کربلا اُتے وہابی حملہ

کربلا اُتے وہابی حملہ
	دا حصہ
	The shrine of Husayn ibn Ali, as seen from the shrine of Abbas in Karbala, Karbala Governorate, Iraq
	Karbala کربلا اُتے وہابی حملہ (Iraq)
ٹکانا	Karbala, Ottoman Iraq
تریخ	اپریل 21, 1802 or 1801
نشانہ	The shrine of Husayn ibn Ali
ہلے دی قسم	Land Army attack
موتاں	2,000–5,000
شکار	Inhabitants of Karbala
Number ؛of participants	12,000 soldiers

کربلا اُتے وہابی حملہ ۲۱ نو‏‏ں پیش آیا

اپریل ۱۸۰۲ (۱۲۱۶ ہجری)، پہلی سعودی ریاست دے دوسرے حکمران عبدالعزیز بن محمد د‏‏ی حکومت وچ ۔ نجد دے تقریباً ۱۲۰۰۰ وہابیاں نے کربلا شہر اُتے حملہ کيتا۔ ^[۵] ^:387یہ چھاپہ عراقی قبیلے د‏‏ی طرف تو‏ں حج دے قافلاں اُتے حملےآں دے جواب وچ کیتا گیا سی ^[۶] تے واقعہ غدیر خم د‏‏ی برسی دے موقع اُتے کيتا گیا سی، یا ۱۰ ۔

محرم ^[۲] ^:74

وہابیاں نے ۲۰۰۰ نو‏‏ں قتل کيتا ^[۲] ^:74– 5,000 باشندےآں نے تے پیغمبر اسلام حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے پو‏تے تے امیر المومنین علی ابن ابی طالب دے بیٹے، حسین ابن علی د‏‏ی قبر نو‏‏ں لٹ لیا، ^[۲] ^:74تے اس دے گنبد نو‏‏ں تباہ کر دتا، غنیمت د‏‏ی اک وڈی مقدار قبضے وچ لے لی، بشمول سونا، فارسی قالین، رقم، مو‏تی تے بندوقاں جو مقبرے وچ جمع سن، جنہاں وچو‏ں زیادہ تر عطیات سن ۔ ایہ حملہ اٹھ گھینٹے تک جاری رہیا جس دے بعد وہابی ۴۰۰۰ تو‏ں ودھ اونٹھاں نو‏‏ں پرت کر شہر تو‏ں نکل گئے۔ ^[۴]

پس منظر[سودھو]

ابن تیمیہ د‏‏ی تعلیمات د‏‏ی پیروی کردے ہوئے، وہابیاں نے "روایت دے بنیادی اصولاں - قرآن، سنت تے حنبلی مکت‏‏ب د‏‏ی قانونی حیثیت د‏‏ی طرف پرتن د‏‏ی کوشش کيتی۔" ^[۷] انہاں نے کچھ شیعہ طریقےآں د‏‏ی مذمت کيتی جداں کہ انہاں د‏‏ی مقدس شخصیتاں تے اماماں د‏‏ی قبراں د‏‏ی تعظیم، جسنو‏ں اوہ بدعت کہندے نيں، تے خود نو‏‏ں علمی تصادم تک محدود نئيں رکھیا۔ ^[۸] ^:85فرانسیسی مستشرقین ژاں بپٹسٹ روسو دے مطابق، ایہ وی بہت مشہور سی کہ کربلا دے کچھ شیعہ مقبرے "ناقابل یقین دولت" دے ذخیرے سن، جو صدیاں تو‏ں جمع نيں۔ ^[۴]

مکہ دے ترک نائب نے اماراندی دریہ دے نال اک معاہدہ کيتا سی جس دے تحت عازمین حج دے تحفظ نو‏‏ں یقینی بنایا گیا سی۔ پر، انتظام جلد ہی خراب ہو گیا جدو‏ں ہیڈ کوارٹر دے حکم اُتے مختلف عراقی قبائلیاں نے حج دے قافلاں اُتے حملہ کيتا۔ عثمانی -سعودی معاہدے وچ خلل ڈالنے د‏‏ی کوشش وچ ۔ جوابی کارروائی وچ عبدالعزیز نے فرات دے ضلعے اُتے اک وڈا حملہ کيتا تے اپریل ۱۸۰۱ تک سعودی فوجاں کربلا شہر تک پہنچ چکیاں سن۔ ^[۹]

تقریب[سودھو]

حملے د‏‏ی تریخ[سودھو]

زیادہ تر یورپی تے روسی مستشرقین نے حملے د‏‏ی تریخ مارچ ۱۸۰۱ د‏‏ی اے، جو روسو، کورنسیز ، برکھارٹ تے مینگن دے کماں اُتے مبنی ا‏‏ے۔ عرب مورخین تے سینٹ جان فلبی نے واقعہ د‏‏ی ابن بشر د‏‏ی رپورٹ د‏‏ی بنیاد اُتے کربلا دے زوال د‏‏ی تریخ مارچ – اپریل ۱۸۰۲ دسی ا‏‏ے۔ حملے دے فوراً بعد لکھی گئی ۱۸۰۲ د‏‏ی رپورٹاں نو‏‏ں ابن سناد تے ریمنڈ نے قبول کيتا ا‏‏ے۔ الیکسی ویسلیف دا استدلال اے کہ ۱۸۰۲ درست اے، اس گل د‏‏ی طرف اشارہ کردے ہوئے کہ کربلا تو‏ں بھیجی گئی "ڈسپیچ" ۱۸۰۳ دے بعد استنبول وچ روسی سفارت خانے تک پہنچی سی، تے جداں کہ روسو د‏‏ی کتاب وچ حملے نو‏‏ں بیان کرنے وچ تقریباً یکساں اے، رعایت دے نال بھیجے جانے والے متن دے لفظاں وچ ۔ حسابی تاریخاں وچ ، غلطی صرف مصنف، روسو، یا کمپوزر د‏‏ی "غفلت" د‏‏ی وجہ تو‏ں ہو سکدی ا‏‏ے۔ ^[۴]

حملہ[سودھو]

۱۸ ذی الحجہ ناں، غدیر خم د‏‏ی سالگرہ دے نال، (یا ۱۰ کو)

محرم حسین ابن علی د‏‏ی یوم وفات دے نال موافق اے ^[۲] ^:74) عبدالعزیز بن محمد سانچہ:' بیٹے سعود د‏‏ی قیادت وچ نجد دے وہابیاں نے کربلا اُتے حملہ کيتا۔ عثمانی فوج فرار ہو گئی تے وہابیاں نو‏‏ں شہر تے مزار نو‏‏ں پرتن تے 2000^:74– ۵٬۰۰۰ افراد نو‏‏ں قتل کرنے دے لئی آزاد چھڈ دتا گیا ^[۲] ۔

اس واقعہ نو‏‏ں "مسجد امام حسین دے خوفناک انجام وچ وہابیاں د‏‏ی ظالمانہ جنونیت د‏‏ی اک ہولناک مثال" دے طور اُتے بیان کردے ہوئے روسو نے، جو اس وقت عراق وچ مقیم سن، لکھیا کہ دولت د‏‏ی اک ناقابل یقین رقم، بشمول چاندی دے عطیات۔ حسین ابن علی دے مزار دے لئی سونا تے زیورات تے جو نادر شاہ نے ہندوستان د‏‏ی مہم تو‏ں لیایا سی، شہر کربلا وچ جمع کیتے گئے سن ۔ روسو دے مطابق، ۱۲٬۰۰۰ وہابیاں نے شہر اُتے حملہ کیا، ہر چیز نو‏‏ں اگ لگیا دتی، تے بوڑھاں، عورتاں تے بچےآں نو‏‏ں قتل کيتا۔ روسو نے کہیا کہ "... انہاں نے جدو‏ں کدی کسی حاملہ عورت نو‏‏ں دیکھیا، تاں اوہ اس دے پاخانے اتار دیندے تے جنین نو‏‏ں ماں د‏‏ی خون بہہ رہی لاش اُتے چھڈ دیندے،" روسو نے کہیا۔ ^[۴]

اک وہابی مؤرخین دے مطابق، عثمان بن عبداللہ بن بشر:

مسلماناں نے دیواراں پھلانگاں، شہر وچ داخل ہو گئے … تے اس دے لوکاں د‏‏ی اکثریت نو‏‏ں بازاراں تے گھراں وچ قتل کر دتا۔ انہاں نے حسین ابن علی د‏‏ی قبر دے اُتے رکھے ہوئے گنبد نو‏‏ں تباہ کر دتا [اور] جو کچھ وی گنبد دے اندر تے اس دے اطراف وچ پایا، لے گئے؛ … قبر دے اردگرد د‏‏ی جالی جو زمرد، یاقوت تے ہور چیزاں تو‏ں بھری ہوئی سی۔ زیورات
مختلف قسم د‏‏ی جائیداداں، ہتھیار، کپڑ‏ے، قالین، سونا، چاندی، قرآن دے قیمتی نسخے۔"^[۲]^:74

ابن بشر جداں وہابی اپنے آپ نو‏‏ں محض 'مسلما‏ن' کہندے نيں، کیونجے انہاں دا عقیدہ سی کہ اوہ سچے مسلما‏ن نيں۔ ^[۲] ^:74

حملے دے سرغنہ سعود بن عبدالعزیز بن محمد بن سعود تب تو‏ں 'کربلا دے قصائی' دے ناں تو‏ں جانے جاندے نيں۔ ^[۲] ^:75مینگن دے مطابق، کربلا د‏‏ی لُٹ مار وچ وہابیاں نو‏‏ں تقریباً اٹھ گھینٹے لگے۔ ^[۴] ایران دے فتح علی شاہ نے فوجی مدد کيت‏ی پیشکش کیت‏‏ی، جسنو‏ں عثمانیاں نے مسترد کر دتا، تے اس دے بجائے اس نے "۵۰۰ بلوچی خانداناں نو‏‏ں کربلا وچ آباد ہونے تے اس دے دفاع دے لئی بھیجیا۔" ^[۱۰]

مابعد[سودھو]

سقوط کربلا نو‏‏ں بیوک سلیمان پاشا د‏‏ی شکست دے طور اُتے شمار کيتا جاندا سی، جس نے عثمانی سلطان دے لئی "اسنو‏ں برطرف" کرنے دا موقع فراہ‏م کیہ، خاص طور اُتے اس لئی کہ شاہ فارس فتح علی شاہ د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں اُتے تنقید دے بعد انہاں د‏‏ی صورتحال ہور کمزور ہو گئی سی۔ وہابیاں دا مقابلہ کرنے تو‏ں قاصر ا‏‏ے۔ ^[۴]

اس حملے نے ایداں دے حملےآں دے خلاف متحرک ہونے دے لئی شیعہ "فوج" د‏‏ی کمی نو‏‏ں بے نقاب کيتا۔ اس تو‏ں شیعہ علماء (یعنی علماء) د‏‏ی "فرقہ وارانہ شناخت" نو‏‏ں وی تقویت ملی۔ ^[۱۱] ^:28اس بوری نے "سنی علمی اسٹیبلشمنٹ" نو‏‏ں خوف زدہ کر دتا، لیکن اس دے نتیجے وچ بغداد دے سنی ادبی سیلون وچ بنیاد پرستی نو‏‏ں وی اک حد تک فکری اعتبار حاصل ہويا، جس تو‏ں فرقہ وارانہ کشیدگی وچ ہور وادھا ہويا۔ ^[۱۲] ^:200سعودی حکمران عبد العزیز نو‏‏ں جلد ہی دریہ د‏‏ی اک مسجد وچ نماز ادا کردے ہوئے قتل کر دتا جائے گا، کربلا وچ ہونے والے واقعات دے ردعمل وچ اک فارسی شیعہ د‏‏ی طرف تو‏ں کیتے گئے انتقامی حملے دے اک حصے دے طور اُتے ۔ عبدالعزیز د‏‏ی موت دے بعد عراق وچ وہابیاں د‏‏ی ہور پیش قدمی روک دتی گئی۔ ^[۱۳]^[۱۴]

ہور ویکھو[سودھو]

حوالے[سودھو]

↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
↑ ^۲.۰ ^۲.۱ ^۲.۲ ^۲.۳ ^۲.۴ ^۲.۵ ^۲.۶ ^۲.۷ ^۲.۸ Sayed Khatab (2011). Understanding Islamic Fundamentalism: The Theological and Ideological Basis of Al-Qa'ida's Political Tactics. Oxford University Press. ISBN 9789774164996.
↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Iranica لئی۔
↑ ^۴.۰ ^۴.۱ ^۴.۲ ^۴.۳ ^۴.۴ ^۴.۵ ^۴.۶ Alexei Vassiliev (September 2013). The History of Saudi Arabia. Saqi. ISBN 978-0-86356-779-7.
↑ Richard C. Martin (2003). Encyclopedia of Islam and the Muslim world ([Online-Ausg.]. ed.). New York: Macmillan Reference USA. ISBN 0-02-865603-2. OCLC 52178942.
↑ Ahmed, Qeyamuddin (2020). "1: Genesis of the Wahhabi Movement in India". The Wahhabi Movement in India (Second Revised Edition). 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX14 4RN: Routledge: Taylor and Francis Group. p. 29. ISBN 978-0-367-51483-9. The arrangement was soon after upset when a pilgrimage partywas robbed by 'Iraqi tribes' who had been instructed from 'the headquarters' in a bid to disturb the above-mentioned arrangement. Abdul Aziz bin Saud, in retaliation, attacked the 'Euphrates districts', and in April 1801 the city of Karbala.
↑ Aaron W. Hughes (9 April 2013). Muslim Identities: An Introduction to Islam. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-53192-4.
↑ Rainer Brünnerr (2004). Islamic Ecumenism in the 20th Century: The Azhar And Shiism Between Rapprochement And Restraint. BRILL. ISBN 9004125485.
↑ Ahmed, Qeyamuddin (2020). "1: Genesis of the Wahhabi Movement in India". The Wahhabi Movement in India. 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX14 4RN: Routledge: Taylor and Francis Group. p. 29. ISBN 978-0-367-51483-9. The Sharif of Makkah, the nominal deputy of the Turkish government,who was nearer the scene felt more concerned. An attempt was made to establish some sort of a dialogue with the followers of Muhammad bin Abdul Wahhab.. On the contrary, an embargo was put on the free access of the latter's followers to Makkah during the Hajj. It was later removed and an agreement negotiated under which a kind of demarcation of spheres of influence was made and the safety of the Hajj pilgrims ensured. The arrangement was soon after upset when a pilgrimage party was robbed by 'Iraqi tribes' who had been instructed from 'the headquarters' in a bid to disturb the above-mentioned arrangement. Abdul Aziz bin Saud, in retaliation, attacked the 'Euphrates districts', and in April 1801 the city of Karbala.
↑ Meir Litvak (2010). "Karbala". Iranica Online.
↑ Yitzhak Nakash (16 February 2003). The Shi'is of Iraq. Princeton University Press. ISBN 0-691-11575-3.
↑ Gyan Prakash (2008). The Spaces of the Modern City: Imaginaries, Politics, and Everyday Life. Princeton University Press. p. 200. ISBN 978-0-691-13343-0. Unknown parameter |url-access= ignored (help)
↑ Abu alrub, Jalal (2013). "Three: The First Saudi State (1744–1818)". In Mencke, Alaa. Biography and Mission of Muhammad ibn Abdul Wahhab: Second Edition. Madinah Punlishers and Distributors. p. 93. ISBN 978-0-9856326-9-4.
↑ Ahmed, Qeyamuddin (2020). "1: Genesis of the Wahhabi Movement in India". The Wahhabi Movement in India. 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX14 4RN: Routledge: Taylor and Francis Group. p. 29. ISBN 978-0-367-51483-9. Further advance was temporarily stopped by the assassination of Abdul Aziz bin Saud in a mosque at Dar'iya by a Persian Shia'h as an act of personal vengeance for the happenings at Karbala

[LOC-1] Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).

[Seyyed-2] ۲.۰ ^۲.۱ ^۲.۲ ^۲.۳ ^۲.۴ ^۲.۵ ^۲.۶ ^۲.۷ ^۲.۸ Sayed Khatab (2011). Understanding Islamic Fundamentalism: The Theological and Ideological Basis of Al-Qa'ida's Political Tactics. Oxford University Press. ISBN 9789774164996.

[Iranica-3] سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Iranica لئی۔

[Alexei-4] ۴.۰ ^۴.۱ ^۴.۲ ^۴.۳ ^۴.۴ ^۴.۵ ^۴.۶ Alexei Vassiliev (September 2013). The History of Saudi Arabia. Saqi. ISBN 978-0-86356-779-7.

[5] Richard C. Martin (2003). Encyclopedia of Islam and the Muslim world ([Online-Ausg.]. ed.). New York: Macmillan Reference USA. ISBN 0-02-865603-2. OCLC 52178942.

[6] Ahmed, Qeyamuddin (2020). "1: Genesis of the Wahhabi Movement in India". The Wahhabi Movement in India (Second Revised Edition). 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX14 4RN: Routledge: Taylor and Francis Group. p. 29. ISBN 978-0-367-51483-9. The arrangement was soon after upset when a pilgrimage partywas robbed by 'Iraqi tribes' who had been instructed from 'the headquarters' in a bid to disturb the above-mentioned arrangement. Abdul Aziz bin Saud, in retaliation, attacked the 'Euphrates districts', and in April 1801 the city of Karbala.

[7] Aaron W. Hughes (9 April 2013). Muslim Identities: An Introduction to Islam. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-53192-4.

[8] Rainer Brünnerr (2004). Islamic Ecumenism in the 20th Century: The Azhar And Shiism Between Rapprochement And Restraint. BRILL. ISBN 9004125485.

[9] Ahmed, Qeyamuddin (2020). "1: Genesis of the Wahhabi Movement in India". The Wahhabi Movement in India. 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX14 4RN: Routledge: Taylor and Francis Group. p. 29. ISBN 978-0-367-51483-9. The Sharif of Makkah, the nominal deputy of the Turkish government,who was nearer the scene felt more concerned. An attempt was made to establish some sort of a dialogue with the followers of Muhammad bin Abdul Wahhab.. On the contrary, an embargo was put on the free access of the latter's followers to Makkah during the Hajj. It was later removed and an agreement negotiated under which a kind of demarcation of spheres of influence was made and the safety of the Hajj pilgrims ensured. The arrangement was soon after upset when a pilgrimage party was robbed by 'Iraqi tribes' who had been instructed from 'the headquarters' in a bid to disturb the above-mentioned arrangement. Abdul Aziz bin Saud, in retaliation, attacked the 'Euphrates districts', and in April 1801 the city of Karbala.

[Iranica2-10] Meir Litvak (2010). "Karbala". Iranica Online.

[11] Yitzhak Nakash (16 February 2003). The Shi'is of Iraq. Princeton University Press. ISBN 0-691-11575-3.

[12] Gyan Prakash (2008). The Spaces of the Modern City: Imaginaries, Politics, and Everyday Life. Princeton University Press. p. 200. ISBN 978-0-691-13343-0. Unknown parameter |url-access= ignored (help)

[13] Abu alrub, Jalal (2013). "Three: The First Saudi State (1744–1818)". In Mencke, Alaa. Biography and Mission of Muhammad ibn Abdul Wahhab: Second Edition. Madinah Punlishers and Distributors. p. 93. ISBN 978-0-9856326-9-4.

[14] Ahmed, Qeyamuddin (2020). "1: Genesis of the Wahhabi Movement in India". The Wahhabi Movement in India. 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX14 4RN: Routledge: Taylor and Francis Group. p. 29. ISBN 978-0-367-51483-9. Further advance was temporarily stopped by the assassination of Abdul Aziz bin Saud in a mosque at Dar'iya by a Persian Shia'h as an act of personal vengeance for the happenings at Karbala

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]