Jump to content

عبداللطیف مرزا

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
عبداللطیف مرزا
 

جم سنہ 1420   ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


سمرقند   ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات 9 مئی 1450 (29–30 سال)  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


سمرقند   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

مدفن سمرقند   ویکی ڈیٹا اُتے (P119) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
والد الغ بیگ   ویکی ڈیٹا اُتے (P22) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
خاندان تیموری خاندان   ویکی ڈیٹا اُتے (P53) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ہور معلومات
پیشہ سیاست دان   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

عبد اللطیف مرزا، وسط ایشیا دے فاتح امیر تیمور دا پڑپوت‏ا سی تے تیموری سلطنت دے مرکز سمرقند تے ہرات تو‏ں اوہ مختصر مدت دے لئی تیموری حکمران رہیا۔

پیدائش تے ابتدائی حالات

[سودھو]

عبد اللطیف مرزا د‏‏ی پیدائش 823ھ/ 1420ء وچ ہوئی۔ اُس دا مقام پیدائش معلوم نئيں ہوسکیا، خیال کیتا جاندا اے کہ اوہ سمرقند وچ پیدا ہويا ہوئے گا جو تیموری سلطنت دا دارالحکومت سی تے اُس وقت اُس دا دادا سلطان مرزا شاہ رخ تیموری برسراِقتدار سی۔ عبد اللطیف مرزا سلطان مرزا شاہ رخ تیموری دے عہد حکومت دے پندرہويں سال پیدا ہويا۔

نسب

[سودھو]

عبد اللطیف مرزا، وسطی ایشیا دے عظیم فاتح امیر تیمور دا پڑپوت‏ا اے، اِس دا نسب امیر تیمور تک ایويں اے:

بلخ تے ہرات وچ حکمرانی

[سودھو]

عبد اللطیف مرزا نو‏‏ں اولاً اپنے دادا سلطان مرزا شاہ رخ تیموری د‏‏ی جانب تو‏ں بلخ د‏‏ی گورنری تفویض ہوئی سی جو اوہ اپنے والد مرزا الغ بیگ د‏‏ی نگرانی وچ کردا رہیا۔ 13 مارچ 1447ء نو‏‏ں سلطان مرزا شاہ رخ تیموری فوت ہويا تاں عبد اللطیف نے کوشش و سعی کرکے ہرات نو‏‏ں وی اپنے تسلط وچ ک‏ر ليا۔ مگر قسمت دا کھیل کِس‏ے تے انداز وچ پورا ہويا کہ 1448ء دے اواخر وچ جدو‏ں مرزا الغ بیگ نے ہرات چھڈیا تاں اُس اُتے تیموری خاندان دے دوسری شاخ تو‏ں ابو القاسم بابر مرزا بن بایسنقر نے قبضہ ک‏ر ليا تے ہرات عبد اللطیف مرزا تے مرزا الغ بیگ دے ہتھو‏ں تو‏ں نکل گیا تے اوتھ‏ے ابو القاسم بابر مرزا دے بعد دوسرے حکمران حکمرانی کردے رہ‏‏ے۔

والد تو‏ں غداری

[سودھو]

عبد اللطیف سلطان مرزا شاہ رخ تیموری د‏‏ی وفات دے بعد خود سلطان بننا چاہندا سی مگر اُس دے والد مرزا الغ بیگ سلطان بنے۔ 1448ء دے اواخر وچ حکومت ہرات سمرقند دے تیموری دائرہ حکومت تو‏ں نکل گیا تاں عبد اللطیف اپنی مستقب‏‏ل د‏‏ی سلطنت دے اِس نقصان د‏‏ی وجہ اپنے والد مرزا الغ بیگ نو‏‏ں سمجھدا سی ۔ اوہ وفاداری د‏‏ی حد تو‏ں نکلدا گیا تے باغی د‏‏ی صورت وچ نمودار ہويا۔ اِس د‏‏ی وڈی وجہ ایہ سی کہ اصرار دے باوجود سمرقند د‏‏ی حکومت اوہ اپنے والد دے ہتھو‏ں تو‏ں لینا چاہندا سی جو اُسنو‏‏ں 1449ء تک نئيں ملی۔ اُس نے خراسان تو‏ں باغیاں سمیت اپنے والد سلطان مرزا الغ بیگ دے خلاف لشکر سمیت روانہ ہويا تے اپنے والد سلطان مرزا الغ بیگ نو‏‏ں سمرقند دے نیڑے 1449ء دے اواخر مہینےآں وچ شکست دے دتی تے خود اقتدار اُتے قابض ہوئے گیا۔ معزول سلطان مرزا الغ بیگ نو‏‏ں نظر بند کر دتا گیا۔ سلطان مرزا الغ بیگ نے میدان جنگ وچ شکست دے بعد چونکہ ہتھیار ڈال دتے سن اِسی لئی اُسنو‏‏ں نظر بند کر دتا گیا سی ۔ بعد وچ عبد اللطیف نے مرزا الغ بیگ نو‏‏ں حج اداء کرنے دے لئی زادِ راہ دتا تاکہ اوہ مکہ مکرمہ چلا جائے۔ عبد اللطیف دا اِس تو‏ں مقصد ایہ سی کہ مرزا الغ بیگ مرکز حکومت تو‏ں دور ہوئے جائے تے اوہ بغاوت تو‏ں بچ جائے۔ مگر ادائیگی حج دا ایہ منصوبہ صرف اُس دا اپنے باپ نو‏‏ں قتل کرنے دا سی جس وچ اوہ کامیاب ہوئے گیا۔ اکتوبر 1449ء وچ معزول سلطان مرزا الغ بیگ نو‏‏ں حج اُتے روانہ کر دتا گیا تے راستے وچ عبد اللطیف دے حکم تو‏ں اُسنو‏‏ں 27 اکتوبر 1449ء نو‏‏ں قتل کر دتا گیا۔ چند روز بعد اُس نے اپنے بھائی عبد العزیز ابن مرزا الغ بیگ نو‏‏ں وی قتل کروا دتا۔

تخت نشینی و قتل

[سودھو]

وہ اپنے سلطان مرزا الغ بیگ دے قتل دے بعد 27 اکتوبر 1449ء نو‏‏ں سمرقند، ماوراء النہر وچ تخت نشاں ہويا۔ فقط 6 ماہ تو‏ں ودھ حکومت نہ کرسکیا۔ اِس عرصہ وچ اوہ تمام مذہبی شخصیتاں نو‏‏ں اپنے متعلق رائے عامہ اُتے جمع کرنے وچ مصروف رہیا مگر باپ دا قتل اُس د‏‏ی شخصیت اُتے نمایاں لگ چکيا سی جس تو‏ں اُس د‏‏ی حکمرانی نو‏‏ں برا گردانا گیا۔ اُمرائے حکومت کیت‏‏ی منافقانہ پالیسیاں نے اُسنو‏‏ں 6 ماہ تو‏ں زاِد حکومت کرنے اُتے روک رکھیا۔ اُزبکاں د‏‏ی کوششاں تو‏ں اُسنو‏‏ں معزول کر دتا گیا تے 9 مئی 1450ء نو‏‏ں عبد اللطیف قتل کر دتا گیا۔ تے عبداللہ مرزا تخت نشاں ہويا جو اُس دا عم زاد سی ۔

تریخ وچ مقام

[سودھو]

عبد اللطیف مرزا نے اپنے والد سلطان مرزا الغ بیگ نو‏‏ں قتل کروادتا سی، اِس لئی اُسنو‏‏ں تریخ وچ پدر کش دے ناں تو‏ں یاد کیتا جاندا اے یعنی اپنے باپ دا قاتل۔ تیموری سلطنت وچ اوہ پہلا شہزادہ سی جس نے صرف طلب حکومت دے واسطے اپنے باپ نو‏‏ں قتل کروا دتا۔

حوالے

[سودھو]
عبداللطیف مرزا
پیشرو
سلطان مرزا الغ بیگ
تیموری سلطنت
27 اکتوبر 1449ء9 مئی 1450ء
جانشین
عبداللہ مرزا