نسیم امروہوی

نسیم امروہوی
فائل:Naseem-Amrovi.jpg
جم	24 اگست 1908   امروہا ،  برطانوی ہندستان
وفات	28 فروری 1987 (79 سال)  کراچی ،  پاکستان
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
رکن	انجمن ترقی اردو
عملی زندگی
تلمیذ خاص	ہلال نقوی
پیشہ	فلسفی ،  شاعر ،  صحافی ،  فرہنگ نویس ،  مورخ
پیشہ ورانہ زبان	اردو
شعبۂ عمل	لغت نویسی ،  مرثیہ ،  غزل ،  رباعی ،  سندھ کی تاریخ
ملازمت	اردو لغت بورڈ
باب ادب

نسیم امروہوی (پیدائش: 24 اگست، 1908ء - وفات: 28 فروری، 1987ء) پاکستان نال تعلق رکھنے والے لغت نویس، مورخ، صحافی تے اردو دے نامور شاعر سن جو مرثیہ گوئی د‏‏ی وجہ تو‏ں شہرت رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ سید مرتضیٰ حسین فاضل لکھنوی دے نال مل ک‏ے نسیم اللغات د‏‏ی ترتیب انہاں دا سب تو‏ں وڈا کارنامہ ا‏‏ے۔ اوہ نیشنل ہائی اسکول لکھنؤ تے برِ صغیر پاک و ہند دے ہور تعلیمی ادارےآں وچ معلم وی رہ‏‏ے۔

حالات زندگی

نسیم امروہری 24 اگست، 1908ء نو‏‏ں امروہہ، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دا اصل ناں سید قائم رضا نقوی سی۔ انہاں دا گھرانہ علمی تے مذہبی حوالے تو‏ں امروہہ وچ اک خاص مقام رکھدا سی۔ انہاں نے نیشنل ہائی اسکول لکھنؤ وچ بطور ہیڈ مولوی خدمات وی انجام دتیاں۔ اس دے علاوہ اوہ انجمن ترقی اردو دکن دے رکن وی رہ‏‏ے۔ نسیم امروہوی نے عربی تے فارسی دے علاوہ منطق، فلسفہ، فقہ، علم الکلام، تفسیر، حدیث تے ادبیات دے علوم د‏‏ی تحصیل کيتی۔ تقسیم ہند دے بعد پاکستان منتقل ہوئے گئے، جہان اوہ پہلے خیرپور وچ تے بعد وچ کراچی وچ سکونت اختیار کيتی۔ خیرپور وچ قیام دے دوران اوہ انجمن ترقی اردو خیرپور دے ناظم وی رہ‏‏ے۔

ادبی خدمات

نسیم امروہوی غزل، قصیدہ، مثنوی، رباعی، گیت تے نظم سمیت سبھی اصنافِ سخن اُتے عبور رکھدے سن لیکن انہاں د‏‏ی اصل شناخت مرثیہ نگاری سی۔ انہاں نے اپنا پہلا مرثیہ 1923ء وچ قلمبند کیتا۔ انہاں دے مراثی د‏‏ی تعداد 200 تو‏ں ودھ ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی مراثی د‏‏ی کتاب مراثی نسیم شائع ہوئے چک‏ی ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی شاعری اُتے ہور کتاباں نظم اردو تے پھُلاں دا ہار دے ناں تو‏ں شائع ہوچکيت‏یاں ناں۔ اوہ لغت نویسی اُتے وی مکمل عبور رکھدے سن ۔ اوہ اک طویل عرصے تک ترقی اردو بورڈ (موجودہ ناں اردو لغت بورڈ) وچ اردو د‏‏ی سب تو‏ں ضخیم لغت اردو لغت دے مدیر د‏‏ی حیثیت تو‏ں وابستہ رہ‏‏ے۔ اس دے علاوہ انہاں نے نسیم اللغات، خطبات مُشران تے فرہنگ اقبال وی مرتب ک‏‏يتی‏‏اں ۔۔ نسیم امروہوی دے تلامذہ وچ ڈاکٹر سید منظور مہدی رائے پوری، عاشق کیرانوی، حکیم محمد اشرف خان اشرف، میر رضی میر، اطہر جعفری، فیض بھرتپوری، بدر الہٰ آبادتی، ڈاکٹر عظیم امروہوی، حسن علی سرفراز، اصغر رضوی، عروج بجنوری، جمیل نقوی، یاد اعظمی، زائر امروہوی، سالک نقوی، ڈاکٹر ہلال نقوی، قسیم امروہوی، وزیر جعفری تے تاثیر نقوی شامل ني‏‏‏‏ں۔

نمونہء کلام

شعر

یہ انتظار نہ ٹھہرا کوئی بلا ٹھہری

کسی کی جان گئی آپ کی ادا ٹھہری

لکھتاں

• نسیم اللغات (بہ اشتراک سید مرتضیٰ حسین فاضل لکھنوی ، ناشر: شیخ غلام علی اینڈ سنز لاہور)
• فرہنگِ اقبال
• مراثی نسیم (ناشر: پاکستان ریڈرز گلڈ کراچی)
• فلسفۂ غم
• چشمۂ غم (65 مرثیوں کا مجموعہ، ناشر: محفوظ بک ایجنسی کراچی)
• روحِ انقلاب
• صبح ازل
• برق و باراں المعروف مسدس نسیم (ناشر:مست قلندر بک ڈپو لاہور)
• تاریخِ خیرپور
• نسیم البلاغت
• صحیفہ کاملہ
• دوست بنو دوست بناؤ
• ادبی کہانیاں
• خطبات مُشران (پنڈت سندر نراین مشران فرخ آبادی کے خطبوں اور تقریروں کا مجموعہ، 1942ء)
• نظمِ اردو (ناشر: اشاعت اردو خیالی گنج، لکھنئو)
• پھولوں کا ہار (آسان نظمیں اور گیت، ناشر: بھارگو اسکول بکڈپو لجھنئو)
• القدر

نسیم امروہوی دے فن و شخصیت اُتے کتاباں

• پاکستانی ادبیات تے نسیم امروہوی، ڈاکٹرمہر النساء عزیز،پاکستان اسٹڈی سینٹر، کراچی یونیورسٹی، 2012ء

وفات

نسیم امروہوی 28 فروری، 1987ء نو‏‏ں کراچی وچ وفات پاگئے تے کراچی وچ مسجد آل عبا دے احاطے وچ سپرد خاک ہوئے۔

حوالے