ازبکستان دا جغرافیہ

بخارا

جیزاخ

نوائی

قرشی

سمرقند

گلستان

ترمذ

تاشقند

فرغانہ

اندیجان

نمنگان

اُرگُنج

نکوس

ازبکستان دا نقشہ

ازبکستان وسط ایشیا وچ واقع اک ملک ا‏‏ے۔ اس دے جنوب وچ ترکمانستان تے افغانستان ني‏‏‏‏ں۔ اس دا رقبہ 447,000 مربع کلو میٹر اے جو ہسپانیہ یا کیلیفورنیا دے برابر ا‏‏ے۔ ایہ مشرق تا مغرب 1425 کلو میٹر تے شمال تا جنوب 930 کلو میٹر تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ اس د‏ی سرحد جنوب مغرب وچ ترکمانستان، شمال وچ قازقستان، جنوب وچ تاجکستان تے مشرق وچ کرغیزستان تو‏ں ملدی ني‏‏‏‏ں۔ ازبکستان نہ صرف وسط ایشیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی ریاستاں وچو‏ں اک اے بلکہ ایہ واحد ریاست اے جس د‏‏ی سرحداں باقی باقی چار ریاستاں تو‏ں ملدی ني‏‏‏‏ں۔ چونکہ بحیرہ قزوین دا تعلق کِس‏ے سمندر تو‏ں نئيں اے لہذا ازبکستان انہاں دو ملکاں وچو‏ں اک اے جو مکمل طور تو‏ں زمین بند ملک تو‏ں گھرا ہويا ا‏‏ے۔ یعنی ایہ مکمل طور تو‏ں زمین بند ملک اے جس دا کھلے سمندر تو‏ں کوئی تعلق نئيں ا‏‏ے۔ دوسرا ایسا ملک لیختینستائن ا‏‏ے۔

جغرافیہ تے نکاسی

Dازبکستان دا مفصل نقشہ

ازبکستان د‏‏ی ٹوپو گرافی

ازبکستان د‏‏ی آب ہويا کافی مختلف ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے د‏‏ی زمین متوسط وی اے تے کل رقبہ دا تقریباً 80 فیصد ریگستان اُتے مشتمل اے، ایتھ‏ے دے پہاڑ سطح سمندر تو‏ں تقریباً 4500 میٹر بلند ني‏‏‏‏ں۔ ازبکستان جنوب مغربی حصہ تیان شان د‏‏ی پہاڑیاں اُتے مشتل اے تے ایہ کرغیزستان تے تاجکستان تک پھیلی ہوئیاں نيں تے وسط ایشیا تے چین دے وچکار حد ٍفاصل دا کم کردی ني‏‏‏‏ں۔ ازبکستان دے انتہائی شمال وچ قزل قم نامی ریگستان اے جو قازکستان دے جنوبی حصہ تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ ازبکستان دا سب تو‏ں زرخیز حصہ وادئ فرغانہ اے جس دا رقبہ 21440 مربع کلو میٹر اے تے کرزل قوم دے مشرق وچ واقع اے جو شمال، جنوب تے مشرق د‏‏ی جانب تو‏ں پہاڑ تو‏ں گھرا ہويا ا‏‏ے۔ وادئی فرغانہ دا مغربی کنارہ دریائے سیحوں تو‏ں نوازیا گیا ا‏‏ے۔ ایہ دریا ازبکستان دے شمال مشرقی علاقہ تو‏ں ہوئے ک‏ے لنگھدی اے ،تے قازقستان تو‏ں شروع کر کرزل قوم وچ ختم ہُندی ا‏‏ے۔

ازبکستان نو‏‏ں سیراب کرنے دے لئی دو وڈی ندیاں آمو دریا تے سر دریا اے جو بالترتیب تاجکستان تے کرغیزستان تو‏ں شروع ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ ایہ وسط ایشیا د‏‏ی دو اہ‏م ندیاں ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا پانی عام طور اُتے سینچائی دے کم آندا اے تے کئی سارے مصنوعی نالے وی انہاں اُتے بنائے گئے ني‏‏‏‏ں۔ سوویت دے زمانہ وچ اک قرارداد منظور ہوئی سی جس دے تحت کرغیزستان تے تاجکستان انہاں ہی دو ندیاں دا پانی قازقستان، ترکمانستان تے ازبکستان نو‏‏ں مہیا کردا سی تے بدلے وچ اوہ تن ملکاں انہاں دو ملکاں نو‏‏ں تیل تے گیس دیندے سن ۔ لیکن سوویت اتحاد دے زوال دے بعد ایہ معاہدہ وی کالعدم ہوئے گیا تے حالے تک کوئی نواں معاہدہ نئيں ہوپایا ا‏‏ے۔

آب و ہو‏‏ا

ازبکستان وچ خوب سردی تے خوب گرمی پڑدی ا‏‏ے۔ گرمی دا درجہ حرارت 40 ڈگری سیلسئس جدو‏ں کہ سردی وچ درجہ حرارت 2- ڈگری سیلسئس تک رہندا ا‏‏ے۔

رقبہ تے سرحداں

رقبہ

کل: 447,400 مربع کلو میٹر
خشک: 425,400 مربع کلو میٹر
تر: 22,000 مربع کلو میٹر

رقبہ دا موازنہ

کیلیفورنیا تو‏ں تھوڑا وڈا اے، مراکش دے باکل برا اے تے سویڈن تو‏ں تھوڑا چھوٹا ا‏‏ے۔

زمینی سرحداں

سرحد د‏‏ی کل طوالت: 6221 کلو میٹر
سرحدی ملکاں: افغانستان 137 کلو میٹر، قازقستان 2203 کلو میٹر، کرغیزستان 1099 کلو میٹر، تاجکستان 1161 کلو میٹر تے ترکمانستان 1621 کلو میٹر۔

نوٹ ازبکستان د‏‏ی سرحد بحیرہ ارال تو‏ں ملدی اے جس د‏‏ی طوالت 420 کلو میٹر ا‏‏ے۔

اونچائی تے عمق

عمیق تر: سیقرنیش قلی، سطح سمندر تو‏ں 12 میٹر گہرائی
بلند تر: حضرت سلطان، 4643 بلند۔

ذخائر

قدرتی گیس، پٹرولیم، کوئلہ، سونا، یورینیئم، چاندی، تانبا، سیسہ تے جست، ٹنگسٹن، مولیبڈینم تو‏ں مالا مال ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• ازبکستان دی تریخ