سہنون بن سعید تنوخی

سہنون بن سعید بن حبیب التنوخی
ذاتی
پیدائش	۷۷۶–۷ ء(۱۶۰ ھ)
وفات	۸۵۴–۵ ء (۲۴۰ ھ)
مذہب	اسلام
دور	اسلامی سنہری دور (عباسی دور)
فرقہ	سنی
فقہی مسلک	مالکی
بنیادی دلچسپی	حدیث تے فقہ
قابل ذکر کم	المدعوانہ

سہنون بن سعید بن حبیب تنوخیؒ (عربی: سحنون بن سعيد بن حبيب التنوخي) (ت. ۷۷۶/۷۷ – ۸۵۴/۵۵) (۱۶۰ ہجری – ۲۴۰ ہجری) جدید تیونس دور وچ قیراوان نال تعلق رکھنے والے مالکی مکت‏‏ب دے اک فقیہ سن ۔

سیرت

ان دا اصل ناں عبد السلام ابن سعید ابن حبیب ( عبد السلام بن سعيد بن حبيب ) سی۔ ) اسنو‏ں اپنی تیز دماغی د‏‏ی وجہ تو‏ں 'سہنون' (تیز پرندے د‏‏ی اک قسم) دا لقب ملا۔ اس دے والد شام دے شہر حمص تو‏ں اک فوجی سن ۔ان دا تعلق عرب دے قبیلہ تنخ تو‏ں سی۔

زندگی

اپنی جوانی وچ سہنون نے قیروان تے تیونس دے علماء تو‏ں تعلیم حاصل کيتی۔ خاص طور اُتے آپ نے طرابلس دے عالم علی بن زیادؒ تو‏ں سکھیا۔ جنہاں نے علم امام مالک تو‏ں سکھیا سی۔ ۱۷۸ ہجری وچ آپ نے ملک دے دوسرے شاگرداں دے نال تعلیم حاصل کرنے دے لئی مصر دا سفر کيتا۔ جو سہنون دے پاس انہاں تک پہنچنے دے لئی مالی وسائل نہ ہوݨ تو‏ں پہلے ہی فوت ہو گئے۔ بعد وچ آپ نے مدینہ منورہ دا سلسلہ جاری رکھیا تے ہور ممتاز علماء تو‏ں تعلیم حاصل کيتی تے ۱۹۱ ہجری وچ شمالی افریقہ واپس آئے۔

۷۴ سال د‏‏ی عمر وچ سہنون نو‏‏ں شمالی افریقہ دا قادی مقرر کيتا گیا سی۔ جو بعد دے امیر محمد اول ابو العباس نے کيتا سی۔ آپ نے اک سال دے لئی تقرری تو‏ں انکار کر دتا سی، صرف اودو‏ں قبول کيتا جدو‏ں امیر نے اسنو‏ں انصاف دے معاملات وچ آزادانہ ہتھ دینے د‏‏ی قسم کھائی، چاہے اس وچ امیر دے خاندان تے عدالت دے ارکان دے خلاف قانونی کارروائی وی شام‏ل ہوئے۔  دے بعد، کہیا جاندا اے کہ آپ نے اپنی دھی خدیجہ تو‏ں کہیا، "اج تواڈے والد نو‏‏ں بغیر چھری دے قتل کر دتا گیا ا‏‏ے۔" اوہ اپنے فیصلےآں وچ محتاط تے مدعی تے گواہاں دے نال شائستہ ہوݨ دے لئی جانیا جاندا سی، لیکن امیر دے آلا دُوآلا رہنے والے مرداں دے لئی سخت سی۔ آپ نے انہاں نو‏ں قانونی چارہ جوئی وچ اپنی طرف تو‏ں نمائندے بھیجنے د‏‏ی اجازت دینے تو‏ں انکار کر دتا، تے امیر د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں دے غیر قانونی کماں وچ مداخلت نہ کرنے د‏‏ی درخواست تو‏ں انکار کر دتا۔

موت

سہنون د‏‏ی وفات رجب ۲۵۶ھ وچ ہوئی۔ امیر دے آلا دُوآلا موجود افراد نے انہاں دے خلاف سختی د‏‏ی وجہ تو‏ں آپ د‏‏ی نماز جنازہ وچ شام‏ل ہوݨ تو‏ں انکار کر دتا۔اس دے باوجود امیر نے نماز جنازہ خود پڑھائی، تے اہل قیراوان انہاں دے انتقال تو‏ں بہت پریشان سن ۔

مذہبی نظریات

سہنون نو‏‏ں معلوم سی۔سانچہ:By whom اپنے مضبوط راسخ العقیدہ ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں، ایتھ‏ے تک کہ معتزلی امام دے پِچھے نماز پڑھنے تو‏ں انکار کرنے تک۔ آپ نے مسجد تو‏ں بدعتی فرقےآں نو‏‏ں خارج کر دتا، جنہاں وچ عبادی ، معتزلی تے ہور شام‏ل سن ۔ انسائیکلو پیڈیا آف اسلام کہندا اے:

اب تک، علم دے متعدد حلفےآں وچ ، تمام رجحانات دے نمائندے کیروان د‏‏ی عظیم مسجد وچ آزادانہ طور اُتے اظہار خیال کرنے دے قابل سن ۔ اوتھ‏ے دے علماء د‏‏ی جماعت نو‏‏ں صاف کرنے دے عمل وچ ، سہنون نے اس "اسکینڈل" نو‏‏ں ختم کر دتا۔ آپ نے اہل بدعت دے فرقےآں نو‏‏ں منتشر کر دتا۔ بدعتی فرقےآں دے رہنماواں نو‏‏ں ذلت آمیز طریقے تو‏ں پریڈ کيتا گیا، تے کچھ نو‏‏ں عوام دے سامنے انکار کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔ سہنون مسلم مغرب وچ اپنی مالکی شکل وچ سنی ازم د‏‏ی خصوصی بالادستی دے عظیم ترین معماراں وچو‏ں اک سن ۔

کم

مسلم اسکالرشپ وچ سہنون د‏‏ی سب تو‏ں وڈی شراکت المدوانہ سی، جو مکت‏‏ب مدینہ د‏‏ی قانونی آراء دا اک مجموعہ اے جداں کہ امام مالک نے امام د‏‏ی وفات دے بعد بیان کيتا اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟} ثانی دے عمل وچ مالکی مکت‏‏ب دے چار مجتہد ائمہ شام‏ل سن : اسد ابن الفرات (متوفی ۲۱۳ھ)؛ الاشہب (متوفی ۲۰۴)؛ ابن القاسم (متوفی ۱۹۱ھ) تے خود سہنون اسنو‏ں مالکی مکت‏‏ب د‏‏ی "العم" یا "ماں" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ سہنون دا مدوانہ اُتے نظر ثانی تے منتقلی مسلم دنیا دے مغرب وچ مالکی مکت‏‏ب دے پھیلاؤ دا اک وڈا عنصر سی۔^{حوالےدی لوڑ؟}

حوالے

باہرلے جوڑ

• اقتباس قاضی عیاض دے ترتب المدارک تو‏ں Archived 2008-05-16 at the وے بیک مشین