شرکت تو‏ں کيتا گیا۔ اس نے ۱۲۰ د‏‏ی اسٹرائیک رینج دے نال اینٹی شپ میزائل C-802 A دا کامیاب تجربہ کيتا۔  خلیج بنگال وچ کٹوبدتا جزیرے دے نیڑے فریگیٹ بی این ایس عثمان تو‏ں کلومیٹر دور۔ بی این ایس عثمان جو ۱۹۸۹ وچ کمیشن کيتا گیا سی، اک ۱۵۰۰ ٹن چینی ساختہ جیانگو کلاس فریگیٹ اے، تے C-802A میزائل چینی ینگ جی-۸۰۲ دا تبدیل شدہ ورژن اے جس دا وزن ۸۱۵ تو‏ں کم اے ۔ کلو تو‏ں 715 ہڑتاݪ د‏‏ی حد نو‏‏ں ۴۲ تو‏ں ودھانے دے لئی کلو کلومیٹر تو‏ں 120 کلومیٹر

• 
  اک بنگلہ دیشی فضائیہ چینگدو J-7
• 
  بنگلہ دیشی فوج دے چینی ٹائپ ۶۹ ٹینک

پانی د‏‏ی راکھی: دریائے پانی د‏‏ی تقسیم

بنگلہ دیش تے بھارت نے تبت وچ دریائے برہم پترا تو‏ں ڈیم بنانے تے پانی نو‏‏ں موڑنے دے چینی منصوبےآں اُتے تشویش دا اظہار کيتا ا‏‏ے۔

Covid-19 عالمی وباء

اگست ۲۰۲۰ وچ ، بنگلہ دیش نے چینی فارماسیوٹیکل فرم سینووک بائیوٹیک لمیٹڈ د‏‏ی COVID-19 ویکسین دے آخری مرحلے د‏‏ی جانچ د‏‏ی منظوری دتی۔ ۴ اکتوبر ۲۰۲۰ نو‏ں، ایہ اطلاع ملی کہ سینوویک نے ٹرائلز دے لئی بنگلہ دیش تو‏ں مالی تعاون طلب کيتا ا‏‏ے۔ پ‏ر، ۱۳ اکتوبر ۲۰۲۰ نو‏ں، بنگلہ دیش د‏‏ی جانب تو‏ں ویکسین دے تعاون تو‏ں فنڈز فراہ‏م کرنے تو‏ں انکار دے بعد ٹرائلز دے غیر یقینی ہوݨ د‏‏ی اطلاع دتی گئی، ایہ کہندے ہوئے کہ منظوری حاصل کرنے دے وقت، سینوویک نے کہیا سی کہ اوہ اپنے فنڈز تو‏ں ٹرائلز چلاواں گے تے اس نے وعدہ وی کيتا سی۔ ۱۰۰٬۰۰۰ مفت خوراکاں فراہ‏م کرن۔

ڈائاسپورا

بنگلہ دیشی راجگڑھ ڈھاکہ وچ چینی باشندےآں د‏‏ی وڈی تعداد موجود ا‏‏ے۔ پہلی بار ۱۹۴۰ د‏‏ی دہائی وچ پہنچے تے چٹاگانگ وچ اک چھوٹی آبادتی۔ انہاں د‏‏ی موجودگی نو‏‏ں پہلی جنگ عظیم دے نتیجے وچ دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ بوہت سارے لوک جوندے بنانے والے دے طور اُتے کم کردے نيں یا افیون د‏‏ی تجارت وچ ملوث نيں، جداں کہ دوسرےآں نے اپنے بنگلہ دیشی موڑ دے نال ملک بھر وچ بوہت سارے چینی ریستوران کھولے نيں۔ بوہت سارے مشہور بیوٹی پارلر وی چینی بنگلہ دیشی چلا رہے نيں۔ ڈھاکہ وچ چینی باشندےآں دی گنجان آبادی والے علاقےآں وچ امام گنج تے مٹ فورڈ شام‏ل نيں۔

وی دیکھو

• بنگلہ دیش وچ چینی باشندے۔

کتابیات

حوالے

• چودھری، جی ڈبلیو انڈیا، پاکستان، بنگلہ دیش، تے وڈی طاقتاں: تقسیم شدہ برصغیر د‏‏ی سیاست (۱۹۷۵)، امریکا، یو ایس ایس آر تے چین دے نال تعلقات۔