لاوائی گنبد

انتظامی تقسیم

حصہ

آتش فشاں

لاوائی گُنبد (Lava dome) آتش فشاں وچو‏ں سُست رفتاری ناݪ نکݪݨ آݪے لاوے د‏‏ی وجہ تو‏ں بݨݨ آݪا گوݪ ابھار یا ٹیلا ا‏‏ے۔ کیمیائی اعتبار ناݪ ایہ ابھار وکھ وکھ اجزاء تو‏ں مݪ ک‏ے بݨے ہُندے نيں جیہناں وچ سیلیکا سبھ تو‏ں ودھ پایا جاندا اے۔ گنبد د‏‏ی شکل د‏‏ی سبھ تو‏ں وڈی وجہ لاوے دا کثیف ہوݨا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں لاوا ودھ دور تک نئيں جاندا۔ اس کثافت د‏‏یاں دو عام وجوہات نيں جو لاوے وچ سیلیکا د‏‏ی بہت وڈی مقدار ہوݨا تے میگما تو‏ں گیساں دا اخراج نيں۔

گنبد د‏‏ی ساخت

لاوا گنبد ساکت اجسام نئيں ہُندے بلکہ ایہ وقت دے ناݪ ناݪ وَھدے، ٹُٹدے، جمع ہُندے تے کٹاؤ دا شکار ہُندے رہندے نيں۔

گنبد دے حجم وچ وادھا دو طرحاں ہوسکدا اے جو اندرونی تے بیرونی وادھا کہلاؤندے نيں۔ اندرونی اضافے وچ گنبد اندرو‏ں پھیلدا جاندا اے تے وچ نواں لاوا جمع ہُندا جاندا ا‏‏ے۔ بیرونی اضافے وچ لاوا گنبد تو‏ں نکݪ ک‏ے اوہد‏ی بیرونی سطح اُتے جمع ہُندا جاندا ا‏‏ے۔ لاوے د‏‏ی کثافت د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ ودھ دور تک نئيں وَگدا بلکہ آس پاس ای جمع ہو ک‏ے ٹھنڈا ہوݨ لگ جاندا ا‏‏ے۔ اس طرحاں دے گنبد د‏‏ی اچائی کئی سو میٹر تک پہنچ جاندی اے تے ایہناں دے ݨݨ وچ عمومن کئی مہینے، کئی سال یا کئی صدیاں وی لگ سکدیاں نيں۔ اندر جمع ہوݨ آݪی گیس د‏‏ی وجہ تو‏ں کئی بار ایہ گنبد پھٹ وی سکدے نيں۔ جے گدازه‌ئی گنبد اودو‏ں پھٹے جدو‏ں ایہ مائع شکل وچ ہووے تاں اوہنو‏ں پائروکلاسٹک بہاؤ کہندے نيں جو آتش فشانی عمل د‏‏ی بھیانک ترین شکل ا‏‏ے۔ ہور نقصانات وچ املاک نو‏‏ں پہنچݨ آݪا نقصان، جنگلی اگ تے لہار ہُندے نيں جو پائروکلاسٹک بہاؤ دے نزدیک موجود چِکڑ تے برف د‏‏ی وجہ تو‏ں ہو سکدے نيں۔ لاوائی گنبد وچ موجود سیلیکا د‏‏ی وڈی مقدار اوہناں نو‏ں ہور تباہ کن بݨا دیندی ا‏‏ے۔

لاوائی گنبد وچ عمومن طویل عرصے تک خموشی رہندی اے تے فیر اچانک مُختصر عرصے لئی متحرک ہو جاندا ا‏‏ے۔ اس توں علاوا ایداں دے گنبداں د‏‏ی شکل مخروطی، لمبے عرصے تک ایہناں د‏‏ی بڑھوتری، اچانک پھٹݨا وغیرا اہ‏م خصوصیات وچ شمار ہُندے نيں۔ پعھانويں لاوائی گنبد د‏‏ی بڑھوتری د‏‏ی رفتار تو‏ں ایہدے وچ جمع ہوݨ آݪے میگما دا اندازا لایا جا سکدا اے پ‏ر اوہدے پھٹݨ دے بارے کوئی پیشین گوئی کرنا ممکن نئيں۔

حوالے