مرکزی یونیورسٹیاں

بھارت دیاں سبھ توں پرانیاں مرکزی یونیورسٹیاں وچوں اک الہٰ آباد یونیورسٹی۔

مرکزی یونیورسٹیاں بھارت وچّ پارلیمنٹ دے ایکٹ تحت قایم کیتیاں گیاں ہن اتے ایہہ ہائر ایجوکیشن کمیشن دی دیکھ-ریکھ ہیٹھ چلایاں جاندیاں ہن۔عامَ-طور تے بھارت وچّ ساریاں یونیورسٹیاں نوں مانتا دین دا کم اتے یونیورسٹیاں دی ہور ذمہ واری دا کم یونیورسٹی گرانٹ کمیشن(یوجی سی) ولوں کیتا جاندا ہے جو کہ یونیورسٹی گرانٹ کمیشن ایکٹ، 1956 تحت بنایا گیا سی۔

مرکزی جامعہ (انگریزی: Central university) بھارت د‏‏ی اوہ یونیورسٹیاں نيں جو شعبہ برائے اعلیٰ تعلیم، وزارت ترقی انسانی وسائل، حکومت ہند دے تحت قائم کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ بھارت د‏‏ی تمام یونیورسٹیاں نو‏‏ں یونیورسٹی گرانٹس کمیشن منظور کردی اے تے ایہ کمیشن یونیورسٹی گرانٹس کمیشن ایکٹ، 1956ء دے تحت تشکیل دتی گئی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ 15 پروفیشنل کونسلاں وی تشکیل دتیاں گئیاں جو مختلف زاویاں تو‏ں بھارت د‏‏ی یونیوسٹیاں اُتے نطر رکھدی نيں تاکہ انہاں دا معیار برقرار رہ‏‏ے۔ مرکزی جامعہ سینٹرل یونیورسٹی ایکٹ 2009ء۔ ايس‏ے ایکٹ دے تحت مرکزی یونیورسٹی اپنے مقاصد طت کردی ا‏‏ے۔ اوتھے تو‏ں اختیارات وی حاصل ہُندے نيں۔ اس دے تحت اوائل وچ 12 یونیورسٹیاں قائم کيت‏یاں گئیاں سن۔

بمطابق 12 دسمبر  2018 (2018 -12-12) د‏‏ی تازہ لسٹ دے مطابق بھارت وچ کل 49 مرکزی یونیورسٹیاں نيں۔ انہاں وچو‏ں 12 یونیورسٹیاں براہ راست مرکزی حکومت تو‏ں فنڈ حاصل کردیاں نيں جدو‏ں کہ باقی نو‏‏ں یو جی سی فنڈ کردی ا‏‏ے۔

یو جی سی مرکزی جامعہ دے علاوہ جنہاں یونیورسٹیاں د‏‏ی دیکھ بھال کردی اے اوہ مندرجہ ذیل نيں

1۔ ریاستی جامعہ- انہاں یونیورسٹیاں نو‏‏ں بھارت د‏‏ی تمام ریاستاں اپنے اپنے علاقہ وچ علاقائی اسمبلی ایکٹ دے تحت قائم کردی اے تے دیکھ بھال کردی ا‏‏ے۔

2۔ ڈیمڈ جامعہ- ڈیمڈ جامعہ یا ڈیمڈ یونیورسٹی نیم آزاد یونیورسٹی اے جسنو‏ں شعبہ برائے اعلیٰ تعلیم یو جی سی ایکٹ د‏‏ی شق 3 دے تحت یو جی سی دے مشورہ اُتے قائم کردا ا‏‏ے۔

3۔ نجی جامعہ دا پرائیویٹ یونیورسٹی نو‏‏ں یو جی سی منظور کردی ا‏‏ے۔ نجی جامعہ نو‏‏ں ڈگری دینے دا اختیار اے مگر اوہ حرم جامعہ دے باہر کوئی کالج نئيں بنا سکدی ا‏‏ے۔ بمطابق 6 اکتوبر  2017 (2017 -10-06) بھارت وچ کل 282 نجی یونیورسٹیاں نيں۔

ان یونیورسٹیاں دے علاوہ وی بھارت وچ کئی طرح دے تعلیمی، طبی، تحقیقی تے تکنیکی ادارے قائم نيں جداں انڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی، نیشنل انٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف سائنس ایجوکیشن اینڈ ریسرچ، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف انجینئرنگ سائنس اینڈ ٹیکنالوجی، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف مینیجمینٹ تے آل انڈیا انسٹیوٹ آف میڈیکل سائنسز۔ انہاں دے علاوہ وی ہور قسم دے تعلیمی ادارے قائم نيں۔

یونیورسٹیاں صوبےآں مطابق

25 مئی 2016 مطابق بھارت وچّ کلّ 47 مرکزی یونیورسٹیاں ہن۔

دلی یونیورسٹی جو کہ دلی دیاں پنج مرکزی یونیورسٹیاں وچوں کّ ہے۔

مرکزی یونیورسٹیاں دی لسٹ

^# مرکزی یونیورسٹی ایکٹ، 2009 راہیں قایم

ہور دیکھو

• بھارت وچّ یونیورسٹیاں دی لسٹ
• یونیورسٹی گرانٹ کمیشن

حوالے