رن کچھ

24°05′11″N 70°38′16″E / 24.086388888889°N 70.637777777778°E
نقشہ

منطقہ

خصوصیات

رقبہ

7505.22 مربع کلومیٹر

رن کچھ، نمکین دلدل دا اک وڈا علاقہ اے جو بحیرہ عرب دے کنارے تے بھارت دی ریاست گجرات تے پاکستان دے صوبہ سندھ دے درمیان سرحدی علاقے اُتے پھیلیا ہویا اے۔ ایہدا زیادہ تر حِصہ بھارتی ریاست گجرات دے علاقہ کچھ وچ اے تے کُچھ حِصہ پاکستان وچ نگر پارکر توں انڈس دریائی ڈیلٹا تک پھیلیا ہویا اے۔ رن کچھ نوں وڈے رن تے چھوٹے رن وچ تقسیم کیتا گیا اے۔

جغرافیا

رن کچھ پاکستان تے بھارت دے درمیان واقع اک دلدلی علاقہ اے۔ رن کچھ خلیج کچھ تے انڈس دریا دے ڈیلٹائی علاقے دے وچکار تقریبن 26,000 مربع کلومیٹر (10,000 مربع میل) اُتے محیط اے۔

ایہ مشرق توں مغرب تک پھیلیا ہویا اے، شمال وچ صحرائے تھر تے جنوب وچ کچھ دیاں نیویاں پہاڑیاں نیں۔ دریائے انڈس دا ڈیلٹا پاکستان دے جنوب وچ ایہدا مغربی حِصہ اے۔ کچھ دا چھوٹا رَن وڈے رَن دے جنوب مشرق وچ واقع اے تے جنوب دی طرف خلیج کچھ تک پھیلیا ہویا اے۔

راجستھان تے گجرات توں نکلݨ والیاں بہت ساریاں ندیاں کچھ وَل نوں وگدیاں نیں، جیہناں وچ لوݨی، بھوکی، بھرود، نارا، کھروڑ، بناس، سرسوتی، روپین، بمبھن تے مچھو شامل نیں۔ کوری کریک تے سر کریک انڈس دریائی ڈیلٹا دا حصہ نیں، وڈے رن دے مغربی سرے وچ واقع نیں۔

سطح عام طور تے ہموار تے سطح سمندر دے بہت قریب ہُندی اے تے مون سون دے موسم وچ رن دا زیادہ تر سیلاب سالانہ ہُندا اے۔ ریتلی اُچی زمین دے علاقے نیں، جیہناں نوں بیٹس یا میڈکس کہیا جاندا اے، جو سیلاب دی سطح توں 2 توں 3 میٹر بلند نیں۔ درخت تے جھاڑیاں بیٹس اُتے اگدیاں نیں تے اوہ سالانہ سیلاب دے دوران جنگلی حیات لئی پناہ گاہواں فراہم کردے نیں۔

آب و ہوا

ماحولیاتی خطے دی آب و ہوا ٹروپیکل سوانا/ نیم بنجر اے۔ موسم گرما دے مہینےآں وچ درجہ حرارت اوسطن 44 °C ہُندا اے تے ایہ 50 °C دی بلندی تک جا سکدا اے۔ موسم سرما دے دوران درجہ حرارت نقطہ انجماد تک یا اس توں تھلے گر سکدا اے۔

بارش بہت زیادہ موسمی ہُندی اے۔ کچھ دا رن سال وچ زیادہ تر خُشک رہندا اے تے بارش جون توں ستمبر تک، مون سون دے موسم وچ مرکوز ہُندی اے۔ مون سون دے موسم دے دوران، مقامی بارشاں تے ندیاں دا بہاؤ رن دے زیادہ تر حِصے نوں 0.5 میٹر دی گہرائی تک لے جاندا اے۔ طویل خشک موسم دے دوران پاݨی بخارات بݨ جاندا اے، جس توں اگلے مون سون دے موسم دے آغاز تک رن دوبارہ خشک ہو جاندا اے۔

مون سون دے دوران بارشاں دا پاݨی ایتھے دے بیابانی تے دلدلی علاقےآں وچ جمع ہو جاندا اے تے ٹھنڈے علاقےآں توں آوݨ آلے پرندےآں دی آماج گاہ بݨ جاندا اے۔ مون سون دے دوران ودھ پھیلاء دی صورت وچ رن کچھ سمندر نال رل جاندا اے۔

ماحولیات

رن کچھ انڈومالائی دائرے دا واحد وڈا سیلاب زدہ گھاہ دا علاقہ اے۔ اس علاقے وچ اک طرف ریگستان اے تے دوسری طرف سمندر، جو مختلف ماحولیاتی نظام نوں قابل بݨاؤندا اے، بشمول مینگرووز تے صحرائی نباتات۔ ایہدا گھاہ دا میدان تے صحرا، جنگلی حیات دی انواع دا مسکن نیں جو ایہدے اکثر سخت حالات دے مطابق ڈھل چکے نیں۔ ایہناں وچ مقامی تے خطرے توں دوچار جانوراں تے پودےآں دی انواع شامل نیں۔

فلورا

کچھ دے رن وچ اہم پودےآں وچ گھاہ دا میدان تے کنڈیلی جھاڑی اے۔ گھاہ دی عام اقسام وچ Apluda aristata، Cenchrus spp.، Pennisetum spp.، Cymbopogon spp.، Eragrostis spp.، تے Elionurus spp شامل نیں۔

درخت نایاب نیں سوائے اوہناں بیٹس دے جو سیلاب دے علاقے توں اُپر اُٹھدے نیں۔ غیر مقامی درخت Prosopis juliflora بیٹس اُتے قائم ہو گیا اے تے ایہدے بی آں دیاں پھݪیاں جنگلی کھوتےآں نوں سال بھر خوراک فراہم کردیاں نیں۔

فانا

کچھ دا رَن ممالیا جانوراں دی تقریبن 50 اقسام دا مسکن اے۔ ایہناں وچ کئی وڈے سبزی خور شامل نیں، جیہناں وچ جنگلی کھوتا (Equus hemionus khur)، چنکارا (Gazella bennettii)، نیل گاں (Boselaphus tragocamelus)، تے کالا ہرن (Antilope cervicapra)، تے وڈے شکاری جِداں بھیڑیا (Canis lupus)، دھاری دار hyaena (Hyena) شامل نیں۔ )، صحرائی جنگلی بلی (Felis lybica)، تے caracal (Felis caracal)۔ جنگلی کھوتے دی کسے زمانے وچ وسیع پیمانے اُتے تقسیم سی لیکن ہُݨ ایہ کچھ دے رن تک محدود اے۔ نیل گاں تے کالے ہرن خطرے توں دوچار نسلاں نیں۔

رن کچھ وچ پرندےآں دیاں 200 توں زیادہ اقسام نیں، جیہناں وچ خطرے توں دوچار نسلاں نکا فلوریکان (Sypheotides indicus) تے ہوبرا تلور (Chlamydotis undulata) شامل نیں۔ موسمی گِلیاں زمیناں بہت سارے آبی پرندےآں لئی مسکن فراہم کردیاں نیں، ایہناں وچ کونج (Grus virgo) تے نکا فلیمنگو (Phoeniconaias minor) شامل نیں۔

تاریخ تے ثقافت

کچھ دے رن دی تاریخ ابتدائی نیولتھک (نویں پتھ دور) دیاں بستیاں توں شروع ہوئی۔ بعد وچ ایہنوں انڈس تہذیب دے نال نال موریا تے گپتا سلطنتاں نے وی آباد کیتا۔

شاید انڈس تہذیب دے لوک 3500 قبل مسیح دے لگ بھگ رن کچھ وچ آباد ہوئے سی۔ دھولاویرا، اہم انڈس سائٹ اے جو رن کچھ وچ واقع اے۔ اس بستی اُتوں خط سرطان گُزردا اے، جو ممکنہ طور تے اس گل دی نشاندہی کردا اے کہ دھولاویرا دے باشندے فلکیات وچ ماہر سی۔ رن کچھ وچ کھیراسارا دی صنعتی جگہ وی موجود سی، جِتھے اک گودام پایا گیا سی۔

بہت سارے ماہرین جِداں "اے ایس گوڑ" تے "منی مرلی" دا خیال اے کہ انڈس تہذیب دے پراݨے ویلے رن کچھ نمک دی دلدل دی بجائے جہاز رانی دے قابل اک بحری جزیرہ نما سی۔ انڈس تہذیب اک وسیع سمندری تجارتی نظام لئی جاݨی جاندی سی۔ اس لئی ایہناں نے قیاس کیتا کہ شاید رن کچھ وچ بندرگاہواں سن۔

تحفظ تے محفوظ علاقے

2017ء دے اک جائزے دے مطابق 20,946 مربع کلومیٹر، یا %76، ماحولیاتی خطہ محفوظ علاقےآں وچ اے۔ ایہناں وچ صحرائی جنگلی حیات دی پناہ گاہ (7506.22 مربع کلومیٹر) شامل اے جو وڈے رن دے زیادہ تر حصے اُتے محیط اے۔ پاکستان دی رن کچھ جنگلی حیات پناہ گاہ، وڈے رن دے شمالی حِصے تے مُلحِقہ صحرائے تھر دی حفاظت کردی اے۔

حوالے