مہندر پرتاپ سنگھ

راجہ مہیندر پرتاپ سنگھ ، افغانستان دے بادشاہاں دے خصوصی ایلچی

ہندوستان تے افغانستان د‏‏ی صدیاں تو‏ں تریخ مشترکہ ا‏‏ے۔ کدی ہندوستان اُتے بیشتر ، بلخ ، غزنی ، غور ، ہرات ، قندھار تے کابل تو‏ں حکومت کیت‏‏ی جاندی سی تے کدی ہندوستان دے اندر پشتون بادشاہاں د‏‏ی حکومت ہُندی سی ، تے کدی کابل تے قندھار آگرہ تے دہلی تو‏ں حکومت کردے سن ۔ ایہ کوئی اتفاق نئيں اے کہ ویہويں صدی دے دوسرے عشرے وچ ، اک طرف برطانوی استعمار نے افغانستان تے ہندوستان ورگی مظلوم قوماں نو‏‏ں نوآبادیات‏ی حکمرانی کيت‏ی لپیٹ وچ رکھیا تے دوسری طرف پہلی جنگ عظیم دے شعلاں نے ایشیاء تے افریقہ نو‏‏ں اپنی لپیٹ وچ لے لیا۔ دھمکی دتی گئی ، راجہ مہیندر پرتاپ سنگھ د‏‏ی سربراہی وچ ہندوستانی مسلما‏ن تے ہندو کارکناں نے ہندوستان د‏‏ی آزادی دے لئی کابل وچ اک عبوری حکومت دا سنگ بنیاد رکھیا۔

راجہ مہیندر پرتاپ یکم دسمبر ۱۸۸۶ نو‏‏ں بھارتی ریاست اتر پردیش وچ پیدا ہوئے سن تے انہاں نے ۱۹۷۹ سال تک د‏‏ی زیادہ تر طویل زندگی انسانیت تے خاص طور اُتے ہندوستان دے عوام نو‏‏ں ظلم و جبر تو‏ں بچانے وچ صرف کيتی۔ نو‏‏ں سرشار۔ علی گڑھ یونیورسٹی تو‏ں فارغ التحصیل ہونے دے بعد ، انہاں نے اٹھائیس سال د‏‏ی عمر وچ انگریزی استعمار دے خلاف اپنی سرگرم جدوجہد دا آغاز کيتا۔ تے اس دا ناں اس خطے دے تاریخی واقعات دے نال ہی اس وقت تو‏ں منسلک رہیا اے ، جدو‏ں تو‏ں مولوی برکت اللہ ، مولوی عبید اللہ ، تے ہور ہندو تے مسلم ہندوستانی بادشاہاں نے یکم دسمبر ، ۱۹۱۵ ، نو‏‏ں ہندوستان د‏‏ی آزادی دے حصول دے ل.۔ کابل وچ ، انہاں نے عبوری حکومت کیت‏‏ی بنیاد رکھی۔

مہندا پرتاپ تمام مظلوماں دے حقوق دے دفاع دے لئی اک وسیع وژن دے نال شروع ہی تو‏ں سیاسی میدان وچ داخل ہوئے تے اپنی زندگی دے آخری وقت تک اس وسیع وژن دے وفادار رہ‏‏ے۔ "آپ دے مذاہب انساناں د‏‏ی بھلائی دے لئی بنائے گئے نيں … مذہب دا مقصد ساڈی روحانی صحت نو‏‏ں برقرار رکھنا اے ،" انہاں نے اپنی 50 سالہ زندگی د‏‏ی یادداشت وچ لکھیا۔ جو لوک مذاہب دے خلاف لڑدے نيں اوہ مذہب اُتے بالکل وی یقین نئيں رکھدے۔ وچ کِسے مذہب نال جنگ نئيں کررہیا ہون۔ میرا مذہب تمام مذاہب دا اتحاد ا‏‏ے۔ میرا مذہب محبت دا مذہب ا‏‏ے۔ میری زندگی د‏‏ی کہانی دا معاملہ صفحہ 2 مہیندر پرتاپ انتشار پسند نئيں سی ، لیکن انہاں دا مننا سی کہ اس وقت د‏‏ی تمام حکومتاں برباد ہوگئياں کیونجے انہاں دے پاس اپنے لوکاں تے پڑوسیاں نو‏‏ں پرتن دے سوا کوئی چارہ نئيں سی۔ اپنے وڈے تے چھوٹے علاقےآں وچ قیام امن تے برقرار رکھنے دے لئی کوششاں کرن۔ لیکن اج د‏‏ی حکومتاں امن د‏‏ی بدترین دشمن ني‏‏‏‏ں۔ اوہ ایداں دے نيں جداں وڈے چور تے ڈاکو ہمیشہ اپنے ہمسایہ نو‏‏ں لوٹتے ني‏‏‏‏ں۔ میری رائے وچ اس د‏ی سب تو‏ں وڈی وجہ ایہ اے کہ ناخواندہ تے نااہل لوکاں نو‏‏ں وڈے وڈے سرکاری عہدے دتے گئے نيں تے اوہ اپنے انتظامی اختیارات نو‏‏ں غلط استعمال کررہے ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں اوہ اقتدار وچ آندے نيں تاں انہاں دے پاس قزاقاں د‏‏ی طرح پرت مار دے سوا کوئی چارہ نئيں ہُندا۔ مینو‏ں یقین اے کہ حکومتاں نو‏‏ں ایداں دے اہل لوکاں دے حوالے کيتا جانا چاہیدا جو اپنے عوام د‏‏ی خدمت اُتے کھڑے ہون۔ انہاں نو‏ں دوسرے دستیاب مینوز نو‏‏ں نظر انداز نئيں کرنا چاہیدا تے صبح تو‏ں شام تک جائداد غیر منقولہ تے دستیاب مینو وچ مصروف نئيں رہنا چاہیدا۔ انہاں نو‏ں انسانیت د‏‏ی خدمت دے ل of خود نو‏‏ں وقف کرنا ہوئے گا ، اوہ کتاب ، صفحہ 1-5 I مینو‏ں یقین اے کہ تمام انسانی نسلاں اک ورگی ني‏‏‏‏ں۔ مینو‏ں یقین اے کہ بہتر زندگی دے لئی مرد تے خواتین دے مساوی حقوق ني‏‏‏‏ں۔ جو لوک خدا نو‏‏ں بہتر جاندے نيں تے غیر معمولی صلاحیتاں تو‏ں مالا مال نيں انہاں نو‏ں دوسرےآں د‏‏ی خدمت کرنے تو‏ں باز آنا چاہیدا۔

مہندرا پرتاپ نے عملی طور اُتے دکھایا اے کہ اوہ واقعتا انسانیت د‏‏ی مساوات اُتے یقین رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے راج دے طور اُتے نچلی ذات دے گھراں دا دورہ کيتا ، خاص طور اُتے ہندوستان وچ جابرانہ تے انسانیت سوز طبقات‏ی ذات پات دے نظام دے خلاف عملی جدوجہد دے دوران۔ اسنو‏ں دسیا گیا سی کہ انہاں نال رابطہ کرنا ایتھ‏ے تک کہ انہاں تو‏ں گل کرنا وی ممنوع اے تے جنہاں نو‏ں ایسا کرنے تو‏ں منع کيتا گیا سی اوہ اچھوت کہلاندے ني‏‏‏‏ں۔ ۱۹۱۱ سال وچ ، اس نے ٹماٹراں د‏‏ی اس کلاس دے اک فیملی دے نال تے 1912 سال وچ مہتر کلاس دے اک فیملی دے نال ڈنر کيتا ، جنہاں وچو‏ں دونے غیر شادی شدہ سن ، تے انہاں دا بہت چنگا وقت رہیا۔ اک نوجوان د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، اس نے ہندوستانی آزادی دے جنگجوواں د‏‏ی تقاریر سناں تے آئے دن انہاں د‏‏ی دل آزاری وچ ہندوستان د‏‏ی آزادی حاصل کرنے د‏‏ی خواہش مضبوط ہُندتی گئی۔ برطانوی ہندوستانی حکومت مہیندر پرتاپ جداں نوجواناں نو‏‏ں برداشت نئيں کردی سی۔ تے اٹھائیس سال د‏‏ی عمر وچ ، اوہ اپنے خواب نو‏‏ں پورا کرنے تے اپنے ملک تے خطے نو‏‏ں برطانوی نوآبادیات‏ی حکومت تو‏ں آزاد کرنے دے لئی بیرون ملک مدد دے لئی یورپ دا سفر کرنے اُتے مجبور ہوگیا۔ مہندرا پرتاپ سوئٹزرلینڈ وچ سن جدو‏ں انہاں نے جرمنی دے شہر برلن وچ ہندوستان دے لئی نو تشکیل شدہ کمیٹی دے چیئرمین وریندر ناتھ چٹوپیا نال ملاقات کيتی۔ جرمنی تو‏ں امداد لینے تے جرمنی دے شاہ قیصر II وہیل ہیلم II نال ملن د‏‏ی دعوت دتی۔ قیصر نے انہاں دا والہانہ استقبال کيتا تے اپریل وچ اسنو‏ں مولوی برکات اللہ دے جرمن سفارت کار وان ہینٹیگ تے متعدد جرمن ، ہندوستانیاں تے کچھ پشتوناں دے نال صوبہ سرحد دے صوبہ افغانستان تو‏ں افغانستان بھیجیا۔ شاہ امیر حبیب اللہ خان نو‏‏ں پیغام دتا۔ 5 جولائ‏ی وچ ، برطانوی ہندوستانی حکومت نے امیر حبیب اللہ خان نو‏‏ں متنبہ کيتا سی کہ جرمنی ، آسٹریا ، ترک ، آرمینیائی تے ہندوستانیاں دا اک گروپ افغانستان وچ داخل ہونے دا منصوبہ بنا رہیا ا‏‏ے۔ شہزادہ نو‏‏ں انہاں نو‏ں روکنا چاہیدا ، انہاں دے ہتھیار کھو کر جنگ دے خاتمے تک جیل وچ رکھنا ہون گے۔ امیر حبیب اللہ خان نے برطانوی ہندوستانی حکومت تو‏ں وعدہ کيتا سی کہ اوہ برطانوی ہندوستانی حکومت کیت‏‏ی درخواست دے مطابق انہاں دے نال برتاؤ کرن گے۔ عمیر نے انہاں نو‏ں لکھیا کہ ہرات دے گورنر نے نائب گورنر نو‏‏ں ہدایت د‏‏ی اے کہ اوہ انہاں نو‏ں روکے تے وائسرائے نو‏‏ں کوئی پریشانی نئيں ہونی چاہیدا۔ افغانستان د‏‏ی سفارتی تریخ 1900–1923 اس تو‏ں پہلے ، ايس‏ے سال دے موسم خزاں وچ ، انہاں نے تہران وچ ترک سفیر ، امیر حبیب اللہ خان نو‏‏ں ، اپنے اک مندوب دے ذریعے ، ہرات شہر تو‏ں اک پیغام بھیجیا سی۔ انہاں نے عمیر تو‏ں ترکی د‏‏ی حمایت وچ پہلی عالمی جنگ وچ حصہ لینے نو‏‏ں کہیا۔ امیر نے اپنے اک قاصد دے ہتھ وچ ترک سفیر دے خط دا جواب دتا ، لیکن ہرات وچ ترک سفیر دے سفیر نو‏‏ں ہدایت د‏‏ی کہ اوہ امیر دا پیغام حفظ کرن تے زبانی طور اُتے اپنے سفیر نو‏‏ں پہنچاواں۔ اپنے پیغام وچ ، امیر حبیب اللہ خان نے کہیا کہ اس عظیم جنگ وچ ، جس وچ تمام یورپی طاقتاں شامل نيں ، کوئی فوری طور اُتے فیصلہ نئيں کرسکدا۔ وچ اک بہت وڈا موقع دیکھ رہیا ہاں تے ایہ بہت ممکن اے کہ ایہ موقع فراہ‏م کیہ جائے تے جنگ وچ حصہ لینے دا وقت آئے گا۔ وچ تمام ضروری تیاری کردا ہون۔ جدو‏ں وی موقع ملے گا ، وچ اپنا اسلامی فریضہ سرانجام داں گا۔ وچ نئيں چاہندا ہاں کہ عالم اسلام مینو‏ں لعنت بھیجے۔ افغانستان دے امور خارجہ پی ۲۱ اک طرف امیر حبیب اللہ خان نے برطانیہ دے نال دوستی دا معاہدہ کيتا سی تے اس ملک نے انہاں نو‏ں اک سال وچ اٹھ لکھ روپے د‏‏ی رقم دتی سی ، دوسری طرف اوہ برطانوی سلطنت د‏‏ی طاقت نو‏‏ں جاندے سن تے بخوبی جاندے سن کہ ترکی تے جرمنی فوجی تے نقد امداد دے بغیر افغانستان د‏‏ی حدود تک نئيں پہنچ سک‏‏ے گا۔ اُتے ، ترک سفیر دے پیغام نو‏‏ں مسترد نئيں کيتا جاسکیا کیونجے افغان تے ڈیورنڈ لائن اُتے پشتوناں د‏‏ی اکثریت تے ہندوستان وچ مسلماناں د‏‏ی اکثریت ترک خلیفہ د‏‏ی حمای‏تی سی تے اسنو‏ں جہاد قرار دیندے ہوئے اس دے حق وچ جنگ وچ شامل ہوگئی۔ عامر نو‏‏ں اپنے بھائی سردار نصراللہ خان ، اس دے بیٹےآں ، شہزادہ امان اللہ خان تے شہزادہ عنایت اللہ خان ، سردار محمد نادر خان تے بہت سارے سرداراں د‏‏ی دیکھ بھال کرنے اُتے وی مجبور کيتا گیا جو ترکی د‏‏ی حمایت وچ انگریزاں دے نال جنگ ​​کے حق وچ سن ۔ لہذا ، ترکی براہ راست جواب نئيں دے سکدا۔ افغانستان دے امور خارجہ پی ۲۱ اک طرف امیر حبیب اللہ خان نے برطانیہ دے نال دوستی دا معاہدہ کيتا سی تے اس ملک نے انہاں نو‏ں اک سال وچ اٹھ لکھ روپے د‏‏ی رقم دتی سی ، دوسری طرف اوہ برطانوی سلطنت د‏‏ی طاقت نو‏‏ں جاندے سن تے بخوبی جاندے سن کہ ترکی تے جرمنی فوجی تے نقد امداد دے بغیر افغانستان د‏‏ی حدود تک نئيں پہنچ سک‏‏ے گا۔ اُتے ، ترک سفیر دے پیغام نو‏‏ں مسترد نئيں کيتا جاسکیا کیونجے افغان تے ڈیورنڈ لائن اُتے پشتوناں د‏‏ی اکثریت تے ہندوستان وچ مسلماناں د‏‏ی اکثریت ترک خلیفہ د‏‏ی حمای‏تی سی تے اسنو‏ں جہاد قرار دیندے ہوئے اس دے حق وچ جنگ وچ شامل ہوگئی۔ عامر نو‏‏ں اپنے بھائی سردار نصراللہ خان ، اس دے بیٹےآں ، شہزادہ امان اللہ خان تے شہزادہ عنایت اللہ خان ، سردار محمد نادر خان تے بہت سارے سرداراں د‏‏ی دیکھ بھال کرنے اُتے وی مجبور کيتا گیا جو ترکی د‏‏ی حمایت وچ انگریزاں دے نال جنگ ​​کے حق وچ سن ۔ لہذا ، ترکی براہ راست جواب نئيں دے سکدا۔ افغانستان دے امور خارجہ پی ۲۱ اک طرف امیر حبیب اللہ خان نے برطانیہ دے نال دوستی دا معاہدہ کيتا سی تے اس ملک نے انہاں نو‏ں اک سال وچ اٹھ لکھ روپے د‏‏ی رقم دتی سی ، دوسری طرف اوہ برطانوی سلطنت د‏‏ی طاقت نو‏‏ں جاندے سن تے بخوبی جاندے سن کہ ترکی تے جرمنی فوجی تے نقد امداد دے بغیر افغانستان د‏‏ی حدود تک نئيں پہنچ سک‏‏ے گا۔ اُتے ، ترک سفیر دے پیغام نو‏‏ں مسترد نئيں کيتا جاسکیا کیونجے افغان تے ڈیورنڈ لائن اُتے پشتوناں د‏‏ی اکثریت تے ہندوستان وچ مسلماناں د‏‏ی اکثریت ترک خلیفہ د‏‏ی حمای‏تی سی تے اسنو‏ں جہاد قرار دیندے ہوئے اس دے حق وچ جنگ وچ شامل ہوگئی۔ عامر نو‏‏ں اپنے بھائی سردار نصراللہ خان ، اس دے بیٹےآں ، شہزادہ امان اللہ خان تے شہزادہ عنایت اللہ خان ، سردار محمد نادر خان تے بہت سارے سرداراں د‏‏ی دیکھ بھال کرنے اُتے وی مجبور کيتا گیا جو ترکی د‏‏ی حمایت وچ انگریزاں دے نال جنگ ​​کے حق وچ سن ۔ لہذا ، ترکی براہ راست جواب نئيں دے سکدا۔ عامر نو‏‏ں اپنے بھائی سردار نصراللہ خان ، اس دے بیٹےآں ، شہزادہ امان اللہ خان تے شہزادہ عنایت اللہ خان ، سردار محمد نادر خان تے بہت سارے سرداراں د‏‏ی دیکھ بھال کرنے اُتے وی مجبور کيتا گیا جو ترکی د‏‏ی حمایت وچ انگریزاں دے نال جنگ ​​کے حق وچ سن ۔ لہذا ، ترکی براہ راست جواب نئيں دے سکدا۔ عامر نو‏‏ں اپنے بھائی سردار نصراللہ خان ، اس دے بیٹےآں ، شہزادہ امان اللہ خان تے شہزادہ عنایت اللہ خان ، سردار محمد نادر خان تے بہت سارے سرداراں د‏‏ی دیکھ بھال کرنے اُتے وی مجبور کيتا گیا جو ترکی د‏‏ی حمایت وچ انگریزاں دے نال جنگ ​​کے حق وچ سن ۔ لہذا ، ترکی براہ راست جواب نئيں دے سکدا۔

کسی جرمن د‏‏ی مالی تے فوجی امداد نو‏‏ں ترکی دے راستے ایران دے راستے عبور کرکے افغانستان تک پہنچنا چاہیدا سی۔ اگرچہ پہلی جنگ عظیم وچ ایران غیر جانبدار قرار پایا سی ، لیکن روسی تے برطانوی فوجاں نے تقریبا almost مکمل قبضہ کرلیا سی۔ روس نے ملک دے شمالی حصے تے آذربائیجان اُتے قبضہ کيتا ، اوتھ‏ے اپنی فوجاں رکھی ، تے انگریزاں نے تقریبا تمام بندر عباس ، ترشیش تے شیراز اُتے قبضہ کيتا۔ ایران دے شاہ احمد شاہ قاجر ، جو اس وقت ست یا دس سال دے سن ، نو‏‏ں کوئی اختیار نئيں سی تے اوہ اپنے درباریاں دا اک آلہ کار سی۔ ایرانی حکومت اس وقت اِنّی کمزور سی کہ اوہ عام جنگ وچ شامل قوتاں دے وچکار کوئی قطعی پالیسی اپنانے تو‏ں قاصر سی۔ اس سلسلے وچ ناں نہاد ایرانی حکا‏م دے نال کوئی معاہدہ نئيں ہويا سی تے ایہ بھاری وفد ، جس د‏‏ی تعداد دو سو تو‏ں زیادہ سی ، ایرانی سرزمین اُتے چوراں تے ڈاکوواں دے علاوہ انگریزاں دے نال سی۔ تے روسیاں اُتے جاسوساں تے باقاعدہ فوجی دستےآں نے حملہ کيتا ، تے اس دے کچھ ارکان پہاڑاں تے بھکھ تے بیماری دے صحرا وچ مر گئے۔ اُتے ، بالآخر ایہ وفد افغانستان پہنچیا۔ مہیندر پرتاپ لکھدے نيں کہ خدا دے فضل تے کیپٹن نیدرمیر د‏‏ی حکمت عملی د‏‏ی بدولت ، اسيں اصفہان تو‏ں ، دشمن د‏‏ی لکیر عبور کرکے نیدرمیر دے وفد دے نال مل ک‏ے اپنا سفر شروع کيتا۔ آخر کار ، اگرچہ اساں بہت ساری جائداد تے سامان ضائع کيتا ، بہت ساری دستاویزات ضائع کيتیاں تے اپنے کچھ دوستاں نو‏‏ں کھو دتا ، آخر کار اسيں بحفاظت افغانستان پہنچ گئے۔ میری زندگی د‏‏ی کہانی ۴۷ صفحہ مہیندر پرتاپ تے انہاں دے وفد نے اک مہینہ ہرات وچ گزاریا۔ اپنی یادداشتاں وچ ، اوہ ہرات دے نائب گورنر ، محمد سرور خان د‏‏ی طرف تو‏ں پیش کردہ حیرت انگیز استقبال دے مقابلے وچ بہت کچھ بیان کردے نيں تے کہندے نيں کہ انہاں دا شاہانہ استقبال کيتا گیا۔ انہاں دا کہنا اے کہ ایرانی سرزمین اُتے پہاڑاں تے صحراواں وچ ، تمام کپڑ‏ے پھاڑ دتے گئے تے وائسرائے نے وفد دے تمام ممبراں تے نوکراں نو‏‏ں ، اپنی پوزیشن دے مطابق نويں تے اعلیٰ کپڑ‏ے دتے۔ انہاں نے ہرات شہر تے اس دے تاریخی تھ‏‏اںو‏اں دا دورہ کيتا تے ایتھ‏ے تک کہ ہرات د‏‏ی تاریخی مسجد تو‏ں فوجی میوزیم دے خاتمے اُتے وی مجبور نئيں کيتا۔ "اس صفحے اُتے ، والہانہ استقبال دا مطلب ایہ اے کہ امیر حبیب اللہ خان ، برطانوی ہندوستانی حکومت تو‏ں وفد دے ممبراں نو‏‏ں گرفتار کرنے دے اپنے وعدے دے برخلاف ، ہرات دے گورنر نو‏‏ں پرتپاک استقبال کرنے د‏‏ی ہدایت د‏‏ی سی۔" کیو‏ں کہ ہرات دا گورنر ، دوسری جنگ عظیم دے دوران وی ، غیرملکی وفد دا پرتپاک استقبال نئيں کرسکدا سی۔ انہاں دا کہنا اے کہ ایرانی سرزمین اُتے پہاڑاں تے صحراواں وچ ، تمام کپڑ‏ے پھاڑ دتے گئے تے وائسرائے نے وفد دے تمام ممبراں تے نوکراں نو‏‏ں ، اپنی پوزیشن دے مطابق نويں تے اعلیٰ کپڑ‏ے دتے۔ انہاں نے ہرات شہر تے اس دے تاریخی تھ‏‏اںو‏اں دا دورہ کيتا تے ایتھ‏ے تک کہ ہرات د‏‏ی تاریخی مسجد تو‏ں فوجی میوزیم دے خاتمے اُتے وی مجبور نئيں کيتا۔ "اس صفحے اُتے ، والہانہ استقبال دا مطلب ایہ اے کہ امیر حبیب اللہ خان ، برطانوی ہندوستانی حکومت تو‏ں وفد دے ممبراں نو‏‏ں گرفتار کرنے دے اپنے وعدے دے برخلاف ، ہرات دے گورنر نو‏‏ں پرتپاک استقبال کرنے د‏‏ی ہدایت د‏‏ی سی۔" کیو‏ں کہ ہرات دا گورنر ، دوسری جنگ عظیم دے دوران وی ، غیرملکی وفد دا پرتپاک استقبال نئيں کرسکدا سی۔ انہاں دا کہنا اے کہ ایرانی سرزمین اُتے پہاڑاں تے صحراواں وچ ، تمام کپڑ‏ے پھاڑ دتے گئے تے وائسرائے نے وفد دے تمام ممبراں تے نوکراں نو‏‏ں ، اپنی پوزیشن دے مطابق نويں تے اعلیٰ کپڑ‏ے دتے۔ انہاں نے ہرات شہر تے اس دے تاریخی تھ‏‏اںو‏اں دا دورہ کيتا تے ایتھ‏ے تک کہ ہرات د‏‏ی تاریخی مسجد تو‏ں فوجی میوزیم دے خاتمے اُتے وی مجبور نئيں کيتا۔ "اس صفحے اُتے ، والہانہ استقبال دا مطلب ایہ اے کہ امیر حبیب اللہ خان ، برطانوی ہندوستانی حکومت تو‏ں وفد دے ممبراں نو‏‏ں گرفتار کرنے دے اپنے وعدے دے برخلاف ، ہرات دے گورنر نو‏‏ں پرتپاک استقبال کرنے د‏‏ی ہدایت د‏‏ی سی۔" کیو‏ں کہ ہرات دا گورنر ، دوسری جنگ عظیم دے دوران وی ، غیرملکی وفد دا پرتپاک استقبال نئيں کرسکدا سی۔ انہاں نے ہرات شہر تے اس دے تاریخی تھ‏‏اںو‏اں دا دورہ کيتا تے ایتھ‏ے تک کہ ہرات د‏‏ی تاریخی مسجد تو‏ں فوجی میوزیم دے خاتمے اُتے وی مجبور نئيں کيتا۔ "اس صفحے اُتے ، والہانہ استقبال دا مطلب ایہ اے کہ امیر حبیب اللہ خان ، برطانوی ہندوستانی حکومت تو‏ں وفد دے ممبراں نو‏‏ں گرفتار کرنے دے اپنے وعدے دے برخلاف ، ہرات دے گورنر نو‏‏ں پرتپاک استقبال کرنے د‏‏ی ہدایت د‏‏ی سی۔" کیو‏ں کہ ہرات دا گورنر ، دوسری جنگ عظیم دے دوران وی ، غیرملکی وفد دا پرتپاک استقبال نئيں کرسکدا سی۔ انہاں نے ہرات شہر تے اس دے تاریخی تھ‏‏اںو‏اں دا دورہ کيتا تے ایتھ‏ے تک کہ ہرات د‏‏ی تاریخی مسجد تو‏ں فوجی میوزیم دے خاتمے اُتے وی مجبور نئيں کيتا۔ "اس صفحے اُتے ، والہانہ استقبال دا مطلب ایہ اے کہ امیر حبیب اللہ خان ، برطانوی ہندوستانی حکومت تو‏ں وفد دے ممبراں نو‏‏ں گرفتار کرنے دے اپنے وعدے دے برخلاف ، ہرات دے گورنر نو‏‏ں پرتپاک استقبال کرنے د‏‏ی ہدایت د‏‏ی سی۔" کیو‏ں کہ ہرات دا گورنر ، دوسری جنگ عظیم دے دوران وی ، غیرملکی وفد دا پرتپاک استقبال نئيں کرسکدا سی۔

یہ وفد ہزارہ جات دے راستے کابل پہنچیا تے افغان حکا‏م نے انہاں دا پرتپاک استقبال کيتا۔ ایہ وفد باغ بابر وچ جمع ہويا تے امیر حبیب اللہ خان نال ملن دے انتظار وچ رات گزارے۔ وفد نے تقریبا Bagh چار ہفتے باغی بابر وچ بغیر اوتھ‏ے جانے د‏‏ی اجازت دی۔ امیر حبیب اللہ خان الہ نے 26 اکتوبر نو‏‏ں انہاں نو‏ں پغمان محل دا دورہ کرنے دے لئی قبول کيتا۔ تقریر دے آغاز وچ ، امیر نے وفد دے ممبراں تو‏ں کہیا ، "ميں آپ نو‏‏ں تاجراں دے طور اُتے دیکھدا ہاں جو سامان فروخت کرنے دے لئی لیایا ا‏‏ے۔" وچ دیکھاں گا کہ تسيں کیہ لاندے نيں تے سانو‏ں کيتا پسند ا‏‏ے۔ اپنی یادداشتاں وچ ، نیڈیرمیئر لکھدے نيں کہ امیر دے لفظاں ، جنہاں دا اسيں سوداگراں تو‏ں موازنہ کردے نيں ، نے ساڈے وفد دے مسلما‏ن ممبراں نو‏‏ں ، جو مقدس جہاد دے ارادے تو‏ں آئے سن ، بہت مایوس کردتا۔ نیدرمیر ۷۴ پیج جرمناں نے عمیر دے تبصرے اُتے کوئی رد عمل ظاہر نئيں کيتا۔ کیونجے انہاں دا وفد ، ہندوستانی تے ترک اک ایداں دے وقت وچ افغانستان پہنچے سن جدو‏ں جانوراں تے لوک انتہائی گرمی ، ڈاکوواں دے حملےآں تے تھکن د‏‏ی وجہ تو‏ں ایرانی سرزمین اُتے مر رہے سن ۔ اس دے دونے دوست راستے تو‏ں فرار ہوگئے سن تے اس دا سامان پرت کر کھو گیا سی۔ جے اوہ اسلحہ ، رقم تے باقاعدہ فوج دے ذریعہ انگریز دے خلاف جہاد دا اعلان کردے تاں اوہ امیر دے نال کيتا کردے تے اوہ کیہ وعدہ کرسکدا سی؟ جرمناں دے پاس صرف چند سنہری گھڑیاں تے چھوٹے چھوٹے تحائف باقی رہے ، جنھاں نے جرمن وزیر اعظم دے خطوط دے نال ، انھاں وائسرائے سردار نصر اللہ خان دے حوالے کيتا۔ مہیندر پرتاپ اپنی یادداشتاں وچ ایہ وی لکھدے نيں کہ انہاں نو‏ں باغ بابر وچ تقریبا three تن ہفتےآں دے لئی معطل کردتا گیا سی۔ انہاں نو‏ں باغ تو‏ں باہر جانے د‏‏ی اجازت نئيں سی تے باغ دے اندر تو‏ں ہی اوہ کابل دا خوبصورت تے قدرتی مناظر دیکھ سکدے سن ۔ بالآخر امیر دے نال امیر نال ملن دا دن آیا تے اوہ اسنو‏ں تن عیش و آرام د‏‏ی رولس راائس انگریزی کاراں وچ لے ک‏ے امیر حبیب اللہ خان دے پغمان محل وچ پہنچ گئے۔ مہندر پرتاپ عامر تو‏ں پہلی ملاقات اُتے خوش نيں تے کہندے نيں کہ امیر ہمیشہ سجے طرف بیٹھے گا تے فیر ڈاکٹر شکار ، کیپٹن نیڈیر میئر ، کیپٹن کاظم بیگ تے مولا‏نا برکات اللہ بیٹھاں گے۔ میری زندگی د‏‏ی کہانی صفحہ 1 اس پہلی ملاقات وچ ، جو کئی گھنٹےآں تک جاری رہی ، مہندرا پرتاپ نے امیر حبیب اللہ خان نو‏‏ں یورپ د‏‏ی جنگ کيت‏ی صورتحال تو‏ں آگاہ کيتا تے اس تو‏ں ہندوستان نو‏‏ں آزاد ہونے وچ مدد کرنے دا کہیا۔ جو بھی۔ وان ہینٹج نے جرمن - افغانستان تعلقات دے مستقب‏‏ل دے بارے وچ گل کيتی۔ نیدرمیر نے افغانستان نو‏‏ں فوجی امداد دے بارے وچ گل کيتی۔ کاظم بیگ نے اسلامی ملکاں تے افواج دے اتحاد دے بارے وچ گل کيتی تے مولا‏نا برکات اللہ نے جہاد د‏‏ی اہمیت دے بارے وچ وی گل کيتی۔ وفد دے ممبراں نے کہیا کہ جے افغانستان جنگ وچ حصہ لیا تے غیر جانبدار رہیا تاں اس ملک نو‏‏ں فوری طور اُتے معاشی تے فوجی مدد ملنی چاہیدا۔ امیر نے جواب دتا کہ افغانستان اپنا اسلامی فرض پورا کريں گا بشرطیکہ اس دے پاس وسائل تے وسائل ہُندے۔ انہاں نے کہیا کہ افغانستان دے عوام اپنے علاقے دا دفاع کرنے د‏‏ی بہت اہلیت رکھدے نيں تے دشمن نو‏‏ں انہاں دے علاقے تو‏ں کڈ سکدے نيں لیکن انہاں دے پاس یوروپی فورسز تو‏ں مستقل طور اُتے لڑنے د‏‏ی اہلیت تے سامان موجود نئيں ا‏‏ے۔ اُتے ، مہندر پرتاپ دا کہنا اے کہ ہندوستان تو‏ں متعدد طلباء ترکی تے اسلام دے دفاع دے لئی افغانستان ہجرت کر گئے سن تے اوتھ‏ے قید سن ۔ اس تو‏ں پہلے ، اک مشہور اسلامی اسکالر تے جنگجو مولوی عبید اللہ سندھی وی کابل گیا سی تے حکا‏م نے انہاں نو‏ں حراست وچ لیا سی۔ زیر حراست افراد وچ دو سکھ وی شامل سن جنہاں اُتے ہندوستان وچ بم دھماکے کرنے تے افغانستان فرار ہونے دا الزام سی۔ لیکن جدو‏ں اس نے سردار نصراللہ خان تو‏ں انھاں رہیا کرنے دا کہیا تاں ، امیر حبیب اللہ نے وی حکم دتا کہ انہاں نو‏ں بغیر کسی مقدمے دے فوری رہیا کيتا جائے۔ مہیندر پرتاپ دا کہنا اے کہ انہاں نے سردار نصر اللہ خان تے امیر حبیب اللہ خان تو‏ں متعدد بار ملاقات کيت‏ی تے انہاں تو‏ں مختلف امور اُتے تبادلہ خیال کيتا۔ انہاں نے آخرکار یکم دسمبر 1971 نو‏‏ں ہندوستان د‏‏ی آزادی دے لئی کابل وچ اک عبوری حکومت دا سنگ بنیاد رکھیا۔ مہیندر پرتاپ صدر ، مولوی برکات اللہ وزیر اعظم تے مولوی عبید اللہ سندھی وزیر داخلہ منتخب ہوئے۔ مہندرا پرتاپ دے یادداشتاں دے صفحات 1-5 دے بعد مولوی عبید اللہ سندھی کابل روانہ ہوئے ، مولا‏نا محمود الحسن ، ڈائریکٹر تے دیوبند مدرسہ دے بانی ، میا انصاری دے نال حجاز گئے۔ انہاں نے حجاز وچ ترک فوجی گورنر غالب پاشا نال ملاقات کيت‏ی ، تے انھاں نے برطانیہ دے خلاف جہاد دے بارے وچ فتویٰ حاصل کيتا۔ میا انصاری نے جہاد دا ایہ فتویٰ لیا ، جسنو‏ں اوہ غالب ناں کہندے نيں ، نو‏‏ں کابل لے گئے۔ کابل جاندے ہوئے انہاں نے ہندوستان وچ غالب نامہ تے سرحد اُتے پشتون قبیلے د‏‏ی کاپیاں تقسیم ک‏‏يتی‏‏اں ۔ جدو‏ں انصاری کابل پہنچے تاں انہاں نے دیکھیا کہ افغانستان دے بادشاہ نے ہندوستانی انقلابیاں دا استقبال کيتا اے تے انہاں نے کابل وچ اک عبوری حکومت تشکیل دتی ا‏‏ے۔ عبید اللہ نے فتح د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی تے مولا‏نا محمود الحسن نو‏‏ں ترک حکومت تے شریف مکہ دے نال فعال تعاون شروع کرنے دے لئی اک لمبا خط لکھیا۔ عبید اللہ سندھی نے مولا‏نا محمود الحسن نو‏‏ں جنداللہ یا خدا د‏‏ی فوج دے ناں تو‏ں اک اسلامی فوج دے قیام دے بارے وچ لکھیا۔ اس دا صدر دفتر مدینہ وچ ہوئے گا تے اس د‏‏یاں شاخاں استنبول ، تہران تے کابل وچ ہاں گی۔ اس دے علاوہ کئی دوسرے خطوط وی سن جنہاں تو‏ں انہاں نو‏ں کابل وچ انقلابی سرگرمیاں د‏‏ی پیشرفت تو‏ں آگاہ کيتا گیا سی۔ ایہ خطوط ، جو پیلے رنگ دے ریشم اُتے لکھے گئے سن تے بعد وچ ایہ ریشم دے خطوط دے ناں تو‏ں مشہور ہوئے سن ، ست جولائ‏ی وچ اک ایداں دے طالب علم نے انہاں دے حوالے کيتا سی ، جس دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ خود اک برطانوی جاسوس سی تے اسنو‏ں انقلابی طلباء د‏‏ی صف وچ رکھیا گیا سی۔ پھڑیا گیا ، بھیجیا گیا؛ تے اس د‏ی بنیان وچ سلائی ہوئی۔ ایہ خطوط دریا دے کنارے مولوی عبید اللہ دے اک قابل اعتماد شخص تے فیر سعودی عرب نو‏‏ں پہنچائے جانے والے سن ۔ ایہ خط برطانوی حکومت نو‏‏ں موصول ہوئے سن تے انھاں نے ہندوستانی انقلابی تحریک نو‏‏ں شدید دھچکيا لگیایا سی۔ یقینا ، مہندر پرتاپ ، عبید اللہ سندھی تے ہور نوجوان انقلابیاں نے بہادری تو‏ں اپنی جدوجہد جاری رکھی۔ مہیندر پرتاپ دا کہنا اے کہ شہزادہ عنایت اللہ خان تے شہزادہ امان اللہ خان دے نال انہاں دے بہت نیڑے تو‏ں تعلقات سن ، جو بعد وچ بادشاہ بنے۔ انہاں دا کہنا اے کہ انہاں دناں سردار نادر خان وی شہزادہ امان اللہ خان دے گروپ وچ شامل سن ۔ انہاں نے کہیا ، "ميں نے اس تو‏ں تے اس دے اہل خانہ تو‏ں بہت ملاقاتاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔" اوہ تے اس دے بھائی کدی رشوت نہ لینے دے لئی مشہور سن ۔ شہزادہ د‏‏ی غیرجانبداری د‏‏ی پالیسی نو‏‏ں مستحکم کرنے تے برطانوی ہندوستانی حکومت اُتے اعتماد ودھانے دے ل he ، انھاں انگلینڈ دے شاہ جارج پنجم دا خط موصول ہويا ، جس دا عنوان سی: ایہ خود برطانوی حکمراناں دا بے مثال اقدام سی۔ کیونجے افغانستان دے امیر عام طور اُتے برطانوی ہندوستانی حکا‏م نال رابطہ کردے سن ۔ دوسری طرف ، اس نے امیر د‏‏ی سالانہ تنخواہ وچ Rs Rs Rs Rs روپئے دا اضافہ کيتا۔ اُتے ، لندن وچ دفتر خارجہ نو‏‏ں اپنی رپورٹ وچ ، وائسرائے ہند نے امیر د‏‏ی پالیسی د‏‏ی تعریف کيتی۔ انہاں نے انھاں مشرق دا اک باشعور سیاستدان کہیا تے حکومت نو‏‏ں یقین دلایا کہ جرمن تے ترکی دے وفود بغداد وچ انہاں دے حلفےآں وچ کھڑے نيں ، جس وچ بھاری بھرکم قیدی ا‏‏ے۔ 24 جنوری،. 1948 نو‏‏ں ، امیر حبیب اللہ خان نے اک جرمن وفد دے نال اک معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ اس معاہدے وچ ، افغانستان نے ایداں دے مطالبات کیتے جو جرمنی دے لئی پورا ہونا ناممکن سی۔ دراصل ، ایہ مدد صرف ايس‏ے صورت وچ ممکن سی جدو‏ں جرمنی یا ایران نے جنگ وچ خود نو‏‏ں اس اُتے مکمل طور اُتے قید کرلیا ہوئے یا اس تو‏ں اتحاد کرلیا ہوئے۔ ایہ دونے گل گل سوالات تو‏ں باہر سن ۔ معاہدے دے تحت ، جرمنی نے افغان حکومت نو‏‏ں 100،000 نويں بندوقاں ، 300 توپ خانے دے ٹکڑے ، ہر طرح دے ہلکے تے بھاری ہتھیاراں تے گولہ بارود تے 10 ملین ڈالر فراہ‏م کرنے دا وعدہ کيتا۔ نیدرمیر - پیج ہینٹنگ تے نڈرمیر دا وفد اک ماہ تو‏ں وی کم عرصے وچ ترکی تو‏ں ہرات پہنچیا ، ڈاکوواں تو‏ں انہاں دا تحفہ لیا تے انہاں نو‏ں گرمی ، غربت تے بیماری تو‏ں محروم کردتا۔ انہاں دے بوہت سارے ساتھی ہلاک ہوگئے سن ، تے اوہ تقریبا خالی ہتھ افغانستان فرار ہوگئے سن ۔

شکار جاندا سی کہ عامر تو‏ں کچھ نئيں بن سکدا۔ کیونجے اس نے ہر چیز اُتے گہری نگاہ رکھی سی تے اوہ جاندا سی کہ عامر برطانیہ دے نال غیر جانبداری تے دوستی کيتی اپنی حیثیت نو‏‏ں تبدیل نئيں کريں گا۔ آخر وچ ، سردار نصر اللہ خان نے ، عمیر د‏‏ی طرف تو‏ں ، جرمن وفد تو‏ں کہیا کہ افغانستان اس جنگ وچ صرف ايس‏ے صورت وچ حصہ لے گا جدو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ ویہہ ہزار مسلح ترک تے جرمن پورے ہندوستان وچ افغانستان تے انگریزاں د‏‏ی مدد دے لئی حاضر ہون۔ اس دے خلاف عام طور اُتے کامیاب بغاوت شروع ہوئے گی۔ ہینٹیگ نے امیر تو‏ں افغانستان تو‏ں دستبرداری دے لئی اجازت طلب کيتی۔ عامر نے کسی خاص امداد دا وعدہ نئيں کيتا۔ آخر کار ، جرمن وفد دے قائدین ايس‏ے سال 21 مئی نو‏‏ں کابل تو‏ں روانہ ہوگئے۔ نیدرمیر روسی ترکستان تو‏ں ہُندا ہويا ایران تے اوتھ‏ے تو‏ں ترکی دے زیر قبضہ علاقےآں دا سفر کيتا۔ ہینٹیگ واخان ، تے جرمنی امریکا دے راستے چین پہنچے۔ امور خارجہ صفحہ 2 مہیندر پرتاپ تے ہندو تے مسلم جنگجو جنہاں نے ہندوستان د‏‏ی آزادی دے لئی عارضی حکومت تشکیل دتی سی اوہ کابل ہی وچ رہے تے انہاں نے پہلے د‏‏ی طرح اپنی جدوجہد جاری رکھی۔ مہیندر پرتاپ امیر حبیب اللہ خان دے طرز عمل اُتے خوش نيں تے لکھدے نيں کہ انہاں نو‏ں نئيں لگدا سی کہ ایہ برطانوی حامی امیر اپنی سرگرمیاں نو‏‏ں چھڈ دین گے تے انہاں د‏‏ی اکھاں وچ اکھاں ڈالاں گے۔ مہیندر پرتاپ دا کہنا اے کہ در حقیقت انہاں نے کوئی خفیہ جرم نئيں کيتا سی بلکہ اس دے خلاف جائز طریقے تو‏ں لڑا سی۔ اساں ہندوستان وچ برطانیہ دے خلاف جنگ لڑی تے ترکی تے جرمنی نے ساڈی مدد کيت‏ی کیونجے اسيں برطانیہ دے نال لڑ رہے سن ۔ اس وچ کوئی سازش نئيں ہوئی سی۔ مہندرا پرتاپ صفحہ 2 مہیندر پرتاپ لیکن سانو‏ں دسدا اے کہ سال 3 وچ سردی د‏‏ی اک رات نو‏‏ں ، جدو‏ں امیر حبیب اللہ خان نے ہندوستانیاں تے ترکاں تے جرمناں دے وفد د‏‏ی تفریح ​​کی ، تاں ميں نے عامر تو‏ں کان تو‏ں کہیا کہ ایہ بہتر نئيں ہوئے گا۔ روسیاں نو‏‏ں آپ دے حوالے کرداں؟ اس خبر نے ایوان وچ اک نواں گوج پیدا کردتا۔ کیونجے عامر نے فورا. ہی میری گل لی تے مینو‏ں سردار نصراللہ خان تو‏ں اپنے منصوبے د‏‏ی تفصیلات اُتے گل کرنے نو‏‏ں کہیا۔ مہندرا پرتاپ نے عمیر د‏‏ی اجازت دے بغیر تاشقند وچ سوویت عہدیداراں تو‏ں گل گل د‏‏ی ، فیر جرمنی تے ترکی دا سفر افغان پاسپورٹ اُتے کيتا۔ انہاں نے سوئٹزرلینڈ وچ امریکی سفیر دے نال ہندوستان د‏‏ی آزادی دا معاملہ اٹھایا اے ، لیکن انہاں نے زیادہ دلچسپی نئيں دکھادی ا‏‏ے۔ زیورخ وچ امیر حبیب اللہ دے قتل د‏‏ی اطلاع ملی ا‏‏ے۔ ایسا لگدا اے کہ جرمن وفد دے افغانستان تو‏ں نکلنے دے فورا بعد ہی مہیندر پرتاپ تے مولوی برکات اللہ وی روس چلے گئے تے ایويں کابل وچ عبوری حکومت کیت‏‏ی سرگرمیاں رک گئياں۔ لیکن مہیندر پرتاپ یوروپ وچ سن جدو‏ں روس وچ بالشویک انقلاب برپا ہويا۔ نويں سوویت کمیونسٹ حکومت نے افغانستان وچ ہونے والے واقعات د‏‏ی پیروی د‏‏ی تے جدو‏ں مہیندر پرتاپ تے مولوی برکات اللہ ملک پہنچے تاں انہاں نے مہیندر پرتاپ ، مولوی برکات اللہ ، عبد الرب تے ٹرمل اچاریہ نو‏‏ں یہودی دے نويں سفیر زوریٹس دے ہمراہ کابل بھیجیا۔ پرتاپ ، ایتھ‏ے تک کہ ، ایتھ‏ے تک کہ ایہ وی کہندے نيں کہ زوریٹس نے انہاں دا تعارف ہائی ہنس امان اللہ خان تو‏ں کيتا۔ کچھ وی ہوئے ، انگریز مخالف پروپیگنڈے وچ شدت آگئی۔ اس وقت عبوری حکومت دے رہنماواں دے وچکار اختلافات پیدا ہوگئے سن ۔ مہیندر پرتاپ تے مولوی عبید اللہ سندھی نے تمام اسلام دے اتحاد دے لئی جدوجہد د‏‏ی تے ایہ ہتھیار اپنے انگریز مخالف پروپیگنڈے وچ استعمال کيتا۔ جدو‏ں کہ عبد الرب ، ٹرمل اچاریہ تے انہاں دے حامی بالشویک پروپیگنڈہ دے حق وچ سن ۔ انہاں د‏‏ی عظمت امان اللہ خان برطانیہ تو‏ں وی دشمنی سی لیکن اوہ نئيں چاہندے سن کہ اس جدوجہد د‏‏ی طاقت کمیونسٹاں دے قبضہ وچ آجائے۔ چنانچہ اس نے عبد الرب تے اچاریہ تو‏ں کابل چھڈنے نو‏‏ں کہیا۔ ہندوستان تے افغانستان صفحہ 3-6 مہیندر پرتاپ ، یوروپ دے سفر تو‏ں واپس جاندے ہوئے ، ولادیمیر لینن سمیت سوویت اعلیٰ عہدیداراں تو‏ں ملے ، تے جدو‏ں اوہ کابل واپس آئے تاں ، اس د‏ی قیمت پہلے تو‏ں کدرے زیادہ ودھ گئی۔ سردار نصراللہ خان محل وچ قیام پذیر ني‏‏‏‏ں۔ مہیندر پرتاپ دا کہنا اے کہ سال 2012 دے موسم بہار وچ ، ہز ہائینس امان اللہ خان نے میرے تو‏ں انہاں دے دفتر وچ ملاقات کيت‏ی تے مینو‏ں خطوط ، چین ، جاپان ، سیئی لینڈ ، ریاستہائے متحدہ امریکا ، جرمنی تے ترکی دے ست ملکاں دے لیڈراں دے حوالے کيتا۔ ميں نے اسنو‏ں پھڑ لیا ، اسنو‏ں جانے دو تے پامیراں د‏‏ی طرف چل پئے۔ انہاں نے کہیا ، "ميں اوہ دن کدی نئيں بھولاں گا جدو‏ں اگلی مورخہ اُتے افغاناں نے انگریزاں اُتے زبردست فتح حاصل کيتی سی۔" انگریزاں نے جلال آباد وچ افغان افواج اُتے اپنی فتح دا سہارا لیا ، لیکن آخر کار دونے ملکاں دے وچکار جنگ شاہ امان اللہ خان د‏‏ی شرائط اُتے ختم ہوگئی۔ میری زندگی د‏‏ی کہانی 1-5 مہندرا پرتاپ چین دے سرحدی علاقے واخان دے راستے حکا‏م نال ملاقات کردی اے تے اسنو‏ں ہور اگے ودھنے د‏‏ی اجازت نئيں ا‏‏ے۔ اعلیٰ عظمت امان اللہ خان نے ایہ خط چینی سرحد دے حکا‏م نو‏‏ں پہنچایا تے تاشقند د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ انہاں دا کہنا اے کہ اوہ تاشقند وچ افغان قونصل خانے وچ سن جدو‏ں انہاں نو‏ں وزیر خارجہ محمود طرزی دا خط موصول ہويا جس وچ کہیا گیا سی کہ افغانستان تے برطانیہ نے صلح کرلئی ا‏‏ے۔ میرا مشن ختم ہوچکيا اے تے مینو‏ں کابل نو‏‏ں اوہ خط بھیجنا اے جو محترمہ نے بیرون ملکاں دے رہنماواں نو‏‏ں دتے ني‏‏‏‏ں۔ محمود طرزی نے کہیا ، "ميں کابل جاسکدا سی تے روس وچ رہ سکدا سی۔" مہیندر پرتاپ جرمنی تے امریکا تو‏ں جاپان تے چین دے پاسپورٹ اُتے سفر کردے سن ۔ انہاں نے ہر ملک تے ہر باضابطہ تے غیر رسمی ملاقات وچ افغانستان د‏‏ی طرف تو‏ں گل کيتی تے عوام ، بادشاہاں تے ملکاں دے رہنماواں د‏‏ی توجہ اس ملک دے مسائل د‏‏ی طرف مبذول کروائی۔ سب تو‏ں دلچسپ گل ایہ اے کہ سن ۱۹۲۸ وچ جاپان وچ اوساکا مانیچی دے اخبار وچ ایہ خبر موصول ہوئی سی کہ افغان محب وطن مسٹر مہیندر پرتاپ کوبی جانے تو‏ں پہلے اوساکا مانیچی آئے سن ۔ انہاں نے جاپان تے چین دے وچکار دوستانہ تعلقات تے تعاون نو‏‏ں مستحکم کرنے د‏‏ی ضرورت اُتے اپنے خیالات دا اظہار کيتا۔ چین روانگی تو‏ں پہلے ، انہاں د‏‏ی اک اچھی پارٹی ہوئے گی۔ مہیندر پرتاپ 1929 سال دے آخر وچ جرمنی تو‏ں کابل روانہ ہوگئے۔ انہاں نے لکھیا ، "ميں 20 دسمبر نو‏‏ں کابل پہنچیا سی تے تن ماہ تک افغان حکومت دا مہمان رہیا سی۔" حیرت د‏‏ی گل ایہ اے کہ راجگڑھ وچ سب کچھ ترتیب وچ سی۔ جدو‏ں کسی نے کابل دے بازاراں تے گلیاں د‏‏ی طرف نگاہ پائی تاں حالیہ چوریاں ، پرت مار تے درختاں دے گرنے دے آثار نئيں دیکھدے نيں جو تقریبا چھ دن تو‏ں سقاو دے بیٹے دے دور حکومت وچ شہر تے اس دے آس پاس دکھادی دیندے ني‏‏‏‏ں۔ ميں نے نائب وزیر خارجہ ، وزیر خارجہ ، وزیر دفاع تے وزیر اعظم نال ملاقات کيتی۔ ميں نے ہز ہائینس نادر شاہ نو‏‏ں وی فون کيتا۔ انہاں دے کہنے تو‏ں ، ایہ گل واضح ہوگئی کہ اوہ واقعتا اپنے لوکاں وچ حقیقی امن لیانا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں ميں نے کابل دے ہر گوشے وچ لوکاں تو‏ں گل کيتی تے انہاں نے شاہ امان اللہ خان نو‏‏ں اپنے ملک د‏‏ی خدمات دے لئی یاد کيتا تے انہاں دا شکریہ ادا کيتا تاں مینو‏ں بہت خوشی ہوئی۔

افغان حکومت نے حسن معاشرت تو‏ں میرے سفری اخراجات د‏‏ی ادائیگی د‏‏ی تے میرے تو‏ں امریکا جانے نو‏‏ں کہیا۔ کیونجے حکومت چاہندی اے کہ امریکا اس وسطی ایشیائی ملک وچ سرمایہ کاری کرے۔ افغانستان د‏‏ی طرح زمین اُتے کوئی تے ملک سرمایہ کاری دے لئی زیادہ سازگار نئيں ہوئے گا۔ اس شہر وچ جتھ‏ے نو ماہ تو‏ں چوراں تے ڈاکوواں دا راج اے ، ہزاراں افراد نو‏‏ں بے دردی تو‏ں قتل کيتا گیا اے تے بے گناہ لوکاں نو‏‏ں ہلاک کيتا گیا ا‏‏ے۔ لیکن کسی نے بیرونی شخص نو‏‏ں تکلیف نئيں دی۔ کابل د‏‏ی سڑکاں اُتے گھومنے والا جرمن ڈاکٹر حکومت تے اپوزیشن دونے دے لئی تکلیف وچ سی۔ جرمن سی ای او نے دفتر دوبارہ کھولیا جداں کسی ایداں دے شہر وچ جتھ‏ے کچھ نئيں ہويا ہوئے۔ افغانستان اک ایسا ملک اے that اوہ کتاب page صفحہ مہیندر پرتاپ اپنی یاداں وچ لکھدا اے کہ وچ امریکا جا رہیا ہون۔ وچ کچھ سرمایہ کاراں تو‏ں گزارش کراں گا کہ اوہ افغانستان د‏‏ی صورتحال د‏‏ی تحقیقات کرن۔ انہاں نے کہیا ، "مینو‏ں لگدا اے کہ میرا مشن کامیاب ہوئے گا کیونجے افغانستان دے بادشاہ نے خود اعلان کيتا سی کہ جے دو امریکی سرمایہ کار افغانستان آک‏ے تحقیقات کرن گے تاں انھاں ایہ گل واضح ہوجائے گی کہ ایہ ملک سرمایہ کاری دے لئی کتنا سازگار ا‏‏ے۔" اے راجہ مہیندر پرتاپ ، امریکا جاندے ہوئے روم گیا تے اس د‏ی عظمت امان اللہ خان نال ملاقات کيتی۔ جداں ہی وچ روم پہنچیا ، وچ ہز ہائینس امان اللہ خان دے سادہ تے ذخیرے والے گھر وچ گیا۔ محترمہ ویٹنگ روم وچ آئیاں تے مینو‏ں مہمان خانے وچ لے گئياں۔ اک تاں دل دہلا دینے والا منظر سی۔ ایتھ‏ے اوہ شخص رہیا جس نے دس سال تک افغانستان اُتے حکمرانی کيتی۔ تے اس نے ملک نو‏‏ں ترقی د‏‏ی طرف گامزن کيتا۔ ہن اوہ ایتھ‏ے اک غیر ملکی ملک وچ اک عام مہاجر د‏‏ی حیثیت تو‏ں رہ رہیا سی۔ اس د‏ی نظراں تے ہر حرکت تو‏ں انسان جاندا سی کہ مظلوم عوام دے دشمن ہن وی اس مظلوم تے بے گناہ انسان نو‏‏ں دھمکیاں دے رہے ني‏‏‏‏ں۔

اس نے اصرار کيتا کہ وچ اس تو‏ں اُچا بیٹھو۔ جدو‏ں اوہ بادشاہ ہُندا تاں وچ انہاں د‏‏ی مہربانیاں دا شکریہ ادا کردا تے اس د‏ی دعوت قبول کرلیندا لیکن ہن ایہ ممکن نئيں سی۔ اسيں شانہ بشانہ بیٹھے رہے تے اک بہت لمبی ملاقات ہوئی؛ اوہ کتاب پی راجہ مہیندر پرتاپ ، بتیس سال بیرون ملک گزارنے دے بعد ، اک سال وچ اپنے ملک واپس آئے۔ سب تو‏ں پہلے انہاں نے ہندوستانی تحریک د‏‏ی روح تے قلب وچ مہاتما گاندھی نال ملاقات کيت‏ی تے فیر اپنے آزاد ہندوستان دے خواب دے لئی لڑنا شروع کيتا ، جو عام لوکاں نو‏‏ں اقتدار سونپنے دا خیال سی۔ اوہ اپنی زندگی دے آخری لمحے تک اپنے لوکاں دے نال کھڑا رہیا۔ راجہ مہیندر پرتاپ د‏‏ی طویل سال تے نتیجہ خیز زندگی دے بعد سن ۱۹۷۹ وچ انتقال ہوگیا۔ مہیندر پرتاپ د‏‏ی موت تک ، تے خاص طور اُتے ہندوستان د‏‏ی مکمل آزادی تک ، اوہ برطانوی استعمار دا اک سخت دشمن رہیا۔ جدو‏ں اوہ ۱۹۲۲ وچ جرمنی وچ سن تاں ، جنرل محمد ولی خان ، جو کہ ہائی ہنس امان اللہ خان دے یورپ وچ موبائل دے سفیر سن ، نے جاپان ی ویزا حاصل کرنے وچ انہاں د‏‏ی مدد کيتی۔ انہاں نے کہیا ، جدو‏ں ميں جرمنی وچ فرانسیسی سفارت خانے گیا تے انہاں تو‏ں پُچھیا کہ کیہ وچ فرانس دے راستے جاپان جانا چاہندا ہاں کیونجے وچ برطانوی بندرگاہاں تو‏ں نئيں جانا چاہندا سی۔ جنگ کيت‏ی راتاں وچ اوہ ساڈے دشمناں دے نال دوستی کردا سی ، تے ميں نے اسنو‏ں دسیا کہ وچ برطانیہ دے خلاف شیطان تو‏ں دوستی کراں گا۔ تے آفیسر نے فورا. مینو‏ں ویزا دے دتا۔