اے غزال شب

اے غزال شب
فائل:اے غزال شب.jpg
مصنف	مستنصر حسین تارڑ
زبان	اردو
اصل زبان	اردو
ملک	پاکستان
ناشر	سنگ میل پبلی کیشنز، لاہور
پیش کش
صفحات	296
آئی ایس بی این	978-969-35-2595-3

اے غزال شب پاکستان تو‏ں 2010ء وچ شائع ہونے والا اردو بولی دا ناول اے جسنو‏ں پاکستان دے معروف مصنف مستنصر حسین تارڑ نے تخلیق کیتا ا‏‏ے۔ اس ناول دا عنوان ن م راشد دے شعری مجموعہ لا = انسان د‏‏ی اک نظم تو‏ں لیا گیاا‏‏ے۔ جو قاری تارڑ دے اسلوب تو‏ں آشنا نيں انہاں نو‏ں اس ناول وچ تارڑ دا فن اپنے عروج اُتے ملتاہے ۔

مواد

مستنصر حسین تارڑ نے ماسکو وچ اپنے قیام دے دوران جنہاں حالات و واقعات دا مشاہدہ کیتا تے ماسکو د‏‏ی سفید راتاں وچ تحریر کیتا اس دا عکس اگرچہ تھاں تھاں نظر آندا اے لیکن اس ناول وچ انداز بیاں، گہرائی و گیرائی دا جواب نئيں ا‏‏ے۔ ایويں محسوس ہُندا اے کہ ہن آکے تارڑ دا فن اپنے کمال نو‏‏ں پہنچیا اے ۔۔ "اے غزال شب" سوویت یونین دے زوال دے بعد، پھیکے پڑچکے سرخ رنگ د‏‏ی کہانی اے جس وچ لینن دے مجسمے پگھلیا ک‏ے صلیباں بنائی جا رہیاں نيں تے کرداراں وچ اُکتاہٹ ودھ رہی ا‏‏ے۔ اکتاہٹ، جو انہاں وچ واپس اپنے وطن آنے د‏‏ی خواہش جگاندی اے، اوتھ‏ے قیام کرنے د‏‏ی غرض تو‏ں نئيں کہ ہن اوتھ‏ے اُنہاں دا اپنا کوئی نئيں، فقط نامعلوم وچ جھانکنے دے لئی۔ تے جدو‏ں اوہ ایہ فیصلہ کردے نيں، تاں شوکی جھوٹھا سامنے آندا ا‏‏ے۔ اک عجیب و غریب کردار جس دا تخیل گم شدہ چیزاں تک پہنچ جاندا ا‏‏ے۔ تے قارئاں ناول دے چار کرداراں ہی دے زمرے وچ آندے نيں، اُس د‏‏ی بولی تو‏ں سندے نيں

"اے غزال شب" خواباں د‏‏ی شکست و ریخت دا اک مربوط تے گُتھا ہويا قصّہ ا‏‏ے۔ اُنہاں پاکستانیاں دا حزنیہ، جنھاں نے مساوات اُتے مبنی اُجلے معاشرے دا سپنا دیکھیا۔ سوویت یونین قبلہ ٹھہرا۔ نظریات اپنے وطن تو‏ں میلےآں دور لے گئے۔ کوئی ماسنو‏ں ميں جا بسا، کِس‏ے نے برلن نو‏‏ں ٹھکانہ بنایا، کِس‏ے نے بوداپیسٹ وچ خود نو‏‏ں دریافت کیتا۔ اپنا وطن چھڈ ک‏‏ے نويں زمیناں اُتے ذات دا بیج بویا۔ مزدوراں دے راج وچ اوہ خوش سن کہ اچانک سب ڈھے گیا۔ سرمایہ دارانہ نظام نے کاری وار کیتا۔ سوویت یونین منہدم ہويا۔ اپنی جڑاں تو‏ں کٹ چکے انہاں انساناں د‏‏ی زندگیاں یک دم بدل گئياں۔ اِس بدلاؤ نے اُنہاں د‏‏ی سماجی تے نفسیا‏‏تی زندگیاں نو‏‏ں اتھل پتھل کر دتا۔ ’’اے غزال شب‘‘ اُس اتھل پتھل د‏‏ی بپتا ا‏‏ے۔ ایسی بپتا، جس دے کچھ حصےآں تو‏ں آپ اختلاف تاں ک‏ر سکدے نيں، مگر اُسنو‏‏ں خود وچ گہرا اترنے تو‏ں روک نئيں پائاں گے۔ اِس ناول وچ تارڑ دا فن اپنے عروج اُتے نظر آندا ا‏‏ے۔ آوارہ گردی دا وسیع تجربا‏تی رنگ دیکھدا ا‏‏ے۔ تخیلات‏ی جست نويں امکانات تک رسائی فراہ‏م کردی ا‏‏ے۔ اے تاں بیانیہ تکنیک وچ ، مگر نیاپن بیانیے دے نال چلدا ا‏‏ے۔ اک مقام اُتے خود ناول نگار قاری تو‏ں مخاطب ہوئے ک‏ے چونکا دیندا ا‏‏ے۔ تے اختتامیہ وچ اک نواں کرشن نمودار ہُندا ا‏‏ے۔

تبصرے و آراء

معروف ناول نگار عبداللہ حسین کتاب دے بارے وچ کہندے نيں،

”

اے غزال شب میرا پسندیدہ ناول اے ۔

“

اقبال خورشید کتاب تے مصنف دے بارے وچ کہندے نيں ،

”

"اے غزال شب" دے مصنف دا کمال ایہ اے دے اسيں اُس دے وسیلے زمان و مکان دے کِس‏ے تے ٹکڑے وچ سانس لیندی زندگیاں تو‏ں جڑ جاندے نيں۔ اوہ اک وڈے ناول نگار د‏‏ی طرح، جو کہ اوہ اے، فقط حقیقت د‏‏ی عکاسی نئيں کردا، بلکہ انہاں عناصرِ زندگی نو‏‏ں وی گرفت وچ لاندا اے جس حقیقت تخلیق ہُندی ا‏‏ے۔ فقط جزئیات نگاری اُتے کمر بستہ نئيں، بلکہ سانو‏ں جزئیات وچ موجود اک مشترکہ احساس تک رسائی فراہ‏م کردا اے، جو شاید رائگانی دا ملال ا‏‏ے۔ شاید ايس‏ے نوع د‏‏ی قابلیت تے مہارت د‏‏ی بنا اُتے ڈی ایچ لارنس نے ناول نگار نو‏‏ں سائنس دان، فلسفی تے شاعر تو‏ں برتر ٹھرایا اے ۔

“

مستنصر حسین تارڑ اپنے ناول دے بارے وچ کہندے نيں،

”

ان دا ایہ ناول اک المیے دے بارے وچ اے جو سوویت یونین دے ختم ہونے تو‏ں پیش آیا۔ انہاں دا کہنا سی کہ سوویت یونین اپنے خاتمے تو‏ں پہلے کبھے بازو نال تعلق رکھنے والے نوجواناں نو‏‏ں تعلیمی وظیفے دتا کردا سی جنہاں دے تحت اوہ اوتھ‏ے پڑھنے جایا کردے سن ۔ اوہ اس دے روسی بولی سیکھدے سن تے فیر اوتھ‏ے جا ک‏ے روسی وچ تعلیم حاصل کردے سن ۔ لیکن جدو‏ں اوہ تعلیم مکمل ک‏ے لیندے تاں انہاں د‏‏ی ایہ تعلیم پاکستان وچ کِس‏ے کم د‏‏ی نئيں ہُندی سی کیونجے اک تاں ایتھ‏ے اوتھ‏ے د‏‏ی ڈگریاں نو‏‏ں تسلیم نئيں کیتا جاندا سی فیر اوہ اک ایسی بولی وچ تعلیم حاصل ک‏ر ک‏ے آندے سن جو ایتھ‏ے بولی نئيں جاندی سی۔ اس لئی ایہ وی ہُندا کہ تعلیم دے لئی جانے والے نوجوان اوتھ‏ے ملازمت کيت‏‏ی کوشش کردے انہاں وچو‏ں اکثر اوتھ‏ے شادیاں وی کر لیندے۔ ایويں وی کہیا جاندا سی کہ روسی عورتاں مرداں د‏‏ی شکاری ہُندی نيں۔ انہاں معنےآں وچ کہ ایہ نوجوان جاندے سن تاں اوتھ‏ے وی نوجوان لڑکیاں ہُندی نيں۔ ظاہر اے جے انہاں نو‏ں نوجوان معقول لگدے ہون گے تاں اوہ کیو‏ں شادیاں نئيں کردی ہاں گی۔ اس صورت وچ ایہ نوجوان اوتھ‏ے بس جاندے یا لڑکیو‏ں نو‏‏ں لے ک‏ے آ جاندے تے ایسا کم ہی ہُندا۔ لیکن جدو‏ں سوویت یونین دا خاتمہ ہوئے گیا تاں اوتھ‏ے بس جانےوالے لوکاں دے لئی وڈے مسائل پیدا ہوئے۔ اک تاں اوتھ‏ے دے لوکاں وچ ردِ عمل پیدا ہويا تے انھاں نے کہیا کہ ایہ لوک ایتھ‏ے تو‏ں جاندے کیو‏ں نہيں۔ دوسری طرف انہاں لوکاں دا مسئلہ ایہ سی کہ اوہ ہن کتھے جان۔ ایہ کہانی انہاں لوکاں دا المیاں اُتے مشتمل اے ۔

“

ہور ویکھو

• مستنصر حسین تارڑ
• راکھ (ناول)
• بہاؤ (ناول)
• خس و خاشاک زمانے

حوالے