امیر خسرو
| امیر خسرو | |
|---|---|
 |
|
| جم | سنہ 1253 [۱][۲]
|
| وفات | 27 ستمبر 1325 (71–72 سال) |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | شاعر [۲]، فلسفی ، لکھاری [۲]، موسیقار [۲] |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی [۲]، ترکی [۲]، ہندی [۲]، فارسی [۴][۲]، اردو |
 باب ادب
| |
ترمیم  | |
امیر خسرو امیر خسرو | |
| جنم: | 1253 پٹیالی، مغل سلطنت (اجوکا بھارت) |
|---|---|
| موت: | 1325 |
| کارج_کھیتر: | کوی، سنگیتکار |
| بولی: | ہندوستانی، فارسی، ہندوی |
| کال: | مدھکال |
| ودھا: | غزل، خیال، قوالی، رباعی، ترانہ، پہیلی |
ابوالحسن یمینالدین خسرو ( ہندی: अबुल हसन यमीनुद्दीन ख़ुसरो), امیر خسرو دہلوی (امیر خسرو دہلوی; अमीर ख़ुसरौ दहलवी) نال مشہور، اک ہندستانی سنگیتکار ، ودوان اتے شاعر سی۔ برصغیر دے سبھیاچاری اتہاس وچّ اس دا خاصہ یوگدان ہے۔ منیا جاندا ہے کہ اسنے ستار اتے طبلہ سازاں دی کاڈھ کڈھی۔ ایہہ اک صوفی رہسوادی سی اتے دلی دے ولی کامل حضرت نظام الدین اولیا دا روحانی چیلا سی۔ اسنے مکھ طور تے فارسی وچّ شاعری لکھی پر ہندوی وچّ وی لکھی ہن۔
اسنوں قوالی دا بانی منیا جاندا ہے۔ اسنوں بھارت وچّ غزل دی صنف نال پچھان کرواؤن لئی وی جانیا جاندا ہے، جو کہ اج وی بھارت اتے پاکستان وچّ بہت مقبول ہے۔
جیون
[سودھو]وچکار ایشیا دے لاچن قبیلے دے ترک صفی الدین دے پتر امیر خسرو دا جنم 652 ہجری وچّ ایٹا (اتر پردیش) دے پٹیالی ناں دے قصبے وچّ ہویا سی۔ لاچن قبیلے دے ترک چنگیز خان دے حملیاں توں پیڑت ہوکے غیاث الدین بلبن (1266 - 1286) دے راج ویلے وچّ پناہ گیر دے روپ وچّ برصغیر وچّ آ بسے سن۔ خسرو دی ماں بلبن دے وزیر جنگ امادتل ملک دی کڑی، اک بھارتی مسلمان عورت سی۔ ستّ سال دی عمر وچّ خسرو دے پیؤ دا انتقال ہو گیا۔ جوانی وچّ اوہناں نے شاعری لکھنا شروع کیتی اتے 20 سال دے ہندے ہندے اوہ شاعر دے روپ وچّ پرسدھ ہو گئے۔ خسرو وچّ ووہاری عقل دی کمی نہیں سی۔ سماجی جیون دی خسرو نے کدے اوہیلنا نہیں کیتی۔
وفات
[سودھو]آپ دی وفات 1325 وچ دہلی، ہندوستان وج ہوئی[۵]
کویتا دے نمونے
[سودھو]فارسی کلام دیاں مثالاں
[سودھو]اگر فردوس بر روے زمین است
همین است و همین است و همین است
کافر عشقم، مسلمانی مرا در کار نیست
هر رگ من تار گشته، حاجت زُنار نیست
از سر بالین من برخیز ای نادان طبیب
دردمند عشق را دارو به جز دیدار نیست
ناخدا بر کشتی ما گر نباشد، گو مباش!
ما خدا داریم ما ناخدا در کار نیست
خلق میگوید که خسرو بتپرستی میکند
آری! آری! میکنم! با خلق ما را کار نیست
ہندی وچ دوہے
[سودھو]- خسرو دریا پریم کا، اُلٹی وا کی دھار
- جو اترا سو ڈوب گیا، جو ڈوبا سو پار
- خسرو دریا پریم کا، اُلٹی وا کی دھار
- جو اترا سو ڈوب گیا ، جو ڈوبا سو پار
- سیج وُہ سونی دیکھ کے رووُوں میں دن رین
- پیا پیا میں کرت ہوں پہروں، پل بھر سکھ نا چین
- سیج وہ سونی دیکھ کے روؤں میں دن رین
- پیا پیا میں کرت ہوں پہروں، پل بھر سکھ نہ چین
دوہے
[سودھو]خسرو دریا پریم کا، الٹی وا کی دھار
جو اترا سو ڈوب گیا، جو ڈوبا سو پار
Khusro dariya prem ka, ulṭī vā kī dhār,
Jo ubhrā so ḍūb gayā, jo ḍūbā so pār.[۶]
سیج وو سونی دیکھ کے رووں میں دن رین،
پیا پیا میں کرت ہوں پہروں، پل بھر سکھ نہ چین
غزل
[سودھو]زہال-اے-مسکیں مکن تغافل،
درایے نینا بنائے بتییاں ۔
کہ تاب-اے-حجراں ندارم اے جان،
ن لیہو کاہے لگایے چھتییاں ۔
شباں-اے-حجراں دراز چوں زلف
وا روز-اے-وسلت چو عمر کوتاہ ۔
سخی پییا کو جو میں ن دیکھوں،
تو کیسے کاٹوں اندھیری رتییاں ۔
یکایک از دل، دو چشم-اے-جادو،
ب صد فریبم بابرد تسکیں ۔
کسے پڑی ہے جو جا سناوے،
پیارے پی کو ہماری بتییاں ۔
چو شمع سوزان، چو زررا حیران،
ہمیشہ گریان، با عشقَ آں میہ ۔
ن نیند نینا، نہ انگ چینا،
نہ آپ آویں ن بھیجیں پتییاں ۔
بہکّ-اے-روضے، وصال-اے-دلبر،
کہ داد مارا، غریب کھسرو،
سپیٹ من کے، ورایے راکھوں،
جو جایے پانو، پییا کے کھٹییاں ۔[۷]
پہیلی
[سودھو]ایک تھال موتیوں سے بھرا،
سبکے سر پر اؤندھا دھرا۔
چاروں اور وہ تھالی پھرے،
موتی اسسے ایک ن گرے۔
رچناواں
[سودھو]- تحفۃ الصغر(چھوٹےآں دا تحفہ)، 16 توں 19 سال دی عمر وچّ لکھیاں کویتاواں دا پہلا دیوان
- وسطالحیات
- غرۃالکمال
- بقیہ نقیہ
- قصہ چار درویش
- نہایۃالکمال
- خرانالسادین
- مفتاح الفتوح
- مثنوی ذوالرانی-خضرخان(گجرات دی راج کماری زوال اتے الاؤالدین دے پتر خضر خان دے دکھانتک عشقَ بارے کویتا)
- نہ سہپر
- تغلق نامہ
- خمسہ نظامی
- اعجاز خسروی
- خزائن الفتوح
- افضل الفوائد
- خالق باری
- جواہر خسروی
- لیلیٰ مجنوں
- آیئنہ سکندری
- ملا الانور
- شیرین و خسرو
حوالے
[سودھو]- ↑ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13929460p — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
- ↑ ۲.۰۰ ۲.۰۱ ۲.۰۲ ۲.۰۳ ۲.۰۴ ۲.۰۵ ۲.۰۶ ۲.۰۷ ۲.۰۸ ۲.۰۹ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13929460p — مصنف: Paul de Roux — عنوان : Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — اشاعت دوم — جلد: 1 — صفحہ: 79 — ناشر: Éditions Robert Laffont — ISBN 978-2-221-06888-5 سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>tag; name "d8f4e47be61c538cf1b7126b73a3eb72a9c35c22" defined multiple times with different content - ↑ مدیر: الیگزنڈر پروخروف — عنوان : Большая советская энциклопедия — اشاعت سوم — باب: Амир Хосров Дехлеви — ناشر: The Great Russian Encyclopedia
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb13929460p — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ http://www.bio-bibliography.com/authors/view/6017
- ↑ http://www.angelfire.com/sd/urdumedia/doha.html
- ↑ زہال-اے-مسکیں مکن تغافل
- ↑ पहेली (बहिर्लापिका) / अमीर खुसरो
- E.G. Browne. Literary History of Persia. (Four volumes, 2,256 pages, and twenty-five years in the writing). 1998. ISBN 0-7007-0406-X
- Jan Rypka, History of Iranian Literature. Reidel Publishing Company. ASIN B-000-6BXVT-K
- Shīrānī, Ḥāfiż Mahmūd. “Dībācha-ye duvum [Second Preface].” In Ḥifż ’al-Lisān (a.k.a. Ḳhāliq Bārī), edited by Ḥāfiż Mahmūd Shīrānī. Delhi: Anjumman-e Taraqqi-e Urdū, 1944.
بیرونی جوڑ
[سودھو] |
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: Amir Khusrow |