جنۃ الامان الواقیۃ و جنۃ الایمان الباقیۃ (کتاب)
| موضوع | ادعیہ |
|---|---|
| ناشر | منشورست رضی و منشورات زاہدی |
| متن | [[s:{{{Wikisource}}}|جنۃ الامان الواقیۃ و جنۃ الایمان الباقیۃ (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے |
جُنَّۃُ الأمانِ الْواقیَۃ وَ جَنَّۃُ الإیمان الباقیَۃ ادعیہ تے زیارات دی عربی بولی دی تالیف اے تے ایہ مصباح کفعمی دے ناں توں مشہور اے۔ اس دے مؤلف شیعہ عالم، محدث تے ادیب: ابراہیم بن علی کفعمی (متوفا 905 ہ ق.) نيں۔ مصباح نوں البلد الأمین دے بعد لکھیا گیا تے حقیقت وچ البلد الامین کاانتخاب تے خلاصہ اے۔ شیخ طوسی دی مصباح المتہجد دے نال زیادہ شباہت رکھنے دی وجہ توں المصباح دے ناں توں شہرت رجھدی اے۔ مؤلف نے اس تالیف وچ بعض قمری دے اعمال تے انہاں نوں ادا کرنے دی کیفیت، آداب دعا ہور 50واں فصل وچ ادبی تے تاریخی نکات بیان ہوئے نيں۔
مؤلف[سودھو]
شیخ تقی الدین ابراہیم بن زین الدین علی حارثی لویزی جبعی دسويں ہجری قمری دے شیعہ علما وچوں نيں جو کفعمی دے ناں توں معروف نيں۔ ایہ 840ہ ق وچ لبنان دے جبل عامل وچ کفرعیما نامی دیہات وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد بزرگ متقی فقہا وچ سن ۔ کفعمی محدث، ادیب، بزرگ شیعہ شاعر سن کہ جو مختلف علوم وچ فصاحت و بلاغت ید طولا دے مالک سن ۔ سرمایہ علمی وچ کثیر تالیفات چھڈن۔
تریخ تالیف[سودھو]
| دعا و مناجات |
|
کفعمی نے مصباح کواپنی وفات توں 10 سال پہلے یعنی سال 895 ہجری وچ تألیف کيتا۔[۱]
مقام و منزلت کتاب[سودھو]
مصباح اپنی عمومی مقبولیت دی وجہ توں چندین مرتبہ اس طرح استنساخ ہوئی کہ تالیف کيتی ابتدائی صدیاں وچ ہی اسلامی ملکاں وچ ميں شہرت نوں چھونے لگی۔
کفعمی مقدمۀ کتاب وچ لکھدے نيں: « مصباح دے مطالب اپنی مورد اعتماد کتاباں توں جمع کیتے نيں تے انہاں نوں اس طرح مرتب کيتا اے کہ اس دے پڑھنے والا حضرت حق دے نزدیک اعلیٰ ترین مراتب حاصل کر سکے۔.»
مصباح کبیر دے ناں توں شیخ طوسی دی کتاب سی جسنوں بہت زیادہ مقبولیت حاصل ہوئی تے اکثر گھراں وچ اس دے نسخے پائے جاندے سن ۔ مشہور اے کہ مصباح دی تالیف دے بعد شیخ طوسی دی مصباح المتہجد منسوخ ہوئے گئی تے اس دی جگہ مصباح کفعمی نے لے لی۔[۲][۳]
ساختار کتاب[سودھو]
مصباح 50 فصلاں اُتے مشتمل اے جس دے آغاز وچ احکام وصیت، طہارت تے مقدمات نماز نيں ہور واجب نمازاں، مستحب نمازاں تے تعقیبات نماز دے بیان دے بعد دعاواں ذکر کيتیاں ناں۔
شب و روز دے اعمال تے مختلف ادعیہ جداگانہ فصل وچ مذکور نيں۔ 41واں فصل توں زیارات دا بیان شروع کيتا تے فیر اس دے بعد سال دے ایام ائمہ(ع) دی ولادت و شہادت دے نال بیان ہوئے نيں۔
فیر رجب توں لے کے ذی الحجۃ تک دے مہینےآں دے اعمال بیان کیتے تے آخر کتاب وچ خاتمہ دے عنوان وچ آداب دعا شمار کیتے کہ جنہاں وچ استجابت دعا دے اسباب، دعا کرنے والے دی شرائط، کیفیت دعا، مقدمات وغیرہ بیان نيں۔
کفعمی نے کتاب وچ منسابت نوں دیکھدے ہوئے ادبی تے تاریخی نکات بیان کیتے؛ انہاں وچوں واقعہ کربلا توں متعلق قطعات، وکھ وکھ تھانواں اُتے امام علی(ع) دی بہادری، اشعار، خطبات جداں الف دے بغیر امام علی دا خطبہ تے...[۴]
مصادر کتاب[سودھو]
کفعمی نے کتاب دے آخر وچ انہاں مصادر دے ناں ذکر کیتے جنہاں توں اس کتاب وچ مطالب ذکر ہوئے نيں۔ انہاں دی مجموعی تعداد 238 تک پہنچکی اے۔ ایہ کتاب دعا، تفسیر، فقہ تے زیارات جداں موضوعات نوں شامل اے۔[۵]
تحقیق کتاب[سودھو]
ترجمہ[سودھو]
مصباح دے مختلف ترجمے ہوئے نيں جداں:
- ترجمہ مصباح: مترجم قاضی جمال الدین بن فتح اللہ شیرازی ساکن ہند.[۶]
- راحۃ الأرواح فی ترجمۃ المصباح، مترجم سید محمد حسین خان موسوی جزیرےی.[۷]
- ترجمہ مصباح، از سید محمدرضا حسینی.
- مونس العابدین یا نیک بختیہ: مرزا محمود بن علی دے توسط توں ترجمہ ہوئی۔[۸]
- مصباح الجنان و مفتاح الجنان:مترجم شرف الدین بیرمی لاری۔اس وچ ترجمہ دے علاوہ مقدمہ تے خاتمہ لکھیا گیا ہور تلخیص و رہتل کر کے اسنوں طبع کيتا گیا۔[۹]
خلاصہ[سودھو]
- الجنۃ الواقیۃ: مولف نے کتاب دے حجم نوں دیکھدے ہوہئے اسنوں خلاصہ کرنے دا ارادہ کيتا تے 40 ابواب وچ مرتب کيتا۔ کفعمی نے ہی سب توں پہلے اس کتاب دا خلاصہ کيتا۔[۱۰]
- الأنوار المقتبسۃ من مصباح الابرار.[۱۱]
- ضیاء الثقلین، تالیف مرزا حاتم نظّام ملکی. اس نے تلخیص دے علاوہ کتاب وچ بوہت سارے مسائل احکام دا اضافہ کيتا ہور شیخ طوسی دی مصباح المتہجد دی ادعیہ وی ذکر کيتیاں ناں۔ حواشی کتاب وچ تعلیقاں نوں «منہ سلّمہ اللہ» دے عنوان توں ذکر کيتا اے۔[۱۲]
حواشی[سودھو]
- الحاشیۃ علی جنۃ الأمان، نوشتہ احمد بن محمد بن علی قیومی مصری.
- حاشیہ بر مصباح، نوشتہ تقیالدین ابراہیم بن علی کفعمی.
یہ اہم ترین حاشیہ اے جو مصنف نے خود اس کتاب اُتے لگایا تے حجم دے لحاظ توں ایہ اک مستقل کتاب دے برابر اے۔ بعض نے اس دے کچھ حصےآں نوں مذکورہ کتاب وچ ذکر کيتا اے۔[۱۳]
حوالے[سودھو]
- ↑ امین، اعیان الشیعۃ، ج2، ص185.
- ↑ پاکنیا، کفعمی و مصباح کفعمی، ص112.
- ↑ کتابخانہ دیجیتال نور.
- ↑ پاکنیا، کفعمی و مصباح کفعمی، ص113.
- ↑ کفعمی، مصباح کفعمی، 1403ق، ص772 و 773.
- ↑ تہرانی، الذریعہ، ج4، ص135.
- ↑ تہرانی، الذریعہ، ج10، ص55.
- ↑ تہرانی، الذریعہ، ج24، ص436.
- ↑ تہرانی، الذریعہ، ج21، ص105.
- ↑ تہرانی، الذریعہ، ج20، ص193.
- ↑ تہرانی، الذریعہ، ج26، ص63.
- ↑ تہرانی، الذریعہ، ج15، ص123.
- ↑ تہرانی، الذریعہ، ج6، ص57.
مآخذ[سودھو]
- تہرانی، آقابزرگ، الذریعۃ، بیروت، دارالاضواء.
- امین عاملی، سیدمحسن، اعیان الشیعہ، بیروت، دارالتعارف.
- کفعمی، ابراہیم بن علی، مصباح، بیروت، مؤسسۃ الأعلمی، 1403ق.
- پاکنیا تبریزی، عبدالکریم ، آشنایی با منابع معتبر شیعہ: کفعمی و مصباح کفعمی، مبلغان اسفند 1388 و فروردین 1389ش، شمارہ 126.