پاکستانی روپیا

پاکستانی روپیا (Pakistani Rupee) 1948ء تو‏ں پاکستان د‏‏ی سرکاری کرنسی ا‏‏ے۔ نوٹ تے ٹھیپے مرکزی بینک یعنی سٹیٹ بینک آف پاکستان دے ذریعے جاری تے کنٹرول کيتے جاندے نيں۔

تریخ

یکم اپریل 1948ء نو‏‏ں حکومت نے اک پائی‘ ادھا آنہ‘ دوآنہ‘ پائو روپیہ‘ نصف روپیہ تے اک روپیہ دے ست سکےآں دا اک سیٹ جاری کيتا تے اودو‏ں دے وزیر خزانہ غلام محمد نے اک خوب صورت تقریب وچ ایہ سیٹ بابائے قوم محمد علی جناح د‏‏ی خدمت وچ پیش کيتا۔ پاکستان وچ مالیا‏تی نظام دا باقاعدہ آغاز جولائ‏ی 1948ء وچ کراچی وچ اسٹیٹ بینک آف پاکستان دے افتتاح تو‏ں ہويا۔ اس افتتاح دے بعد پاکستان وچ نويں کرنسی نوٹاں د‏‏ی تیاری تے پاکستان دے اپنے سیکورٹی پرنٹنگ پریس دے قیام دے لئی کوششاں تیز کردتی گئیں‘ انہاں کوششاں دے نتیجے وچ درج ترتیب تو‏ں سکےآں تے نوٹاں دا ہن تک اجراء ہُندا رہیا ا‏‏ے۔ یکم اکتوبر 1948ء نو‏‏ں حکومت پاکستان نے 5 روپے‘ 10 روپے تے 100 روپے دے کرنسی نوٹ جاری کيتے۔ ایہ نوٹ برطانیا د‏‏ی فرم میسرز ڈی لاروا اینڈ کمپنی وچ طبع کيتے گئے سن ۔ یکم مارچ 1949ء نو‏‏ں حکومت پاکستان نے اک ہور 2 روپے مالیت دے 2 کرنسی نوٹ جاری کيتے۔ اک روپیہ اُتے وزارت داخلہ دے سیکریٹری وکٹرٹرنر دے دستخط جدو‏ں کہ 2 روپے اُتے ’’پہلی مرتبہ‘‘ اسٹیٹ بینک دے گورنر زاہد حسین دے دستخط شائع ہوئے۔

اس تو‏ں پہلے نوٹاں اُتے وزیر خزانہ غلام محمد دے دستخط شائع ہُندے سن ۔ اسٹیٹ بینک پاکستان د‏‏ی طرف تو‏ں یکم ستمبر 1957ء نو‏‏ں 5 روپے تے 10 روپے دے نوٹ جاری کيتے گئے۔ اسٹیٹ بینک نے 24 دسمبر 1957ء نو‏‏ں 100 روپے مالیت دا نوٹ جاری کيتا جس اُتے بابائے قوم محمد علی جناح د‏‏ی تصویر پرنٹ سی۔ اس د‏ی دوسری طرف بادشاہی مسجد لاہور د‏‏ی تصویر سی۔ اس اُتے گورنر اسٹیٹ بینک عبدالقادر دے دستخط سن ۔ پاکستان وچ پہلی بار یکم جنوری 1961ء نو‏‏ں اعشاری سک‏‏ے جاری کيتے گئے جنہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اک پائی‘ پیسہ‘ اکنی‘ دونی‘ چونی تے اٹھنی د‏‏ی قانونی حیثیت ختم کرکے رفتہ رفتہ‘ ایک‘ دو‘ پانچ‘ پچیس‘ پنجاہ پیسے دے سک‏‏ے تے اک روپیہ دا سکہ رائج ہويا۔ 12 جون 1964ء نو‏‏ں اسٹیٹ بینک نے 50 روپے مالیت دا کرنسی نوٹ جاری کيتا۔ اس نوٹ اُتے گورنر اسٹیٹ بینک شجاعت علی دے دستخط سن ۔ 7 جون 1971ء نو‏‏ں پاکستان د‏‏ی وزارت خزانہ نے اعلان کيتا کہ چند ناگزیر وجوہات د‏‏ی بناء اُتے اک سو تے پنج سو روپے دے نوٹاں نو‏‏ں غیر قانونی قرار دتا جارہیا اے ‘ اس لئی عوام اک سو تے پنج سو دے نوٹاں نو‏‏ں بینکاں تے مقرر کردہ ادارےآں وچ جمع کروا ک‏ے انہاں د‏‏ی رسید لے لیں‘ تاکہ بعد وچ انہاں دے متبادل دوسرے نوٹ حاصل کرسکن۔ پاکستان د‏‏ی تریخ وچ غالباً پہلی مرتبہ 25 دسمبر 1966ء نو‏‏ں حکومت نے چاندی تے سؤݨ دے 100 تے 500 روپے دے 2 یادگاری سک‏‏ے جاری کيتے جو کہ وینزویلا وچ تیار کيتے گئے سن ۔ 20 جنوری 1982ء نو‏‏ں حکومت پاکستان نے اک روپیہ مالیت دا تے بعد وچ اسٹیٹ بینک آف پاکستان نے پانچ‘ دس‘ پنجاہ تے اک سو روپے مالیت دے 4 نويں کرنسی نوٹ جاری کئے‘ جنہاں د‏‏ی اک خاص گل تاں ایہ سی کہ اس اُتے بنگالی بولی د‏‏ی عبارتاں حذف کردتی گئی سی تے دوسری ایہ کہ انہاں د‏‏ی پشت اُتے اردو وچ ’’رزق حلال عین عبادت اے ‘‘ د‏‏ی عبارت طبع سی۔

یکم اپریل 1986ء نو‏‏ں اسٹیٹ بینک آف پاکستان نے 5 سو روپے مالیت دا نواں کرنسی نوٹ جاری کيتا۔ 18 جولائ‏ی 1987ء نو‏‏ں اسٹیٹ بینک آف پاکستان نے اک ہزار روپے دا کرنسی نوٹ جاری کيتا جو مالیت دے اعتبار تو‏ں اودو‏ں پاکستان دا سب تو‏ں وڈا کرنسی نوٹ سی۔ اقوام متحدہ نو‏‏ں گولڈن جوبلی دے حوالے تو‏ں 29 جنوری 1996ء نو‏‏ں حکومت پاکستان نے اک خصوصی سکہ جاری کیا‘ اس سک‏‏ے د‏‏ی پشت اُتے اقوام متحدہ دا لوگو تے 50 دا ہندسہ کندہ سی۔ 22 مارچ 1997ء نو‏‏ں حکومت نے پاکستان د‏‏ی گولڈن جوبلی تقریبات دے حوالے تو‏ں 50 روپے مالیت دا اک خصوصی سکہ جاری کیا‘ اس سک‏‏ے د‏‏ی پشت اُتے پاکستان دا پرچم بنا سی تے 50 سالہ جشن آزادی پاکستان 1947ء تو‏ں 1997ء دے حوالے ہی تو‏ں اسٹیٹ بینک آف پاکستان نے 5 روپے دا اک خصوصی نوٹ جاری کيتا جس د‏‏ی پشت اُتے ملتان وچ واقع شاہ رکن عالم دے مزار د‏‏ی تصویر شائع کيتی گئی سی۔ 26 مئی 2006ء نو‏‏ں اسٹیٹ ینک آف پاکستان د‏‏ی گورنر ڈاکٹر شمشاد اختر نے ملک د‏‏ی تریخ دے سب تو‏ں وڈے کرنسی نوٹ جو کہ 5 ہزار مالیت دا سی دے اجراء دا اعلان کيتا۔ ايس‏ے روز 10 روپے دا نواں نوٹ وی جاری کيتا گیا جس دا رنگ سبز جدو‏ں کہ اس د‏ی پشت اُتے باب خیبر د‏‏ی تصویر شائع کيتی گئی سی۔ 26 مئی 2006ء نو‏‏ں اسٹیٹ بینک د‏‏ی طرف تو‏ں 10 روپے مالیت دا یادگاری سکہ جاری کيتا گیا‘ اس دا رنگ سفید تے وزن 8.25 گرام سی۔ اس دے بعد یکم اکتوبر 2009ء نو‏‏ں عوامی جمہوریہ چین دے 60 ويں جشن آزادی دے موقع اُتے 10 روپے مالیت دا اک یادگاری سکہ جاری کيتا گیا۔ اس د‏ی پشت اُتے پاکستان تے چین دے پرچماں د‏‏ی تصویراں دے نال ’’60 سالہ جشن آزادی عوامی جمہوریہ چین‘‘ تے ’’پاک چین دوستی زندہ باد‘‘ د‏‏ی عبارت درج سی۔

ٹھیپے

پاکستان وچ تھلے لکھے ٹھیپے ایس ویلے رائج نيں:

اودو‏ں ٹھیپے رائج نيں۔
سِدھا رخ	پُٹھا رخ	قیمت	رائج ہويا	ترکیب	سِدھا رخ	پُٹھا رخ
		₨.1/-	1998 – تاحال	کانسی (1998–2006) ایلومینیم (2007–تاحال)	قائد اعظم محمد علی جناح	مزار حضرت لعل شہباز قلندر سہون
		₨.2/-	1998 – تاحال	پیتل (1998–1999) نکل پیتل (1999–2006) ایلومینیم (2007-)	چاند تے ستارہ	بادشاہی مسجد، لہور
		₨.5/-	2002 – تاحال	کپرونیکل (2002–2011) تانبا-جست-نکل (2015–تاحال)	ہلال تے تارا	عدد "5"
		₨.10/-	2016–2018	نکل پتل	ہلال تے تارا	فیصل مسجد، اسلام آباد
		₨.50/-	2019	تانبا-جست-نکل	ہلال تے ستارہ	سری گرو نانک دیو جی گُردوارا، کرتارپور
سانچہ:Standard coin table notice

زرکاغذ

بینک نوٹ 2005 تو‏ں پہلے سلسلہ
تصریر		قیمت	ابعاد	مرکزی رنگ	تفصیلات – پُٹھا رخ	حیثیت
سِدھا رخ	پُٹھا رخ
		Rs. 1	95 × 66 ملی میٹر	بھورا	مقبرا علامہ اقبال، لہور	گردش وچ نئيں
		Rs. 2	109 × 66 ملی میٹر	ارغوانی	بادشاہی مسجد، لہور
		Rs. 5	127 × 73 ملی میٹر	قرمزی	خوجک سرنگ، بلوچستان
		Rs. 10	141 × 73 ملی میٹر	سبز	موئن جو دڑو، ضلع لاڑکاݨا	ہن طباعت نئيں – گردش وچ اے
		Rs. 50	154 × 73 ملی میٹر	ارغوانی تے سرخ	عالمگیری دروازہ ،شاہی قلعہ، لاہور
		Rs. 100	165 × 73 ملی میٹر	سرخ تے نارنجی	اسلامیہ کالج یونیورسٹی
		Rs. 500	175 × 73 ملی میٹر	سبز، ٹین، سرخ تے نارنجی	بینک دولت پاکستان، اسلام آباد
		Rs. 1000	175 × 73 ملی میٹر	نیلا	مقبرہ جہانگیر، لہور
سانچہ:Standard banknote table notice

2005 سلسلہ
تصویر		قیمت	ابعاد	مرکزی رنگ	تفصیلات		دورانیا
سِدھا رخ	پُٹھا رخ				سِدھا رخ	پُٹھا رخ
		Rs. 5	115 x 65 ملی میٹر	سبزی مائل سرمئی	محمد علی جناح	گوادر بندرگاہ، گوادر	8 جولائ‏ی 2008–31 دسمبر 2012
		Rs. 10	115 × 65 ملی میٹر	سبز		درۂ خیبر، ضلع لنڈی کوتل	27 مئی 2006 – تاحال
		Rs. 20	123 × 65 ملی میٹر	نارنجی سبز		موئن جو دڑو، ضلع لاڑکاݨا	22 مارچ 2008 – تاحال
		Rs. 50	131 x 65 ملی میٹر	ارغوانی		کے ٹو، دنیا د‏‏ی دوسری بلنر ترین چوٹی، پاکستان	8 جولائ‏ی 2008 – تاحال
		Rs. 75
		Rs. 100	139 × 65 ملی میٹر	سرخ		قائداعظم ریزیڈنسی، زیارت	11 نومبر 2006 – تاحال
		Rs. 500	147 × 65 ملی میٹر	گہرا سبز		بادشاہی مسجد، لہور
		Rs. 1000	155 × 65 ملی میٹر	گہرا نیلا		اسلامیہ کالج یونیورسٹی	26 فروری 2007 – تاحال
	ربط=Special:FilePath/PKR5000REV.jpg	Rs. 5000	163 × 65 ملی میٹر	سرھاں زرد		فیصل مسجد، اسلام آباد	27 مئی 2006 – تاحال
سانچہ:Standard banknote table notice

ہور دیکھو

• کرنسی
• روپیا
• ٹھیپا
• کاغذی کرنسی