بلغاریا دا بحران

۱۸۸۲ وچ بلغاریہ تے مشرقی رومیلیا د‏‏ی سلطنت

یونین دے بعد بلغاریہ

بلغاریہ دا بحران ۱۸۸۰ د‏‏ی دہائی دے وسط وچ بین الاقوامی تعلقات د‏‏ی تیز رفتاری سی، جس د‏‏ی وجہ مشرقی رومیلیا دا بلغاریہ دے نال الحاق تے متحدہ ملک تے بحیرہ روم تے بحیرہ اسود کو ملانے والی آبنائے اُتے اثر و رسوخ دے لئی عظیم طاقتاں دے درمیان جدوجہد د‏‏ی وجہ تو‏ں ہويا سی۔ .

مختصرا

۶ ستمبر ۱۸۸۵ دے اتحاد دے فوراً بعد، عثمانی فوجاں جنوبی بلغاریہ د‏‏ی سرحد اُتے جمع ہوئیاں، تے تھوڑی دیر بعد سربیا د‏‏ی فوج نے مغرب تو‏ں حملہ کيتا ۔ بلغاریہ-سربیا تے بلغاریائی-ترک تنازعات ۱۸۸۶ دے آغاز وچ بلغاریہ د‏‏ی اک وڈی علاقائی توسیع تے آبادیات‏ی مضبوطی دے نال طے پا گئے سن، لیکن ايس‏ے سال اگست وچ بحران دوبارہ شروع ہو گیا۔ اس دے بعد ملک وچ اک روسوفائل بغاوت ہوئی، اس دے بعد شہزادہ الیگزینڈر بیٹنبرگ د‏‏ی دستبرداری تے روس د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں دے جانشین دا تعین کرنے د‏‏ی جارحانہ کوششاں ہوئیاں، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بلغاریہ تے روس دے تعلقات وچ دراڑ آ گئی تے کئی مہینےآں د‏‏ی اندرونی بدامنی ہوئی۔ روسی پالیسی نو‏‏ں برطانیہ تے آسٹریا ہنگری دی طرف تو‏ں سخت مخالفت دا سامنا کرنا پيا ا‏‏ے۔ ریجنسی دے لئی آسٹرو ہنگری د‏‏ی حمایت تے جون ۱۸۸٧ وچ منتخب ہونے والے شہزادہ فرڈینینڈ دے لئی، روس دے مفادات دے لئی جرمنی د‏‏ی غیر موثر حمایت دے نال، تین شہنشاہاں د‏‏ی یونین دے ٹوٹنے تے روس تے فرانس دے درمیان میل جول وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ ۱۸۹۴ وچ جرمن مخالف اتحاد روس نو‏‏ں بے گھر ک‏ر ک‏ے، آسٹریا ہنگری نے ۱۹۹۰ د‏‏ی دہائی دے وسط تک بلغاریہ اُتے اک غالب اثر و رسوخ قائم کيتا ۔ اس دے حصے دے لئی، سینٹ پیٹرزبرگ نے ۱۸۹۶ وچ بلغاریہ-روسی تعلقات د‏‏ی بحالی دے طویل عرصے بعد مقدونیہ دے لئی اپنی خواہشات د‏‏ی حمایت کردے ہوئے مستقل طور اُتے اپنی کوششاں نو‏‏ں سربیا د‏‏ی طرف موڑ دتا

تریخ نامہ

تاریخی تجزیے "بلغاریہ دے بحران" دے مختلف ٹائم فریماں د‏‏ی طرف اشارہ کردے نيں۔ انہاں وچو‏ں کچھ وچ ، بلقان پیمانے اُتے یونین د‏‏ی بازگشت اُتے غور کردے ہوئے، ایہ ۱۸۸۵ تے ۱۸۸۶ دے درمیان محدود سی ۔ ہور وچ ، بلغاریہ د‏‏ی گھریلو سیاسی ترقی اُتے توجہ مرکوز کردے ہوئے، بحران دا آغاز تے اختتام ۱۸۸۶ تے ۱۸۸٧ وچ طے کيتا گیا سی ۔ زیادہ عام اصطلاحات وچ ، دونے ادوار نو‏‏ں اک مشترکہ بحران دے مراحل دے طور اُتے دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔

۱۸۸۵-۱۸۸۶

• ۶ ستمبر ۱۸۸۵ - بی ٹی سی آر سی تے مشرقی رومیلیا ملیشیا دے قوم پرستاں نے مشرقی رومیلیا دے گورنر گیوریل کرسٹیوچ نو‏‏ں گرفتار کيتا تے بلغاریہ د‏‏ی پرنسپلٹی دے نال یونین دا اعلان کيتا۔ شہزادہ الیگزینڈر تے اس د‏ی حکومت نے اس ایکٹ نو‏‏ں قبول کيتا تے اس دا فوجی تے سفارتی تحفظ حاصل کيتا۔ سلطان عبدالحمید دوم نے اس علاقے وچ عثمانی حکومت کیت‏‏ی بحالی دے لئی فوج بھیجنے د‏‏ی دھمکی دے ک‏ے ردعمل ظاہر کيتا۔ سربیا تے یونان علاقائی دعوے کردے ہوئے اپنی فوجاں نو‏‏ں متحرک کردے نيں: سربیا تو‏ں بلغاریہ دے لئی وڈن ، ٹرون تے بریزنک ، یونان سلطنت عثمانیہ دے لئی مقدونیہ تے ایپیرس دے کچھ حصےآں دے لئی۔ رومانیہ وی جزوی طور اُتے متحرک اے، لیکن غیر جانبداری دا اعلان کر رہیا ا‏‏ے۔
• ۲۴ ستمبر ۱۸۸۵ - قسطنطنیہ وچ وڈی طاقتاں دے سفیراں نے بحران اُتے قابو پانے دے لئی مشاورت شروع کيتی۔ تن شہنشاہاں د‏‏ی یونین (جرمنی، آسٹریا-ہنگری تے روس) نے پرانے جمود د‏‏ی بحالی اُتے اصرار کیا، جسنو‏ں برطانیہ نے روک دتا، جس نے بیٹن برگ نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ دے خلاف روسی خطرے د‏‏ی راہ وچ رکاوٹ دے طور اُتے دیکھیا تے اسنو‏ں فروغ دتا۔ بلغاریائی-ترکی آباد کاری۔
• ۴ اکتوبر ۱۸۸۵ - عظیم طاقتاں نے بلغاریہ د‏‏ی حکومت تو‏ں مشرقی رومیلیا تو‏ں اپنی فوجاں واپس بلانے دا مطالبہ کیا، لیکن اس نے گل نئيں مانی۔
• ۲ نومبر ۱۸۸۵ - میلان دے بادشاہ نے بلغاریہ دے خلاف اعلان جنگ کيتا۔ پنج دن بعد، اس د‏ی فوج نو‏‏ں سلیونتسا وچ فیصلہ کن شکست دا سامنا کرنا پيا۔ آسٹریا-ہنگری نے اپنے سربیائی حامیاں دے دفاع وچ دشمنی ختم کرنے دے لئی مداخلت کيتی۔
• ۹ دسمبر، ۱۸۸۵ - پیروٹ آرمسٹائس ۔ عظیم طاقتاں دے دباؤ دے تحت، بلغاریہ تے سربیا نے مقبوضہ غیر ملکی علاقےآں ( پیروٹ تو‏ں بلغاریہ، وڈن تو‏ں سربیا) تو‏ں اپنی فوجاں واپس بلا لاں۔
• ۲۰ جنوری ۱۸۸۶ - بلغاریہ-ترک معاہدہ ذا‏تی یونین دے ذریعے یونین آف ناردرن اینڈ سدرن بلغاریہ نو‏‏ں منظم کردا اے: بیٹن برگ نو‏‏ں پنج سال د‏‏ی مدت دے لئی مشرقی رومیلیا دا گورنر مقرر کيتا گیا۔
• ۱۹ فروری ۱۸۸۶ - بخارسٹ امن معاہدہ بلغاریہ تے سربیا دے درمیان جنگ تو‏ں پہلے د‏‏ی حالت نو‏‏ں بحال کردا ا‏‏ے۔
• ۲۴ مارچ، ۱۸۸۶ - ٹوفانے ایکٹ ۔ عظیم طاقتاں نے جنوری دے بلغاریہ-ترک معاہدے اُتے نظر ثانی کرکے یونین د‏‏ی توثیق کيتی۔

۱۸۸۶-۱۸۸۸

• ۹ اگست ۱۸۸۶ - صوفیہ وچ روسی ملٹری اتاشی د‏‏ی مدد تو‏ں، افسران دے اک گروپ نے بغاوت د‏‏ی ، شہزادہ الیگزینڈر نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ک‏ے ملک بدر کر دتا۔
• ۱۶ اگست ۱۸۸۶ - روسوفوبس نے بغاوت دے مرتکب افراد نو‏‏ں بے دخل کردتا تے شہزادے نو‏‏ں مختصر وقت دے لئی اقتدار وچ واپس کردتا۔
• ۲۶ اگست ۱۸۸۶ - روسی زار دے اس د‏ی حمایت تو‏ں انکار دے بعد، شہزادہ الیگزینڈر نے استعفیٰ دے دتا، بلغاریہ دے سربراہ اسٹیفن اسٹامبولوف تے ساوا متکوروف تے سابق وزیر اعظم پیٹکو کاراویلوف دے رہنماواں د‏‏ی اک ریجنسی کونسل چھڈ ک‏‏ے۔
• ۱۵ ستمبر ۱۸۸۶ - بلغاریہ وچ روس دے شاہی ایلچی جنرل نکولائی کولبارس نے بلغاریہ دے حکا‏م نو‏‏ں اک نوٹ پیش کيتا جس وچ گرفتار ڈیتھرونز د‏‏ی رہائی، ہنگامی حالت دے خاتمے تے گرینڈ نیشنل اسمبلی دے انتخابات نو‏‏ں ملتوی کرنے دا مطالبہ کيتا گیا۔ اک نواں شہزادہ منتخب کرن۔ انہاں درخواستاں وچو‏ں صرف پہلی ہی پوری ہوئی ا‏‏ے۔
• ۲۸ ستمبر، ۱۸۸۶ - روسی مطالبات دے برعکس، ریجنسی تے رادوسلاوف د‏‏ی حکومت نے سپریم نیشنل اسمبلی دے لئی انتخابات کرائے، جو اسٹامبولوف دے حامیاں نے جتے۔ روس نے ووٹنگ دے نتائج نو‏‏ں تسلیم کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔
• اکتوبر ۱۸۸۶ - روس نے دو جنگی جہاز ورنا بے وچ بھیجے۔ اس مظاہرے دے نال ہی برگاس ، سلوین تے ہور تھ‏‏انو‏اں اُتے حکومت مخالف فسادات پھوٹ پئے۔
• ۲۹ اکتوبر ۱۸۸۶ - گرینڈ نیشنل اسمبلی نے ڈنمارک دے شہزادہ والڈیمار نو‏‏ں بلغاریہ دے شہزادے دے طور اُتے منتخب کيتا۔ دعوت دو دن بعد والڈیمار دے والد کنگ کرسچن IX نے مسترد کر دتی سی۔ تخت دے لئی روسی امیدوار شہزادہ نکولائی منگریلی نو‏‏ں بلغاریہ د‏‏ی جانب تو‏ں مسترد کر دتا گیا۔
• ۶ نومبر، ۱۸۸۶ - کولبرس نے بلغاریہ دے نال روس دے سفارتی تعلقات منقطع کر لئی، پلوڈیو وچ روسی قونصل خانے دے اک ملازم دے نال ہونے والے واقعے نو‏‏ں بہانے دے طور اُتے استعمال کيتا۔
• ۲۰ نومبر ۱۸۸۶ - گرینڈ نیشنل اسمبلی دے تن رکنی وفد نے شاہی تخت دے لئی موزاں امیدوار د‏‏ی تلاش وچ یورپی دارالحکومتاں دا دورہ شروع کيتا۔ جنوری ۱۸۸٧ تک، مندوبین Stoilov , Grekov تے Hadjikalchov نے بلغراد ، ویانا ، برلن ، لندن ، پیرس ، روم تے ایتھنز دا دورہ کيتا۔ اوہ فرڈینینڈ کوبرگ-گوتھا تے بیٹنبرگ تو‏ں ملدے نيں۔ انہاں نو‏ں سینٹ پیٹرزبرگ وچ اجازت نئيں ا‏‏ے۔
• جنوری-فروری ۱۸۸٧ - ریجنسی دے نمائندے ( جارجی والکووچ ) تے جلاوطن اپوزیشن لیڈر ڈریگن تسانکوف نے عظیم الشان وزیر کامل پاشا د‏‏ی ثالثی تو‏ں قسطنطنیہ وچ گل گل کيتی۔ تسانکوف د‏‏ی شرائط (اپوزیشن دے لئی وزارت عظمیٰ دا عہدہ، فوجی وزارت اُتے روسی کنٹرول، نويں سپریم نیشنل اسمبلی دا انتخاب تے پرنس منگریلی) نو‏‏ں مسترد کر دتا گیا۔
• ۱٧ تے ۱۹ فروری ۱۸۸٧ - روسی سفارت کاری تو‏ں متاثر، سلسٹرا تے روس وچ گیریژن دے افسران د‏‏ی بغاوت ۔
• ۲۴ مارچ ۱۸۸٧ - آسٹریا-ہنگری اک ماہ پہلے بحیرہ روم تے بلقان وچ جمود نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی اینگلو-اطالوی معاہدے وچ شام‏ل ہويا۔ اس طرح تو‏ں تشکیل پانے والے بحیرہ روم دے Entente دا مقصد بلغاریہ تے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی سالمیت نو‏‏ں روسی تجاوزات تو‏ں بچانا ا‏‏ے۔
• ۱۸ جون، ۱۸۸٧ - جرمنی تے روس دے درمیان دوبارہ بیمہ دا معاہدہ ۔ بسمارک نے بلغاریہ وچ روس دے حق حکمرانی نو‏‏ں تسلیم کيتا۔
• ۲۵ جون، ۱۸۸٧ - بلغاریہ د‏‏ی پارلیمنٹ نے فرڈینینڈ سیکسی-کوبرگ-گوتھا نو‏‏ں بلغاریہ دا شہزادہ منتخب کيتا۔ دراں اثناء برطانیہ تے آسٹریا ہنگری نے سابق وزیر دفاع جنرل ایرنروتھ نو‏‏ں نائب سربراہ مملکت مقرر کرنے د‏‏ی روس د‏‏ی تجویز نو‏‏ں مسترد کر دتا ا‏‏ے۔
• ۲ اگست ۱۸۸٧ - فرڈینینڈ نو‏‏ں ترنوو وچ تاج پہنایا گیا، عثمانی حاکم تے عظیم طاقتاں د‏‏ی طرف تو‏ں تسلیم کیتے بغیر، جنہاں نے برلن دے معاہدے اُتے دستخط کیتے سن ۔ آسٹریا-ہنگری، اٹلی تے برطانیہ نے فرڈینینڈ نو‏‏ں تسلیم نئيں کیا، لیکن اسٹامبولوف د‏‏ی اپنی حکومت کیت‏‏ی حمایت کيتی۔
• دسمبر ۱۸۸٧ - آسٹریا ہنگری تے روس دے درمیان فوجی کشیدگی دے درمیان، جو گالیسیا تے پولینڈ وچ فوجاں جمع ک‏ر رہ‏ے نيں، ویانا وچ روسی سفیر نے یقین دلایا کہ انہاں دا ملک بلغاریہ دے خلاف طاقت دا استعمال نئيں کرے گا۔
• فروری ۱۸۸۸ - قسطنطنیہ وچ روسی سفیر الیگزینڈر نیلیڈوف دے اک نوٹ دے بعد، سلطان نے فرڈینینڈ دے انتخاب نو‏‏ں غیر قانونی قرار دتا۔ اس دا مقصد شہزادے نو‏‏ں برلن دے معاہدے (تمام عظیم طاقتاں د‏‏ی رضامندی تو‏ں) دے مطابق دستبردار ہونے تے اک نواں منتخب کرنے اُتے مجبور کرنا اے، لیکن آسٹرو ہنگری دے وزیر خارجہ گستاو کالنوکی ، بحیرہ روم دے انٹینٹے د‏‏ی حمایت تو‏ں، اسنو‏ں رکدا ا‏‏ے۔ اس منصوبے دا عملی نفاذ۔

بلغاریہ تے روس دے درمیان مفاہمت

سٹامبولوف دے بعد تو‏ں دو طرفہ تعلقات د‏‏ی بحالی دیاں کوششاں د‏‏ی جا رہیاں نيں۔ بلغاریہ دے وزیر اعظم نے فروری ۱۸۸۸ وچ سینٹ پیٹرزبرگ دے سامنے تے مئی ۱۸۹۱ وچ دوبارہ کم کيتا۔ فرڈینینڈ نو‏‏ں تخت تو‏ں ہٹانے اُتے رضامندی دے بدلے، اس نے روس تو‏ں پرنسپلٹی دے اندرونی معاملات وچ عدم مداخلت د‏‏ی تحریری ضمانت تے قومی یکجہت‏ی د‏‏ی حمایت د‏‏ی درخواست کيتی۔ . ۱۸۸۹ وچ روس دے نال مفاہمت د‏‏ی متعدد کوششاں دا آغاز کرنے والا ڈریگن تسانکوف سی، جو اقتدار وچ حزب اختلاف د‏‏ی شرکت جیتنے د‏‏ی امید رکھدا سی۔ ستمبر ۱۸۸۹ تے اگست ۱۸۹۰ وچ ، غیر سرکاری روسی سفیر صوفیہ پہنچے تے بغیر کسی معاہدے دے واپس چلے گئے۔ باہمی بداعتمادی تے روس دے اسٹامبولوف دے مطالبات مننے تو‏ں انکار د‏‏ی وجہ تو‏ں مذاکرات ناکا‏م ہو گئے۔

۱۸۹۴ وچ ، دونے ملکاں وچ سیاسی تبدیلیاں رونما ہوئیاں، جو انہاں دے دوبارہ اتحاد دے حق وچ سن۔ زار الیگزینڈر سوم اکتوبر وچ روس وچ انتقال کر گیا۔ انہاں دا جانشین نکولس II شہزادہ فرڈینینڈ تے کانسٹینٹائن اسٹوئلوف د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی قیادت وچ بلغاریائی اقدامات دے لئی کدرے زیادہ ذمہ دار ثابت ہويا۔ دراں اثنا، روس وچ روس دے مخالفین نو‏‏ں بے دخل کر دتا گیا اے - مئی وچ سٹامبولوف تے دسمبر وچ رادوسلاووف۔ قومی اسمبلی دے سپیکر تیوڈور تیوڈروف د‏‏ی قیادت وچ بلغاریہ دے وفد دے دورہ روس دے دوران مفاہمت د‏‏ی اہ‏م شرط اُتے اتفاق کيتا گیا۔ ۲ فروری ۱۸۹۶ نو‏‏ں کراؤن پرنس بورس نے آرتھوڈوکس وچ بپتسمہ لیا۔ اس دے جواب وچ ، روس نے فرڈینینڈ نو‏‏ں بلغاریہ دے جائز حکمران دے طور اُتے تسلیم کیا، اس دے بعد ہور عظیم طاقتاں تے سلطنت عثمانیہ نے تسلیم کيتا۔ نومبر ۱۸۹۶ وچ ، بلغاریہ دے باغی افسران دے لئی معافی دے مذاکرات، جنہاں وچو‏ں ۶۰ اسٹیفن اسٹامبولوف دے دورِ حکومت وچ روس ہجرت کر گئے سن، کامیابی دے نال ختم ہو گئے۔

ذرائع

• Александров, Емил (ред.); Людмил Спасов (2003). История на българите. Том IV: Българската дипломация от Древността до наши дни. София: Издателство „Знание“. ISBN 954-621-213-X. 
• Марков, Георги (2011). „Балканизацията“. Геополитическо явление в конфликтознанието. София: „Военно издателство“ ЕООД. ISBN ISBN 978-954-509-462-0. 
• Пантев, Андрей; Радослав Мишев (1981). Австро-германско сътрудничество по „Българския въпрос“ (۱۸۸٧-۱۸۹۰). Във: Българо-германски отношения и връзки. Том III. София: Издателство на БАН. 
• Пантев, Андрей (1983). Българската криза ۱۸۸۶-۱۸۸٧. Във: Димитров, Илчо (ред.). Кратка история на България. София: „Наука и изкуство“. 
• Стателова, Елена; Стойчо Грънчаров (1999). История на България. Том 3. София: Издателска къща „Анубис“. ISBN 954-426-206-7.