فیض محمد بلوچ

فیض محمد بلوچ
جم	1901 Qasr-e Qand، Sistan and Baluchestan، Iran
موت	1982 (عمر 81–82) کوئٹا، بلوچستان، پاکستان
ونگی(آں)	لوک سنگیت، بلوچی
کِتہ	گلوکار، سازی
ساز	وینا، ہارپ

فیض محمد دگرزہی (1901 – 6 مئی 1982) بلوچی : فیض محمد دَگارزَهي)، جس نوں پیلن وی کہا جاندا اے، اکّ بلوچی لوک سنگیتکار اتے لوک گلوکار سی۔

اہہ آپنی جسمانی بولی دی ولکھن سٹائل اتے اس دے گیتاں نال ننگے پیریں نچن لئی مشہور اے۔ زیاداتر بلوچ لوکاں ولوں بلوچی سنگیت وچ اس دے یوگدان دی بہت تعریف کیتی جاندی اے۔ اس نے کراچی، پاکستان جان توں بائد پورے پاکستان وچ بلوچی لوک گیتاں دی روائتی سنگیت سٹائل پیش کیتی۔

شروعاتی جیون

اوہ 1901 وچ بلوچستان دے ایرانی ہسے وچ سیستان اتے بلوچیستان صوبہ، ایران آکھے t6جان والے ایران دے ککسر -ئے-کینڈ، ایران وچ اک ایرانی-بلوچی پروار وچ پیدا ہویا سی۔ پہلاں اس دے پیؤ نے اس نوں بلوچ سنگیت ینتراں نال جانو کروایا اتے اس نوں گاؤنا سکھایا۔ پھر ماسٹر ملارامی نے رسمی تور اُتے اس نوں گائن دے ڈھنگ سکھائے اتے اس نے سنگیتکار الھاداد توں وینا اتے ہارپ دی سکھلائی لئی سی۔ ماسٹر الھاداد نشکسر ٹاؤنشپ دے لشار کھیتر نال متعلق سی۔ فیز نے آپنی بیوی اتے بچیاں نال 1947 وچ پاکستان دی آزادی دے ویلے نویں بنے دیس پاکستان لہر دا فیصلا کیتا سی۔ اس ویلے، اس دی عمر 46 سالاں دی سی۔

پاکستان وچ، ماسٹر کھیر مہمد نے اس نوں سندھی سنگیت سکھایا۔ ہالانکِ پھیز بلوچ نے آپنی مڈھلی زندگی کراچی وچ ہی بتیت کیتی سی جتھے اہ شروآت وچ کراچی دے لیاری ٹاؤن کھیتر وچ وس گیا سی جس وچ اکّ اہم بلوچی بولن والی آبادی سی۔ شرو وچ اس نے دن وچ مزدور وجوں کمّ کرنا شرو کیتا اتے شام نوں گلی دے نکر اتے ویاہ دے سماگماں وچ مقامی لوکاں دا آپنی گائکی نال منورنجن کردا سی۔ اس دا گائن سبھ توں پہلاں کراچی دے بلوچی بولن والے لوکاں وچ پرسدھّ ہویا۔ 1950 دے دہاکے وچ، پھیز نے ریڈیؤ پاکستان، کراچی وکھے آپنے گانے رکارڈ کرنا شرو کر دتا اتے 1960 دے دہاکے وچ وی آپنے گیتاں نوں رکارڈ کرنا جاری رکھیا، پھر وی مکھّ مشہوری ہالے وی اس توں دور رہی جد تک اس نوں ٹیلیوزن اُتے مظاہرہ کرن دا موکا نہیں ملدا سی۔

بعد وچ اہ کوئٹہ، بلوچستان چلا گیا جتھے 1974 وچ پہلے پاکستانی ٹیلیویزن سٹیشن (پی۔ٹی۔وی، کوئٹا) دی قیام کرکے اس نوں کراچی توں اتھے جان لئی مجبور کیتا گیا۔ پھیز دیاں پیشکاریاں وچ گاؤندے ویلے ننگے پیریں نچنا شامل سی۔ اس لئی اس دے سنگیت اتے گائکی دے ریڈیؤ نشریاتی اس دے مظاہرہ دی پوری سمبھاونا نوں ہاسل نہیں کر سکے۔ اس دے زیاداتر گانے اتے سنگیت اتشاہجنک سن۔ کوئٹا وکھے، پھر اس نے آپنی باکی دی زندگی بتیت کیتی اتے بلوچی لوک سنگیت لئی سیوا نبھائی۔

سنگیتک کیریئر

اس نے آپنی ماں بولی، بلوچی وچ کوتاواں اتے گیت رچے۔ اس دیاں رچناواں وچ سینکڑے گانے شامل ہن۔ اس نے دکھنی کوریا، روس، انڈونیشیا، پھرانس، سنیکت راج، ال جزیرا، لیبنان اتے سپین دے دورے کیتے اتے مظاہرہ کیتے۔

اس دے سبھ توں مشہور گیتہن:

• لیلا ؤ 'لیلا (1973 دے اکّ شوء وچ ٹیلیوزن (پی۔ٹی۔وی۔) اُتے اس گیت دی کارگزاری نے اس نوں پہلی وار دیس ویاپی مشہوری حاصل کیتی)
• بیا تارا بارن سیلا
• مسکت ئی میہروک
• بگ ئے بلبلا
• مائی زمین ؤ 'اسمانا
• مائی-شارونا
• یے پاکستان ہمارا (اردو بولی وچ گایا ہویا گیت)

انعام اتے مانتا

• اس نوں تمغہ حسن کارکردگی اوارڈ 1979 وچ پاکستان دے صدر ولوں دتا گیا سی۔

موت اتے وراست

اس دی موت 1982 وچ بلوچستان دے کوئٹا وکھے ہوئی۔ موت ویلے اس دی امر 80 سالاں توں ودھّ سی۔ اس دی موت بلوچی سنگیت لئی اکّ وڈا گھاٹا سی۔ اجّ-کل کوئٹا وکھے بلوچی اکیڈمی سارے بلوچی ساہت اتے بلوچی سنگیت دے رکارڈ نوں سمبھالدی اے۔ اس دا اکّ بیٹا اے جس دا نام تاج مہمد تاپانی بلوچ اے جو پی۔ٹی۔وی۔، کئیٹا نشریاتی مرکز وچ بینجو پلیئر وجوں کمّ کردا اے۔

حوالے

[[گٹھ:Pages with unreviewed translations]