مقبرہ سائرس اعظم
| مقبرہ کورش اعظم | |
|---|---|
 مقبرہ کورش اعظم | |
| مقام | تخت سلیمان |
| تعمیر | غالباً چھیويں صدی ق م |
| طرزِ تعمیر | ہخامنشی طرز تعمیر، ایرانی طرز تعمیر |
  Location Pasargadae Iran. | |
مقبرہ کورش اعظم (فارسی زبان: آرامگاہِ کورش بزرگ) ایران دے صوبہ فارس وچ واقع اک ہخامنشی سلطنت دے بانی کورش اعظم دا مقبرہ اے جو تخت سلیمان (ایران) دے تاریخی کھنڈر وچ واقع اے۔
سائرس اعظم دا مقبرہ ( فارسی: آرامگاه کوروش بزرگ )، قدیم ہخامنشی سلطنت دے بانی سائرس اعظم (کورش اعظم) دی آخری آرام گاہ اے۔ موزیوم ایران دے صوبہ فارس وچ اک آثار قدیمہ دے مقام پاسارگاد وچ واقع اے ۔
اس دی شناخت سب توں پہلے جدید دور وچ سائرس دے مقبرے دے طور اُتے جیمز جسٹنین موریئر نے کيتی سی ، جس نے اس یادگار دا موازنہ یونانی مورخ آرین دیاں تحریراں وچ بیان کيتا سی۔ [۱][۲][۳]
مقبرہ زلزلہ انجینئرنگ دی اک اہم تاریخی مثال اے کیونجے کہیا جاندا اے کہ ایہ دنیا دا سب توں قدیم بنیاد توں وکھ تھلگ ڈھانچہ اے، جس توں ایہ زلزلہ دے خطرات دے خلاف زبردست لچک پیدا کردا اے۔ ایہ ایرانی ثقافتی ورثے دے اہم تھانواں وچوں اک اے ۔ 29 اکتوبر 2021 ایرانی پولیس نے لوکاں نوں مزار اُتے جانے توں روک دتا۔ [۴]
2016 وچ بادشاہت دے حامی احتجاج دے بعد قبر دی جگہ ہر سال سائرس اعظم (کورش اعظم) ڈے دے موقع اُتے بند کردتی جاندی اے۔ [۵]
شناخت
[سودھو]
موریئر نے فیر تجویز پیش کيتی کہ قبر سائرس دی ہو سکدی اے، جو آرین دی تفصیل دی بنیاد اُتے اے۔ اس نے مماثلتاں دے نال نال اختلافات نوں وی نوٹ کيتا جنہاں وچ آریئن دے لکھے ہوئے نوشتہ دی کمی ، درختاں دے جھنڈ دی کمی، تے ایریئن دی "محراب والی" وضاحت دے خلاف مثلثی چھت شامل نيں:[یہ] اس قدر غیر معمولی شکل دی عمارت اے کہ ملک دے لوک اسنوں اکثر دیویاں یا شیطاناں دا دربار کہندے نيں۔ ایہ سنگ مرمر دے وڈے بلاکس دے مربع ویہہ اُتے ٹکا ہويا اے، جو اہرام دے طور اُتے ست تہاں وچ اٹھدا اے۔ . . یادگار دے ہر حصے اُتے نقش و نگار بنے ہوئے نيں، جو اس دے زائرین دی تعظیم دی تصدیق کردے نيں۔ لیکن قدیم فارس یا ایتھے تک کہ قدیم عربی دے کرداراں وچوں کسی دا کوئی نشان نئيں اے۔ چابی سوانیاں دے پاس ہُندی اے، تے سوانیاں دے علاوہ کسی نوں اندر جانے دی اجازت نئيں ہُندی۔ لوک عام طور اُتے اسنوں سلیمان دی والدہ دی یادگار دے طور اُتے مندے نيں، تے فیر وی اس ناں دے نال کچھ افادیت جوڑدے نيں۔ کیونجے اوہ اس جگہ دے نیڑے اک مخصوص پانی دی طرف اشارہ کردے نيں جس دی طرف جنہاں لوکاں نوں پاگل کتے دا کٹیا گیا ہو تے جے اسنوں تِیہہ دن دے اندر پی لیا جائے تاں زخم دے برے اثرات دور ہو جاندے نيں۔ مشرقی کہانی وچ تقریباً ہر حیرت انگیز چیز صحیفے دے سلیمان توں منسلک اے: بادشاہ، پر، جس دی ماں دے لئی ایہ قبر اٹھائی گئی اے، کم ناقابل یقین اے، (جداں کہ شیراز دے کارملائٹس نے مینڈیلسلو نوں تجویز کيتا سی)، شاہ سلیمان ، چودھواں علی دی نسل دا خلیفہ۔ لیکن اس مفروضے زیادہ ممکنہ جو دی یادگار اے کہ مقابلے وچ اے بھانويں بت سبع ، ایہ نئيں میرے دماغ وچ تسلی بخش اے، ایہ ميں نے کدی فارس، ایشیائے کوچک، یا ترکی وچ دیکھیا اے جس مسلم مقدساں دی سب قبراں توں بالکل مختلف اے دے طور اُتے اے .
اگر اس جگہ دی حیثیت پاسارگاد دے مقام توں مطابقت رکھدی سی تے نال ہی اس ڈھانچے دی شکل اس شہر دے نیڑے سائرس دے مقبرے دی تفصیل توں مطابقت رکھدی اے، تاں مینوں موجودہ عمارت نوں اس قدر شاندار مقام تفویض کرنے دا لالچ دینا چاہیے سی۔ اوہ قبر اک باغ وچ اٹھائی گئی سی۔ ایہ اک چھوٹی سی عمارت سی جو پتھر دی محرابی چھت توں ڈھکی ہوئی سی، تے اس دا داخلی دروازہ اِنّا تنگ سی کہ سب توں پتلا آدمی شاید ہی اوتھے توں گزر سکدا سی: ایہ اک ہی پتھر دی چوکور بنیاد اُتے ٹکا ہويا سی، تے اس اُتے مشہور لکھیا ہويا سی، "انسان، وچ ہون۔ سائرس، کیمبیس دا بیٹا، فارسی بادشاہت دا بانی، تے ایشیا دا خودمختار، اس لئی اس یادگار نوں نہ دیکھو"۔ ایہ کہ میسج مدری سلیمان دے اردگرد دا میدان اک عظیم شہر دا مقام سی، ایہ انہاں کھنڈرات توں ثابت ہُندا اے جس دے نال اسنوں تراشا گیا اے۔ تے ایہ کہ ایہ شہر اک ہی عام قدیم دا سی جداں کہ پرسیپولیس دونے دی باقیات اُتے لکھے گئے نوشتہ جات وچ اک جداں کردار دی موجودگی توں اندازہ لگایا جا سکدا اے، حالانکہ ایہ خاص عمارت کسی معاصر تریخ دے اندرونی شواہد نوں ظاہر کرنے دے لئی نئيں ہُندی۔ جدید فارس وچ قدرتی طور اُتے اک باغ غائب ہو گیا ہوئے گا۔ ڈھانچے سائز وچ مساوی نيں؛ اس دی مثلثی چھت جس دا ميں نے دورہ کيتا اسنوں شاید اس زمانے وچ محراب کہیا جاندا اے جدوں حقیقی نیم دائرہ دار محراب شاید نامعلوم سی۔ دروازہ اِنّا تنگ سی کہ جے مینوں کوشش کرنے دی اجازت دتی جاندی تاں وچ شاید ہی اس توں خود نوں مجبور کر پاندا۔ تے چابی رکھنے والےآں نے اس گل دی تصدیق دی کہ اندر موجود واحد چیز اک بہت وڈا پتھر سی، جو کہ "اک ہی ٹکڑے دی بنیاد" ہو سکدا اے جسنوں آرین نے بیان کيتا اے۔ لیکن جداں کہ اوہ دوسرے دے اکاؤنٹ نوں دہرا رہیا سی، فرق بوہت گھٹ نتیجہ دا اے، جے ایہ موجود اے۔ اُتے مینوں شبہ اے کہ پرسیپولیس دی بہت ساریاں عمارتاں اس قدر اک نال رکھی گئیاں نيں کہ شاید اوہ کسی زمانے وچ اک وسیع بلاک لگتی ہون، کہ موجودہ ڈھانچہ وی کسی وقت ايسے طرح دی شکل دا حامل ہو سکدا اے۔ اس دی یادگار دی ابدیت، جس اُتے سائرس نے اسنوں اک بہت وڈے پتھر اُتے رکھ دے سوچیا سی، اس تانے بانے دی تعمیر توں وی اِنّا ہی حاصل ہو جائے گا، جو زمانےآں دے انقلابات نوں زندہ رکھنا مقصود لگدا اے۔ تے دو ہزار چار سو سال گزرنے دے بعد، مسجد مدرے سلیمان اُتے کسی نوشتہ دی عدم موجودگی سائرس دی قبر دے نال اس دی شناخت دے خلاف فیصلہ کن ثبوت نئيں ہوئے گی۔
عمارت دی وضاحتاں۔
[سودھو]سائرس دا مقبرہ اس سائٹ دے جنوبی کونے وچ واقع اے، جو کدی پاسرگڈے دا شاہی پارک سی تے ایہ زرد سفید چونے دے پتھر توں بنایا گیا اے، غالباً شیونڈ کان تاں۔ مقبرے دی عمارت 2500 سالاں توں قدرتی تے غیر فطری عوامل دے خلاف مزاحم اے تے ہن وی پسر گڑھ دے میدان وچ کھڑی اے۔ اس دی بنیادی بنیاد یا بنیاد پتھر دا اک پلیٹ فارم اے جس دا ڈیزائن اک مستطیل مربع بناندا اے جس دی لمبائی 13.35 میٹر تے چوڑائی 12.30 میٹر اے۔ ایہ عمارت دو مکمل طور اُتے وکھ وکھ حصےآں اُتے مشتمل اے۔ اک چھ قدمی پتھر دا چبوترہ، تے چھیويں قدم اُتے اک چھت والا کمرہ۔ [۸]
عمارت دی کل اونچائی 11 میٹر توں کچھ زیادہ اے۔ پہلا پلیٹ فارم - جو پہلا قدم بناندا اے - 165 سینٹی میٹر اُچا اے، لیکن تقریباً 60 سینٹی میٹر ایہ اصل وچ کٹا ہويا تے چھپا ہويا سی۔ اس دا مطلب اے کہ دوسرے تے تیسرے مرحلے دی طرح ایہ بالکل 105 سینٹی میٹر اُچا سی۔ چوسی، پنجواں تے چھٹا مرحلہ 57.5 سینٹی میٹر اُچا اے۔ پلیٹ فارمز دی چوڑائی ادھا میٹر اے تے چھیويں پلیٹ فارم دی سطح، جو کہ مقبرے دے کمرے دی بنیاد بناندی اے، تقریباً 6.40 میٹر بائی 5.35 میٹر اے۔ [۹]
مقبرہ دا کمرہ 3.17 میٹر لمبا، 2.11 میٹر چوڑا تے 2.11 میٹر اُچا اے۔ اس دی دیوار موٹی تے 1.5 میٹر تک موٹی اے تے اچھی طرح توں کٹے ہوئے پتھر دی چار قطاراں توں بنی اے۔ پہلی تے دوسری قطاراں تیسری تے چوتھی قطار توں اُچی نيں تے شمال مغرب دی طرف بظاہر اک دوہرا دروازہ سی جو پھسلدے ہوئے کھلدا سی جو ہن ختم ہو چکيا اے۔ موجودہ داخلی راستہ 78 سینٹی میٹر چوڑا تے 140 سینٹی میٹر اُچا اے، تے اس دی دہلیز گہری اے۔ چھوٹی دہلیز دے دونے کونےآں وچوں ہر اک وچ دروازے دی ایڑی دے لئی اک رسیس بنایا گیا اے تے اک طرف 16 سینٹی میٹر گہرا تے دوسری طرف 10 سینٹی میٹر گہرا افقی نالی اے، تاکہ دونے کنارےآں نوں تلاش کر کے اندر رکھیا جا سکے۔ جدوں انہاں نوں کھولیا جاندا اے۔ [۱۰]
مقبرے دے کمرے دے سامنے، دروازے دے اوپری مثلث وچ ، اک بہت ہی آرائشی پھُل سی، جس وچوں صرف ادھا، جو بہت کمزور اے، اج باقی اے۔ جوہان البرچٹ وون مینڈیلسلو نامی اک یورپی سیاح نے 1638 وچ اس پھُل نوں دیکھیا تے اسنوں سائرس دے مقبرے دی اک پینٹنگ وچ دکھایا، لیکن ڈیوڈ تک اسنوں فراموش کر دتا گیا یا فیر اس دی تشریح کيتی گئی۔ سٹرونچ نے 1964 وچ اس دی بازیافت، بیان تے تشریح کيتی۔ زیر بحث پھُل دے 12 اہم پنکھ سن، جنہاں وچوں 24 صحن دے باہر تے 24 پراں دے باہر سن ۔ [۱۱] ایہ کردار سورج دی عکاسی کردا اے ایہ باقی اے تے ایہ دیکھدے ہوئے کہ ایرانیاں نے سائرس دے ناں نوں سورج دے نال ڈھال لیا سی، ایہ سورج مکھی سائرس دی شخصیت دی علامت تے مظہر اے تے ایرانیاں دے نال اس دے روحانی مقام دا چارٹ اے۔ [۱۲]
مقبرے دی چھت اندر توں ہموار تے سادہ اے، لیکن باہر توں اس دی دیوار لگی ہوئی اے تے اس دی دو طرفہ ڈھلوان اٹھ نمبر دی شکل وچ اے۔ چھت دو قیمتی پتھراں توں بنی اے جس اُتے اہرام دا پتھر اے جس دی بنیاد 6.25 میٹر بائی 3 میٹر تے موٹائی ادھا میٹر اے تے اس اُتے چھت دے اُتے اک پتھر سی جو ہن دستیاب نئيں اے۔ ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ ہخامنشی روایت دے مطابق، قیمتی پتھراں نوں ہلکا تے بہتر طور اُتے منتقل کرنے دے لئی، انہاں نے چھت دے اندر کھود دتا۔ [۱۳] فرصت الدولہ شیرازی نے اندرونی چھت تے باہر دی ڈھلوان چھت دے درمیان خالی جگہ نوں دیکھیا سی تے اسنوں میت دی تدفین دی جگہ سمجھیا سی: [۱۴]یہ درمیانی حصہ جس دا ذکر شیرازی نے کيتا اے، اک کھوکھلا 4.75 میٹر لمبا اے، جو تقریباً اک میٹر چوڑا تے 85 سینٹی میٹر گہرا اے۔ اس گڑھے دی برداشت نوں متزلزل نہ کرنے دے لئی چھت نوں دو ٹکڑے کر دتا گیا۔ [۱۵] پر، ایہ خیال کہ خالی جگہ تابوت دی جگہ سی یا ایتھے تک کہ دو تابوت (درمیانی جگہ دے دو حصےآں وچ تقسیم ہونے دی وجہ توں) ماضی وچ مقبول رہیا اے۔ [۱۶]اس دی چھت باہر توں ڈھلوان اے لیکن اندر توں چپٹی اے۔ لہٰذا، اس چپٹی چھت دے پِچھے توں لے کے مقعر دی چھت دے تھلے تک، ایہ اک مثلث دی شکل وچ کھوکھلی [خالی] اے، تے اوتھے میت نوں دفن کرنے دی جگہ سی، تے ماضی وچ چھت نوں چھید کر اس دی پتھر ٹُٹ گئے. اوتھے توں جو لوک اُتے گئے انہاں وچوں کچھ نے اوہ خاکہ دیکھیا جتھے ایہ ذکر کيتا گیا سی کہ اک تابوت پتھر دا بنیا ہویا سی تے اس وچ مردہ سی۔ ہن ایہ نثر ہیبہ دی لاش اے [بکھری ہوئی خاک دی طرح]۔
مقبرے دے کمرے دا فرش پتھر دے دو وڈے سلیباں توں بنا اے۔ جارج کرزن (1892) دے مطابق، سلیٹ انہاں وڈے سوراخاں توں وڈی سی جس وچ اسنوں کھودا گیا سی۔ شاید ایہ جاننے دے لئی کہ اس دے تھلے کيتا اے۔ [۱۷]
مقبرہ بغیر مارٹر دے بنایا گیا سی، لیکن ٹیلےآں دے دھاتی بنڈلز نے پتھراں نوں جوڑ دتا سی، جنہاں وچوں تقریباً سبھی نوں کھود کر ہٹا دتا گیا سی، جس توں عمارت دی مضبوطی نوں نقصان پہنچانے والے ناخوشگوار ڈمپل چھڈے گئے سن ۔ علیرضا شاپور شہبازی دی قیادت وچ اک ٹیم نے انہاں گڑھاں دی ممکنہ حد تک انہاں ٹکڑےآں توں مرمت دی جو اوہ شیوند کان توں لیائے سن ۔ [۱۸]
جن لوکاں نے انیہويں صدی وچ مقبرے دا دورہ کيتا تے اپنے مشاہدات نوں ریکارڈ کیہ اوہ سائرس دے مقبرے دے دور دراز ستوناں دی گل کردے سن ۔ [۱۹] فی الحال مقبرے دے ارد گرد انہاں کالماں تے ہور ڈھانچے دا کوئی نشان نئيں اے۔ مثال دے طور پر، اک جرمن سکالر تے مستشرق فرانز ہینرک ویزباخ، جس نے انیہويں صدی دے اواخر وچ پاسارگاڈے دا دورہ کيتا تے پاسارگاڈے وچ عمارتاں دی تفصیل لکھی، سائرس دے مقبرے دے ارد گرد دے ستوناں نوں اس طرح بیان کیا: [۲۰]ویزباخ توں کئی دہائیاں پہلے 1818 وچ مقبرے دا دورہ کرنے والے کیر پورٹر نے کالماں دی حالت اُتے اپنے خیالات دا اظہار کيتا سی: [۲۱]مقبرے دے تن اطراف 22 کالماں توں گھرے ہوئے نيں۔ کالماں دے چاراں طرف دوہری دیواراں توں نشانات دیکھے جا سکدے نيں۔ اک دوسرے دے سامنے کالماں دی ہر قطار دی لمبائی 30 میٹر اے تے انہاں دو قطاراں دے کھڑے کالماں دی قطار دی لمبائی 32 میٹر اے۔ اندرونی دیوار توں دو مخالف قطاراں دی لمبائی 35 میٹر تے اندرونی دیوار توں دوسرے حصے دی لمبائی 42 میٹر اے۔ اس وچ شک اے کہ بیرونی دیوار شروع توں موجود سی۔ بیرونی دیوار اک بہت وڈی دیوار اے جس اُتے گیٹ ریسٹ دی باقیات نيں۔
عمارت دے طرز تعمیر دی ابتدا دے بارے وچ مختلف آراء دا اظہار کيتا گیا اے۔ انہاں خیالات دا دائرہ وسیع اے تے اس وچ ایشیا مائنر دے یونانی نژاد، بحیرہ روم، مصری، ایلامیٹس تے اصل ایرانی شامل نيں۔ B. فرواش کوریج کرپستھے قبر سائرس نے لکھیا اے کہ قبراں ریایانی پہلی ریشم وی ايسے طرح احاطہ کردا اے، تے ایہ ہن وی ہخامنشی قبراں دے پہلے بادشاہ دی طرف جاندا اے، روایت دے مطابق تے ايسے طرح ایران دے شمال وچ برانخز دے علاقےآں وچ معمول دے مطابق.[۲۲]اک وڈا علاقہ، جس دی تعریف 24 گول ستوناں دی بنیاد نال کيتی گئی اے، عمارت نوں مربع دی طرح گھیرے ہوئے اے۔ ہر کالم دا قطر 3 فٹ تے 3 انچ [تقریباً 99 سینٹی میٹر] اے۔ مربع دا ہر رخ 6 کالماں توں مکمل ہُندا اے، جنہاں وچوں ہر اک سائیڈ کالم توں 14 فٹ [تقریباً 4.27 میٹر] اے۔ 17 ستون ہن وی کھڑے نيں، لیکن اوہ کوڑے توں گھرے ہوئے نيں، تے جان بجھ کر مٹی دی دیوار توں جڑے ہوئے نيں۔
قبر دی تعمیر نو
[سودھو]اس مقبرے دی دو بار تزئین و آرائش کيتی گئی، اک بار 1972 وچ تے دوسری بار 2002 تے 2009 دے درمیان۔ پہلی بار، بحالی دی کارروائیاں علی سمیع (اس وقت پرسیپولیس آثار قدیمہ دے ادارے دے سربراہ) دی نگرانی وچ کيتیاں گئیاں۔
مہر خبررساں ایجنسی دے مطابق دوسری بار ثقافتی ورثے دے ماہرین نے دعویٰ کيتا اے کہ تعمیر نو دے دوران مقبرے دی چھت نوں شدید نقصان پہنچیا اے۔ انہاں وچوں اک ماہرین دے مطابق اس عمارت نوں بحال کرنے والے نے تجرباتی طور اُتے بحالی سکھی اے تے اس دے پاس اس شعبے وچ کوئی سائنسی یا یونیورسٹی دی تعلیم نئيں اے۔
پرسیپولیس توں اک اطالوی ماہر گروپ دے جانے دے بعد، اس نے سائرس دے مقبرے دی بحالی دی ذمہ داری لی اے۔ ماہر دا دعویٰ اے کہ بحالی کرنے والے نے بحالی دے دوران غلطیاں کيتياں جنہاں وچوں زیادہ تر دا تعلق مقبرے دی چھت دی تباہی توں سی۔ ثقافتی ورثہ تنظیم دے اک ہور ماہر نے وی مہر رپورٹر نوں دسیا:
اگر قبر دی چھت دی بحالی دا کم صحیح سائنسی طریقےآں دے مطابق کيتا جاندا تاں اسنوں گھٹ توں گھٹ دو سال وچ مکمل ہونا چاہیے سی۔
کاویہ فرخ نے 29 دسمبر 2008 نوں وی او اے فارسی سروس اُتے اک پینل ڈسکشن وچ ایہ دعویٰ وی کیا، جس وچ سائرس اعظم (کورش اعظم) دے مقبرے دی بحالی دی ٹیم دے سربراہ حسن رضا نے شرکت کيتی، آثار قدیمہ دے اصولاں نے بحالی دا کم درست طریقے توں نئيں کيتا تے اسنوں نقصان پہنچیا۔ قبر
کلاسیکی اکاؤنٹس
[سودھو]ڈھانچے دی سب توں زیادہ تفصیل، ارسطوبلس (جو چوتھی صدی ق م دے آخر وچ اپنی مشرقی مہمات وچ سکندر اعظم دے نال گیا سی) دے کھوئے ہوئے اکاؤنٹ اُتے مبنی اے، الیگزینڈر دے اناباسی (6.29) وچ پایا جاندا اے، جسنوں اریان نے لکھیا سی۔ دوسری صدی عیسوی وچ [۲۳]
دوسری صدی عیسوی وچ لکھدے ہوئے آرین نے اس مقبرے نوں اس طرح بیان کیا: [۲۴]سٹرابو نے دسیا کہ جدوں سکندر اعظم نے پرسیپولیس نوں لُٹیا تے تباہ کیا تاں اس نے سائرس دے مقبرے دا دورہ کيتا تے اپنے جنگجوواں وچوں اک ارسطوبلس نوں یادگار وچ داخل ہونے دا حکم دتا۔ اس دے اندر اسنوں اک سونے دا بستر، پینے دے برتناں دے نال اک میز، اک سونے دا تابوت، قیمتی پتھراں توں جڑے کچھ زیورات تے مقبرے اُتے اک نوشتہ ملا۔ ایسی کسی تحریر دا کوئی نشان باقی نئيں بچا۔ سٹرابو نے اسنوں ایويں بیان کیا: [۲۵]وہ کیمبیس دے بیٹے سائرس دی قبر اُتے ہونے والے غم و غصے توں غمزدہ سی۔ کیونجے ارسطوبلس دے مطابق، اس نے اسنوں کھودا تے لُٹیا ہويا پایا۔ مشہور سائرس دا مقبرہ پاسارگاد دے شاہی پارک وچ سی، تے اس دے ارد گرد ہر قسم دے درختاں دا اک باغ لگیا ہويا سی۔ پارک نوں وی ندی توں پانی پلایا گیا سی، تے گھاہ دے میدان وچ اُچی گھاہ اُگ آئی سی۔ مقبرے دی بنیاد ہی اک مستطیل دی شکل وچ مربع پتھر توں بنائی گئی سی۔ اس دے اُتے اک پتھر دی عمارت سی جس دے اُتے اک چھت سی جس دا اک دروازہ اندر توں نکلدا سی، اِنّا تنگ سی کہ اک چھوٹا آدمی وی وڈی تکلیف سہنے دے بعد اندر داخل ہو سکدا سی۔ عمارت وچ اک سنہری تابوت پيا سی، جس وچ سائرس دی لاش نوں دفن کيتا گیا سی، تے تابوت دے پہلو وچ اک صوفہ سی، جس دے پیر ہتھوڑے جہے سونے دے سن ۔ ارغوانی قالیناں دے نال بابلی ٹیپسٹری دا اک قالین بستر بناندا سی۔ ; اس اُتے اک میڈین کوٹ وی سی جس وچ آستیناں تے بابل دی تیاری دے دوسرے سرنگے۔ ارسطوبلس دا ہور کہنا اے کہ میڈین ٹراؤزر تے ہائیسنتھ دے رنگ توں رنگے ہوئے لباس وی اس اُتے پئے ہوئے سن، ايسے طرح جامنی تے مختلف رنگاں دے ہور؛ اس دے علاوہ گریبان، صابری، تے سونے تے قیمتی پتھراں دی بالیاں اک نال ملیاں تے انہاں دے نیڑے اک میز کھڑی سی۔ صوفے دے وسط وچ تابوت پيا سی جس وچ سائرس دی لاش سی۔ مقبرے دے اندر، قبر دی طرف جانے والی چڑھائی دے قریب، مقبرے دی حفاظت کرنے والے مجوسیاں دے لئی اک چھوٹا جہا مکان بنایا گیا سی۔ اک فریضہ جو انہاں نے سائرس دے بیٹے کیمبیس دے زمانے توں ہی ادا کيتا سی، جو باپ دے بعد آنے والے محافظ دے طور اُتے سی۔ انہاں آدمیاں نوں بادشاہ دی طرف توں روزانہ اک بھیڑ تے گیہاں دا آٹا تے شراب دی مخصوص مقدار دتی جاندی سی۔ تے اک گھوڑا مہینے وچ اک بار سائرس دی قربانی دے طور اُتے ۔ مقبرے اُتے فارسی حروف وچ اک نوشتہ لگیا ہويا سی، جس دا فارسی بولی وچ تھلے لکھے معنی سی: "اے انسان، وچ سائرس ہون، کیمبیس دا بیٹا، جس نے فارسیاں دی سلطنت دی بنیاد رکھی، تے ایشیا دا بادشاہ سی۔ اس لئی اس یادگار دے بارے وچ میرے توں بغض نہ رکھو۔‘‘ جداں ہی سکندر نے فارس نوں فتح کیا، اوہ سائرس دے مقبرے وچ داخل ہونے دا بہت خواہش مند سی۔ لیکن اس نے پایا کہ تابوت تے صوفے دے علاوہ باقی سب کچھ اٹھا لیا گیا اے۔
سکندر فیر پاسارگاد چلا گیا۔ تے ایہ وی اک قدیم شاہی رہائش گاہ سی۔ ایتھے اس نے اک پارک وچ سائرس دی قبر وی دیکھی۔ ایہ اک چھوٹا ٹاور سی تے درختاں دی گھنی نمو دے اندر چھپا ہويا سی۔ مقبرہ تھلے ٹھوس سی، لیکن اس دے اُتے اک چھت تے قبر سی، جو بعد وچ اک انتہائی تنگ دروازہ سی۔ ارسطوبلس کہندا اے کہ بادشاہ دے حکم اُتے اوہ اس دروازے توں گزریا تے مقبرے نوں سجایا؛ تے ایہ کہ اس نے اک سنہری صوفہ، پیالاں والی اک میز، اک سنہری تابوت، تے قیمتی پتھراں توں جڑے بے شمار کپڑے تے زیورات دیکھے۔ تے ایہ کہ اس نے ایہ سب چیزاں اپنے پہلے دورے وچ دیکھی سن، لیکن ایہ کہ بعد دے دورے اُتے اس جگہ نوں پرت لیا گیا سی تے سب کچھ اٹھا لیا گیا سی سوائے صوفے تے تابوت کے، جس دے صرف ٹکڑے ٹکڑے ہوئے سن، تے ڈاکوواں نے اسنوں ہٹا دتا سی۔ لاش نوں دوسری جگہ، اک حقیقت جس نے صاف طور اُتے ثابت کيتا کہ ایہ لُٹ مار کرنے والےآں دا عمل سی، نہ کہ ستراپ کا، کیونجے انہاں نے صرف اوہی چھڈیا اے جو آسانی توں نئيں لے جا سکدا سی۔ تے ایہ کہ ایہ چوری اس وقت وی ہوئی جدوں کہ مقبرے نوں مجوسیاں دے اک محافظ نے گھیر رکھیا سی، جسنوں انہاں دی دیکھ بھال دے لئی ہر روز اک بھیڑ تے ہر مہینے اک گھوڑا ملدا سی۔ لیکن جس طرح سکندر دی فوج نے جنہاں ملکاں دی طرف پیش قدمی دی سی، بکترا تے ہندوستان دی دوری نے بوہت سارے دوسرے انقلابی اقدامات نوں جنم دتا سی، ايسے طرح ایہ وی انقلابی کارروائیاں وچوں اک سی۔ ہن ارسطوبلس نے ایہ کہیا اے، تے اوہ مقبرے اُتے تھلے لکھے نوشتہ نوں ریکارڈ کرنے دے لئی جاندا اے: "اے انسان، وچ سائرس ہون، جس نے فارسیاں دے لئی سلطنت حاصل کيتی تے ایشیا دا بادشاہ تھا؛ اس لئی میری یادگار توں ناراض نہ ہوئے۔" اُتے اونیسٹریسس کہندا اے کہ ٹاور دی دس منزلیاں سن تے سائرس سب توں اُتے دی کہانی وچ پيا سی، تے ایہ کہ یونانی بولی وچ اک نوشتہ سی، جسنوں فارسی حروف وچ کندہ کيتا گیا سی، "ایتھے وچ جھوٹھ بولدا ہون، سائرس، بادشاہاں دا بادشاہ،" تے دوسرا لکھیا ہويا سی۔ ايسے معنی دے نال فارسی زبان۔
فن تعمیر
[سودھو]سائرس دے مقبرے دے ڈیزائن دا سہرا میسوپوٹیمیا یا ایلامائٹ زگگرات نوں دتا جاندا اے، لیکن سیلہ نوں عام طور اُتے اک پرانے دور دے اورارتو مقبراں توں منسوب کيتا جاندا اے۔ خاص طور پر، پاسارگاد وچ مقبرہ تقریباً بالکل اوہی طول و عرض رکھدا اے جو ایلیٹس دا مقبرہ اے، جو لڈیان دے بادشاہ کروسیس دے والد اے ؛ پر، کچھ نے اس دعوے توں انکار کيتا اے ( ہیروڈوٹس دے مطابق، کروسیس نوں سائرس نے لیڈیا دی فتح دے دوران بچایا سی، تے سائرس دی عدالت دا رکن بن گیا سی)۔ مقبرے دی مرکزی سجاوٹ گیبل دے اندر دروازے اُتے گلابی ڈیزائن اے۔ عام طور پر، پاسارگاد وچ پائے جانے والے فن تے فن تعمیر نے مختلف روایات دی فارسی ترکیب دی مثال دی، جس وچ ایلام ، بابل ، اشوریہ ، تے قدیم مصر دی مثالاں شامل نيں، کچھ اناطولیائی اثرات دے اضافے دے نال۔
سائرس اعظم دن
[سودھو]
سائرس اعظم (کورش اعظم) ڈے ( فارسی : روز کوروش بزرگ ruz -e kuroš-e bozorg ) جسنوں عام طور اُتے سائرس ڈے ( فارسی :روز کوروش ruz -e kuroš ) دے ناں توں وی جانیا جاندا اے، ایران وچ اک غیر سرکاری تعطیل اے جو ہر سال مقبرے وچ منائی جاندی اے۔ سائرس 29 اکتوبر ناں، ایرانی کیلنڈر اُتے ابان دی 7 تریخ ناں، سائرس اعظم (کورش اعظم) دی یاد وچ ۔ یہ سائرس دے بابل وچ داخلے دی سالگرہ اے۔ سائرس پہلی فارسی سلطنت دا بانی اے جسنوں اچیمینیڈ ایمپائر وی کہیا جاندا اے۔ [۲۶]
ایرانی نواں سال
[سودھو]نوروز ، فارسی نويں سال دے دوران، ہر سال ایرانیاں دی طرف توں مقبرے دے گرد تقریبات منعقد دی جاندیاں نيں جو ملک بھر توں جمع ہُندے نيں۔ ایرانی سائرس عظیم نوں ایران تے فارس سلطنت دے بانی دے طور اُتے عزت دیندے نيں۔ [۲۷][۲۸]
مورتاں
[سودھو]-
1971 وچ شاہ ایران دی 2500 سالہ تقریب۔ -
مزار دے گرد چکر لگانا حرکت پذیری۔ -
سائرس دا مقبرہ مرمت دے تحت۔ -
ایران وچ سائرس عظیم دا مقبرہ۔ -
رابرٹ کیر پورٹر دے ذریعہ ، 1818 -
پاسرگڈ از یوجین فلانڈین ، 1840 -
جان یوشر، 1865 -
گور دختر ، سائرس اول دی ممکنہ قبر -
سائرس اعظم (کورش اعظم) دا مقبرہ -
1938 دے 500 ریال دے نوٹ دے پِچھے سائرس اعظم (کورش اعظم) دے مقبرے دا منظر۔ -
1970 دی دہائی دے 50 ریال دے بینک نوٹ دے پِچھے سائرس اعظم (کورش اعظم) دے مقبرے دا سامنے دا منظر۔
_p621_TOMB_OF_CYRUS,_MURGHAB.jpg)
.jpg)
ہور ویکھو
[سودھو]- گور دختر
- 2016 سائرس اعظم بغاوت
- کورش اعظم
- ہخامنشی سلطنت
- تخت سلیمان (ایران)
- ایرانی طرز تعمیر
- ہخامنشی طرز تعمیر
- نوروز
نوٹس
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Strabo"The Geography of Strabo. Literally translated, with notes, in three volumes", W. Falconer, H.C. Hamilton (trl.), T.3, London: George Bell & Sons, 1889, Strb. XV.3.8, p.134.
- ↑ Briant P., From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire, Eisenbrauns, 2002, p.85, سانچہ:آئی ایس بی این
- ↑ Stronach D., Pasargadae. A Report of the Excavations Conducted by the British Institute of Persian Studies from 1961 to 1963, Oxford University Press, Oxford 1978, p.22-23, 42, سانچہ:آئی ایس بی این
- ↑ "Iranians Barred From Marking Cyrus Day By Visiting His Tomb" (in en). https://web.archive.org/web/20211029203143/https://www.iranintl.com/en/20211029093020. Retrieved on 2021-10-30.
- ↑ "Iranians Barred From Marking Cyrus Day By Visiting His Tomb". https://www.iranintl.com/en/20211029093020.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Porter, 1821, Travels in Georgia, Persia, Armenia, ancient Babylonia... during the years 1817, 1818, 1819, and 1820, p.498-501
- ↑ Shahbazi, 39–42
- ↑ "Welcome to Encyclopaedia Iranica". https://web.archive.org/web/20210517004953/https://iranicaonline.org/articles/cyrus-v-tomb. Retrieved on 2021-06-29.
- ↑ Shahbazi, 39–42
- ↑ Stronach, "circular symbol", Iran .
- ↑ Shahbazi, 39–42
- ↑ Shahbazi, 39–42
- ↑ Forsat Shirazi, Ajam Works, 229
- ↑ Shahbazi, Pasargad Comprehensive Guide, 43
- ↑ In addition to the opportunity of Shirazi, Ajam works, frankly to Hosseini Fasaei, Naseri Farsnameh, second speech, 1560
- ↑ Goerge Curzon, Persia, vol 2, 77
- ↑ Shahbazi, Comprehensive Guide to Pasargad, 46
- ↑ For example, see Morier, [First] Journey, 150; Porter, Travels vol1, 499; Curzon, Persia vol2, 76; Weissbach.
- ↑ "716 [654 – Das Grab des Cyrus und die Inschriften von Murghab – Das Grab des Cyrus und die Inschriften von Murghab – Page – Zeitschriften der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft – MENAdoc – Digital Collections"]. https://web.archive.org/web/20210629010152/http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/dmg/periodical/pageview/40973. Retrieved on 2021-06-29.
- ↑ Ker Porter, Travels, vol 1, 499
- ↑ Farhoshi, Iranview, 73.
- ↑ Tomb of Cyrus the Great. Old Persian (Aryan) – (The Circle of Ancient Iranian Studies – CAIS)
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found. Book 6 Chapter 29
- ↑ [https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/15C*.html The Geography of Strabo, 1932 edition, Book XV, Chapter 3
- ↑ "منشور کورش بزرگ". Savepasargad.com. https://web.archive.org/web/20110913173835/http://www.savepasargad.com/aa.from%20091806/Cyrus/Elamiy%20rooz%20Kurosh.10.06.htm. Retrieved on 2011-10-15.
- ↑ "Visitor anti-robot validation". https://web.archive.org/web/20110728023132/http://www.fouman.com/Y/Picture_View-Norooz_Celebrations_Cyrus_Great.htm. Retrieved on 2017-01-11.
- ↑ "Iran: The Challenges of a Split Personality – ASHARQ AL-AWSAT English". https://web.archive.org/web/20160426061806/http://english.aawsat.com/2016/04/article55349219/iran-challenges-split-personality. Retrieved on 2017-01-11.
- RMGhias Abadi (2004) Achaemenid Inscriptions ، دوسرا ایڈیشن، پبلشر شیراز نویدسانچہ:آئی ایس بی این
- امیلی کوہرٹ (1995) قدیم نیڑے مشرق: سی اے۔ 3000-330 ق م ، باب 13، صفحہ۔ 647، روٹلیجسانچہ:آئی ایس بی این
- Arrian، Anabasis I. IX؛ cf MA Dandamaev Cyrus II ، انسائیکلوپیڈیا ایرانیکا دے اندر
سانچہ:Cyrus the Greatسانچہ:Cyrus the Greatسانچہ:Mausoleums in Iranسانچہ:Mausoleums in Iran