مرکزی یونیورسٹیاں

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
بھارت دیاں سبھ توں پرانیاں مرکزی یونیورسٹیاں وچوں اک الہٰ آباد یونیورسٹی۔

مرکزی یونیورسٹیاں بھارت وچّ پارلیمنٹ دے ایکٹ تحت قایم کیتیاں گیاں ہن اتے ایہہ ہائر ایجوکیشن کمیشن دی دیکھ-ریکھ ہیٹھ چلایاں جاندیاں ہن۔[۱]عامَ-طور تے بھارت وچّ ساریاں یونیورسٹیاں نوں مانتا دین دا کم اتے یونیورسٹیاں دی ہور ذمہ واری دا کم یونیورسٹی گرانٹ کمیشن(یوجی سی) ولوں کیتا جاندا ہے جو کہ یونیورسٹی گرانٹ کمیشن ایکٹ، 1956 تحت بنایا گیا سی۔[۲][۳]

مرکزی جامعہ (انگریزی: Central university) بھارت د‏‏ی اوہ یونیورسٹیاں نيں جو شعبہ برائے اعلیٰ تعلیم، وزارت ترقی انسانی وسائل، حکومت ہند دے تحت قائم کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ [۱] بھارت د‏‏ی تمام یونیورسٹیاں نو‏‏ں یونیورسٹی گرانٹس کمیشن منظور کردی اے تے ایہ کمیشن یونیورسٹی گرانٹس کمیشن ایکٹ، 1956ء دے تحت تشکیل دتی گئی ا‏‏ے۔[۴][۳] اس دے علاوہ 15 پروفیشنل کونسلاں وی تشکیل دتیاں گئیاں جو مختلف زاویاں تو‏ں بھارت د‏‏ی یونیوسٹیاں اُتے نطر رکھدی نيں تاکہ انہاں دا معیار برقرار رہ‏‏ے۔[۵] مرکزی جامعہ سینٹرل یونیورسٹی ایکٹ 2009ء۔ ايس‏ے ایکٹ دے تحت مرکزی یونیورسٹی اپنے مقاصد طت کردی ا‏‏ے۔ اوتھے تو‏ں اختیارات وی حاصل ہُندے نيں۔ اس دے تحت اوائل وچ 12 یونیورسٹیاں قائم کيت‏یاں گئیاں سن۔[۶]

بمطابق 12 دسمبر  2018 (2018 -12-12) د‏‏ی تازہ لسٹ دے مطابق بھارت وچ کل 49 مرکزی یونیورسٹیاں نيں۔[۷] انہاں وچو‏ں 12 یونیورسٹیاں براہ راست مرکزی حکومت تو‏ں فنڈ حاصل کردیاں نيں جدو‏ں کہ باقی نو‏‏ں یو جی سی فنڈ کردی ا‏‏ے۔[۷]

یو جی سی مرکزی جامعہ دے علاوہ جنہاں یونیورسٹیاں د‏‏ی دیکھ بھال کردی اے اوہ مندرجہ ذیل نيں

ریاستی جامعہ- انہاں یونیورسٹیاں نو‏‏ں بھارت د‏‏ی تمام ریاستاں اپنے اپنے علاقہ وچ علاقائی اسمبلی ایکٹ دے تحت قائم کردی اے تے دیکھ بھال کردی ا‏‏ے۔[۸][۹]

ڈیمڈ جامعہ- ڈیمڈ جامعہ یا ڈیمڈ یونیورسٹی نیم آزاد یونیورسٹی اے جسنو‏ں شعبہ برائے اعلیٰ تعلیم یو جی سی ایکٹ د‏‏ی شق 3 دے تحت یو جی سی دے مشورہ اُتے قائم کردا ا‏‏ے۔ [۱۰]

نجی جامعہ دا پرائیویٹ یونیورسٹی نو‏‏ں یو جی سی منظور کردی ا‏‏ے۔ نجی جامعہ نو‏‏ں ڈگری دینے دا اختیار اے مگر اوہ حرم جامعہ دے باہر کوئی کالج نئيں بنا سکدی ا‏‏ے۔ بمطابق 6 اکتوبر  2017 (2017 -10-06) بھارت وچ کل 282 نجی یونیورسٹیاں نيں۔[۱۱]

ان یونیورسٹیاں دے علاوہ وی بھارت وچ کئی طرح دے تعلیمی، طبی، تحقیقی تے تکنیکی ادارے قائم نيں جداں انڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی، نیشنل انٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف سائنس ایجوکیشن اینڈ ریسرچ، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف انجینئرنگ سائنس اینڈ ٹیکنالوجی، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف مینیجمینٹ تے آل انڈیا انسٹیوٹ آف میڈیکل سائنسز۔ انہاں دے علاوہ وی ہور قسم دے تعلیمی ادارے قائم نيں۔

یونیورسٹیاں صوبےآں مطابق[سودھو]

25 مئی 2016 مطابق بھارت وچّ کلّ 47 مرکزی یونیورسٹیاں ہن۔

دلی یونیورسٹی دی مکھ عمارت
دلی یونیورسٹی جو کہ دلی دیاں پنج مرکزی یونیورسٹیاں وچوں کّ ہے۔
صوبےآں پکھوں مرکزی یونیورسٹیاں
صوبہ مرکزی
یونیورسٹیاں
آندھرا پردیش 1
اروناچل پردیش 1
آسام 2
بہار 4
چھتیسگڑھ 1
دلی 5[۱۲]
گوا 0
گجرات 1
ہریانہ 1
ہماچل پردیش 1
جموں اتے کشمیر 2
جھارکھنڈ 1
کرناٹک 1
کیرالا 1
مدھ پردیش 2
مہاراشٹر 1
منیپور 2
میگھالیہ 1
میزورام 1
ناگالینڈ 1
اڑیسہ[۱۳] 1
پونڈیچری 1
پنجاب 1
راجستھان 1
سکم 1
تاملناڈو 2
تلینگانہ 3
تریپورا 1
اتر پردیش 5
اتراکھنڈ 1
پچھمی بنگال 1
کلّ 48

مرکزی یونیورسٹیاں دی لسٹ[سودھو]

بھارت دیاں مرکزی یونیورسٹیاں
یونیورسٹی صوبہ تھاں ٹکانہ قیام خاصیت Sources
راجیو گاندھی یونیورسٹی اروناچل پردیش ایٹانگر 1985 عامَ [۱۲][۱۴]
آسام یونیورسٹی آسام سلیکیر 1994 عامَ [۱۵]
تیزپور یونیورسٹی آسام تیزپور 1994 عامَ [۱۶]
دکھنی بہار مرکزی یونیورسٹی بہار گیا 2009 عامَ [۱۷]
شمالی بہار مہاتما گاندھی مرکزی یونیورسٹی بہار موتیہاری 2016 عامَ
نالندا یونیورسٹی بہار راجگیر نیڑے نالندا 2010 عامَ
گرو گھاسیداس یونیورسٹی چھتیسگڑھ بلاسپور 1983 عامَ [۱۸]
اندرا گاندھی نیشنل اوپن یونیورسٹی دلی نویں دلی 1985 ڈسٹینس ایزوکیشن [۱۹]
جامعہ ملیہ اسلامیہ دلی نویں دلی 1920 عام [۲۰]
جواہر لال نہرو یونیورسٹی دلی نویں دلی 1969 عامَ [۲۱]
دلی یونیورسٹی دلی نویں دلی 1922 عامَ [۲۲]
گجرات مرکزی یونیورسٹی# گجرات گاندھی نگر 2009 عامَ [۲۳]
ہریانہ مرکزی یونیورسٹی# ہریانہ مہیندرگڑھ 2009 عامَ [۲۴]
ہماچل پردیش مرکزی یونیورسٹی# ہماچل پردیش دھرم شالہ(دھرم شالہ) 2009 عامَ [۲۵]
جموں مرکزی یونیورسٹی# جموں اتے کشمیر جموں 2011 عامَ [۲۶]
کشمیر مرکزی یونیورسٹی# جموں اتے کشمیر سرینگر 2009 عامَ [۲۷]
جھارکھنڈ مرکزی یونیورسٹی# جھارکھنڈ رانچی 2009 عامَ [۲۸]
کرناٹک مرکزی یونیورسٹی# کرناٹک گلبرگا 2009 عامَ [۲۹]
کیرالا مرکزی یونیورسٹی# کیرالا کسارگوڈ 2009 عامَ [۳۰]
ڈاکٹر ہری سنگھ گوڑ یونیورسٹی مدھ پردیش ساگر 1946 عامَ [۳۱]
اندرا گاندھی نیشنل ٹربل یونیورسٹی مدھ پردیش امرکنٹک 2007 عامَ [۳۲]
مہاتما گاندھی انٹرنیشنل ہندی یونیورسٹی مہاراشٹر واردھا 1997 ہندی [۳۳]
مرکزی کھیتی باڑی یونیورسٹی منیپور امپھال 1993 کھیتی باڑی [۳۴]
منیپور یونیورسٹی منیپور امپھال 1980 عامَ [۳۵]
نارتھ ایسٹرن ہل یونیورسٹی میگھالیہ شیلانگ 1973 عامَ [۳۶]
میزورام یونیورسٹی میزورام آیزول 2000 عامَ [۳۷]
ناگالینڈ یونیورسٹی ناگالینڈ لومامی 1994 عامَ [۳۸]
اڑیسہ یونیورسٹی# اڑیسہ کوراپت 2009 عامَ [۳۹]
پانڈیچری یونیورسٹی پونڈیچری پونڈیچری 1985 عامَ [۴۰]
پنجاب مرکزی یونیورسٹی بٹھنڈہ# پنجاب بٹھنڈہ 2009 عامَ [۴۱]
راجستھان مرکزی یونیورسٹی# راجستھان اجمیر 2009 عامَ [۴۲]
سکم یونیورسٹی سکم گنگٹوک 2007 عامَ [۴۳]
تاملناڈو مرکزی یونیورسٹی# تاملناڈو تروواروڈ 2009 عامَ [۴۴]
بھارتی سمندری یونیورسٹی تاملناڈو چنیئی 2008 سمندری وگیان [۴۵]
انگریزی اتے غیرملکی بولیاں دی مرکزی یونیورسٹی تیلنگانا[۴۶] حیدرآباد 1958 انگریزی اتے غیرملکی بولیاں [۴۷]
مولانا آزاد نیشنل اردو یونیورسٹی تلینگانہ حیدرآباد دکن 1998 اردو [۴۸]
حیدرآباد یونیورسٹی تلینگانہ حیدرآباد دکن 1974 عامَ [۴۹]
تریپورا یونیورسٹی تریپورا اگرتلا 1987 عامَ [۵۰]
علیگڑھ مسلم یونیورسٹی اتر پردیش علیگڑھ 1920 عامَ [۵۱]
الہٰ آباد یونیورسٹی اتر پردیش الہٰ آباد 1887 عامَ [۵۲]
باباصاحب بھیمراؤ امبیدکر یونیورسٹی اتر پردیش لکھنؤ 1996 عامَ [۵۳]
بنارس ہندو یونیورسٹی اتر پردیش وارانسی 1916 عامَ [۵۴]
راجیو گاندھی قومی ہوائی یونیورسٹی اتر پردیش رائے بریلی 2013

[۱۲]

عامَ
ہیموتی نندن بہگنا گڑوال یونیورسٹی اتراکھنڈ سری نگر 1973 (CU wef 2009) عامَ [۱۲][۵۵]
عالمی بھارتی یونیورسٹی پچھمی بنگال شانتینکیتن 1921 عامَ [۵۶]

# مرکزی یونیورسٹی ایکٹ، 2009 راہیں قایم

ہور دیکھو[سودھو]

حوالے[سودھو]

  1. ۱.۰ ۱.۱ "Central Universities". mhrd.gov.in. Union Human Resource Development Ministry. http://mhrd.gov.in/central_univ_eng. Retrieved on
    13 March 2012.  سائیٹ غلطی:Invalid <ref> tag; name "Central Universities" defined multiple times with different content
  2. "UGC Act-1956". Secretary, University Grants Commission. http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/upload_document/ugc_act.pdf. Retrieved on
    31 March 2016. 
  3. ۳.۰ ۳.۱ "University Grants Commission Act, 1956" (PDF). Union Human Resource Development Ministry. http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/ugc_act.pdf. Retrieved on
    3 September 2011.  سائیٹ غلطی:Invalid <ref> tag; name "mhrd.gov.in" defined multiple times with different content
  4. "UGC Act-1956". Secretary, University Grants Commission. http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/upload_document/ugc_act.pdf. Retrieved on
    31 مارچ 2016. 
  5. "Professional Councils". ugc.ac.in. University Grants Commission. http://www.ugc.ac.in/page/professional-councils.aspx. Retrieved on
    11 ستمبر 2017. 
  6. "Central Universities Act, 2009" (PDF). Central University of Karnataka. http://www.cuk.ac.in/pdf/ACT-AND-STATUTES.pdf. Retrieved on
    14 اگست 2016. 
  7. ۷.۰ ۷.۱ "Consolidated list of Central Universities as on 12.12.2018". UGC. 12 دسمبر 2018. https://www.ugc.ac.in/oldpdf/Consolidated_CENTRAL_UNIVERSITIES_List.pdf. Retrieved on
    13 جنوری 2019.  سائیٹ غلطی:Invalid <ref> tag; name "Central" defined multiple times with different content
  8. "State Universities". ugc.ac.in. University Grants Commission. http://www.ugc.ac.in/stateuniversity.aspx. Retrieved on
    1 جولائ‏ی 2017. 
  9. "List of State Universities as on 29.06.2017" (PDF). University Grants Commission. 29 جون 2017. http://www.ugc.ac.in/oldpdf/State%20University/State%20University%20as%20on%2029-06-2017.pdf. Retrieved on
    1 جولائ‏ی 2017. 
  10. "Indian Institute of Space Science and Technology (IISST) Thiruvanathapuram Declared as Deemed to be University". وزارت ترقی انسانی وسائل، حکومت ہند، Press Information Bureau. 14 جولائ‏ی 2008. http://pib.nic.in/release/release.asp?relid=40292. Retrieved on
    3 ستمبر 2011. 
  11. "State-wise List of Private Universities as on 6.10.2017". University Grants Commission. 6 اکتوبر 2017. https://www.ugc.ac.in/oldpdf/Private%20University/Private%20University%20Consolidated%20List%20Private%20Universities%20as%20on%2006.10.2017.pdf. Retrieved on
    30 اکتوبر 2017. 
  12. ۱۲.۰ ۱۲.۱ ۱۲.۲ ۱۲.۳ ۱۲.۴ http://www.ugc.ac.in
  13. ugc.ac.in
  14. "About RGU". rgu.ac.in. Rajiv Gandhi University. http://www.rgu.ac.in/aboutrgu/rguhistory.html. Retrieved on
    26 June 2011. 
  15. "Assam University". aus.ac.in. Assam University. http://www.aus.ac.in/about_us.html. Retrieved on
    27 June 2011. 
  16. "Welcome to Tezpur University". tezu.ernet.in. Tezpur University. http://www.tezu.ernet.in/. Retrieved on
    27 June 2011. 
  17. ":: Central University Of Bihar ::". cub.ac.in. Central University of Bihar. http://www.cub.ac.in/. Retrieved on
    28 June 2011. 
  18. "Guru Ghasidas University". ggu.ac.in. Guru Ghasidas Vishwavidyalaya. http://www.ggu.ac.in/. Retrieved on
    29 June 2011. 
  19. "Indira Gandhi National Open University". ignou.ac.in. Indira Gandhi National Open University. http://web.archive.org/web/20091024074312/http://www.ignou.ac.in/. Retrieved on
    29 June 2011. 
  20. "History of Jamia Millia Islamia". jmi.ac.in. Jamia Millia Islamia University. http://jmi.ac.in/HistoryofJamia.htm. Retrieved on
    29 June 2011. 
  21. "Welcome to Jawaharlal Nehru University". jnu.ac.in. Jawaharlal Nehru University. http://www.jnu.ac.in/main.asp?sendval=Introduction. Retrieved on
    29 June 2011. 
  22. "About us". du.ac.in. University of Delhi. http://www.du.ac.in/index.php?id=10. Retrieved on
    29 June 2011. 
  23. "Central University of Gujarat". cug.ac.in. Central University of Gujarat. http://www.cug.ac.in/. Retrieved on
    29 June 2011. 
  24. "Central University of Haryana". cuharyana.org. Central University of Haryana. http://www.cuharyana.org/. Retrieved on
    3 July 2011. 
  25. "Central University of Himachal Pradesh". cuhimachal.ac.in. Central University of Himachal Pradesh. http://cuhimachal.ac.in/cuhp_about_genesis.aspx. Retrieved on
    18 July 2011. 
  26. "Welcome To The Official Website | Central University of Jammu". cujammu.ac.in. Central University of Jammu. http://www.cujammu.ac.in//. Retrieved on
    24 November 2013. 
  27. "Welcome To The Official Website | Central University of Kashmir". cukashmir.ac.in. Central University of Kashmir. http://www.cukashmir.ac.in/home.aspx. Retrieved on
    19 July 2011. 
  28. "About CUJ". cuj.ac.in. Central University of Jharkhand. http://cuj.ac.in/About%20Us.html. Retrieved on
    20 July 2011. 
  29. "About CUK". cuk.ac.in. Central University of Karnataka. http://www.cuk.ac.in/aboutcuk.html. Retrieved on
    21 July 2011. 
  30. "Official Website of Central University of Kerala". cukerala.ac.in. Central University of Kerala. http://www.cukerala.ac.in/about. Retrieved on
    7 August 2011. 
  31. "The University Profile". dhsgsu.ac.in. Dr. Hari Singh Gour University. http://www.dhsgsu.ac.in/webpages.php?tag=profile. Retrieved on
    14 December 2011. 
  32. "Indira Gandhi National Tribal University". igntu.nic.in. Indira Gandhi National Tribal University. http://igntu.nic.in/theuniversity.htm. Retrieved on
    29 August 2011. 
  33. "Mahatma Gandhi Antarrashtriya Hindi Vishwavidyalaya". hindivishwa.org. Mahatma Gandhi Antarrashtriya Hindi Vishwavidyalaya. http://www.hindivishwa.org/. Retrieved on
    30 August 2011. 
  34. "Central Agricultural University". dare.nic.in. Central Agricultural University. http://dare.nic.in/cau.htm. Retrieved on
    24 July 2011. 
  35. "Manipur University". manipuruniv.ac.in. Manipur University. http://manipuruniv.ac.in/en/home.html. Retrieved on
    24 July 2011. 
  36. "History of North-Eastern Hill University, Shillong-22". nehu.ac.in. North Eastern Hill University. http://www.nehu.ac.in/aboutus.php. Retrieved on
    24 July 2011. 
  37. "About Mizoram University". mzu.edu.in. Mizoram University. http://www.mzu.edu.in/about%20mzu.html. Retrieved on
    24 July 2011. 
  38. "Welcome to Nagaland University Home Page". nagauniv.org.in. Nagaland University. http://www.nagauniv.org.in/. Retrieved on
    30 August 2011. 
  39. "Introduction". cuorissa.org. Central University of Orissa. http://cuorissa.org/dorun/index.php?option=com_content&view=article&id=130&Itemid=78. Retrieved on
    30 August 2011. 
  40. "About the University | Pondicherry University". pondiuni.edu.in. Pondicherry University. http://www.pondiuni.edu.in/content/about-university. Retrieved on
    1 August 2011. 
  41. "CUP Profile". centralunipunjab.com. Central University of Punjab. http://www.centralunipunjab.com/Profile.asp. Retrieved on
    3 August 2011. 
  42. "About University". curaj.ac.in. Central University of Rajasthan. http://www.curaj.ac.in/Default.aspx?PageId=29. Retrieved on
    24 July 2011. 
  43. "Welcome to Sikkim University". sikkimuniversity.in. Sikkim University. http://www.sikkimuniversity.in/webforms/Welcome.aspx. Retrieved on
    9 June 2011. 
  44. "Central University of Tamil Nadu, Thiruvarur". tiruvarur.tn.nic.in. Central University of Tamil Nadu. http://www.tiruvarur.tn.nic.in/cutn/. Retrieved on
    27 July 2011. 
  45. "About Us". imu.tn.nic.in. Indian Maritime University. http://www.imu.tn.nic.in/aboutus.html. Retrieved on
    27 July 2011. 
  46. Telangana
  47. "EFL University". efluniversity.ac.in. English and Foreign Languages University. http://www.efluniversity.ac.in/index.php?option=com_content&view=article&id=70&Itemid=136. Retrieved on
    27 May 2011. 
  48. "University Act". manuu.ac.in. Maulana Azad National Urdu University. http://www.manuu.ac.in/universityAct.html. Retrieved on
    24 June 2011. 
  49. "Right of Information | Uoh". uohyd.ernet.in. University of Hyderabad. http://www.uohyd.ernet.in/index.php/morelinks/right-of-information. Retrieved on
    26 June 2011. 
  50. "About_More". tripurauniv.in. Tripura University. http://www.tripurauniv.in/index.php/profile/about-us/30.html. Retrieved on
    28 July 2011. 
  51. "Aligarh Muslim University". amu.ac.in. Aligarh Muslim University. http://www.amu.ac.in/aboutamu.htm. Retrieved on
    28 July 2011. 
  52. "History". allduniv.ac.in. Allahabad University. http://web.archive.org/web/20080430144220/http://www.allduniv.ac.in/about.htm. Retrieved on
    28 July 2011. 
  53. "BBAU, Lucknow". bbauindia.org. Babasaheb Bhimrao Ambedkar University. http://www.bbauindia.org/vc_desk.htm. Retrieved on
    28 July 2011. 
  54. "History of BHU". bhu.ac.in. Banaras Hindu University. http://www.bhu.ac.in/history1.htm. Retrieved on
    28 July 2011. 
  55. "Hemwati Nandan Bahuguna Garhwal University – HNBGU | About the University". hnbgu.ac.in. Hemwati Nandan Bahuguna Garhwal University. http://hnbgu.ac.in/index.php?option=com_content&view=article&id=46&Itemid=552. Retrieved on
    31 July 2011. 
  56. "Heritage". visva-bharati.ac.in. Visva-Bharati University. http://www.visva-bharati.ac.in/Heritage/Contents/HeritageContents.htm?f=../Contents/Contents.htm. Retrieved on
    1 August 2011.