عطاء بن ابی رباح
عطاء بن ابی رباح (پیدائش: 647ء — وفات: 732ء) پہلی تے دوسری صدی ہجری دے تابعی، محدث، فقیہ تے عالم سن ۔ عطاء بن ابی رباح اپنے عہد دے نامور مفتی مکہ سن ۔
سوانح
[سودھو]پیدائش تے ابتدائی حالات
[سودھو]عطاء بن ابی رباح دی پیدائش 27ھ مطابق 647ء وچ یمن وچ ہوئی۔ بعد وچ اُنہاں دا خاندان مکہ مکرمہ منتقل ہوئے گیا جتھے عطاء دی پرورش ہوئی۔ اوہ خاندان ابو مَیسَرہ بن ابی خُثَیم الفِہری دے موالی سن ۔ اوہ مکہ مکرمہ دے اوہ پہلے قدیم مفتیانہاں وچوں نيں جنہاں دے متعلق سانوں تفصیلات تے معلومات بہ نسبت ہور فقہا دے مختلف کتاباں تراجم توں فراہم ہُندی نيں۔
تابعیت
[سودھو]عطاء درجہ اَوَّل دے تابعی شمار ہُندے نيں۔ اُنہاں دی پیدائش خلیفہ دُوُّم عمر فاروق دے عہدِ خلافت وچ ہوئی سی جدوں کہ اِس دَور وچ کبار صحابہ کرام بقیدِ حیات سن ۔ عطاء نے ام المؤمنین عائشہ، ام المؤمنین اُم سلمہ، ام ہانی، عبداللہ ابن عباس، عبداللہ ابن عباس، جابر بن عبداللہ، عبداللہ ابن زبیر، عبداللہ بن عمرو، عبداللہ ابن عباس، ابو سعید تے معاویہ بن ابو سفیان توں حدیث نقل کيتی اے۔
فقہ وچ مقام
[سودھو]فقہ دے جو اُصول عطاء توں منسوب کیتے جاندے نيں، اُنہاں دے تجزئیے توں اسيں مستند روایات تے اُنہاں وچ کیتے جانے والے متاخر فرضی اِضافاں وچ فرق کرسکدے نيں۔ اپنے معاصرین دے عام طریقے دے مطابق اوہ اپنی ذاتی رائے نوں قیاس تے استحسان دی صورتاں وچ اِستعمال کرنے وچ کوئی تامل نئيں کردے سن ۔لہٰذا اوہ بیانات جو بعد دے اندازِ فکر دی عکاسی کردے ہوئے ایہ ظاہر کردے نيں کہ اوہ رائے نوں رَد کردیندے سن، جعلی ثابت ہُندے نيں۔ایہ یقین توں کہنا مشکل اے کہ عطاء نے احادیث نبوی صلی اللہ علیہ وسلم تے روایات صحابہ نوں کس حد تک فقہی دلائل دے طور اُتے اِستعمال کیتا اے۔ جے اُنہاں نے اِس طرح کیتا اے تاں غالباً صرف مُرسَل احادیث نوں ہی اِستعمال کیتا ہوئے گا کیونجے دوسری صدی ہجری دے آغاز وچ فقہ اِسلامی دا اِرتقاء بہت تیزی توں ہويا جس دی وجہ توں عطاء دے بعض اِمتیازی افکار بظاہر اُنہاں دے آخری ایام ہی وچ ناپسندیدہ سمجھے جانے لگے سن ۔ ایہ گل اِس بیان توں وی ثابت ہُندی اے کہ اُنہاں دے بعض نوعمر معاصرین نے اُنہاں دے درس وچ حاضر ہونا چھڈ دتا سی تے ایہ کہ اُنہاں دی روایت کردہ مُرسَل احادیث ضعیف نيں۔ اِنہاں بیانات دی تلافی بہت حد تک اِس اَمر توں ہوجاندی اے کہ جدوں حدیث دے بارے وچ محدثین دی پہلی رَوِش تبدیل ہوئے گئی تاں ایہ کہیا جانے لگیا کہ عطاء نوں صحابہ کرام توں ذاتی رابطہ حاصل سی تے اُنہاں صحابہ دی تعداد وچ وی اِضافہ ہُندا گیا۔ اُتے خود مسلم ناقدین کہندے نيں کہ عطاء نے عبداللہ بن عمر ، ام المؤمنین ام سلمہ تے ہور صحابہ کرام توں احادیث نئيں سنی سن تے اوہ ام المؤمنین عائشہ بنت ابی بکر توں وی اُنہاں دے بلاواسطہ رابطے دے بارے وچ شک کردے نيں۔ دوسری صدی ہجری دے آغاز وچ فقہ اِسلامی دے متخصصین دینی مسائل دی بہ نسبت اصطلاحی حیثیت دے فقہی مسائل توں زیادہ دلچسپی رکھنے لگے سن ۔ عطاء دے مصدقہ عقائد توں اِس دی تائید ہوجاندی اے تے اُنہاں دے مناسکِ حج دا خصوصی مطالعہ وی ایہ ظاہر کردا اے، جداں کہ بعض ماخذین وچ کہیا گیا اے کہ ایہ مکہ مکرمہ دے فقہا تے علما دا پسندیدہ موضوع سی ۔ عطاء دی شہرت اُنہاں دی زندگی وچ ہی مکہ مکرمہ توں باہر دور دراز دے تھاںواں تک پھیل گئی سی تے امام ابوحنیفہ نعمان بن ثابت دا بیان اے کہ اوہ عطاء دے حلقۂ درس وچ شامل ہوئے سن ۔ ایہ بیان فقہ اِسلامی دی اصطلاحی تعلیم دے متعلق شاید اَوَّلین مصدقہ شہادت تسلیم کيتی جاندی اے۔[۱][۲][۳]
وفات
[سودھو]عطاء دی وفات 114ھ مطابق 732ء وچ مکہ مکرمہ وچ ہوئی۔
حوالے
[سودھو]- ↑ ابن سعد: طبقات الکبیر لابن سعد، جلد 5، صفحہ 344۔
- ↑ ابو حاتم رازی: کتاب الجرح والتعدیل، جلد 4، صفحہ 330۔ مطبوعہ حیدرآباد دکن، 1360ھ
- ↑ ابو نعیم اصفہانی: حلیۃ الاولیاء لابی نعیم، جلد 3، صفحہ 31۔ مطبوعہ قاہرہ، 1933ء
|
- 114ھ دیاں موتاں
- 27ھ دے جم
- 647 دے جم
- 650ء دی دہائی دی پیدائشاں
- 732 دیاں موتاں
- تابعی راویان حدیث
- تابعین
- شیعیت دے محبوب تابعین
- مفتیان مکہ
- ویکیپیڈیا مضامین مع VIAF شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع LCCN شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع ISNI شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع GND شناخت کنندگان
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے