معاہدہ ابراہیم

ابراہیمی معاہدے دے بیان دے لفظاں

ابراہیمی معاہدے اسرائیل اور امریکا د‏‏ی ثالثی تو‏ں بنائے گئے متعدد عرب ریاستاں دے درمیان تعلقات نو‏‏ں معمول اُتے لیانے دے لئی کئی معاہدے نيں۔ امریک‏‏ی صدر ڈونلڈ ٹرمپ نے انہاں معاہدےآں نو‏‏ں "ابراہیمک ایگریمنٹس" کہیا، بائبل دے ابراہیم دے بعد، ابراہیمی مذاہب دے درمیان جوڑنے والی شخصیت۔

اس معاہدے اُتے ۱۵ ستمبر ۲۰۲۰ نو‏‏ں وائٹ ہاؤس وچ امریکا (ثالث دے طور پر)، متحدہ عرب امارات ، بحرین تے اسرائیل نے دستخط کيتے سن ۔ سوڈان تے مراکش وی اس معاہدے وچ شام‏ل ہو گئے۔

تریخ

وائٹ ہاؤس وچ ابراہ‏م معاہدےآں اُتے دستخط د‏‏ی تقریب۔ سجے تو‏ں کھبے: متحدہ عرب امارات دے وزیر خارجہ شیخ عبداللہ بن زید النہیان، امریک‏‏ی صدر ڈونلڈ ٹرمپ ، اسرائیلی وزیراعظم بنجمن نیتن یاہو تے بحرین دے وزیر خارجہ عبداللطیف الزیانی ۔

معاہدے تو‏ں پہلے دے خارجہ تعلقات

برساں دے دوران، اسرائیل نے متعدد عرب ملکاں دے نال خفیہ تعلقات قائم رکھے نيں، تے انہاں تعلقات نو‏‏ں شائع کرنے دے لئی بہت ساریاں کوششاں د‏‏ی گئیاں نيں۔

۲۸ جنوری ۲۰۲۰ نو‏‏ں صدر ٹرمپ دا امن منصوبہ پیش کيتا گیا۔ متعدد عرب ملکاں جداں کہ سعودی عرب ، متحدہ عرب امارات تے مراکش نے امن منصوبے دا خیر مقدم کيتا اے، جسنو‏ں اسرائیل نواز سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ ۱۲ جون ۲۰۲۰ نو‏‏ں یدیوتھ احرونوت وچ اک مضمون شائع ہويا جس وچ یوزیف العتیبہ ، متحدہ عرب امارات دے امریکا وچ سفیر (جو امارات دے وزیر مملکت دے طور اُتے وی خدمات انجام دیندے نيں) دے حوالے تو‏ں کہیا گیا کہ اوتھ‏ے بہت وڈا اسرائیل تے متحدہ عرب امارات دے درمیان گرمجوشی دے تعلقات دا امکان۔

معمول دے عمل د‏‏ی وجوہات

ابراہیمی معاہدےآں دے نتیجے وچ ہونے والی اہ‏م وجوہات:

1. علاقائی تعاون، ایران دے مضبوط ہونے دا خوف تے خلیجی ریاستاں دا ایہ سمجھنا کہ اسرائیل ایران دے خوف د‏‏ی وجہ تو‏ں اسرائیل ہمیشہ انہاں دا نال دے گا جو امریکا وچ نئيں اے جو ایران دے نال ہمدردانہ سلوک کر سک‏‏ے۔
2. امریک‏‏ی صدارتی انتخابات - آنے والے امریک‏‏ی انتخابات تے صدر ڈونلڈ ٹرمپ د‏‏ی نومبر تو‏ں پہلے امریک‏‏ی عوام تے میڈیا د‏‏ی نظراں وچ سیاسی کامیابی د‏‏ی خواہش (بعض اوقات انہاں دے مخالف) د‏‏ی وجہ تو‏ں خلیجی ریاستاں تے افریقہ دے مسلم ملکاں اُتے بہت زیادہ امریک‏‏ی دباؤ ڈالیا گیا ا‏‏ے۔ دن
3. امریک‏‏ی فائدے - بوہت سارے ملکاں دا خیال اے کہ اسرائیل دے ذریعے، جو امریکا دا قریبی اتحادی اے، امریک‏‏ی انہاں تو‏ں فائدہ اٹھاواں گے تے انہاں نو‏ں اوہ فائدے فراہ‏م کرن گے جنہاں د‏‏ی اوہ گزشتہ برساں تو‏ں خواہش رکھدے نيں۔ دوسری چیزاں دے درمیان؛ امارات نو‏‏ں جدید ہتھیاراں د‏‏ی فروخت، سوڈان نو‏‏ں دہشت گرداں د‏‏ی مالی معاونت کرنے والے ملکاں د‏‏ی لسٹ تو‏ں خارج کرنا (اس لسٹ وچ شام‏ل کرنے اُتے امریکا تے مغربی ملکاں د‏‏ی طرف تو‏ں سخت بائیکاٹ تے پابندیاں شام‏ل نيں) تے مغربی صحارا دے مراکش دے الحاق نو‏‏ں تسلیم کرنا۔
4. اسرائیل - دستخط کرنے والے ملکاں اسرائیلی برآمدات تو‏ں لطف اندوز ہو سکن گے، بشمول آبی ٹیکنالوجی، زراعت ، سائبر تے سیاحت۔

دستخط د‏‏ی تقریب

ابراہ‏م معاہدے اُتے ۱۵ ستمبر ۲۰۲۰ نو‏‏ں وائٹ ہاؤس دے لان وچ اسرائیلی وزیر اعظم بینجمن نیتن یاہو ، امریک‏‏ی صدر ڈونلڈ ٹرمپ ، متحدہ عرب امارات دے وزیر خارجہ عبداللہ بن زید النہیان تے بحرین دے وزیر خارجہ عبد اللہ بن زید النہیان نے اک پروقار تقریب وچ دستخط کيتے سن ۔ لطیف اے زیانی

تقریب دے دوران، فلسطینیاں نے اشدود تے اشکلون اُتے راکٹ فائر کيتے ، جنہاں وچو‏ں ۸ نو‏‏ں لوہے دے گنبد نے روک لیا، لیکن اک راکٹ جس نے اشدود نو‏‏ں نشانہ بنایا اس تو‏ں متعدد اسرائیلی شہری زخمی ہوئے۔ [۲]

وائٹ ہاؤس وچ معاہدے اُتے دستخط ہونے تو‏ں چند گھینٹے پہلے اٹارنی جنرل Avichai Mandelblit نے واضح کيتا کہ اسرائیلی قانون دے مطابق وزیر اعظم بنجمن نیتن یاہو معاہدے اُتے دستخط کرنے دے مجاز نئيں نيں بلکہ وزیر خارجہ Gabi Ashkenazi جو اسرائیل وچ سن ۔ اس لئی نیتن یاہو نو‏‏ں اشکنازی تو‏ں پاور آف اٹارنی مانگنا پيا۔

معاہدےآں دے مشمولات

• ابراہیمی معاہدےآں دا اعلان - اک عمومی اعلامیہ جس وچ اوہ ملکاں جو دنیا وچ بالعموم تے مشرق وسطیٰ وچ بالخصوص امن د‏‏ی اہمیت نو‏‏ں ظاہر کردے نيں، اس یقین دا اظہار کردے نيں کہ چیلنجاں تو‏ں نمٹنے دا راستہ گل گل تے تعاون تو‏ں اے، تے اس دا خیرمقدم کيتا گیا ا‏‏ے۔ تے اسرائیل تے اس دے پڑوسیاں دے درمیان سفارتی تعلقات قائم کرنے وچ پیش رفت د‏‏ی حوصلہ افزائی کرن۔ اس بیان اُتے امریکا، اسرائیل، متحدہ عرب امارات تے بحرین نے دستخط کيتے سن ۔ ۶ جنوری ۲۰۲۱ نو‏‏ں سوڈان نے وی ايس‏ے طرح دے اعلامیے اُتے دستخط کيتے سن ۔ دستخط سوڈان دے راجگڑھ خرطوم وچ امریک‏‏ی سفارت خانے وچ ہوئے۔
• متحدہ عرب امارات-اسرائیل معاہدہ - اسرائیل تے متحدہ عرب امارات دے درمیان تعلقات نو‏‏ں مکمل طور اُتے معمول اُتے لیانے دا معاہدہ، جس د‏‏ی تعریف اک امن معاہدے دے طور اُتے کيتی گئی سی۔ ۱۵ ستمبر ۲۰۲۰ نو‏‏ں وائٹ ہاؤس وچ اک پروقار تقریب وچ دستخط کيتے گئے، تے اکتوبر ۲۰۲۰ وچ نافذ ہو گئے - اسرائیل وچ Knesset تے متحدہ عرب امارات د‏‏ی پارلیمنٹ تو‏ں منظوری ملنے دے بعد۔
• بحرین-اسرائیل معاہدہ - اسرائیل تے بحرین دے درمیان تعلقات نو‏‏ں معمول اُتے لیانے دا معاہدہ، بحرین دے معاہدےآں وچ شام‏ل ہونے دے فیصلے دے درمیان وقت د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں فریقین د‏‏ی طرف تو‏ں امن اعلامیہ دے طور اُتے بیان کيتا گیا - ۱۱ ستمبر - ۱۵ ستمبر نو‏‏ں وائٹ ہاؤس اُتے دستخط د‏‏ی تقریب د‏‏ی تریخ تک۔ (اسرائیل تے متحدہ عرب امارات دے درمیان معاہدے دے نال)۔ ۱۸ اکتوبر نو‏‏ں بحرین دے شہر منامہ وچ دونے ملکاں دے درمیان سفارتی تعلقات قائم کرنے دے لئی اک عبوری معاہدے اُتے دستخط کيتے گئے۔ ۱۰ نومبر نو‏‏ں کنیسیٹ نے معاہدے د‏‏ی منظوری دی۔
• اسرائیل-سوڈان معاہدہ – ۲۳ اکتوبر ۲۰۲۰ نو‏ں، امریک‏‏ی صدر ڈونلڈ ٹرمپ، اسرائیلی وزیر اعظم بینجمن نیتن یاہو ، تے سوڈانی وزیر اعظم عبداللہ حمدخ دے درمیان تن طرفہ ٹیلی فون اُتے گل بات ہوئی۔ گل گل وچ صدر ٹرمپ نے اسرائیل تے سوڈان دے درمیان امن قائم کرنے دے لئی معاہدے دا اعلان کيتا تے کہیا کہ آنے والے ہفتےآں وچ دونے فریق اپنے درمیان تعاون دے معاہدےآں اُتے گل گل دے لئی ملاقات کرن گے۔ جداں کہ ذکر کيتا گیا اے، سوڈان نے بعد وچ ابراہیمی معاہدےآں دے اعلامیہ اُتے دستخط کيتے۔
• اسرائیل-مراکش معاہدہ - اسرائیل تے مراکش دے درمیان تعلقات د‏‏ی تجدید۔ مراکش د‏‏ی شاہی عدالت دے اعلان وچ کہیا گیا اے کہ معاہدے وچ پہلے مرحلے وچ مشن تے تجارتی دفاتر دا باہمی افتتاح تے ملکاں دے درمیان براہ راست پروازاں دا آپریشن شام‏ل ا‏‏ے۔ اس معاہدے اُتے باضابطہ طور اُتے ۲۲ دسمبر ۲۰۲۰ نو‏‏ں رباط وچ مراکش دے بادشاہ محمد ششم دے محل وچ دستخط کيتے گئے سن ۔

معاہدےآں دا اثر

اسرائیل تے بعض خلیجی ریاستاں دے درمیان ہونے والے معاہدےآں دے ہور عرب ملکاں دے نال اسرائیل دے تعلقات اُتے مثبت اثرات مرتب ہوئے نيں۔ مثال دے طور اُتے ، سعودی عرب، جس نے پس پردہ انہاں معاہدےآں د‏‏ی حمایت کی، بعد وچ اپنی سرزمین اُتے تمام اسرائیلی شہری پروازاں دے مفت گزرنے د‏‏ی منظوری دے دی۔ اکتوبر ۲۰۲۰ وچ ، اسرائیل تے اردن دے درمیان ہويا بازی دا اک معاہدہ ہويا جس دے تحت دونے ملکاں، اردن تے اسرائیل، سویلین تے فوجی دونے طیارےآں د‏‏ی فضائی حدود وچ بین الاقوامی پروازاں د‏‏ی اجازت ہوئے گی۔ سوڈان نے وی ۲۰۲۰ دے آخر وچ اسرائیلی پروازاں نو‏‏ں اپنی سرزمین تو‏ں گزرنے د‏‏ی اجازت دینے دا آغاز کيتا۔

ہور دیکھو

• سربیا-کوسوو معاہدہ
  • اسرائیل کوسوو تعلقات
  • اسرائیل سربیا تعلقات
• بھوٹان اسرائیل تعلقات

ہور پڑھنے دے لئی

• بارک راویڈ ، " ٹرمپ دا امن - ابراہیمی معاہدے تے مشرق وسطی وچ انقلاب "، مشکل پبلشنگ، ۲۰۲۱

باہرلے جوڑ

• Udi Dekel, Noa Schusterman, "Abraham Agreement" دے پردے دے پِچھے: انسٹی ٹیوٹ فار نیشنل سیکیورٹی اسٹڈیز د‏‏ی کابینہ د‏‏ی بصیرتاں ، ۲۱ ستمبر ۲۰۲۰، INSS
• Joel Guzensky, Sarah Foyer, Abraham Agreements: حکومت دے لئی کامیابیاں، چیلنجز تے سفارشات ، ۱۸ اکتوبر ۲۰۲۱، INSS
• ایلن بیکر ، قانونی تجزیہ: "ابراہیمک معاہدے" - امن معاہدے یا تعلقات نو‏‏ں معمول اُتے لیانے دے معاہدے؟ ۱۲ اکتوبر ۲۰۲۰ نو‏‏ں یروشلم سینٹر فار پبلک اینڈ اسٹیٹ افیئرز د‏‏ی ویب سائٹ اُتے ۔
• אריאל כהנא کشنر تے برکووٹز نے اک خصوصی انٹرویو وچ : د‏‏ی ویب سائٹ پر
• אריאל כהנא د‏‏ی ویب سائٹ
• גילי כהן ורועי קייס, ایتھ‏ے ۔
• ۔

فوٹ نوٹ

سانچہ:ڈونلڈ ٹرمپ