اسلامی زر

اصل مضمون: اسلامی اقتصادی نظام

اسلامی زر یا اسلامی کرنسی ( انگریزی: Islamic Money or Shariah Currency) دراصل اسلامی اصولاں دے مطابق زر یا پیسے نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اسلام د‏‏ی تیرہ سو سال تریخ وچ ‘‘کرنسی ‘‘ یا ‘‘زر’’ہمیشہ سونے تے چاندی تو‏ں بنے سک‏‏ے ّ ہويا کردے سن ۔ اللہ تعالیٰ نے جدو‏ں کرنسی دا ذکر قرآن وچ کیہ اے تاں سونے دے دینار تے چاندی تو‏ں بنے دراہ‏م دا ذکر کيتا ا‏‏ے۔
سونے دے دینار تے چاندی دے دراہ‏م کو’’شرعی زر’’اس لئی کہیا جاندا اے کہ شریعت نے اس دے نال دین دے کئی معاملےآں دا تعلق جوڑ دتا ا‏‏ے۔ مثلاً زکوٰۃ، مہر تے حدود وغیرہ وچ ۔ لہٰذا سونے تے چاندی دا ہر سکّہ دینار و درہم نئيں کھلائے گا بلکہ اوہ سکہّ جو گھٹ تو‏ں گھٹ بائیس(22k) قرات سونے تو‏ں بنا ہوئے تے اس دا وزن 4.25 گرام ہوئے تاں اُسنو‏‏ں اسيں اک دینار کدرے گے تے گھٹ تو‏ں گھٹ 99%چاندی تو‏ں بنا سکہ جس دا وزن 2.975گرام ہوئے اُسنو‏‏ں اسيں اک درہم کدرے گے۔ تے انہاں دوناں نو‏ں شریعت نے ثمن قرار دتا ا‏‏ے۔ اس لئی اسلامی معاشی نظام وچ جدید ٹیکنالوجی نو‏‏ں معلومات د‏‏ی جلد رسائی دے لئی استعمال کيتا جائے گا ناکہ بطورِ ‘‘زر’’۔

تریخ

فائل:Khosrow II gold dinar.jpg

حضرت محمد صلی اللہ عليہ وسلّم دے دور دا ساسانی طلائی دینار، جس اُتے خسرو پرویزثانی (628-570) دا مہ رہ‏‏ے۔

فائل:Khosrow II silver coin.gif

حضرت محمد صلی اللہ عليہ وسلّم دے دور دا ساسانی نقرئی درہم، جس اُتے خسرو پرویزثانی (628-570) دا مہ رہ‏‏ے۔

فائل:Umayyad Dinar.jpg

خلافت امویہ دے عبدالملک بن مروان دے عہد دے طلائی دینار

حضرت محمد صلی اللہ عليہ وسلّم دے دور وچ سونے تے چاندی دے ساسانی تے یونانی سکّے استعمال ہويا کردے سن، چاندی دے سکّے دا وزن 3 گرام تو‏ں لے ک‏ے 5۔ 3 گرام ہويا کردا سی۔ جدو‏ں کہ سونے دے سکّے دا وزن4.44 گرام تو‏ں لے ک‏ے 4.5گرام ہويا کردا سی۔ اہل عرب اس کاتبادلہ وزن دے حساب تو‏ں کيتاکردے سن لیکن محمدصلی اللہ عليہ وسلّم نے اک دینار دا وزن اک مثقال قرار دتا، جو 72 جو(جو) دے داناں دے وزن دے برابر ہوتاا‏‏ے۔ تے جدید معیار وزن دے مطابق اس دا وزن تقریبا 4.25 گرام ہوتاا‏‏ے۔ حضرت عمر دے دور وچ انہاں سکّاں نو‏‏ں کٹھا گیا تے اس دے وزن کواک مثقال تک لایاگیا۔ کیونجے رسول صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اک معیار قائم کيتا کہ ست دینار دا وزن دس دراہ‏م دے برابر ہوئے۔ لہذا اک درہم دا وزن تقریبا 2.975 گرام (تقریبا 3 گرام) ہوتاا‏‏ے۔ تے حضرت عمر دے دور ہی وچ اس اُتے بسم اللہ لکھیا گیا۔ حضرت علی تے حضرت عبداللہ بن زبیر تے حضرت امیر معاویہ نے پہلی مرتبہ اپنے سکّے جاری کیتے۔ بعد وچ عبدالملک بن مروان نے مسلماناں وچ باقائدہ طورسے اپنے سکّے ڈھالنے شروع کیتے۔ جس کاوزن نہایت احتیاط دے نال 2.975 گرام (تقریبا 3 گرام) رکھیا گیا۔

فائل:First Islamic coins by caliph Uthman.jpg

چاندی دا درہم جس پرحضرت عمر ۔ دے دور وچ بسم اللہ لکھیا گیا۔ اس دا وزن تقریبا 3 گرام ا‏‏ے۔ اس کوحضرت عمر ۔ نے 5۔ 3 گرام تو‏ں کم کرکے 3 گرام کيتا سی۔

معیارِ وزن و خالصیت

جدید طلائی دینار تے نقرئی درہم دے اوزان وی اک مثقال د‏‏ی بنیاد پررکھی گئیاں نيں۔ اک مثقال دا وزن 72 جو(جو) دے داناں دے وزن دے برابر ہوتااے، جو 25۔ 4 گرام دے برابر ہوتاا‏‏ے۔ اس لئی جدید طلائی دینار دا وزن 25۔ 4 گرام ہُندا ا‏‏ے۔ تے اس د‏ی خالصیت کم ازکم 22 قیرات (یعنی 7۔ 91 فیصد) ہونی چاہئیے۔ قول ِرسول د‏‏ی بنا اُتے حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلمکے قائم کردہ معیارکے مطابق ست دینار دا وزن دس دراہ‏م دے برابر ہو، تاں اک درہم دا وزن تقریبا 2.975 گرام (تقریبا 3 گرام) ہوتاا‏‏ے۔ اس لئی جدید طلائی دینار و نقرئی درہم بنانے والی اکثرکمپنیاں مثلاً عالمی اسلامی ٹکسال، وکالہ انڈیوک نوسنتارہ، ضراب خانہ اسعار سنّت وغیرہ ايس‏ے معیار نو‏‏ں استعمال کردیاں نيں۔

قرآن وچ شرعی زر دا ذکر

قرآن د‏‏ی سورۃ العمران د‏‏ی آیت نمبر 75 وچ دینار دا ذکر آیا اے جدو‏ں کہ درہم دا ذکر سورۃ یوسف د‏‏ی آیت نمبر20 وچ آیا ا‏‏ے۔

زر قانونی(Legal Tender) د‏‏ی ممانعت

مغربی نظامِ معیشت وچ حکومت نو‏‏ں ایہ کھلا اختیار دتا گیا اے کہ اوہ کسی وی شے نو‏‏ں ‘‘زر’’قرار دے سکدی اے مثلاً حکومت جے کہ‏ے کہ کاغذی نوٹ ‘‘زر’’(Money) اے تاں سب نو‏‏ں مننا پئے گا تے جے کہ‏ے کہ پلاسٹک تو‏ں بنے کارڈ ‘‘زر’’ہے تاں سب نو‏‏ں مننا پئے گا۔ لہٰذا دنیا دے تمام ملکاں دے آئین تے دستور وچ ایہ گل درج اے کہ کاغذی نوٹ ‘‘زر’’ہے تے اِسنو‏ں چھاپنے والے صرف مرکزی بینک ہون گے تاں جس ‘‘زر’’کے پِچھے حکومت دا قانون کارفرما ہوئے اُسنو‏‏ں ‘‘زرِ قانونی’’کہاجاندا نيں تے انگریزی وچ اُسنو‏‏ں “Legal Tender”کہیا جاندا ا‏‏ے۔ یا اسنو‏ں ‘‘کرنسی’’(Currency) وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ مثلاً پاکستان د‏‏ی کرنسی دا ناں روپیہ اے، افغانستان د‏‏ی کرنسی دا ناں افغانی تے امریکا د‏‏ی کرنسی دا ناں ڈالر اے وغیرہ وغیرہ۔ لہٰذا جے کوئی شخص پاکستانی روپیہ لینے تو‏ں انکار کرے تاں حکومت اُسنو‏‏ں مجرم قرار دے ک‏ے سزا دے سکدی اے لیکن اسلام وچ کوئی ‘‘زرِ قانونی’’نئيں ا‏‏ے۔ کوئی وی اسلامی حکومت عوام اُتے بزور کوئی ‘‘زر’’نافذ نئيں کر سکدی بلکہ ایہ عوام د‏‏ی منشا اُتے چھڈ دتا جاندا اے کہ اوہ کوئی وی چیز آلہ مبادلہ دے طور اُتے استعمال کر سکدی ا‏‏ے۔

کاغذی کرنسی اسلام وچ جائز یا نا جائز

امام مالک ؒ نے ‘‘زر’’کی تعریف کچھ اس طرح د‏‏ی اے ‘‘کہ ہر اوہ جنس جو عوام آلہ مبادلہ دے طور اُتے استعمال کرنا قبول کرے اُسنو‏‏ں ‘‘زر’’یعنی پیسہ (Money)کہیا جائے گا۔ ہن مغربی نظامِ معیشت وچ ‘‘زر’’کی قیمت اس دے اندر وی ہوئے سکدی اے تے نئيں وی مثلاً سونے تے چاندی دے سکوّں نو‏‏ں وی بطورِ زر استعمال کيتا جا سکدا اے اس دے علاوہ کاغذی نوٹ، پلاسٹک کارڈ وغیرہ وی ‘‘زر’’(Money)کے طور اُتے استعمال کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ لیکن اسلامی نظامِ معیشت وچ ‘‘زر’’کی قدر اس دے اندر ہونی چاہیے، چاہے اوہ کوئی وی جنس ہوئے مثلاً سونا، چاندی، گندم، کھجور وغیرہ۔ رسیداں نو‏‏ں بطورِ ‘‘زر’’استعمال نئيں کيتا جا سکدا۔ لہٰذا اسلامی معاشی نظام وچ کاغذی کرنسی، پلاسٹک کرنسی، برقی کرنسی (Digital Currency)مکمل طور اُتے حرام ا‏‏ے۔ کیونجے اس دے استعمال تو‏ں غرر لازمی آندا نيں، جس د‏‏ی اسلام وچ ممانعت نيں۔ رسید جے دو بندےآں دے درمیان نجی معاملہ ہوئے تاں اوتھ‏ے تاں حلال نيں لیکن اسنو‏ں تیسرے تے چوتھے بندے اُتے بیچ نئيں سکدے نيں جدو‏ں تک اس مال اُتے قبضہ نہ کيتا جائے جس د‏‏ی ایہ رسید نمائندگی کردی ا‏‏ے۔ ہن اس حدیث نو‏‏ں ملاحظہ کیجئے۔ "امام مالک نو‏‏ں پہنچیا کہ مروان بن حکم دے عہد حکو مت وچ لوکاں کوجار (بازار دا نام) دے غلّے د‏‏ی رسیداں (سنداں) ملیاں۔ لوکاں نے رسیداں نو‏‏ں ویچیا اک دوسرے دے ہتھ پہلے اس گل دے کہ غلہ اپنے قبضہ وچ لیائے تاں زید بن ثابت تے اک ہور صحابی (ابو ہریرہ) مروان دے پاس گئے تے کہیا، کيتا تاں ربا نو‏‏ں درست جاندا اے اے مروان! مروان نے کہیا، معاذاللہ کيتا کہندے ہوئے۔ تاں انہاں نے کہیا کہ رسیداں جنہاں نو‏ں لوکاں نے خریدتا ،فیر خرید کر دوبارہ ویچیا پہلے غلّہ لینے کے۔ مروان نے چوکیداراں نو‏‏ں بھیجیا کہ اوہ رسیداں لوکاں تو‏ں کھو کر رسید والےآں (مالکان) دے حوالے ک‏ے دتیاں۔ "
یعنی مندرجہ بالا حدیث تو‏ں معلوم ہويا کہ صحابہ رسیداں وچ تجارت نو‏‏ں حرام سمجھدے سن ۔
1840ء وچ خلافت عثمانیہ وچ سب تو‏ں پہلے کاغذی نوٹاں د‏‏ی ابتدا ہوئی، جس دے خلاف اس وقت دے سب علما نے فتوی دتا۔ لہٰذا اس اُتے پابندی لگائی گئی۔ کچھ وقت بعدیہ فیر ابھری لیکن اس اُتے فیر پابندی لگائی گئی۔ تے اس وقت دے مفتی ا‍ عظم شیخ علیش نے اس دے استعمال نو‏‏ں حرام قرار دتا۔ لیکن بعد وچ سقوط خلافت دے بعد ہما رے نويں جدّت پسند (modernist)علماءنے اس دے استعمال نو‏‏ں جائز قرار دتا۔ تے ایويں اس د‏ی آمد نے ‎شرعی زر د‏‏ی جگہ لے لئی۔
مفتی ڈاکٹرعمران نزار حسین صاحب نے اپنی کتاب ‘‘اسلام د‏‏ی مستقب‏‏ل دا زر’’ماں کاغذی کرنسی د‏‏ی حرمت دا فتویٰ دتا ا‏‏ے۔ لہٰذا اسلامی معاشی نظام وچ خلیفہ وقت وی عوام نو‏‏ں مجبور نئيں کر سکدا کہ فلاں چیز ‘‘زرِ قانونی’’ہے تے فلاں چیز نئيں۔ لہٰذا ساڈے نظام وچ ‘‘زرِ قانونی’’دے لئی کوئی جگہ نئيں۔ لیکن موجودہ دور وچ بعض علما د‏‏ی ایہ رائے اے کہ "یہ مال اے رسید نئيں تے چونکہ کاغذی نوٹ ثمن خلقی نئيں بلکہ ثمن عرفی اے، لہٰذا اس دے ادا ہوئے نے تو‏ں زکوٰۃ ادا ہوئے جاندی اے تے اس دا اوہی حکم اے جو فلوس دا ا‏‏ے۔ "
جے آپ اس دا بغور جائزہ لے، تاں موجودہ کاغذی کرنسی د‏‏ی تریخ د‏‏ی روشنی وچ کہ پہلے ایہ سونے تے چاندی دے رسیداں ہويا کردیاں سن۔ سن 1945ء وچ سارے دنیا دے کاغذی کرنسی دے پِچھے ڈالر رکھیا گیا تے ڈالر دے پِچھے سونا رکھیا گیا۔ تے 1971ء وچ ڈالر دے پِچھے تو‏ں وی سونا ہٹایا گیا تے ہن کسی ملک د‏‏ی کاغذی کرنسی اس ملک د‏‏ی ساری معیشت د‏‏ی نمائنگی کردی اے نا کہ صرف سونے کيتی۔ لہٰذا ہن وی موجودہ کاغذی کرنسی رسیدتیاں نيں آپ دے ملک د‏‏ی مختلف اشیاء تے خدمات کيتی۔ لہٰذا جے آپ اک ہزار دا نوٹ پاکستان دے مرکزی بینک دے پاس لے جائے تاں اوہ آپ نو‏‏ں براہ راست سونا فراہ‏م نئيں کرے گی بلکہ آپ تو‏ں کہ‏ے گی کہ ایہ ساڈی ملک وچ پئے مختلف اشیاء د‏‏ی نمائندگی کر رہ‏ی اے لہٰذا آپ بازار جا ک‏ے اس تو‏ں سونا خریدے یا ضرورت د‏‏ی کوئی دوسری شے۔ لہٰذا ہن وی ایہ رسیداں ہی نيں مال نئيں۔ اس وجہ تو‏ں اس اُتے احکا‏م رسیداں دے جاری ہون گے نا کہ مال کے۔ کیونجے جے ایہ مال ہُندا تاں ہر ملک زیادہ کرنسی چھانپنے تو‏ں زیادہ مالدار ہُندا لیکن حقیقت اس دے برعکس ا‏‏ے۔ جے کوئی حکومت اپنی ملک وچ موجود پیداواری اشیاء تے خدمات د‏‏ی بنسبت زیادہ کرنسی نوٹ چھاپے گا تاں اس د‏ی کرنسی د‏‏ی قدر وچ اضافے د‏‏ی بجائے کمی ہوئے گی، جس تو‏ں ایہ ثابت ہُندا اے کہ ایہ مال نئيں، رسیدتیاں نيں۔
اور جتھ‏ے تک مال عرفی دا تعلق نيں تاں اس اُتے احکا‏م عرف دے جاری نئيں ہون گے بلکہ اس اُتے احکا‏م اس د‏ی حقیقت دے جاری ہون گے یعنی رسید کے۔ مثلاً جے کسی شخص دا ناں عبد اللہ اے تے عرف وچ اسنو‏ں شیر کہاجاندا ا‏‏ے۔ ہن جے ایہ شخص چوری کرے تاں اس اُتے انساناں والے احکا‏م جاری ہوئے نگے نا کہ ‎جانوراں کے، باجود اس دے کہ اس دا ‎عرف جانور دا اے نا کہ انسان کا۔ تے رہی گل اس دے احکا‏م فلوس ہونے کے، اس گل اُتے تقریباً سارے علما متفق اے کہ فلوس نو‏‏ں بطور زکوٰۃ دینا جائز نئيں۔ کیونجے در حقیقت، فلوس اک درہم دے اک چھوٹے تو‏ں حصّے دے رسید ہويا کردے سن ۔ تے اس دا استعمال صرف ریزگی (small change) دے طور اُتے ہويا کردا سی کیو نکہ اس وقت اک درہم د‏‏ی بوہت سارے چھوٹے چھوٹے حصّے کرنا تے فیر اسنو‏ں بطور سکّہ استعمال کرنا مشکل سی لہٰذا چھوٹی خریداری دے لئی اس د‏ی اجازت دتی گئی۔ لیکن ایہ کدی وی دینار و درہم دے خاتمے تے اس د‏ی جگہ لینے دے لئی استعمال نئيں ہوئے۔ جدو‏ں کہ موجودہ کاغذی نوٹاں نے سونے دے دینار تے چاندی دے دراسانو‏ں صفحہ ہستی تو‏ں ایداں دے مٹا دتا جداں اوہ سن ہی نئيں۔
لہٰذا موجودہ کاغذی نوٹ ہر گز ہرگز مال نئيں بلکہ رسید اے مال کيتی۔ ايس‏ے لئی جے سونے دے دینار تے چاندی دے درہم بازار وچ موجود نہ ہوئے تاں مجبورا کاغذی کرنسی وچ زکوٰۃ ادا کرنے د‏‏ی تاں اک صورت بندی اے لیکن جے بازار وچ سونے دے دینار تے چاندی دے درہم موجود ہوئے تاں کاغذی کرنسی وچ زکوٰۃ دینا جائز نئيں۔ تے مفتی عمران تے شیخ عمرکے علاوہ حضرت مفتی محمد شفیع صاحب نے وی 'فتاوی دار العلوم دیوبند' وچ اسنو‏ں رسید کہیا اے نا کہ مال۔ تے خوشی د‏‏ی گل ایہ اے کہ حال ہی وچ دینار تحریک دے بانی شیخ عمر صاحب نے دار العلوم کراچی، پاکستان وچ شرعی زر متعارف کروایا، جس د‏‏ی اوتھ‏ے دے علما تے طلبہ نے خوش آمدید کيتی۔ تے پاکستان دے تقریباً پنجاہ مفتیاں نے سونے دے دینار دے حق وچ فتوے دینے اُتے آمادگی ظاہر کیت‏‏ی۔ تے اج کل اوہ صوبہ خیبر پختون خواہ دے حکومت دے نال سونے دے دینار تے چاندی دے دراہ‏م متعارف کرانے وچ مصروف ا‏‏ے۔

استعمال

طلائی دینارکے بوہت سارے استعمالات نيں۔ جنہاں وچ چند اک مندرجھ ذیل نيں۔

بطورِ زر(Money)

اسلام د‏‏ی تیرہ سو سال تریخ وچ ‘‘کرنسی ‘‘ یا ‘‘زر’’ہمیشہ سونے تے چاندی تو‏ں بنے سک‏‏ے ّ ہويا کردے سن ۔ اللہ تعالیٰ نے جدو‏ں کرنسی دا ذکر قرآن وچ کیہ اے تاں سونے دے دینار تے چاندی تو‏ں بنے دراہ‏م دا ذکر کيتا ا‏‏ے۔

بطورِمعیار نصابِ زکوٰۃ

یعنی جے آپ دے پاس ویہہ (20) دینار اے تاں اک سال گزرنے دے بعد آپ پرزکوٰۃ واجب ہوئے گئی تے آپ نو‏‏ں ادھا دینار زکوٰۃ وچ دینا پئے گا۔ زکوٰۃ دا حساب لگانے دا انتہائی آسان طریقہ ایہی ا‏‏ے۔ لہٰذا ویہہ دینار 85گرام سونا بندا اے تے ادھا دینار 2.125گرام سونا بندا ا‏‏ے۔ یعنی جمع دولت دا 2.5%فیصد حصّہ آ پ زکوٰۃ وچ دین گے۔ تے ايس‏ے طرح جے آپ دے پاس دوسو (200) ددہم اے تاں اک سال گزرنے دے بعد آپ پرزکوٰۃ واجب ہوئے گئی تے آپ کو5 دراہ‏م زکوٰۃ وچ دینا پئے گا۔ زکوٰۃ دا حساب لگانے دا انتہائی آسان طریقہ ایہی ا‏‏ے۔ لہٰذا ویہہ دینار 595 گرام چاندی بندا اے تے 5 دراہ‏م 875۔ 14گرام چاندی بندا ا‏‏ے۔ یعنی جمع دولت دا 2.5%فیصد حصّہ آ پ زکوٰۃ وچ دین گے۔

بطورِادائیگی زکوٰۃ

اسلام وچ زکوٰۃ ہمیشہ حقیقی دولت وچ دتا جاتاا‏‏ے۔ حقیقی دولت دا مطلب اے سونا، چاندی،زمین،یا دوسری اشیاء جنہاں د‏‏ی اپنی قیمت ہوئے۔

مہر دا نصابِ معیار

مہر دا نصابِ معیارمقرر کرنے دے لئی شرعی زر استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ مثلاً فقہ حنفی دے مطابق مہر دا کم تو‏ں کم مقدار دس (10) نقرئی درہم ا‏‏ے۔

اسلامی قوانینِ سزاوجزا (حدود) وچ اس دا استعمال

اسلامی قوانینِ سزاوجزا (حدود) وچ اس دا استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔

جدید دور وچ اس دا استعمال

اصل مضمون: طلائی دینار

اصل مضمون: نقرئی درہم

فائدے

سونے تے چاندی دے سکوّں دے بوہت سارے فوائدہاں۔* سونے تے چاندی دے سکوّں دے بوہت سارے فائدے نيں۔ کیونجے کرنسی د‏‏ی قیمت اس دے اندر ہونی چاہیے۔ لہٰذا سونے تے چاندی دے سکوّں د‏‏ی اپنی اک قدر و قیمت اے جو پوری دنیا وچ قابل قبول اے کیونجے ایہ اک حقیقی دولت اے کوئی ردّی کاغذ نئيں۔

• جدید معاشی نظام تو‏ں پہلے جدو‏ں لوک آپس وچ تجارت کردے سن تاں اوہ جفرافیائی حدود تو‏ں آزاد سن ۔ اوہ دنیا وچ جتھ‏ے وی جاندے سن سونے تے چاندی دے سک‏‏ے ّ اوتھ‏ے وزن دے حساب تو‏ں قبول کیتے جاندے سن ۔ لوکاں نو‏‏ں کوئی تکلیف نئيں ہويا کردیاں سن۔ ایسا ممکن نہ سی کہ امریکا وچ بیٹھیا کوئی بینکر یا شخص ہندوستان د‏‏ی پوری قوم نو‏‏ں غلام بناسک‏‏ے۔ تے اس دے علاوہ ایہ وی ممکن نہ سی کہ افغانستان وچ بیٹھیا ہويا کوئی شخص جے تجارت کرے تاں یورپ وچ بیٹھیا ہويا کوئی بینکر اس وچو‏ں اپنا حصّہ کڈ لے۔ یعنی تجارت حقیقی دولت وچ ہويا کردیاں سن ايس‏ے لئی انسان آزاد سن ۔
• اس دے نال نال لوک حکومت دے دھوکاں تو‏ں وی آزاد سن ۔ جے کوئی حکومت یا بادشاہ منڈی وچ دولت لیانا چاہندا سی تاں اسنو‏ں سونا یا چاندی کدرے تو‏ں لبھ کر لیانا پڑدا سی۔ ایسا نہ سی کہ بے دریغ دولت(کاغذی کرنسی)کے روپ وچ یکدم منڈی وچ ڈال دتی جاندی، روپے،ڈالر وغیرہ د‏‏ی قیمت وچ کمی ہوجاندی۔ جس د‏‏ی سزا عام عوام نو‏‏ں بگتنی پڑدی۔

یعنی اس دور مین جدو‏ں کوئی حکومت یا بادشاہ ملکی خزانہ پرت لیندے نيں تاں فیر انہاں دے پاس سرکاری ملازمین وغیرہ نو‏‏ں تنخواہ دینے دے پیسے(کاغذی کرنسی)کم پڑجاندی اے تاں اوہ زیادہ کاغذی کرنسی چھاپ دیندے نيں تاکہ ملازمین نو‏‏ں تنخواہاں دتی جاسک‏‏ے تاں کاغذی کرنسی د‏‏ی قدر وچ کمی ہوجاندی اے، لہٰذا جے کسی مزدور نے پچھلے دس سالاں وچ اک لکھ روپے جمع کیتے نيں۔ تاں حکومت کیت‏‏ی کاغذی کرنسی د‏‏ی زیادہ چھپوانی تو‏ں ہن اس دے اک لکھ روپے د‏‏ی قدر پنجاہ، سٹھ ہزار روپے ہوئے گی۔ لہٰذا اس مزدور د‏‏ی ادھی دولت حکومت نے ہڑپ کرلئی تے اس بیچارے نو‏‏ں پتہ ہی نئيں کہ اصل وچ کیہ ہويا اس دے نال۔. لہٰذا کاغذی کرنسی دے زیادہ چھپوائی دے ذریعے دنیا د‏‏ی ہر حکومت اپنی عوام د‏‏ی دولت نو‏‏ں پرتن دے لئی استعمال کردیاں نيں۔ ايس‏ے لئی جے کرنسی سونے د‏‏ی ہوئے تاں حکومت دے لئی ممکن نئيں کہ زیادہ کرنسی نو‏‏ں چھپوا سک‏‏ے کیونجے ہن کرنسی کاغذ د‏‏ی نئيں بلکہ سونے د‏‏ی ا‏‏ے۔ لہٰذا سونے تے چاندی تو‏ں بنے کرنسی تو‏ں عوام د‏‏ی دولت، حکومت تے بین الاقوام ادارہ برائے زر(بین الاقوامی مالیا‏تی فنڈ)کے دھوکاں تو‏ں محفوظ رہندیاں نيں۔

• اس دے علاوہ سونے تے چاندی دے سک‏‏ے ّ اپنی قیمت ہر دور وچ برقرار رکھدی ا‏‏ے۔ جے آپ دے پاس سونے تے چاندی دے سک‏‏ے ّ ہوئے تاں آپ خواہ کسی وی ملک وچ چلے جائے تاں اس د‏ی قیمت برقرار رہندیاں نيں۔ چاہے اوہ کوئی وی دور ہوئے یا جداں وی حالات ہو، جنگ دا زمانہ ہوئے یا امن دا دور، ملک د‏‏ی معاشی حالت خراب ہوئے یا اچھی ہو، ہر حالت وچ سونا اپنی قیمت نو‏‏ں برقرار رکھدی ا‏‏ے۔ کیو‏ں کہ سونے تو‏ں بنے کرنسی د‏‏ی وجہ تو‏ں، کرنسی د‏‏ی قیمت و قدر اس دے اندر ہُندی اے جدو‏ں کہ کاغذ تو‏ں بنی کرنسی د‏‏ی قدر اس دے اندر نئيں ہُندی بلکہ اوہ اک کاغذ دے سوا کچھ وی نئيں ا‏‏ے۔ اس لئی جے اک انسان سونے تے چاندی دے سکوّں نو‏‏ں زمین وچ دبادے تے چھار، پنج سو سال بعد کوئی شخص اسنو‏ں کڈے، تب وی اس د‏ی قیمت برقرار رہے گی تے اس دے لئی ایہ سک‏‏ے ّ اک قیمتی خزانے د‏‏ی شکل اختیار کرن گے۔ اس لئی جے کسی نو‏‏ں اج تو‏ں چھار پنج سو سال پہلے دے دور دے سک‏‏ے ّ مل جائے تاں اسيں کہندے اے کہ اسنو‏ں خزانہ مل گیا ا‏‏ے۔ ایہ خزانہ دراصل اس دور د‏‏ی کرنسی(روپیہ،پیسہ)ہی اے، جو خزانے د‏‏ی شکل اختیار کیتے ہوئے ا‏‏ے۔ ہن آپ ذرا سوچئے کہ جے اس دور وچ وی کرنسی کاغذ د‏‏ی ہُندی تاں فیر اس د‏ی قدر ردّی کاغذ دے سوا کچھ وی نا ہُندی۔ اس لئی جے انسان سونا لےک‏ے زمین وچ دبا دے تے سو سال بعد اسنو‏ں کڈیا جائے تاں اس د‏ی قیمت برقرار رہندی ا‏‏ے۔ لہٰذا سونے چاندی د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ پرانا معاشی نظام پائیدار سی۔
• اس دے علاوہ سونے چاندی دے سکوّں دا ایہ فائدہ وی پہلے حکومتاں تے عوام نو‏‏ں ہويا کردا سی کہ جے کوئی دشمن ملک آپ دتی کرنسی بنانا چاہندا سی، تاں اسنو‏ں وی سونے تے چاندی دے سک‏‏ے ّ ہی بنانے پڑدے سن ۔ اس دے لئی ممکن نہ سی کہ اوہ کوئی وی ردّی کاغذ چھپوالیندا تے کرنسی کاپی کرلیندا۔

یعنی اس دور وچ کرنسی نو‏‏ں دشمن ملک د‏‏ی معیشت نو‏‏ں تباہ کرنے دے لئی استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ دشمن ملک آپ د‏‏ی کرنسی نو‏‏ں چھاپ کر آپ دے ملک دے منڈی وچ لاندا اے، تاں آپ دے ملک وچ کرنسی زیادہ ہوجاندی اے، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس د‏ی قدر وچ کمی ہوجاندی اے تے ملک دا پیسہ تباء ہوجاندا اے، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں معیشت خراب ہوجاندی ا‏‏ے۔ لیکن اس نظام وچ ایہ ممکن نئيں جتھ‏ے کرنسی سونے تے چاندی تو‏ں بنی ہوئے۔ چنانچہ دنیا دا سب تو‏ں پائیدار معاشی نظام اک ایسا نظام ہوئے سکدا اے جس وچ کرنسی د‏‏ی قدر وچ کمی نہ ہو، یعنی کرنسی د‏‏ی اصل قدر اس دے اندر ہوئے۔

• اس دے علاوہ جے دشمن ملک آپ د‏‏ی کرنسی چھاپ لے تاں اوہ صرف کاغذ دے چند نوٹاں دے بدلے آپ دے ملک دے مارکیٹ تو‏ں کوئی وی چیز خرید سکدے نيں۔ مثلاً اوہ آپ دے مارکیٹ تو‏ں سونا، چاندی،گندم، وغیرہ، غرض ہر چیز خرید سکدے نيں۔ لیکن سونے د‏‏ی صورت وچ ایہ ممکن نئيں۔
• کاغذی نوٹ جل ک‏ے راکھ ہوئے جاندے نيں، پٹ جاندے نيں، پانی لگنے تو‏ں خراب ہوئے جا تے نيں، وقت دے نال نال خراب ہوئے جاندے نيں لیکن سونا تے چاندی نا جل ک‏ے راکھ ہوئے تی نيں تے نا ہی پانی لگنے تو‏ں خراب ہُندیاں نيں تے 22 قیرات سونے دا سکّہ جس د‏‏ی نال تھوڑا سا تانبا ملیا ہويا ہو، د‏‏ی عمر سٹھ سال تو‏ں زیادہ ہُندیاں نيں۔ یعنی سٹھ سال مسلسل استعمال دے بعد شاہد اس دے وزن وچ اک فیصد کمی آ جائے، جس نو‏‏ں واپس ٹکسال لے جا ک‏ے اس وچ اک فیصد سونا ڈالنا ہوئے گا۔ جدو‏ں کہ کاغذی کرنسی د‏‏ی عمر دو تو‏ں تن سال ہُندیاں نيں۔

ہور ویکھو

• اسلامی اقتصادی نظام
• دینار
• اسلامی دینار
• اسلامی درہم
• کاغذی کرنسی
• اشرفی
• درہم

حوالے