سلطنت
| حصہ سلسلہ سیاست |
| حکمرانی دی عام اَشکال |
|---|
| قوندی اَشکال |
| قوندی ذرائع |
| Politics portal |
سلطنت لفظ سلطان توں نکلیا اے جس دا مطلب "محکم یا حکمران"۔ سلطنت نوں اسيں حاکمیت وی کہہ سکدے نيں۔ سلطنت اوداں سیاسی طور اُتے اک شہنشاہ یا سلطان دے زیرِ نگراں اقلیم یا جغرافیائی علاقے نوں سلطنت کہلاندی اے۔ اک سلطنت اک ہی شاہ یا صدر دے ماتحت قابو وچ ہُندا اے۔ سلطنت دے اندر بوہت سارے عہدے ہُندے نيں جنہاں وچ بادشاہ، ملکہ، وزیر اعظم، وزیر دفاع، وزیر خزانہ، وزیر افواج، وزیر تعلیم ، بنھی، سپاہی تے ہور بے شمار عہدے موجود ہُندے نيں۔ لیکن سب توں وڈا عہدہ بادشاہ دا ہُندا اے۔
| سلطنت | انتہائی عروج (سن عیسوی) |
انتہائی رقبہ (لکھ مربع میل)[۱] |
|---|---|---|
| برطانوی سلطنت | 1920ء | 137.1 |
| منگول سلطنت | 1270ء | 92.7 |
| روسی سلطنت | 1895ء | 88.0 |
| کنگ خاندان- چین | 1790ء | 56.8 |
| ہسپانوی سلطنت | 1810ء | 52.9 |
| فرانسیسی سلطنت- دوسری | 1920ء | 44.4 |
| خلافت عباسیہ | 750ء | 42.9 |
| خلافت امویہ | 720ء | 42.9 |
| یوان خاندان- چین | 1310ء | 42.5 |
| پرتگالی سلطنت | 1815ء | 40.2 |
سلطنت دی بنیاد
[سودھو]تریخ دی تقریباً ہر سلطنت دی بنیاد لٹ مار رہی اے۔[۲]۔ جدوں مفتوحہ علاقے کنگال ہوئے گئے تاں ہر سلطنت دا خاتمہ ہوئے گیا۔
سلطنت تے داوری وچ فرق
[سودھو]’سلطنت‘ دا لفظ صرف اُس شاہی ریاست دے لئی استعمال ہوئے سکدا اے جس دا سربراہ کوئی سلطان ہوئے۔
اک متبادل اصطلاح ’داوری‘[۳] اے۔
’سلطنت‘ تے ’داوری‘ مکمل طور پے معنے وچ مترادف نئيں نيں۔
’داوری‘ نوں کسی وی وسیع و عریض قبضہ جات نوں کہلایا جا سکدا اے لیکن ’سلطنت‘ صرف اک سلطان دی ریاست نوں کہلایا جا سکدا اے۔
اکثر سلطنت دا حکمران اک مسلمان سلطان ہُندا اے تے داوری دا حکمران اک غیر مسلم ہُندا اے۔
قدیم روم نوں اک ’داوری‘ کہلایا جا سکدا سی لیکن اوہ ’سلطنت‘ کہلایا نئيں جا سکدا سی کیوںکے اس دے تمام حکمران قیصر سن ۔
برونائی تے عمان دے حکمران سلطان نيں۔ لہٰذا انہاں ملکاں نوں ’سلطنت‘ کہلیانا درست اے۔ لیکن انہاں دونے ’سلطنتیں‘ نوں ’داوری‘ کہلیانا غلط اے کیونجے اوہ دونے رقبے وچ بہت چھوٹے ملکاں نيں یعنی اوہ دونے وسیع و عریض ملکاں نئيں نيں۔
سلطنتِ عثمانیہ دونے اک ’سلطنت‘ تے ’داوری‘ رہی سی کیوںکے اس دے حکمران سلاطین ہونے دے نال نال اوہ اک وسیع و عریض ’داوری‘ وی سی۔
سلطنتِ عثمانیہ دا سربراہ اک سلطان سی اورفتحِ قسطنطنیہ دے بعد اوہ قیصرِ روم دا لقب وی اپنا لیا۔ لہٰذا عثمانیاں دی سلطنت نوں اک ’داوری‘ وی کہلیانا درست اے۔
چوںکہ روم ،برطانیہ، فرانس، روس، چین تے جاپان کِداں ملکاں دے وسیع و عریض قبضہ جات دے سربراہاں کدی وی سلطان دا لقب نئيں لی، لہٰذا انہاں ملکاں دے وسیع و عریض قبضہ جات کو’سلطنت‘ کہلیانا غلط اے۔
لہٰذا اُنئيں صرف ’داوری‘ کہلیانا جانا چاہیدا، یعنی: ’سلطنتِ برطانیہ‘ دے بجائے، ’برطانیہ دی داوری‘ دا ناں استعمال کرنا درست اے۔
یہ ایويں درست اے کیوںکہ ہمیشہ قدیم روم صرف کوئی قیصر تے برطانیہ ہمیشہ کوئی بادشاہ یا ملکہ دے زیرِاقتدار رہے نيں۔ انہاں ملکاں وچ کدی وی کوئی سلاطین نے حکومت نئيں کيتی ۔
خلافتِ امویہ، خلافتِ عباسیہ تے مغل بادشاہت سب وسیع و عریض داوری وی سن لیکن انہاں دے حکمران سلطانتاں نہین سن ۔ انہاں دے حکمران یا تاں خلفاء سن یا بادشاہ سن ۔
اصلی سلطنتاں ذیل وچ درج نيں:
- سلاجقہ روم
- سلطنتِ عثمانیہ
- ایوبی سلطنت
- مملوک سلطنت
- سلطنت عدل
- سلطنت موغادیشو
- سلاطین زنجبار
- سلطنت غزنویہ
- غوری سلطنت
- سلطنت دہلی
- بہمنی سلطنت
- دکن سلطنتاں
- شاہی بنگالہ
- سلطنت اودھ
- گجرات سلطنت
- سلطنت جونپور
- مالوا سلطنت
- سلطنت خداداد میسور
- سلطنت آچے
- سلطنت ماگوئنداناؤ
- سلطنت عمان
- برونائی
ان تمام سلطنتاں سلاطین دے زیرِاقتدار رہے نيں۔
’داوری‘ دے مثال تے استعمال
[سودھو]تریخ دی سب توں پہلے داوری قدیم بین النہرین اکد نوں منیا جاندا اے۔
تریخ دی سب توں پہلے سلطنت محمود غزنوی دی سلطنت غزنویہ منیا جاندا اے۔
انگریزی بولی وچ ’سلطنت‘ تے ’داوری‘ وچ تفریق اکثر نئيں کيتا جاندا اے۔
انگریزی بولی وچ ’سلطنت‘ نوں ’sultanate‘ کہیا جاندا اے۔ انگریزی بولی وچ وسیع و عریض مسلم سلطنتاں نوں 'empires' یعنی ’داوری‘ اکھوائے جاندے نيں۔
انگریزی بولی وچ وی برونائی تے سلطنت عمان نوں 'sultanates' اکھوائے جاندے نيں لیکن اوہ کدی وی 'empires' یعنی ’داوری‘ نئيں اکھوائے جاندے نيں۔
امریکا دے سابق صدر رونالڈ ریگن نے 1983ء وچ اک تقریر وچ سوویت اتحاد نوں ’شریرداوری‘ دا لقب دتا سی۔
اقتباس
[سودھو]- ہر وڈی کامیابی دے پِچھے کوئی جرم ہُندا اے۔
- "Behind every great fortune there is a crime." -Balzac (quoted at the front of "The Godfather", by Mario Puzo).[۴]
مورتاں
[سودھو]
حوالے
[سودھو]- ↑ The Biggest Empires In Human History
- ↑ New BBC Civilisations to ask whether Britain's culture is built on 'looting and plunder'
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Quote Investigator