قفقاز دی تریخ
| قفقاز دی تریخ | |
|---|---|
| دی تریخ | قفقاز |
| تریخ دیس | |
ترمیم  | |
.jpg)
قفقاز دی تریخ بنیادی طور اُتے جارجیا ، آذربائیجان ، آرمینیا تے جزوی طور اُتے ایران تے روس دی تریخ توں مراد اے۔ ایہ جنوب مشرقی یورپ تے شمال مغربی ایشیا دی مشترکہ تریخ اے۔ ایہ خطہ قدیم تریخ توں مالا مال اے تے تاریخی طور اُتے بہت زیادہ زیر بحث اے۔ قفقاز دی تریخ غالب نسلاں تے انہاں دی ثقافتاں دے ذریعے تشکیل دتی گئی اے۔
افریقی براعظم توں باہر، قدیم ترین انسانی ڈھانچے قفقاز دے علاقے (خاص طور اُتے جارجیا ) وچ پائے جاندے نيں۔ [۱] قفقاز دے شمالی علاقے اُتے شاکا تے روس دا غلبہ سی، تے جنوبی علاقے اُتے مختلف سلطنتاں تے سپر پاوراں دا غلبہ سی، خاص طور اُتے فارس ، اناطولیہ تے مختصر طور اُتے اسور۔ قرون وسطیٰ وچ اس خطے وچ اسلام دی فتح دا پرچم بلند ہويا۔ فیر سوویت تسلط شروع ہويا۔
دوسری جنگ عظیم دے دوران ایہ میدان جنگ بن گیا۔ نازی جرمن افواج نے سوویت یونین نال تعلق رکھنے والے علاقے اُتے حملہ کر دتا۔ انہاں نے جنوب مشرق توں دریائے وولگا دے علاقے تے باکو دے تیل پیدا کرنے والے علاقے اُتے حملہ کيتا۔ جلد ہی اوہ اسٹالن گراڈ دی جنگ وچ شکست کھا گئے تے چھیويں جرمن فوج نوں شکست ہوئی۔ [۲]
۱۹۹۱ وچ سوویت یونین دے ٹوٹنے دے نال ہی خطے وچ کئی آزاد ریاستاں ابھراں۔ آذربائیجان ، جارجیا تے آرمینیا دے علاوہ، آرٹسخ، ابخازیہ تے جنوبی اوسیشیا دی کچھ نیم تسلیم شدہ ریاستاں ابھراں۔
ابتدائی تریخ[سودھو]
جارجیا افریقی براعظم، خاص طور اُتے قفقاز دے علاقے توں باہر قدیم ترین انسانی ککڈ دا گھر اے۔ [۳] انگور دی ابتدا غالباً قفقاز دے علاقے وچ ہوئی سی۔ جارجیا دے علاقے وچ ۸٬۰۰۰ سال پرانے وٹیکچر دے ثبوت موجود نيں۔ [۴] اس خطے دی کچھ قدیم تریخ یوراندی نوشتہ جات توں معلوم ہُندی اے۔ [۵] کانسی دے دور وچ اس خطے وچ بہت ساریاں تہذیباں تے ثقافتاں پیدا ہوئیاں۔
- مائیکوپ رہتل
- لیلا-ٹیپے۔
- کورا-اراکسیس
- عمل
- کوراگان
- خوجالی-گدابے
- کوبان
- نیری
کچھ قابل ذکر ریاستاں نيں:
- ریاست شبریا
- دیاوایہی ریاست
- یورااتو دی ریاست
- شبریا دی سلطنت قبل مسیح وچ آرمینیائی پہاڑی علاقےآں وچ قائم ہوئی سی۔ ادد نیاری (دوم) اک عظیم آشوری شہنشاہ سی [۶] تے شوبریاراج شتوارا نے مٹانی نوں شکست دتی تے شبریا نوں کراد سلطنت بنایا۔ [۷] دیااوہی دی بادشاہی خطے وچ رہنے والی متعدد قوماں دی اک متحد مملکت سی، جنہاں وچ قدیم آرمینیائی، حورین [۸] تے قدیم کارٹویلین شامل نيں۔
کلاسیکی قدیم[سودھو]
قفقاز اُتے غلبہ پانے والی سلطنتاں وچ ہخامنشی سلطنت ، پارتھی سلطنت , تے ساسانی سلطنت شامل سی۔ اس خطے اُتے رومن ایمپائر دی وی حکومت سی جو یورپ دی سپر پاورز وچوں اک سی۔ خطے وچ کچھ قابل ذکر قدیم آرمینیائی سلطنتاں نيں:
- اورونٹیڈ
- آرتھیشین
- ارشکونی
قدیم زمانے وچ ایتھے قفقازی البانیا ، قفقازی ایبیریا ، لاجیکا-اگریسی دی سلطنتاں قائم ہوئیاں۔
درمیانی ادوار[سودھو]
قفقاز دے علاقے اُتے قرون وسطیٰ وچ عرب خلافتاں جداں خلفائے راشدین ، اموی خلافت تے عباسی خلافت دی حکومت سی۔ عرب طاقتاں دے بعد، عرب نژاد آزاد مقامی حکمران، شیروان شاہ، آذربائیجان وچ ابھرے۔ ایہ ۸۳۱-۱۵۳۸ عیسوی تک جاری رہیا۔ اس موقع اُتے مختلف خوبصورت تعمیراتی نمونےآں دا مشاہدہ کيتا گیا۔ مثال دے طور پر: شیروان شاہ دا محل۔ ایہ محل یونیسکو دے عالمی ثقافتی ورثے وچ شامل اے۔ [۹] ۱۳ويں صدی وچ منگول حملے نے قفقاز وچ مختلف سیاسی تے ثقافتی تبدیلیاں کیتیاں۔ ایہ علاقہ منگول سلطنت دے الخانات نال تعلق رکھدا سی۔ قفقاز دا علاقہ قرون وسطیٰ وچ بازنطینی سلطنت تے سلجوقاں دے درمیان تقسیم سی۔ جارجیا دی ملکہ تمر نے اس خطے (بنیادی طور اُتے جارجیا تے جنوبی آرمینیا ) وچ سنہری دور دا آغاز کيتا۔ قرون وسطی دی کچھ قابل ذکر جارجیائی سلطنتاں نيں:
- ریاست ابخازیہ
- تاو-کلارجیندی ریاست
- کاکھیتی-ہیریندی سلطنت
- امریندی ریاست
- سامتکھے-ستابگو ریاست
- ککھیتی دی بادشاہی
- کرتالی ریاست
جدید دور دا آغاز[سودھو]
۱۶ويں صدی وچ ، قفقاز عثمانی تے صفوی سلطنتاں دے لئی میدان جنگ بن گیا۔ ۱۵۳۰ ء تے ۱۵۵۰ ء دے درمیان انہاں دو طاقتاں دے درمیان قفقاز دے علاقے دی مختلف تقسیماں پیدا ہوئیاں۔ ۱۵۵۵ عیسوی وچ اماسیا دے امن معاہدے توں خطے وچ کچھ استحکام آیا۔ اس نے جارجیائی ریاست امیریٹی نوں عثمانیاں دی معاون ریاست بنا دتا۔ قفقاز دے مغربی حصے وچ عثمانی غلبہ دی تصدیق ہو گئی۔ صفوی سلطنت سورامی دے پہاڑی علاقےآں تے کارتلی کاکھیتی سلطنت اُتے غلبہ حاصل کرنے دے قابل سی۔ یعنی مشرق وچ صفابی دا غلبہ یقینی اے۔ فیر وی بعد وچ عثمانی سلطان مراد چہارم نوں صفویاں توں کھوئی گئی زمیناں واپس لینا پڑاں۔
روسی سلطنت دے ظہور دے بعد، شمالی قفقاز دے علاقے روسی حکمرانی دے تحت آ گئے۔ روس-فارسی جنگ (۱۷۲۲–۱۷۲۳) وچ ، فارس نے قفقاز دا وڈا حصہ کھو دتا۔ [۱۰] فارس کچھ سال بعد انہاں نوں بچانے وچ کامیاب ہويا۔ ۱۷۸۳ وچ جارجیا دے بادشاہ ایریکل نے روسی سلطنت دے نال گیوگیورسک معاہدے اُتے دستخط کيتے۔ بھانويں بادشاہ ایرکل نوں فارسیاں دے بادشاہ دے طور اُتے جانیا جاندا سی، لیکن اوہ آزادانہ طور اُتے حکومت کرنے دے قابل سی۔
۱۷۴۳ وچ قفقاز وچ شاکی خانات نامی اک طاقتور خانیت قائم ہوئی۔
جدید تریخ[سودھو]
حوالے[سودھو]
- ↑ Anew skull of early Homo from Dmanisi, Georgia.Science. ২০০২. Check date values in:
|date=(help) - ↑ Bellamy. ২০০৭. Check date values in:
|date=(help) - ↑ Anew skull of early Homo from Dmanisi,Georgia. ২০০২. Check date values in:
|date=(help) - ↑ M.C Govern, P.E. "Georgia: Homeland of winemaking and viticulture".
- ↑ A.G, Sagona. Archaeology at the North-East Anatolian Frontier. pp. ৩০.
- ↑ এনসাইক্লোপিডিয়া অব দ্য ওয়ার্ল্ড পৃথিবীতে প্রাণীর অস্তিত্ব ও ক্রমবিবর্তন (বাংলা অনুবাদ). দি ইউনিভার্সেল একাডেমি. pp. ৫১.
- ↑ Cambridge Ancient History. pp. ২৭৬.
- ↑ И. М., Дьяконов (১৯৬৮). "Глава II. История Армянского нагорья в эпоху бронзы и раннего железа". pp. ১২০. Check date values in:
|date=(help) - ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower – UNESCO World Heritage Centre" (in en). UNESCO. https://whc.unesco.org/en/list/958. Retrieved on 2016-05-31.
- ↑ Elena Andreeva. Russia and Iran in the great game: Travelogue and orientalism.