محمود شلتوت
| محمود شلتوت | |
|---|---|
| (عربی وچ: محمود شلتوت) | |
 |
|
| جم | 23 اپریل 1893 [۱]
|
| وفات | 13 دسمبر 1963 (70 سال)[۱] |
| شہریت | .svg){kind=small} سلطنت عثمانیہ (۱۸۹۳–۱۹۱۴) |
| مناصب | |
| امام اکبر (43 ) | |
| دفتر وچ ۱۹۵۸ – ۱۹۶۳ |
|
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | جامعہ الازہر |
| پیشہ | استاد جامعہ |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی [۲] |
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
| فائل:شيخ محمود شلتوت.jpg | |
| کوائف | |
|---|---|
| مکمل نام | محمود شلتوت |
| آبائی شہر | بحیرہ |
| رہائش | قاہرہ |
| علمی معلومات | |
| مادر علمی | اسکندریہ |
| تالیفات | تفسیر القرآن الکریم، مقارنۃ المذاہب فی الفقہ، الاسلام عقیدۃ و الشریعۃ و... |
| خدمات | |
| سیاسی | سنہ 1919ء نوں مصر دے عوامی انقلاب وچ شرکت، ایران وچ 15 خرداد دے واقعہ تے ایرانی حکومت کیتی جانب توں اسرائیل نوں قبول کرنے دی مزمت |
| سماجی | تأسیس دارالتقریب بین المذاہب الاسلامی، شیعہ علماء دے نال رابطہ، مذہب شیعہ دے مطابق عمل جائز ہونے دا فتوا |
محمود شَلْتوت (1310-1383ھ)، شیخ شلتوت دے ناں توں معروف مصر دے اہل سنت عالم، مفسر تے جامعۃ الازہر دے استاداں وچوں سن ۔ اوہ تقریب مذاہب اسلامی دے حامی تے دار التقریب بین المذاہب اسلامی دے بانیاں وچوں سن ۔ انہاں نے شیعہ مذہب دے مطابق عمل جائز ہونے دا فتوا وی جاری کيتا سی۔ فقہ مقارن دی تدریس تے شیعہ علماء دے نال رابطہ انہاں دے تقریب بین مذاہب دے لئی اٹھائے گئے ہور اقدامات وچوں نيں۔
سنہ 1919ء نوں مصر دے عوامی انقلاب وچ شرکت، ایران وچ 15 خرداد دے واقعے دی مزمت تے سنہ 1947ء نوں ایرانی حکومت کیتی جانب توں اسرائیلی حکومت قبول کرنے دی مزمت انہاں دے سیاسی موقف وچ شمار ہُندے نيں۔
زندگی نامہ
[سودھو]محمود شلتوت سنہ 1310 ہجری بمطابق 1893ء نوں مصر دے شہر بحیرہ وچ پیدا ہوئے۔ انہاں نے اسکندریہ یونیورسٹی توں اپنی تعلیم دا آغاز کيتا تے 25 سال دی عمر وچ تعلیم مکمل کرنے دے بعد ايسے یونورسٹی وچ استاد دے فرائض انجام دینے لگے۔[۳] مصر وچ سنہ 1919ء دی عوامی انقلاب وچ انہاں نے مقالات تے تقریراں دے ذریعے اس عوامی تحریک دی حمایت کيتی۔[۴] سنہ 1346ھ نوں جامعۃ الازہر دے چانسلر شیخ مصطفیٰ المراغی دی دعوت اُتے اس یونیورسٹی وچ وی تدریس دے شعبے توں منسلک ہوئے؛ لیکن دربار مصر دے نال اختلافات دی وجہ توں جدوں المراغی نے جامعۃ الازہر توں استعفی دتا تاں شیخ شلتوت نے وی اس یونیورسٹی نوں خیرباد کہیا تے شرعی محاکم وچ وکالت دے کم وچ مشغول ہو گئے۔ سنہ 1355ھ وچ شیخ مصطفیٰ المراغی دے جامعۃ الازہر وچ دوبارہ آمد دے بعد شیخ شلتوت نوں وی دوبارہ تدریس دے لئی بلايا گیا۔ سنہ 1377ھ نوں مصر دے صدر دی جانب توں انہاں نوں جامعۃ الازہر دا چانسلر منتخب کيتا گیا[۵] تے 1383ھ وچ اپنی وفات تک قاہرہ وچ ايسے منصب اُتے باقی رہے۔[۶]
تقریب مذاہب دے لئی کيتے گئے اقدامات
[سودھو]شیخ شلتوت دی طرف توں اسلامی مذاہب دے وچکار تقریب تے وحدت دے لئی انجام پانے والے بعض کم درج ذیل نيں:
- دار التقریب بین المذاہب الاسلامی دی تأسیس: شیخ شلتوت نے شیخ مصطفیٰ المراغی، محمد تقی قمی، مصطفیٰ عبد الرزاق تے عبد المجید سلیم دے نال مل کے اسلامی مذاہب دے درمیان تقریب دی خاطر سنہ 1367ھ وچ قاہرہ وچ جماعت تقریب مذاہب اسلامی دی بنیاد رکھی۔[۷]
- شیعہ مکتب فکر کے مطابق عمل دے جائز ہونے دا فتوا: شیخ شلتوت نے 17 ربیع الاول سنہ 1378ھ نوں مختلف اسلامی مذاہب دے نمائندےآں دی موجودگی وچ شیعہ مذہب دے مطابق عمل جائز ہونے دا فتوا دتا۔[۸] انہاں نے شیعہ اثنا عشری تے زیدیہ مذہب نوں ہور اسلامی مکاتب دے برابر قرار دینے دے سوال دے جواب وچ کہیا: اسلام کسی خاص مکتب فکر دی پیروی وچ منحصر نئيں اے تے اک مکتب توں دوسرے مکاتب وچ منتقل ہو سکدے نيں۔[۹]
- شیعہ علماء دے نال رابطہ: شیخ شلتوت شیعہ تے اہل سنت وچ قربت پیدا کرنے دے لئی شیعہ علماء دے نال رابطے وچ رہندا سی۔ آیت اللہ بروجردی دے نال خط و کتابت، ایران دا سفر تے آیتاللہ بروجردی نال ملاقات تے قدس کانفرنس وچ نماز جماعت وچ محمد حسین کاشف الغطا دی اقتداء من جملہ انہاں اقدامات وچوں سن ۔[۱۰]
- فقہ مقارن دی تدریس: شیخ شلتوت نے مختلف اسلامی مذاہب دا فقہی میدان وچ مطالعہ تے تحقیق دی خاطر جامعۃ الازہر وچ فقہ مقارن دی تدریس دا باقاعدہ آغاز کيتا۔ [۱۱] شیخ شلتوت دے تقریب مذاہب دے سلسلے وچ اٹھائے گئے ہور اقدامات وچ مجلہ رسالۃ الاسلام دی اشاعت،[۱۲] شیعہ تفسیر مجمع البیان اُتے مقدمہ تے جامعۃ الازہر وچ عاشورا دے مراسم دا قیام اے۔[۱۳]
- تکفیر دی مخالفت: شیخ شلتوت اسلامی مذاہب دے پیروکاراں دی تکفیر دے مخالف سن ۔ انہاں دا خیال سی کہ اسلامی مذاہب دی بھلائی ايسے وچ اے کہ اک دوسرے دے پیروکاراں نوں مشرک کہنے تے انہاں دی تکفیر، مذہبی مشایخ دی توہین تے مذہبی پیشواواں دے مزارات نوں بت قرار دینے دے بجائے عوام الناسنوں اک دوسرے دے بارے وچ آگاہ کرنا چاہیدا۔[۱۴]
سیاسی موقف
[سودھو]شیخ شلتوت سیاسی حالات خاص کر اسلامی دنیا وچ رونما ہونے والے واقعات دے بارے وچ حساس سن تے انہاں دے بارے وچ انہاں دا خصوصی سیاسی موقف سی من جملہ انہاں وچوں بعض درج ذیل نيں:
- قیام 15 خرداد دے بارے وچ مذمتی بیان: شیخ شلتوت نے ایران وچ سنہ 1342شمسی ہجری دے قیام وچ حکومت کیتی جانب توں امام خمینی نوں گرفتار کرنے تے بے گناہ لوکاں دے قتل عام دے خلاف بیان دتا۔ انہاں نے اس سلسلے وچ اک خط دے ذریعے مسلماناں توں ایران دے مجاہد علماء دی حمایت دا مطالبہ کيتا۔ ايسے طرح انہاں نے محمدرضا شاہ نوں ٹلگراف دے ذریعے مذہبی روحانی پیشواواں دی ہتک حرمت توں پرہیز کرنے دی تلقین کيتی۔[۱۵]
- اسرائیل نوں قبول کرنے دی مخالفت: شیخ شلتوت نے ایرانی حکومت کیتی جانب توں سنہ 1326شمسی ہجری وچ اسرائیل نوں قبول کرنے دی مذمت کيتی تے آیت اللہ بروجردی تے آیت اللہ سید محسن حکیم دے نال خط و کتابت دے ذریعے رضا شاہ دے اس اقدام دی مذمت کيتی۔[۱۶]
علمی آثار
[سودھو]شیخ شلتوت تفسیر، فقہ تے ہور علوم وچ مختلف کتاباں دے مالک سن جنہاں وچوں بعض اہم کتاباں درج ذیل نيں:
- تفسیر القرآن الکریم: 14 سال دے عرصے وچ مجلہ رسالۃ الإسلام وچ شایع ہونے والے مقالات نوں کتاب دی شکل دتی گئی اے۔ اس کتاب وچ تفسیر دے قدیمی طریقہ کار دی توصیف دے ضمن وچ زمان و مکان دے تقاضاں نوں مد نظر رکھیا گیا اے تے اسلامی مذاہب دے درمیان قربت پیدا کرنا تے انہاں نوں متحد کرنا اس دے ہور اہداف وچوں نيں۔ ایہ کتاب سنہ 1370ش نوں مجمع التقریب بین المذاہب الاسلامیۃ دے توسط توں شایع ہوئی اے۔[۱۷]
- مقارنۃ المذاہب فی الفقہ: فقہ مقارن دے بارے وچ لکھی گئی اس کتاب وچ ہر فقہی مسئلے وچ مختلف اسلامی مذاہب دے نظریات نوں بیان کردے دے نال زمان و مکان دے تقاضاں نوں مد نظر رکھدے ہوئے مناسب نظریہ پیش کيتا اے۔[۱۸]
الاسلام عقیدۃ و الشریعۃ، من توجیہات الاسلام، الفتاوی، من ہدی القرآن، المسئولیۃ المدنیۃ، الجنائیۃ فی الشریعۃ الاسلامیۃ تے فقہ القرآن و السنۃ انہاں دے ہور آثار وچوں نيں۔[۱۹]
مونوگرافی
[سودھو]شیخ محمود شلتوت دے بارے وچ بعض کتاباں لکھی گئیاں نيں:
- کتاب شیخ محمود شلتوت طلایہ دار تقریب، تحریر عبدالکریم بی آزار شیرازی ایہ کتاب مجمع جہانی تقریب مذاہب اسلامی کےتوسط توں سنہ 1367ش نوں منتشر ہوئی اے۔
- شیخ محمود شلتوت آیت شجاعت، تحریر علی احمدی اس کتاب نوں وی مجمع جہانی تقریب مذاہب اسلامی نے سنہ 1383ش وچ منتشر دی اے۔
حوالہ حات
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/schaltut-mahmud — subject named as: Mahmud Schaltut — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12215668g — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ سلہب، الشیخ محمود شلتوت، ۲۰۰۸م، ص۲۱۔
- ↑ سلہب، الشیخ محمود شلتوت، ۲۰۰۸م، ص۲۱۔
- ↑ احمدی، شیخ محمود شلتوت آیت شجاعت، ۱۳۸۳ش، ص۱۹-۳۰۔
- ↑ سلہب، الشیخ محمود شلتوت، ۲۰۰۸م، ص۲۳۔
- ↑ خسرو شاہی، سرگذشت تقریب، ۱۳۸۹ش، ص۳۳-۳٧۔
- ↑ سلہب، الشیخ محمود شلتوت، ۲۰۰۸م، ص۱۵۴۔
- ↑ بیآزار شیرازی، ہمبستگی مذاہب اسلامی، ۱۳٧٧ش، ص۳۴۴۔
- ↑ احمدی، شیخ محمود شلتوت، ۱۳۸۳ش، ص٧۵-٧۸۔
- ↑ احمدی، شیخ محمود شلتوت آیت شجاعت، ۱۳۸۳ش، ص۸۵۔
- ↑ سلہب، الشیخ محمود شلتوت، ۲۰۰۸م، ص۹۳۔
- ↑ احمدی، شیخ محمود شلتوت آیت شجاعت، ۱۳۸۳ش، ص۳۰، ۹۰۔
- ↑ بیآزار شیرازی، شیخ محمود شلتوت طلایہ دار تقریب، ۱۳۸۵ش، ص۳۰-۳۱۔
- ↑ احمدی، شیخ محمود شلتوت آیت شجاعت، ۱۳۸۳ش، ص۳٧-۴۲۔
- ↑ احمدی، شیخ محمود شلتوت آیت شجاعت، ۱۳۸۳ش، ص۴۲-۴۸۔
- ↑ کریمی، «شخصیت علمی شیخ شلتوت و روش تفسیری وی»، ص۳٧، ص۳۸۔
- ↑ احمدی، شیخ محمود شلتوت آیت شجاعت، ۱۳۸۳ش، ص۱۱۰۔
- ↑ سلہب، شیخ محمود شلتوت، ۲۰۰۸م، ص۵٧-٧۱۔
مآخذ
[سودھو]- احمدی، علی، شیخ محمود شلتوت آیت شجاعت، تہران، مجمع جہانی تقریب مذاہب اسلامی، ۱۳۸۳شمسی ہجری۔
- بی آزار شیرازی، عبد الکریم، ہمبستگی مذاہب اسلامی (مقالات دار التقریب)، تہران، سازمان فرہنگ و ارتباطات اسلامی، ۱۳٧٧شمسی ہجری۔
- بی آزار شیرازی، عبد الکریم، محمود شلتوت طلایہ دار تقریب عقائد ۔۔۔، تہران، مجمع جہانی تقریب مذاہب اسلامی، ۱۳۸۵شمسی ہجری۔
- خسرو شاہی، سید ہادی، سرگذشت تقریب، تہران، مجمع جہانی تقریب مذاہب اسلامی، ۱۳۸۹شمسی ہجری۔
- سلہب، حسن، الشیخ محمود شلتوت قراءۃ فی تجربۃ الاصلاح و الوحدۃ الاسلامیۃ، بیروت، ۲۰۰۸م۔
- کریمی، محمود، «شخصیت علمی شیخ شلتوت و روش تفسیری وی»، در مجلہ مطالعات قرآن و حدیث، تہران، دانشگاہ امام صادق(ع)، سال اول، شمارہ دوم، ۱۳۸٧شمسی ہجری۔
| ||||||||||||||||||