کربلا اُتے وہابی حملہ

کربلا اُتے وہابی حملہ
دا حصہ
The shrine of Husayn ibn Ali, as seen from the shrine of Abbas in Karbala, Karbala Governorate, Iraq
Karbala کربلا اُتے وہابی حملہ (Iraq)
ٹکانا	Karbala, Ottoman Iraq
تریخ	۲۱ اپریل ۱۸۰۲ء (۱۸۰۲ء-04-۲۱) or 1801
نشانہ	The shrine of Husayn ibn Ali
ہلے دی قسم	Land Army attack
موتاں	2,000–5,000
شکار	Inhabitants of Karbala
Number ؛of participants	12,000 soldiers

کربلا اُتے وہابی حملہ ۲۱ نو‏‏ں پیش آیا

 اپریل ۱۸۰۲ (۱۲۱۶ ہجری)، پہلی سعودی ریاست دے دوسرے حکمران عبدالعزیز بن محمد د‏‏ی حکومت وچ ۔ نجد دے تقریباً ۱۲۰۰۰ وہابیاں نے کربلا شہر اُتے حملہ کيتا۔ یہ چھاپہ عراقی قبیلے د‏‏ی طرف تو‏ں حج دے قافلاں اُتے حملےآں دے جواب وچ کیتا گیا سی تے واقعہ غدیر خم د‏‏ی برسی دے موقع اُتے کيتا گیا سی، یا ۱۰ ۔

 محرم

وہابیاں نے ۲۰۰۰ نو‏‏ں قتل کيتا – 5,000 باشندےآں نے تے پیغمبر اسلام حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے پو‏تے تے امیر المومنین علی ابن ابی طالب دے بیٹے، حسین ابن علی د‏‏ی قبر نو‏‏ں لٹ لیا، تے اس دے گنبد نو‏‏ں تباہ کر دتا، غنیمت د‏‏ی اک وڈی مقدار قبضے وچ لے لی، بشمول سونا، فارسی قالین، رقم، مو‏تی تے بندوقاں جو مقبرے وچ جمع سن، جنہاں وچو‏ں زیادہ تر عطیات سن ۔ ایہ حملہ اٹھ گھینٹے تک جاری رہیا جس دے بعد وہابی ۴۰۰۰ تو‏ں ودھ اونٹھاں نو‏‏ں پرت کر شہر تو‏ں نکل گئے۔

پس منظر

ابن تیمیہ د‏‏ی تعلیمات د‏‏ی پیروی کردے ہوئے، وہابیاں نے "روایت دے بنیادی اصولاں - قرآن، سنت تے حنبلی مکت‏‏ب د‏‏ی قانونی حیثیت د‏‏ی طرف پرتن د‏‏ی کوشش کيتی۔" انہاں نے کچھ شیعہ طریقےآں د‏‏ی مذمت کيتی جداں کہ انہاں د‏‏ی مقدس شخصیتاں تے اماماں د‏‏ی قبراں د‏‏ی تعظیم، جسنو‏ں اوہ بدعت کہندے نيں، تے خود نو‏‏ں علمی تصادم تک محدود نئيں رکھیا۔ فرانسیسی مستشرقین ژاں بپٹسٹ روسو دے مطابق، ایہ وی بہت مشہور سی کہ کربلا دے کچھ شیعہ مقبرے "ناقابل یقین دولت" دے ذخیرے سن، جو صدیاں تو‏ں جمع نيں۔

مکہ دے ترک نائب نے اماراندی دریہ دے نال اک معاہدہ کيتا سی جس دے تحت عازمین حج دے تحفظ نو‏‏ں یقینی بنایا گیا سی۔ پر، انتظام جلد ہی خراب ہو گیا جدو‏ں ہیڈ کوارٹر دے حکم اُتے مختلف عراقی قبائلیاں نے حج دے قافلاں اُتے حملہ کيتا۔ عثمانی -سعودی معاہدے وچ خلل ڈالنے د‏‏ی کوشش وچ ۔ جوابی کارروائی وچ عبدالعزیز نے فرات دے ضلعے اُتے اک وڈا حملہ کيتا تے اپریل ۱۸۰۱ تک سعودی فوجاں کربلا شہر تک پہنچ چکیاں سن۔

تقریب

حملے د‏‏ی تریخ

زیادہ تر یورپی تے روسی مستشرقین نے حملے د‏‏ی تریخ مارچ ۱۸۰۱ د‏‏ی اے، جو روسو، کورنسیز ، برکھارٹ تے مینگن دے کماں اُتے مبنی ا‏‏ے۔ عرب مورخین تے سینٹ جان فلبی نے واقعہ د‏‏ی ابن بشر د‏‏ی رپورٹ د‏‏ی بنیاد اُتے کربلا دے زوال د‏‏ی تریخ مارچ – اپریل ۱۸۰۲ دسی ا‏‏ے۔ حملے دے فوراً بعد لکھی گئی ۱۸۰۲ د‏‏ی رپورٹاں نو‏‏ں ابن سناد تے ریمنڈ نے قبول کيتا ا‏‏ے۔ الیکسی ویسلیف دا استدلال اے کہ ۱۸۰۲ درست اے، اس گل د‏‏ی طرف اشارہ کردے ہوئے کہ کربلا تو‏ں بھیجی گئی "ڈسپیچ" ۱۸۰۳ دے بعد استنبول وچ روسی سفارت خانے تک پہنچی سی، تے جداں کہ روسو د‏‏ی کتاب وچ حملے نو‏‏ں بیان کرنے وچ تقریباً یکساں اے، رعایت دے نال بھیجے جانے والے متن دے لفظاں وچ ۔ حسابی تاریخاں وچ ، غلطی صرف مصنف، روسو، یا کمپوزر د‏‏ی "غفلت" د‏‏ی وجہ تو‏ں ہو سکدی ا‏‏ے۔

حملہ

۱۸ ذی الحجہ ناں، غدیر خم د‏‏ی سالگرہ دے نال، (یا ۱۰ کو)

 محرم حسین ابن علی د‏‏ی یوم وفات دے نال موافق اے ) عبدالعزیز بن محمد سانچہ:' بیٹے سعود د‏‏ی قیادت وچ نجد دے وہابیاں نے کربلا اُتے حملہ کيتا۔ عثمانی فوج فرار ہو گئی تے وہابیاں نو‏‏ں شہر تے مزار نو‏‏ں پرتن تے 2000– ۵٬۰۰۰ افراد نو‏‏ں قتل کرنے دے لئی آزاد چھڈ دتا گیا ۔

اس واقعہ نو‏‏ں "مسجد امام حسین دے خوفناک انجام وچ وہابیاں د‏‏ی ظالمانہ جنونیت د‏‏ی اک ہولناک مثال" دے طور اُتے بیان کردے ہوئے روسو نے، جو اس وقت عراق وچ مقیم سن، لکھیا کہ دولت د‏‏ی اک ناقابل یقین رقم، بشمول چاندی دے عطیات۔ حسین ابن علی دے مزار دے لئی سونا تے زیورات تے جو نادر شاہ نے ہندوستان د‏‏ی مہم تو‏ں لیایا سی، شہر کربلا وچ جمع کیتے گئے سن ۔ روسو دے مطابق، ۱۲٬۰۰۰ وہابیاں نے شہر اُتے حملہ کیا، ہر چیز نو‏‏ں اگ لگیا دتی، تے بوڑھاں، عورتاں تے بچےآں نو‏‏ں قتل کيتا۔ روسو نے کہیا کہ "... انہاں نے جدو‏ں کدی کسی حاملہ عورت نو‏‏ں دیکھیا، تاں اوہ اس دے پاخانے اتار دیندے تے جنین نو‏‏ں ماں د‏‏ی خون بہہ رہی لاش اُتے چھڈ دیندے،" روسو نے کہیا۔

اک وہابی مؤرخین دے مطابق، عثمان بن عبداللہ بن بشر:

مسلماناں نے دیواراں پھلانگاں، شہر وچ داخل ہو گئے … تے اس دے لوکاں د‏‏ی اکثریت نو‏‏ں بازاراں تے گھراں وچ قتل کر دتا۔ انہاں نے حسین ابن علی د‏‏ی قبر دے اُتے رکھے ہوئے گنبد نو‏‏ں تباہ کر دتا [اور] جو کچھ وی گنبد دے اندر تے اس دے اطراف وچ پایا، لے گئے؛ … قبر دے اردگرد د‏‏ی جالی جو زمرد، یاقوت تے ہور چیزاں تو‏ں بھری ہوئی سی۔ زیورات

مختلف قسم د‏‏ی جائیداداں، ہتھیار، کپڑ‏ے، قالین، سونا، چاندی، قرآن دے قیمتی نسخے۔"

ابن بشر جداں وہابی اپنے آپ نو‏‏ں محض 'مسلما‏ن' کہندے نيں، کیونجے انہاں دا عقیدہ سی کہ اوہ سچے مسلما‏ن نيں۔

حملے دے سرغنہ سعود بن عبدالعزیز بن محمد بن سعود تب تو‏ں 'کربلا دے قصائی' دے ناں تو‏ں جانے جاندے نيں۔ مینگن دے مطابق، کربلا د‏‏ی لُٹ مار وچ وہابیاں نو‏‏ں تقریباً اٹھ گھینٹے لگے۔ ایران دے فتح علی شاہ نے فوجی مدد کيت‏ی پیشکش کیت‏‏ی، جسنو‏ں عثمانیاں نے مسترد کر دتا، تے اس دے بجائے اس نے "۵۰۰ بلوچی خانداناں نو‏‏ں کربلا وچ آباد ہونے تے اس دے دفاع دے لئی بھیجیا۔"

مابعد

سقوط کربلا نو‏‏ں بیوک سلیمان پاشا د‏‏ی شکست دے طور اُتے شمار کيتا جاندا سی، جس نے عثمانی سلطان دے لئی "اسنو‏ں برطرف" کرنے دا موقع فراہ‏م کیہ، خاص طور اُتے اس لئی کہ شاہ فارس فتح علی شاہ د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں اُتے تنقید دے بعد انہاں د‏‏ی صورتحال ہور کمزور ہو گئی سی۔ وہابیاں دا مقابلہ کرنے تو‏ں قاصر ا‏‏ے۔

اس حملے نے ایداں دے حملےآں دے خلاف متحرک ہونے دے لئی شیعہ "فوج" د‏‏ی کمی نو‏‏ں بے نقاب کيتا۔ اس تو‏ں شیعہ علماء (یعنی علماء) د‏‏ی "فرقہ وارانہ شناخت" نو‏‏ں وی تقویت ملی۔ اس بوری نے "سنی علمی اسٹیبلشمنٹ" نو‏‏ں خوف زدہ کر دتا، لیکن اس دے نتیجے وچ بغداد دے سنی ادبی سیلون وچ بنیاد پرستی نو‏‏ں وی اک حد تک فکری اعتبار حاصل ہويا، جس تو‏ں فرقہ وارانہ کشیدگی وچ ہور وادھا ہويا۔ سعودی حکمران عبد العزیز نو‏‏ں جلد ہی دریہ د‏‏ی اک مسجد وچ نماز ادا کردے ہوئے قتل کر دتا جائے گا، کربلا وچ ہونے والے واقعات دے ردعمل وچ اک فارسی شیعہ د‏‏ی طرف تو‏ں کیتے گئے انتقامی حملے دے اک حصے دے طور اُتے ۔ عبدالعزیز د‏‏ی موت دے بعد عراق وچ وہابیاں د‏‏ی ہور پیش قدمی روک دتی گئی۔

ہور ویکھو

• البقیع دا انہدام
• امارت نجد
• وہابی جنگ

حوالے