برلن

برلن
جھنڈا	نشان
دیس:	جرمنی
صوبہ :	برلن
تھاں	892 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	3,440,441
بولی:	جرمن
ویب سائیٹ:	برلن

برلن دنیا دا اک وڈا شہر، جرمنی دا راجگڑھ تے اک جرمن صوبہ اے۔ 35 لکھ دی لوک گنتی نال ایہ جرمنی دا سب توں وڈا تے یورپی یونین دا دوجا وڈا شہر اے۔ اتری چڑھدے جرمنی وچ سپری دے کنڈے تے وسدا برلن، برلن-برانڈنبرگ علاقے داگڑھ اے جتھے 180 دیساں دے 60 لکھ لوک وسدے نیں۔ ۔ پدھرے یورپی ویہڑے وچ ہون باہجوں ایتھوں دا موسم مدرا ریندا اے۔ ایس شہر دا تیجا حصہ جنگلاں، پارکاں، پھلواریاں، جھیلاں تے دریاواں نال بندا اے۔

تریخ وچ پہلی واری 13ویں صدی وچ ایدا ناں آندا اے۔ ایہ مارک برانڈنبرگ (1417-1701)، پرشیا(1701–1918)، جرمن سلطنت (1871–1918)، وائمر لوکراج(1919–1933)، نازی جرمنی (1933–1945) تے 1990 توں جرمنی دا راجگڑھ اے۔۔ 1920 دے دھاکے وچ ایہ دنیا دی تیجی وڈی میونسپلٹی سی۔ دوجی وڈی لڑائی مگروں برلن نوں دو انگاں وچ ونڈ دتا گیا: چڑھدا برلن - جیہڑا چڑھدے جرمنی دا راجگڑھ سی- تے لیندا برلن جیہڑا لیندے جرمنی دا اک انگ سی پر اوہدے دوالے برلن کند (1961–1989) ماری ہوئی سی۔ 1990 وچ جرمنی دے اک ہون مگروں ایہ جرمنی دا راجگڑھ بنیا جتھے 158 دیساں سفارت گھر نیں۔ برلن نے جرمن تریخ، سیاست تے سائنس نوں گوڑے رنگ نال رنگیا اے۔

برلن سائینس، میڈیا، کلچر تے سیاست وچ دنیا وچ اک گڑھ اے۔ ایہدی ایکانومی دی نیو ہائی ٹیک کمپنیاں، سروس سیکٹر، نویاں شیویاں بنان تے کھوجن والیاں کمپنیاں، میڈیا کارپوریشناں تے کنوینشن گڑھاں تے اے۔ برلن یورپ وچ ٹرین تے ہوائی پاندھ دا چوک اے تے شہر دے اندر آن جان دا پربندھ ودھیا تے بہت پھیلیا ہویا اے۔ ایہ وڈا شہر یورپ وج سب توں چوکھے ویکھے جانوالے تھانواں وچوں اک اے۔ انفارمیشن ٹیکنالوجی، دوائیاں بنانا، بائیومیڈیکل انجینئیرنگ، بائیوٹیکنالوجی، صاف ٹیکنالوجی، کوٹھے چاڑھنا تے الیکٹرانکس وڈھیاں انڈسٹریاں نیں۔

برلن دیاں یونیورسٹیاں، کھوج دے ادارے، میوزیم، آرکیسٹرا تے کھیڈاں دے سٹیڈیماں دی دنیا وچ مانتا اے۔ 40 اس دا شہری ویس ایس نوں فلماں بنانوالیاں نوں اپنے ول کھچدا اے۔ 40 نوبل انعام جتنوالے دا جوڑ برلن دی کسے یونیورسٹی نال اے۔ ایہ شہر اپنے میلیاں، ونسونے آرکیٹیکچر، آرٹ، رات دے جیون تے اتلی پدھر دے جیون باہجوں مشہور اے۔

ناں

'برلن' ناں کنج پیا ایہدا کوئی پتہ نئیں خبرے اے پرانی لیندی سلاوی پولیبین بولی دا شبد ہوے جیدا مطلب اے چھمب۔ لوک کہانی وچ ایہ بار توں بندا اے جدا مطلب اے رچھ جیہڑا شہر دا نشان تے ایدھے چنڈے تے دسدا اے۔

مڈھ

برلن وچ وسن دی سب توں پرانی نشانی اک لکڑ دا 1192 دا شتیر اے تے گھر دے 1174 دے لکڑ دے ٹوٹے جیہڑے 2012 دی پٹائی وچ لبے سن۔ ہن دے برلن والی تھاں تے سب توں پرانی بستیاں دا لکھتاں وچ ناں 12ویں صدی دے انت تے ملدا اے۔ سپانڈو 1197 وچ تے کوپنک 1209 وچ لکھتاں وچ آندا اے پر ایہ 1920 وچ برلن نال رلاۓ گۓ۔ برلن دا مڈھ دو تھانواں تے جاکے لبیا جاسکدا اے: کولن (فشر جزیرے تے) دا سب توں پہلے کسی لکھت وچ 1237 نوں آیا تے سپری دے پار برلن جیہڑا ہن نکولائی گرجا دے دوالے دا تھاں اے، 1244 دی اک لکھت چ ایہدا ناں آندا اے۔ 1237 نوں برلن دی مڈھ تریخ گنیا جاندا اے۔ برلن تے کولن وچ گوڑے بپاری تے سماجی ساک سن پر ایہناں دے اپنی نگر سمبھالی اپنی اپنی سی۔ فریڈرک 1415 چ مارک برانڈنبرگ دا الیکٹر بنیا تے 1440 تک راج کیتا۔ اودے مگروں فریڈرک II الیکٹر بنیا تے اونے برلن نوں اپنا راجگڑھ بنا لیا تے فیر 1918 تک برلن ہوہنزولرن ٹبر دا راجگڑھ ریا۔ راجگڑھ پہلے مارک برانڈنبرگ دے الیکٹر لئی، فیر پرشیا دے بادشاہ لئی تے فیر جرمنی دے شہنشاہ لئی ۔ 1448 وچ برلن دے واسیاں نیں ایتھے بادشاہ دے محل دا بننا پسند ناں کیتا پر اوہناں دا رولا کسے کم نہ آیا تے محل بن گیا تے شہریاں دے کئی حق مارے گۓ۔ 1451 چ اے برانڈنبرگ الیکٹر دا راجگڑھ بنیا تے ایہ فیر ہانزا جٹ دا ازاد شہر ناں ریا۔ 1539 چ الیکٹر تے شہر لوتھرن چرچ نال جڑ گیا۔

برلن 1668 وچ

17ویں توں 19ویں صدی

1618 توں 1648 تک لگی رہن والی تی سالہ لڑائی نے برلن دے ادے لوک ماردتے تے 1/3 کعر تباہ ہوگۓ۔ فریڈرک ولیم، برانڈنبرگ دے الیکٹر نے بارلے لوکاں نوں برلن لیان تے کھلے دل والی مزہبی پالیسی نوں رواج دتا۔ 1685 دے پوٹسڈم حکم تے چلدیاں ہویاں اوہنے فرانس دے ہیوجیناٹ نوں برلن وچ پناہ دتی۔ 15000 ہیوجیناٹ برانڈنبرگ آۓ جناں چوں 6000 برلن چ وسے۔ 1700 تک برلن دی 30٪ لوک فرانس دے سن تے اوناں دا اثر رہتل تے گوڑا سی۔ بوہیمیا، پولینڈ تے سالزبرگ توں وی پردیسی برلن آۓ۔ 1701 وچ فریڈرک I دے بادشاہ بنن تے کونگزبرگ دی تھاں برلن نوں پرشیا دا راجگڑھ بنادتا گیا۔ 1740 چ فریڈرک وڈا بادشاہ بنیا۔ ایس فلسفی بادشاہ تھلے برلن چانن دا گڑھ بن گیا۔ 1806 چ فرانس دے نپولین نے برلن تے مل ماریا تے برلن نوں اندر دی ازادی دتی۔ 1815 چ شہر برانڈنبرگ صوبے وچ آگیا۔ 19ویں صدی ج صنعتی انقلاب نے برلن نوں بدل کے رکھ دتا تے اے شہر پھیل گیا تے جرمنی دا ریل تے کارخانیان دا گڑھ بن گیا۔ 1871 چ اے نویں بنی جرمن سلطنت دا راجگڑھ بن گیا۔ 1 اپریل 1881 نوں ایہنوں برانڈنبرگ توں وکھرا ضلع بنا دتا گیا۔

1918 وچ جدوں پہلی وڈی لڑائی مکی ، برلن وچ ہوہنزولرن بادشائی دی تھاں وائیمر لوکراج بنن دا ہوکا دتا گیا۔ 1920 وچ برلن دے نیڑے دے پنڈاں نوں برلن نال ملا کے اک وڈا شہر بنایا گیا جس دی لوک گنتی 40 لکھ دے کول کول سی ۔ 30 جنوری 1933 نوں ایڈولف ہٹلر دی نازی پارٹی نے چوناں وچ جتن مگروں جرمنی دا راج سمبھالیا۔ نازی جرمن راج ویلہ برلن دے 1،70،000 یہودیاں لئی اک اوکھا ویلہ سی۔ ہزاراں مار دتے گۓ تے ریندیاں نوں آشوٹز بندی کیمپ وچ پیجیا گیا۔

ہٹلر برلن نوں وڈے تے ودیا ناپ تے بنانا چاندا سی پر دوجی وڈی لڑائی باجوں اولمپک سٹیڈیم ای بنائیا جاسکیا۔ دوجی وڈی لڑائی وچ 1943-45 وچ برلن اتے وڈی ہوائی بمباری کیتی گئی تے جیدے نال ایدا ودا حصہ اجڑ گیا۔ اپریل 1945 دی برلن دی لڑائی وچ 125,000 سولین وی مارے گۓ۔

دوجی وڈی لڑائی مگروں نوں جرمنی وانگوں چار انگاں وچ ونڈ دتا گیا۔ امریکہ ، برطانیہ تے فرانس دے حصے لیندا برلن تے سویت یونین دا حصہ چڑھدا برلن بنے۔ چڑھدے جرمن صوبیاں ولوں جرمن مہاجر برلن آۓ۔ 1948 وچ سوویت یونین نے برلن تے ناکے لادتے۔ برلن دے لوکاں لئی ہوائی حہازاں توں سماں اپڑایا گیا۔ ایہ ناکہ 28 جون 1948 توں 11 مئی 1949 تک ریا۔ لیندا جرمنی جدوں بنیا تے اوہدے نال لیندا برلن جوڑیا گیا۔ چڑھدا برلن چڑھدے جرمنی دا راجگڑھ تے سوویت یونین دا سنگی سی۔ ونڈیا برلن تے جرمنی ٹھنڈی لڑائی دے گڑھ سن۔ 13 اگست 1961 نوں چڈھدے جرمنی نے لیندے برلن دے دوالے کند مارن دا مڈ رکھیا۔ 1989 نوں ٹھنڈی لڑائی دے انت تے 9 نومبر 1989 نوں برلن کند توڑ دتی جندی اے۔ 3 اکتوبر 1990 نوں جرمنی دے دونویں انگ جڑ جاندے نیں تے برلن جرمنی دا فیر راجگڑھ بندا اے۔ جون 1991 نوں جرمن پارلیمنٹ راجگڑھ بون توں برلن لجان نوں مندی اے تے ایہ کم 1999 تک ہوجاندا اے۔

۔

جغرافیہ

برلن چڑھدے جرمنی وچ پولینڈ دی ولگن توں لیندے ول 60 کلومیٹر (37 میل) پرے وسدا اے۔ ایہ تھاں پدھری، نیویں، چھمباں تے رکھاںوالی اے تے وڈے اتلے یورپی ویلڑے دا اک انگ اے جیہڑا اتلے فرانس توں لے کے لیندے روس تک پھیلیا ہویا اے۔ سپری دریا برلن وچون لنگدا اے تے ایدے اک ہور دریا ہاول وچ ڈگدا اے۔ 115 میٹر نال ٹیوفلزبرگ سب توں اچی تھاں اے۔ ایہ دونویں دریا رڈدیاں اپنی راہ وچ برلن وچ 24 دے نیڑے جھیلاں بناندے نیں۔

لوک

مارج 2010 تک برلن دی لوک گنتی 3,440,441 سی جیہڑی 891.82 مربع کلومیٹر (344.33 مربع میل) تے پھیلی ہوئی اے۔ برلن-برانڈنبرگ میٹروپولیٹن تھاں دی لوک گنتی 43 لکھ بندی اے۔ دیس توں تے بدیس توں برلن وچ لوکاں دے آن دی اک پرانی تریخ اے۔ 1685 وچ فرانس دے ہیوجیناٹ نوں ایتھے پناہ دتی گئی۔ 1960 تے 1970 دے دھاکیاں وچ ایتھے ترک آے تے ہن ایتھے 250,000 ترک وس رۓ نیں۔

دسمبر 2010 وچ 457,806 برلن دے لوک باہر توں آۓ سن جیہڑے لوک گنتی دا 13.5% بندے نیں تے 190 دیساں توں آۓ نیں۔ پولینڈ (40,988), سربیا (19,230), اٹلی (15,842), روس (15,332), فرانس (13,262), ویٹ نام (13,199), امریکہ (12,733), بوسنیا ہرزیگوینا (10,198), برطانیہ (10,191), کروشیا (10,104) تے اسرائیل توں 10000 دے نیڑے لوک ایتھے نیں۔ 394,000 شہری (12.2%) جرمن بن چکے نیں۔ اوہ بدیسی لوکاں دے نیانے سن ایتھے جمے تے ہن ایتھوں دے ای ہوگۓ نیں۔ سارے رلا کے 25%–30% لوکاں دا جور بدیس توں بندا اے۔

مذہب

60% توں ود برلن دے شہریاں دا کسے مذہب نال کوئی جوڑ نئیں ایس لئی برلن نوں یورپ دا بے دین راجگڑھ کیا جاندا اے۔ 18.7% لوک پروٹسٹنٹ یا لوتھرن، 9.1% کیتھولک، 8.1% مسلمان تے 2.7% آرتھوڈوکس نیں۔ ایتھے 50,000 دے نیڑے یہودی وی وسدے نیں۔

آن جان / ٹرانسپورٹ

برلن وچ اک تھاں توں دوجی تھاں تک جان دے ک‏ی ول نیں۔ شہر دے اندر 197 کلومیٹر لمے پانی راہ تے 979 پل، برلن دیاں سڑکاں دی لمبائی 5,334 کلومیٹر (3,314 میل)، جنہاں وچوں 73 کلومیٹر (45 میل) موٹروے یا آٹوباہن نیں۔ 2006 وچ 1416000 گڈیاں نوں برلن وچ لکھیاں گیاں۔ 2008 وچ ایتھے ہر 1000 بندیاں کول 358 کاراں نیں جیہڑیاں ریندے جرمنی تے دے ناپ نال تھوڑیاں نیں۔

برلن ریل نال جرمنی دے ہر وڈے شہر نال تے کئی بدیسی یورپی شہراں نال رلیا ہویا اے۔ برلن ریلوے سٹیشن یورپ دے وڈے سٹیشناں وچوں گنیاں جاندا اے۔ ڈوئچے باہن برلن نوں میونخ، ہیمبرگ، کلون دے نال ماسکو، ویآنا، ایمسٹرڈیم تے ہور کئی تھانواں نال جوڑ دی اے۔

پڑھائی

برلن اتلی پدھر دی پڑھائی دا اک وڈا گڑھ اے۔ ایہنوں سائینس دا راجگڑھ ویا کیا جاندا اے ایس شہر نال 30 نوبل انعام جتن والے لوک جڑے ہوۓ نیں۔ ایتھے 4 یونیورسٹیاں تے 27 کالج نیں جناں وچ 135,327 پڑھاکو 2008/09 وچ پڑھ رۓ سن۔ ہمبولٹ یونیورسٹی برلن، ازاد یونیورسٹی برلن، برلن انسٹیٹیوٹ آف ٹیکنالوجی تے رلن یونیورسٹی آف دی آرٹس جرمنی دیاں منیاں پرمنیاں یونیورسٹیاں نیں۔ ایتھے میکس پلانک سوسائیٹی تے فراؤنہوفر سوسائیٹی ورگے کھوج دے ادارے نیں۔ شہر وچ لوکاں لئی 108 لائیبریریاں نیں۔

برلن آرکیٹیکچر

برلن آرکیٹیکچر
پراونس	برانڈنبرگ گیٹ	برلن گرجا	برلن ریلوے سٹیشن
شارلٹن برگ محل	جت دا کالم	ریشتاگ	رتہ ٹاؤن ہال

آرٹ تے رہتل

برلن وچ 153 میوزیم نیں۔ میوزیم جزیرہ، برلن ایس دا وڈا نشان اے۔ سپری دے کنڈے تے این تھاں 1841 وچ ای اک شاہی ہوکے نال آرٹ تے میوزیم لئی وکھری کردتی گ‏ی سی تے ایتھے التس میوزیم بنایا گیا۔ نواں میوزیم جتھے نیفریتیتی بت دی نمیش ہوندی اے، پرانی نیشنل گیلری، پرگامون میوزیم تے بوڈ میوزیم ایتھے بناۓ گۓ۔ پہلے ایہناں میوزماں وچ ایہناں دے ناں نال رلدیاں شیواں ای رکھیاں جاندیاں سن پر ہن ایہ پکی گل نئیں۔

میوزیم جزیر ے توں وکھ وی شہر وچ ہور میوزیم نیں۔ گیمالڈگیلری وچ 13ویں توں 18ویں صدی دے پینٹراں دیاں مورتاں رکھیاں گیاں نیں۔ نیونیشنلگیری وچ 20ویں صدی دیاں یورپی مورتاں رکھیاں نیں۔ ایہ گیلری لڈوگ مائیز فان ڈیر روہے نے ڈیزائن کیتی سی۔ جرمن تریخی میوزیم انتر دن لندن تے جرمن تریخ تے میوزیم اے۔ باؤہاؤس آرکائیو، باؤہاؤس آرکیٹیکچر تے میوزیم اے۔ بروک میوزیم وچ دائی بروک تحریک دے پینٹراں دیاں مورتاں نیں۔ میوزیم فر نیچرکنڈ وچ دنیادے سب توں وڈے ڈائینوسار براکیوسارس دا ٹانچہ پیا ہویا اے۔

برلن وج 50 توں ود تھیٹر نیں۔ ڈوئچیز تھیٹر مٹے وچ 1849–50 نوں بنایا گیا سی تے ہن تک چل ریا اے۔ فوکسبوہنے 1913–14 وچ بنایا گیا سی۔

برلن وچ تن وڈے اوپیرا نیں: ڈوئچیز اوپر، برلن سٹیٹ اوپیرا تے کومش اوپر۔ برلن سٹیٹ اوپیرا انتر دن لندن تے 1742 وچ بنایا گیا سی۔

برلن وچ 7 سمفنی آرکسٹرا نیں۔برلنر فلہارمونی تے کانگرس ہال برلن وڈے نیں۔

برلن چڑیا کعر 1844 وچ بنایا گیاسی ایہ برلن دے دو چڑیا کعراں وچوں اک اے۔ ایہ جرمنی دا سب توں وڈا تے دنیا دا اک مشہور چڑیا کعر اے۔ سائینسی پھلواری برلن 110 ایکڑ تے پھیلی ہوئی پھلواری اے جتھے بوٹیاں دیاں 22000 ونڈاں نیں۔ برتزر گارتن تے ارہولنگزپارک مارزہن ہور پھلواریاں نیں۔ تیرگارتن متے وچ 520 ایکڑ تے پھیلیا برلن دا ےب توں وڈا پارک اے۔ ایہ پہلے شکار تھاں سی تے 1831 وچ ایہنوں اک پارک وج پلٹیا گیا۔

کھیڈاں

اتلی پدھر دیاں کھیڈاں کران وج برلن دا ناں اے۔ 1936 دیاں اولمپک کھیڈاں ایتھے ہویاں۔ 2006 دا فیفا ورلڈ کپ ایتھے کھیڈیا گیا۔ برلن مراتھن ہر سال ہون والی دوڈ اے۔

ہور ویکھو

• چڑھدا جرمنی
• چڑھدا برلن
• لیندا جرمنی
• لیندا برلن
• نازی جرمنی
• دوجی وڈی لڑائی
• ٹھنڈی لڑائی

اتہ پتہ

برلن : ویکھن والیاں تھانواں

برانڈنبرگ بوآ · ریشتاگ · برلن کند · برلن گرجا · سانسوسی · شارلٹن برگ محل · مرمر محل · قیصر ولیم میموریل گرجا · نواں محل · سوویٹ لڑائی چیتا · التس میوزیم · رتہ ٹاؤن ہال · جت دا کالم · سائینسی پھلواری برلن · برلن ریلوے سٹیشن · تیرگارتن · انتر دن لندن · شٹراسے دس 17 جونی · کانگرس ہال برلن · نواں میوزیم · یاری دا مندر · نواں واخے · جرمن چانسلری · فرنزہٹرم برلن

 · جرمنی دے شہر

آخن · آلن · برلن · بریمن · میونخ‎ · سٹٹگارٹ · ہائیڈلبرگ · ہینوور · ہیٹنگن · فرینکفرٹ · ڈسلڈورف · ڈارٹمنڈ · کلون · جینا · ہامبرگ · لیپزش · کیل · ٹوبنگن · ڈریسڈن · ساربروکن · نیورمبرگ · الم · وائمر · کیسل · چیمنتز · کوبرگ · کوٹبس · التنبرگ · ارفرٹ · ککسہیون · فرینکفرٹ (اوڈر) · ارڈنگ · فسن · گورلٹز · مولن · مونہايیم

برلن دے ضلعے

شارلٹنبرگ-ولمرزڈورف · فریڈرشہائین-کریوزبرگ · لختنبرگ · مارزاہن-ہیلرزڈورف · متے · نیوکولن · پانکو · رائینکنڈورف · سپانڈو · وٹیگلتز-زہلنڈورف · ٹیمپلہوف-شونبرگ · ٹریپٹو-کوپرنک

 · جرمنی دے صوبے

برلن · بریمن · بادنورتمبرگ · باویریا · برانڈنبرگ · ہیسے · تھلواں سیکسنی · میکلنبرگ-پومرینیا · اتلا رائین لیندا فالیہ · رائین لینڈ-پالاٹیناٹے · سارلینڈ · سیکسنی · سیکسنی آنہالٹ · شلیسوگ ہولسٹاین · تھورنگیا · ہامبرگ

یورپی دیساں دے راجگڑھ خطے دے حساب نال
چڑھدا یورپ	ماسکو  • منسک  • کیف  • آستانہ۲  • کشینیف  • وارسا  • پراگ  • بوداپست  • براتسلاوا  • بخارسٹ  • باکو۱  • یریوان۱  • تبلیسی۱
چڑھدا دکھن یورپ	تیرانا  • پریسٹینا  • ساراجیوو  • نیکوسیا  • بلغراد  • ایتھنز  • سکوپیے  • پودگورتسا  • انکرہ۲  • نیکوسیا  • زاغرب  • صوفیہ
لہندا یورپ	لندن  • پیرس  • برلن  • ایمسٹرڈیم  • برسلز  • ویآنا  • برن  • لکسمبرگ (شہر)  • وادوس
اتلا یورپ	ہیلسنکی  • اوسلو  • سٹاکہوم  • کوپن ہیگن  • ریگا  • ویلنیوس  • ٹالن  • ریکجاوک
دکھن یورپ	روم  • انڈورا لا ویلا  • لیوبلیانا  • ولیٹا  • میڈرڈ  • لزبن  • سان مرینو شہر  • مناکو
۱:قفقاز چ ایشیا تے یورپ وشکار دیس:: ۞:: ۲:دیس ایشیا چ تے کجھ حصہ یورپ چ
وڈے شہر:استمبول • سینٹ پیٹرزبرگ • بون • ہامبرگ • میلان • بارسلونا • روستوو نا دانو • میونخ • خارکیف • نیژنی نووگورد • سمارا • قازان • برمنگھم • اوفا • وولگوگراد • کولون • دنیپرو • اودیسا