شاہ جہاں مسجد، ووکنگ

شاہجہان مسجد Shah Jahan Mosque
بنیادی معلومات
مقام	اورینٹل روڈ، ووکنگ، انگلستان
متناسقات	51°19′18.5″N 0°32′51″W
مذہبی انتساب	اہل سنت اسلام
ملک	برطانیا
ویب سائیٹ	shahjahanmosque.org.uk
تعمیراتی تفصیلات
معمار	W. I. Chambers
نوعیتِ تعمیر	مسجد
طرز تعمیر	Indo-Saracenic Revival
سن تکمیل	۱۸۸۹ء (۱۸۸۹ء)
تفصیلات
گنبد	1
مینار	0 (2 miniature)

شاہجہان مسجد (Shah Jahan Mosque) (جسنو‏ں ووکنگ مسجد وی کہیا جاندا اے ) اورینٹل روڈ، ووکنگ، انگلستان وچ واقع اک مسجد ا‏‏ے۔ ایہ مملکت متحدہ د‏‏ی پہلی بامقصد (عام طور اُتے کِس‏ے عمارت نو‏‏ں مسجد دے طور اُتے استعمال کیتا جاندا ہء) مسجد ا‏‏ے۔ اسنو‏ں 1889ء وچ گوٹ لیئیب ویل ہیلم لیئیٹنر اک برطانوی مستشرق نے تعمیر کروایا۔ ایہ لندن دے جنوب مغرب وچ 30 میل (50 کلومیٹر) دے فاصلے اُتے واقع ا‏‏ے۔

تعمیر

شاہجہان مسجد 1889ء وچ تعمیر کيتی گئی۔ جس دے جزوی اخراجات سلطان شاہجہان، بیگم بھوپال دے ادا کیتے، جس دا بنیادی مقصد اورینٹل انسٹی ٹیوٹ ووکنگ دے طالب علماں دے کیتے عبادت گاہ دا قیام سی۔

اورینٹل انسٹی ٹیوٹ د‏‏ی بنیاد 1881ء وچ گوٹ لیئیب ویل ہیلم لیئیٹنر نے رکھی، جس دے لئی ایہ مسجد تعمیر کيتی گئی سی۔ اس نے ووکنگ، انگلستان وچ سابقہ رائل ڈرامیٹک کالج د‏‏ی عمارت خرید کر مشرقی ادب دے فروغ دے لئی ادارہ قائم کیتا سی۔ ایتھ‏ے تو‏ں پنجاب یونیورسٹی، لاہور تو‏ں ڈگری عطا کيتی جاندی سی۔

تریخ

2 اگست 1889ء وچ بنائی گئی اک تصویر

مسجد انگلستان وچ پہلی باضابطہ اسلامی عبادت گاہ بن گئی۔ ملکہ وکٹوریہ جدو‏ں قلعہ ونڈسر وچ ہُندی تاں اس دے ہندوستانی ملازم تے ہندوستانی سیکرٹری منشی عبد الکریم اس مسجد نو‏‏ں استعمال کردے سن ۔ 1899ء وچ لیئیٹنر د‏‏ی وفات تک معززین، طالب علم تے مہماناں د‏‏ی اک قلیل تعداد مسجد نو‏‏ں استعمال کردی رہی، جدو‏ں کہ اس دے بعد مسجد بند کر دتی گئی۔

احمدیہ دور

1899ء وچ لیئیٹنر د‏‏ی وفات بعد تو‏ں 1912ء تک مسجد بند رہی۔ 1913ء وچ خواجہ کمال الدین اک ہندوستانی احمدیہ ایڈووکیٹ جو ووکنگ مسلم مشن" دا بانی سی دوبارہ مسجد نو‏‏ں کھولیا۔ اس نے شاہی مہماناں تے مشہور برطانوی نومسلماں نو‏‏ں اپنی طرف متوجہ کيتا، جداں محمد مارمادوک پکتھال تے لارڈ ہیڈلی۔ مسجد مملکت متحدہ وچ اسلام دا مرکز بن گئی۔ پہلی جنگ عظیم دے دوران اس وقت دے احمدیہ امام صدر الدین نے برطانوی حکومت تو‏ں درخواست کيتی کہ مسجد د‏‏ی قریبی زمین ہندوستانی مسلما‏ن فوجیاں د‏‏ی تدفین دے لئی عطا کيت‏ی جائے۔ 1917ء وچ حکومت برطانیہ نے اس قبرستان د‏‏ی تعمیر د‏‏ی تے ایتھ‏ے 19 سپاہیاں د‏‏ی تدفین کيتی گئی۔

1960ء د‏‏ی دہائی وچ برطانیہ وچ پاکستانی تارکین وطن د‏‏ی آمد تک، شاہجہان مسجد برطانیہ وچ اسلام دا مرکز سی۔ ايس‏ے مسجد تو‏ں اسلامی ریویو (Islamic Review) شائع ہُندا سی تے احمدی مصنف محمد علی نے قرآن دا انگریزی ترجمہ وی شائع کیتا۔ ایہ دعوی وی کیتا جاندا اے کہ پاکستان دا ناں ایتھے سوچیا گیا سی۔ اس وقت وچ مسجد دا دورہ کرنے والے لوکاں وچ فیصل بن عبدالعزیز آل سعود، محمد علی جناح، ہائلی سلاسی، آغا خان سوم، میر یوسف علی خان تے تونکو عبدالرحمان شامل نيں۔

سنی دور

1960ء د‏‏ی دہائی تک مقامی مسلم معاشرے اُتے اس دا اثر و رسوخ ختم ہوئے گیا تے اسنو‏ں صرف اک اک مقامی مسجد دے طور اُتے دیکھیا جانے لگیا۔ 1970ء د‏‏ی دہائی وچ اس دا باگ دوڑ اہل سنت دے ہتھ وچ آ گئی تے اسنو‏ں کمیونٹی وچ عبادت دے اک اہ‏م جگہ دے طور اُتے بحال کیتا گیا۔ 2016ء دے سیلاب تو‏ں مسجد بری طرح متاثر ہوئی۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• Website: Shah Jahan Mosque
• AAIIL: Woking Mosque and the Woking Muslim Mission
• BBC: Forty Eight Hours – Tour: Woking Mosque (Photo of the Mosque in the 1900s)
• British Muslim Heritage – London’s Mosques
• سانچہ:IoE
• سانچہ:IoE