اسحاق بن مسلم العقیلی
| اسحاق بن مسلم العقیلی | |
|---|---|
| جم |
|
| وفات |
|
| شہریت |  اموی خلافت
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | فوجی افسر ، عسکری قائد |
| عسکری خدمات | |
| وفاداری | اموی خلافت |
| عہدہ | جرنیل |
| لڑائیاں تے جنگاں | اسلامی خزر جنگاں |
ترمیم  | |
اسحاق بن مسلم بن ربیعہ بن عاصم بن حزن بن عامر بن عوف بن عقیل بن کعب بن ربیعہ بن عامر بن صصاح بن معاویہ بن بکر بن ہوازن اور انہاں دا لقب ابو صفوان عقیلی محمد سی ۔ اوہ اک عظیم طاقت والا، آرمینیا دا حکمران سی، تے اوہ مروان بن محمد دی فوج دے سرداراں وچوں سی، تے جدوں اوہ انہاں دے نال گئے خلافت دے حصول دے لئی حران توں دمشق گئے تے سنہ 120 ہجری وچ رومیاں اُتے چڑھائی دی تے انہاں دے بوہت سارے قلعے تے قلعے کھول دیے۔
اس دے بارے وچ
[سودھو]اسحاق بن مسلم العقیلی، ہشام بن عبدالملک تے انہاں دے بعد آنے والے خلفاء دے دور وچ اموی ریاست دے آخری دور دے قائدین وچوں اک سن ۔اسحاق بن مسلم مروان بن محمد دے آخری وفادار سن ۔ اموی خلیفہ انہاں دے نال انہاں دی قوم وچوں قصی قبیلے سن تے عباسی فوج دے سربراہ ابو جعفر المنصور سن جدوں اوہ اپنے بھائی خلیفہ ابو العباس الصفح دے دور وچ راج پُتر(شہزادہ) سن ۔ جعفر المنصور نااہل سی۔ جانشینی۔
عباسیاں دے خلاف اس دی جنگ
[سودھو]قصاب نے اپنے بھائی ابوجعفر المنصور نوں اک لشکر بنا کے جزیرے دے لوکاں توں لڑنے دے لئی بھیجیا جس دی قیادت اسحاق بن مسلم نے کی، اس دے نال جزیرے دے لوکاں نے اس دا محاصرہ کے لیا، چنانچہ اسحاق اوتھے توں عدیسہ دی طرف روانہ ہويا۔ تے موسیٰ بن کعب حران دی فوج توں اپنے نال والےآں وچ توں نکلیا تے منصور اس توں ملیا تے اس دے لشکر وچ داخل ہويا، اک زبردست لڑائی ہوئی، بریقہ اس لڑائی وچ ماریا گیا تے بکر اپنے بھائی دے پاس راہہ وچ بھج گیا۔
الصفح نے اپنے چچا عبداللہ بن علی نوں سمیست جانے دے لئی لکھیا، تے جزیرے دے سٹھ ہزار لوک اسحاق بن مسلم دے خلاف جمع ہو گئے سن، چنانچہ عبداللہ انہاں دے پاس گیا تے ابو جعفر المنصور انہاں توں ملا، ست مہینے دے بعد اس دا محاصرہ کيتا گیا، تے اوہ ابو جعفر المنصور دا سجݨ سی، اس لئی اوہ اس اُتے ایمان لے آیا۔ تے اُنہاں نے اُس دا جواب دتا، وفادارےآں دے سردار دی اجازت تاں۔
صفیہ بنت اسحاق تے ابو جعفر المنصور دا قصہ
[سودھو]جد ابوجعفر خلیفہ بنا تاں رقہ گئے، فیر عبداللہ بن معاویہ بن ہشام بن عبدالملک نوں بلايا تے اس دی گردن مار دے سولی اُتے چڑھایا، اک طرف ابی جعفر دی طرف توں، تے اوہ انہاں دے اپنے سن ۔ کہیا:
- اے ابا، اس نے آپ دے داماد دے نال کيتا اے جو آپ دیکھدے نيں، تے اوہ آپ نوں اجازت دیندا اے کہ آپ اوتھے توں گزريں تے اسٹیج اُتے اس دی برائی نوں واضح طور اُتے دیکھو۔
تو اس نے اس توں کہیا:
- تسيں کیہ چاہندے ہو ؟
کہندی سی:
- تسيں ابو جعفر توں گل کرو اوہ توانوں دے گا تاں تسيں اسنوں اتار کر دفن کر دو۔
فرمایا:
- اس دے لئی پیتاں۔
جب رات اس دے خلاف ہوئی تاں اس نے اپنی لونڈی تے اک ٹیری کپڑا لیا، فیر تختہ آیا تے اسنوں زمین اُتے رکھ دتا، فیر اسنوں لے کے کپڑے وچ ڈال دتا، فیر اس دی لونڈیاں اسنوں اٹھا کے لے گئياں ایتھے تک کہ اوہ اسنوں اپنے گھر لے گئی۔ چنانچہ اس نے اس دے لئی اپنے بستر دے تھلے کھدائی کی، فیر اسنوں دفن کيتا تے اس دی جگہ اُتے توشک رکھ دتا، جدوں ابوجعفر بن گئے تے عبداللہ نوں کھو دتا تاں کہیا گیا کہ ابو جعفر نے اہل رقہ تے انہاں دے امراء دے چہرے اکٹھے کيتے، فیر اللہ تعالیٰ نے اک عہد کيتا۔ جے تسيں نے مینوں عبداللہ بن معاویہ دی خبر نہ دتی تاں وچ تواڈی گردناں مار داں گا، اس نے اپنی اکھاں تے گلاں دا اکثر حصہ اسحاق بن مسلم توں کیتا، فیر انہاں نے اسنوں چھڈ دتا تے انہاں دے دماغ بھٹک گئے، چنانچہ اسحاق بن مسلم اپنی دھی دے پاس آئے۔ ، اس نے کہیا:
- کيتا ارادہ اے ایہ ابوجعفر دا حکم کٹ تے کٹ توں سی تے اس نے انہاں وچوں مجھ اُتے الزام لگایا تے مجھ اُتے اپنے داماد دا الزام لگایا تاں کيتا توانوں اس دی کوئی خبر اے ؟
کہندی سی:
- جے اوہ زندہ ہُندا تاں آپ نوں جواب دیندا تے جے اس دی روح اس دے جسم وچ ہُندی تاں اوہ بستر دے تھلے ہُندے ہوئے آپ دیاں گلاں سن لیندا تے آپ نے اسنوں خبراں سناواں تے آپ نے کیہ کيتا؟ اس دی دھی نے کیہ کيتا سی، جدوں اسنوں اس دی گل سمجھ آئی تاں اس نے اپنا منہ اس توں پھیر لیا تے اسنوں تے اس دے ساتھیاں نوں چھڈ کے کسی تے دی طرف اپنی گل دی تے اسنوں عبداللہ یا اس دی بیوی نوں نئيں دکھایا۔
اس دی خبر
[سودھو]- ابوجعفر المنصور نے کہیا: اے اسحاق بن مسلم، تسيں نے بنو امیہ دی وفاداری وچ زیادتی کی، تاں اس نے کہیا: اے امیر المؤمنین، میرا جواب سنو۔
- جدوں ابوجعفر المنصور ابو العباس الصفح دی موت نوں پہنچیا تاں اس نے اسحاق بن مسلم العقیلی نوں بھیجیا تے اوہ مکہ توں نکلدے وقت انہاں دے نال سن، ایہ محفوظ نئيں اے، لہذا جے ایسا ہويا تاں اے۔ امیر المومنین ، ایہ اودوں ہويا جدوں اسيں اس جگہ موجود سن، اس دی کيتا رائے سی تے آپ عبداللہ بن علی نوں کيتا کردے دیکھدے نيں؟ اسحاق نے کہیا: اے شہزادے، کوئی غلط رائے نئيں اے، سب توں ودھ سچی گل جو وچ آپ نوں مشورہ دیندا ہاں اوہ رائے اے، تاں اس نے اسنوں خبر سنائی، تے اس توں اس دی رائے دے بارے وچ پُچھیا، تاں اس نے کہیا: جے ابن علی اک پیک ہُندا تاں اوہ اس دی گل کردا۔ جدوں اسنوں خبر پہنچی تاں گھوڑے بھیج دو تے اس بیابان وچ تسيں نال ملاقات کرو، چنانچہ اوہ تواڈے تے بادشاہ دے گھر دے درمیان آگیا، وچ توانوں لے کے اس دے پاس اسیر بنا کے لایا، اس نے کہیا: تسيں اُتے افسوس جے اوہ ایسا نہ کرے مینوں اس دے بارے وچ چھڈ دو، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: اوہ اپنے جانوراں اُتے بیٹھدا اے، اس دے لئی صرف چند راتاں نيں جداں تک کہ اوہ انبار دی طرف پیش قدمی کرے، تے اس دے پاس مال، خزانے تے چرواہے دے گھر ہوݨ، فیر اوہ طالب علم بن جائے تے توانوں مطلوب ہوئے۔
- مدنی کہندے نيں: اسحاق بن مسلم دی موت انہاں دی پیٹھ اُتے پھوڑے نال ہوئی سی، تاں منصور نے انہاں دے جنازے وچ شرکت کيتی، اس دا بستر اٹھائے ایتھے تک کہ اسنوں بچھا دتا تے اس اُتے نماز پڑھی تے انہاں دی قبر اُتے بیٹھ گیا، موسیٰ بن کعب نے کہیا۔ وہ: کیہ تسيں اس دے نال ایسا کردے ہو؟! اس نے کہیا: تے خدا تسيں نال نفرت کردا سی، تواڈی خلافت توں نفرت کردا سی، تاں اس نے کہیا: ميں نے ایہ صرف خدا دا شکر ادا کرنے دے لئی کيتا جدوں اس نے میرے سامنے پیش کيتا۔
- ابو البرکات الحسن بن محمد نے کہیا: اسحاق بن مسلم بن ربیعہ بن عاصم بن حزن بن عامر عوف بن عقیل بن کعب بن ربیعہ بن عامر بن صصاح بن معاویہ بن بکر بن حوازن ، ابو صفوان عقیلی سن ۔ مروان بن محمد دے سپہ سالاراں دے نال رہنما تے اک آرمینی دا راکھا تے اس نے مروان دے نال سلیمان بن ہشام دے خلاف گھسیٹنے دی اکھ نال جنگ دیکھی تے اوہ اس دے نال دمشق وچ داخل ہويا۔
- اسحاق مروان دے نال سی جدوں اوہ خلافت دی درخواست کرنے دے لئی دمشق گیا تے اس دا ذکر مروان دے ترجمے وچ اے، تے اوہ بنو العباس دی خلافت تک رہے، تے ابو جعفر المنصور دی طرف توں انہاں دی حمایت کيتی گئی۔
حوالے تے بیرونی ذرائع
[سودھو]- تریخ دمشق (کتاب) حصہ ہشتم
- آغاز تے اختتام - حصہ دس
- تریخ دمشق از ابن عساکر
- آرمینیا دے گورنر اسحاق بن مسلم العقیلی Archived 2022-10-28 at the وے بیک مشین
- کہانی سنانے والا Archived 2017-04-12 at the وے بیک مشین