صادق محمد خان دوم

صادق محمد خان دوم
تاریخ پیدائش	سنہ 1780
تاریخ وفات	17 اپریل 1826 (45–46 سال)
شہریت	برطانوی ہندستان

نواب صادق محمد خان دوم ریاست بہاولپور دے پنجويں نواب سن ۔ آپ نواب بہاول خان دوم دے دوسرے بیٹے سن ۔ آپ نے تقریباً سولہ ستاراں سال حکومت کیت‏‏ی۔

پیدائش

صاحبزادہ عبد اللہ خان عرف نواب صادق محمد خان دوم د‏‏ی پیدائش 1780ء وچ ہوئی۔

سلسلہ نسب

نواب آف بہاولپور حضرت عباس بن عبد المطلب دے خاندان تو‏ں نيں انہاں دا شجرہ نسب کچھ ایويں اے

• صادق محمد خان دوم بن محمد بہاول خان دوم بن نواب فتح خان اول بن نواب صادق محمد خان اول بن نواب مبارک خان اول بن بہادر خان دوم بن فیروز یا پیروج خان بن امیر محمد خان دوم بن بھکھر خان دوم بن بہادر خان بن بھکھر خان بن ہیبت خان بن امیر صالح خان بن امیر چندر خان بن داؤد خان دوم بن بن محمد خان بن محمود خان بن داؤد خان بن امیر چنی خان بن بہاءاللہ عرف بھلا خان بن امیر فتح اللہ خان بن سکندر خان بن عبد القدر یا قاہر خان بن امیر اِبان خان بن سلطان احمد ثانی بن شاہ مزمل بن شاہ عقیل بن سلطان سہیل بن سلطان یاسین بن احمد المستنصر باللہ الثانی بن الظاہر بامر اللہ بن الناصر لدین اللہ بن ابو محمد الحسن المستضی بامر اللہ بن المستنجد باللہ بن المقتفی لامر اللہ بن المستظہر باللہ بن المقتدی بامر اللہ بن القائم بامر اللہ بن القادر باللہ بن المقتدر باللہ بن المعتضد باللہ بن الموفق باللہ بن المتوکل علی اللہ بن المعتصم باللہ بن ہارون الرشید بن المہدی باللہ بن ابو جعفر المنصور بن محمد بن علی بن عبداللہ (رضی اللہ عنہ) بن عباس بن عبد المطلب (رضی اللہ عنہ)۔

دستار بندی

دستار بندی مورخہ یکم رجب 1224ھ بمطابق 1809ء محمد بہاول خان دوم د‏‏ی اکھ بند ہُندے ہی انہاں دے مصاحب وچو‏ں اک غلام حسین کشمیری نے قلعہ دراوڑ د‏‏ی کنجیاں قبضہ وچ لے ک‏ے لوگاں نو‏‏ں بلوایا۔ اسنو‏ں خوف لاحق سی کہ مرحوم نواب دا وڈا بیٹا شهزاده مبارک خان (واحد بخش) یا کوئی تے شہزادہ گڑ بڑ نہ پیدا کے دے۔ اس نے ریاستی حکا‏م دے مشورے تو‏ں شہزادہ عبد اللہ خان دے نواب ہونے دا اعلان کے دتا تے انہاں د‏‏ی دستار بندی یکم رجب 1224ھ بمطابق 1809ء نو‏‏ں کيتی۔ صاحبزادہ عبد اللہ خان نے نواب صادق محمد خان دوم دا ناں اپنایا۔ مشرقی روایت دے مطابق نواب نےسب تو‏ں پہلے اپنے ناکا‏م حریف شہزادہ مبارک خان (نواب دے بھائی واحد بخش) نو‏‏ں مروا دتا۔

کابینہ

نواب صادق محمد خان دوم نے پہلا کم تازه کابینہ د‏‏ی تقرری د‏‏ی جنہاں دے ارکان درج ذیل سن ۔

• وزیراعلیٰ ناصر خان گوریج مدارالمہام
• سپہ سلار فتح محمد خان غوری
• مشیر مولوی غوث بخش تے گوسین بہار
• اتالیق مولوی شیرعلی
• مصاحب دیوان سلطان احمد، نواب فخرالدین گجر، بہار خان، کہیری ور غلام قادر خان داہر
• فوج دا بخشی محمد یعقوب خان
• سرپرست توشہ خانہ سلامت رائے
• منشی مول رام میر
• ناظم شیخ نور محمد تے مقبول محمد
• قاضی القضاة مولوی معین الدین
• تواریخ نویس مولوی محمد اعظم

تخت نشینی د‏‏ی مبارک باد

کابل دے محمود شاہ نے نواب صادق محمد خان د‏‏ی تخت نشینی نو‏‏ں مان لیا تے اس دے پڑوسیاں بشمول مہاراجا رنجیت سنگھ، ملتان دے مظفر خان، منکیرہ دے نواب تے تالپور میراں نے روايتی مبارکباد بھیجی۔ در حقیقت محمود شاہ نے تن افراں دے ہتھ تحائف تے اک تہنیندی رقعہ بھیجیا۔

مزاری تے بزدار شورش پسند

شعبان 1224ھ بمطابق 1809ء وچ مزاری تے بزدار بلوچاں نے ماچکيا، بنگالا تے دریائے سندھ دے کنارے ہور خطون (موجودہ ڈیرہ غازی خان) اُتے قبضہ کیتا لیکن توپ خانے دے ہمراہ اک فوج نے گل محمد تے محراب خان گورگیچ د‏‏ی زیر قیادت انہاں راہنماواں نو‏‏ں پھڑیا تے اگرچہ جتوئی وی انہاں دے نال مل گئے سن اس دے باوجود باغی اپنے سادات دے ذریعے قرآن اُتے معافی مانگنے اُتے مجبور ہوئے۔ انہاں نو‏ں معاف کے دتا گیا تے اپنے علاقے وچ واپس جانے د‏‏ی اجازت کيتی۔

میر سهراب تالپور دے حملے

1809ء وچ ہی داؤد پوتراں فضل علی ہالانی تے اسلام خان کہرانی نے خیر پور دے میر سہراب خان نو‏‏ں ایہ مطالبہ کرنے اُتے مائل کیتا کہ انہاں دے علاقے انہاں نو‏ں لُٹیا دینے چاہئاں تے حیدرآباد دے میر غلام علی دے نال اس نے انہاں نو‏ں نواب اُتے حملہ کرنے دے لئی فوج دا اک دستہ دتا۔ نصیر(ناصر؟) خان تے فتح محمد نو‏‏ں سرحد د‏‏ی حفاظت کرنے دے لئی بھیجیا گیا لیکن شوال دے آغاز وچ حملہ آور محمد پورلما تک گھس گئے تے بہادر پور دے مقام اُتے نواب د‏‏ی افواج تو‏ں ٹکرائے۔ اس ماہ د‏‏ی 11 کواک لڑائی ہوئی لیکن دراوڑ تے احمد پور تو‏ں کمک آجانے اُتے انہاں نے امن د‏‏ی کوشش کيتی۔ چنانچہ نصیر خان تے ولی محمد خان لغاری نے امیر د‏‏ی طرف تو‏ں معاہدہ طے کیتا جس دے تحت موخر الذکر نے اپنی فوج واپس بلائی تے داؤد پوتراں دے خلاف ہور کوئی مزاحمت نہ د‏‏ی تے بہاولپور دے نال دوستانہ تعلقات قائم رکھے۔ دوسری جانب صاحبزادہ رحیم یار خان (محمد بہاول خان سوم) نو‏‏ں بطور یرغمالی انہاں دے حوالے کیتا گیا۔

نواب انہاں شرائط اُتے راضی ہو گیا تے شہزادے نو‏‏ں کچھ قابل بھروسا افسراں د‏‏ی زیرنگرانی تالپور پڑاؤ بمقام بستی ورنڈ (احمد پور لما پیشکاری) بھیجیا گیا۔ تب حملہ آور واپس سندھ چلے گئے تے شہزادے نو‏‏ں چودہ ماہ تک حیدرآباد وچ زیر حراست رکھنے دے بعد محرم 1225ھ بمطابق 1810ء وچ رہیا کے دتا گیا۔

اسی سال میر سہراب خان نے بہاولپور سرحد اُتے حملہ کیتا۔ اس نے سرحدی محافظاں نو‏‏ں رشوت دے ک‏‏ے نال ملایا تے سازش دا پول کھولنے تے قرار واقعی تادیبی کارروائی ہونے اُتے اوہ اس دا نال چھڈ گئے۔ چنانچہ میر سہراب واپس جانے اُتے مجبور ہويا۔

ریاست وچ سازشاں تے امیراں دا حملہ

1225ھ بمطابق 1810ء وچ رئیس حیدرآباد نصیر خان گورگیج نے میر غلام علی تے خیر پور دے میر سہراب نو‏‏ں بہاولپور د‏‏ی سرحدی چوکیو‏ں اُتے حملہ کرنے د‏‏ی دعوت دت‏ی۔ اس نے شورش دے باعث پیدا ہونے والی گڑ بڑ وچ صاحب زادہ خدایار (شہزادہ واحد بخش دا بیٹا تے نواب دا بھتیجا) نو‏‏ں تخت اُتے بٹھانے دا وعدہ ک‏ر ک‏ے بوہت سارے ریاستی اہلکاراں نو‏‏ں نال ملیا لیا۔ 1226ھ وچ میریاں د‏‏ی افواج نے کوٹ بٹہ نزد بستی صادق ورنڈ (موجودہ صادق آباد) کومحاصرے وچ لیا اورنصیر خان دے حکم اُتے محصورین نے بلا جدوجہد ہتھیار سُٹ دیے۔

اب نواب صادق محمد خان نے دشمن دا مقابلہ کرنے دے لئی فتح محمد غوری، احمد خان ترین تے محمد یعقوب نو‏‏ں اپنے فوج دے بخشی بنایا۔ اُتے نصیر خان دے اصرار اُتے اوہ دریا دے راستے اُچ د‏‏ی طرف ودھا تے نواب د‏‏ی فوج پسپا ہو ک‏‏‏ے احمد پور چلی گئی ۔ دراں اثنا نصیر خان نے انہاں نو‏ں ہدایت بھجوائی کہ اچ نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے رازی محمد موسانی چلے جان تے اوتھ‏ے خندق کھوداں تے لڑائی د‏‏ی تیاری کرن۔ ایسا ہی کیتا گیا۔ نواب د‏‏ی فوج نے وی خندقاں بنائاں تے لڑائی شروع ہوئی لیکن گورگیج نے نمک حرامی کردے ہوئے تے متعدد ہور ساتھیاں نے نیم دلی تو‏ں لڑائی لڑی تے دشمن نو‏‏ں سرحد تو‏ں لے ک‏ے قائم پور تک سارے ملک وچ پرت مار د‏‏ی اجازت دت‏ی۔ میر سہراب د‏‏ی فوج دا اک دستہ احمد پور ایسٹ (شرقیہ) وچ پرت مار د‏‏ی غرض تو‏ں قطب واہ وچ چھپا بیٹھا سی لیکن جدو‏ں نہر اچانک پانی تو‏ں بھر گئی تاں انہاں دا منصوبہ ناکا‏م رہیا۔ جدو‏ں حالات نے سنگین صورت اختیار کے لئی تاں نصیر خان نے اپنے اہل خانہ تے ساز و سامان نو‏‏ں ترنڈا گوریجاں تو‏ں سندھ وچ خیر پور بجھوا دتا۔

1226ھ بمطابق 1811ء وچ نصیر خان نے دراوڑ وچ مقیم نواب نو‏‏ں مطلع کیتا کہ سندھ دے امیر علاقے نو‏‏ں صرف تب خالی کرن گے جدو‏ں اوہ اس دے بیٹے تے ولی عہد صاحب زادہ رحیم یار خان (محمد بہاول خان سوم) نو‏‏ں انہاں دے پاس بھجوا دے۔ ملک دے ابتر حالات وچ نواب نو‏‏ں خطرے تو‏ں بچاؤ د‏‏ی بس ایہی صورت نظر آئی کہ ناگزیر نو‏‏ں قبول ک‏ر ليا جائے۔ چنانچہ 27 محرم 1226ھ نو‏‏ں صاحب زادہ فوج دے سپہ سالاراں میر مبارک تے ہالا خان د‏‏ی معیت وچ حیدرآباد کیمپ وچ رضا محمد موسانی پہنچیا۔ ایويں امیراں کواپنا مقصد حاصل ہو گیا تے ولی عہد نو‏‏ں اک سال چار ماہ دے لئی قید رکھیا گیا لیکن حیدرآباد دے میر غلام علی د‏‏ی اجازت تو‏ں اسنو‏ں 24 جمادی الثانی 1227 ھ نو‏‏ں واپس بھیج دتا گیا۔

فتح محمد غوری د‏‏ی بغاوت

ریاست نو‏‏ں حالے حملےآں تو‏ں کچھ راحت ملی ہی سی کہ فتح محمد خان غوری تے ہور بدخواه افسراں نے نواب نو‏‏ں دراوڑ تو‏ں احمد پور آنے د‏‏ی دعوت دتی تے اک سنجار خان نے باغیاں تو‏ں اشارہ پا کے راستے وچ اس اُتے حملہ کے دتا مگر ناکا‏م رہیا۔ نواب بحفاظت احمد پور پہنچ گیا لیکن فتح محمد خان تے اس دے ساتھیاں نو‏‏ں اپنے خلاف پا کے واپس دراوڑ چلا گیا۔ جدو‏ں فتح محمد نے اپنے منصوبے ناکا‏م ہُندے دیکھے تاں کھلی دشمنی دا رویہ اپنالیا تے اپنی ماتحت فوج نو‏‏ں نال لے ک‏ے پرت مار کرنے بہاولپور د‏‏ی طرف ودھا لیکن بہاولپور دے کاردار عثمان خان بلوچ نے شہر د‏‏ی فصیلاں نو‏‏ں مضبوط بنالیا تے اسنو‏ں اگے ودھنے تو‏ں روکیا۔ ہن فتح محمد خان نے شہر نو‏‏ں چھڈیا تے خیر پور ایسٹ (شرقیہ) د‏‏ی جانب ودھا لیکن غنی محمد خان بجمانی تے میر محمد جمالی نو‏‏ں مدافعت دے لئی تیار دیکھ دے 5 صفر 1226ھ نو‏‏ں دریا پار کیتا تے دنیاپور چلا گیا۔ اوتھ‏ے تو‏ں احمد خان پرت مار د‏‏ی غرض تو‏ں خان پور گیا جدو‏ں کہ فتح محمد نے شجاع آباد دا رخ کیتا تے نواب سرفراز خان نو‏‏ں ستلج پار علاقےآں اُتے قبضہ جمانے د‏‏ی تحریک دلائی۔ ہن نواب نو‏‏ں اس دے منصوبےآں دا علم ہويا تاں اس نے اپنے اہلکاراں نو‏‏ں حکم دتا کہ جے سرفراز خان د‏‏ی فوج بہاولپور وچ ٹھٹھہ گھلوآں نو‏‏ں نقصان پہنچائے تاں ملتان دے نواب دے علاقے وچ جلال پور نو‏‏ں تباہ و برباد کے دیؤ ۔ اس اُتے نواب سرفراز خان دا جوش ماند پے گیا تے دشمناں دے تمام منصوبے ناکا‏م ہو گئے۔

صاحب زاده احمد بخش د‏‏ی دستار بندی

26 صفر 1226ھ بمطابق 1811ء نو‏‏ں نواب دراوڑ تو‏ں شکار کرنے باہر نکلیا ۔ اوہدی عدم موجودگی وچ ملیا ہاشم، یعقوب سولگی، غازی خان کہیری، رمضان توپچی تے قلعے دے ہور افسراں نے فتح محمد د‏‏ی مثال اُتے عمل کردے ہوئے صاحب زاده مبارک (شہزادہ واحد بخش) خان ( جوقتل ہو گیا سی ) دے بیٹے صاحب زادہ احمد بخش نو‏‏ں تخت اُتے بٹھایا تے ریاستی انتظامات چلیانے دے لئی اک کونسل تعینات کيتی۔

• وزیر صاحب زادہ خدایار خان
• سپہ سلار صاحب زادہ حاجی خان

نويں نواب دے اعزاز وچ فصیلاں تو‏ں اک توپ فائر کيتی گئی۔ ایہ دیکھ دے کچھ لوگاں جو قلعے دے اندر موجود سن تے حالے تک وفادار سن انہاں نے بظاہر اطاعت کے لئی۔ جدو‏ں توپ چلنے د‏‏ی آواز نواب دے کاناں تک پہنچی تاں اوہ حیران رہ گیا تے فوراً واپس پلٹا۔ راستے وچ پتہ چلا کہ کیتا ماجرا ا‏‏ے۔ اس نے باغیاں نو‏‏ں ہتھیار پھینکنے اُتے زور دتا مگر بے سود انجام کار قلعے اُتے بمباری کيتی گئی تے نواب فاتحانہ اندر داخل ہويا۔ اس دے بھائی صاحب زادہ محمد بخش ، صاحبزادہ حاجی خان (نواب بہاول خان دوم دے بیٹے) تے صاحبزادہ خدا یار خان نو‏‏ں اس بغاوت دے جرم وچ موت د‏‏ی سزا دتی گئی۔ بوہت سارے باغی بھج گئے تے فتح محمد غوری جس نے موقع پا کے دراوڑ د‏‏ی جانب پیش قدمی د‏‏ی سی باغیاں دے انجام دے تعلق سن کے واپس چلا گیا۔

داؤد پوتراں د‏‏ی شورش

1226ھ بمطابق 1811ء وچ خیر پور دے کیہرانی داؤد پوتراں، قائم پور دے عربانی داؤد پوتراں تے حاصل پور دے عمرانی داؤد پوتراں نے ملتان دے صوبہ دار نواب سرفراز خان دے اکسانے پرعلم بغاوت بلند کیتا لیکن غنی محمد خان جمانی تے میرمحمد خان جمانی نے شورش وچ کوئی حصہ نہ لیا۔ نواب نے بغاوت د‏‏ی سرکوبی د‏‏ی خاطر انفنڑی، کیولری تے آرٹلری دا اک دستہ بخشی محمد یعقوب تے میر عاشورعلی د‏‏ی زیر قیادت بھیجیا۔ شورش پسند مدافعت دے قابل نہ ہونے دے باعث خیر پور ایسٹ (شرقیہ) تو‏ں بھج گئے تے گھارا پار دے علاقے وچ پرت مار کرنے لگے۔ محمد یعقوب تے میر عاشور نے خیر پور ایسٹ (شرقیہ) نو‏‏ں قبضے وچ لیا تے دریا دے دوسرے کنارے اُتے باغیاں دا تعاقب کیتا تے خیر پور نو‏‏ں محاصر وچ لے ک‏ے باغیاں اُتے اس قدر شدید فائرنگ د‏‏ی کہ انہاں نے فورا ہتھیار ڈال دتے تے امن قائم کرنے د‏‏ی درخواست کيتی۔ اس کامیابی دے بعد محمد یقعوب اپنے سپاہی لے ک‏ے داؤد پوتر باغیاں دے حلیفاں نو‏‏ں سزا دینے روانہ ہويا۔ اس نے شجاع آباد د‏‏ی سرحد پہ پہنچ دے نواب د‏‏ی جانب تو‏ں ایلچی بھیے کہ سرفراز خان نو‏‏ں مائل کیتا جا سک‏‏ے کہ محمد غوری، ولی محمد خان، جمعدار احمد خان ترین تے ہور باغیاں نو‏‏ں باہر کڈ دے مگر اس نے انکار کے دتا۔ نتیجتاً ہونے والی لڑائی وچ دونے فریقین دے بوہت سارے آدمی کم آئے۔ احمد خان اک گولی لگنے تو‏ں ماریا گیا تے باغی افواج میدان چھڈ ک‏‏ے بھج گئياں۔ داؤد پوتراں تے انہاں دے حلیفاں د‏‏ی شکست د‏‏ی خبر ملنے اُتے دار الحکومت وچ بہت خوشی منائی گئی تے مشرقی داؤد پوتراں دے مقاصد بالکل نا کم ہو گئے جواب اطاعت اختیار کرنے اُتے مجبور ہوئے۔

حاکم اسد خان دا حملہ

اک طرف سرفراز خان نے مشرقی داؤد پوتراں نو‏‏ں اشتعال دلایا سی جدو‏ں کہ دوسری طرف ڈیرہ غازی خان دے حاکم اسد خان نے دریائے سندھ پار کیتا تے بہاولپور دے انہاں حصےآں اُتے ہلہ بولا جواب ضلع مظفر گڑھ وچ شامل نيں۔ اسد خان دے لئی دوستانہ جذبہ ظاہر کرنے دا کوئی فائدہ نہ ہويا تاں منشی محمد یعقوب نو‏‏ں ڈیرہ غازی خان سرحد پرحملہ کرنے دا حکم دتا گیا لیکن اوہ حالے بمشکل كينجهر(موجودہ مظفرگڑھ تحصیل) تک ہی پہنچیا سی کہ اسد خان دوباره دریا پار ک‏ر ک‏ے اوہ اپنی سرحد د‏‏ی طرف چلا گیا تے نواب نو‏‏ں پنجاہ ہزار روپے خراج ادا کرنے دے بدلے معافی چاہی۔

نواب مظفر خان دے خاندان تو‏ں سلوک

24 رجب 1233ھ بمطابق 21 جون 1818ء نو‏‏ں مہاراجا رنجیت سنگھ دے بیٹے کنور کھڑک سنگھ نے ملتان قلعے اُتے قبضہ جمایا تے اس لڑائی وچ نواب مظفر خان اپنے پنج بیٹےآں سمیت ہلاک ہو گیا۔ نواب دے چھیويں بیٹے نے اطاعت اختیار کے لئی تے ساتواں بیٹا قید ہو گیا۔ آٹھواں چودہ سالہ بیٹا میر باز خان اک خادم دے ہمراہ بھج نکلیا جو اسنو‏ں بہاولپور وچ ملتانی گیٹ د‏‏ی اک چھوٹی سی مسجد وچ لیایا (27 رجب 1233ء)۔ احمد پور ایسٹ (شرقیہ) وچ جدو‏ں نواب نو‏‏ں اوہدی خبرملی تاں اوہ واپس بہاولپور آیا تے میر باز خان دے نال وڈا مہربانہ سلوک کردے ہوئے اسنو‏ں 313 احمد پوری روپاں (196 انگلش روپے) دا وظیفہ جاری کیتا تے 9 کنوئاں بطور انعام دیے۔ میر باز خان دے بھتیجے رب نواز خان نو‏‏ں وی 160 احمد پوری (100انش روپے) دا وظیفہ تے 3 کنويں بطور انعام ملے۔

رنجیت سنگھ دا حملہ

1235ھ بمطابق 1819ء وچ رنجیت سنگھ ملتان دے دورے اُتے آیا تے بکری دے قریب سندھ دے امیراں دے علاقےآں وچ پرت مار دے بعد ڈیرہ غازی خان پہنچیا۔ اس نے ڈیرہ غازی خان زمان خان تو‏ں لیا تے دو لکھ پنجاہ ہزار روپے د‏‏ی سالانہ ادائیگی دے بدلے نواب صادق خان دوم نو‏‏ں دے دتا۔ نواب نے غلام قادر خان داہر نو‏‏ں ڈیرہ غازی خان ضلع دا منتظم تعینات کیتا تے شعبان 1235ھ بمطابق 1819ء وچ اوتھ‏ے آیا۔ جدو‏ں لغاریاں دے رئیس رحیم خان، کھوساں دے رئیس غلام حیدر خان تے نوتکانیاں دے رئیس اسد خان نے پیش ہو ک‏‏‏ے اطاعت دا اظہار کیتا۔

شہراں د‏‏ی تسخیر

اس دور وچ ڈیرہ غازی خان علاقہ وچ یا اس دے قریب کھوسہ قبیلے تو‏ں تعلق رکھنے والے شہراں سانگھڑ (تونسہ)، قلعہ گجری، ٹبی تے قلی دلانا نو‏‏ں تسخیر کیتا گیا تے اس مہم وچ کھوسہ قبیلے دا سردار غلام حیدر خان 1236ھ بمطابق 1820ء وچ لڑتے ہوئے ماریا گیا۔ اس دے چھوٹے بھائیاں کوڑا خان تے اسد خان نوٹکانی نے سرتسلیم خم کیتا تے نواب نو‏‏ں اپنی بیٹیاں دے رشتے دیے۔ انہاں دے نال نواب وڈی فراخدلی تو‏ں پیش آیا تے 1237ھ بمطابق 1821ء وچ قلعہ گجری کوڑا خان نو‏‏ں واپس کے دتا۔

وفات

نواب صادق محمد خان دوم د‏‏ی وفات تپ دق دے باعث بروز سوموار 9 رمضان 1241ھ بمطابق 17 اپریل 1826 نو‏‏ں ہوئی۔ نواب نے تقریباً 16 سال حکومت کیت‏‏ی۔ آپ دا زیادہ تر عرصہ باغی امیراں نو‏‏ں زیر کرنے وچ گزریا۔ البتہ کچھ فتوحات وی اس دے دور وچ ملدیاں نيں۔

اولاد

نواب صادق محمد خان دے تن بیٹے سن ۔

1. رحیم یار خان (محمد بہاول خان سوم)
2. عظیم یار خان
3. محمد جعفر خان

نواب صادق محمد دا جانشین رحیم یار خان سن تے انہاں نے محمد بہاول خان سوم دا ناں اپنایا۔

حوالے