ایام اللہ
ایامُ اللہ، انہاں ایام نوں کہیا جاندا اے جنہاں وچ اہم واقعات رونما ہوئے نيں جنہاں دی وجہ توں اللہ تعالی دی قدرت زیادہ آشکار ہوئی اے۔ مفسراں نے قرآن مجید دی جنہاں آیات وچ ایہ لفظ آیا اے انہاں دے تھلے مؤمنین دی نجات تے انہاں اُتے نعمتاں دے نزول ہور مشرکین اُتے نزول عذاب دے ایام نوں ایام اللہ توں تفسیر کيتا اے۔ ایام اللہ دا مقصد انہاں نعمتاں تے نقمتاں نوں یاد کر کے انہاں توں درس عبرت لینا ذکر کردے نيں۔ امام باقرؑ توں مروی اک حدیث دے مطابق قیام امام مہدیؑ، رجعت تے قیامت ایام اللہ دے مصادیق وچوں نيں۔ بعض روایات وچ روز عاشورا نوں وی ایام اللہ وچوں قرار دتا اے۔
اسلامی جمہوریہ ایران دے بانی امام خمینی نے ایران دے اسلامی انقلاب دے بعض اہم ایام من جملہ سنہ 1979ء وچ اسلامی انقلاب دی کامیابی دا دن یعنی 22 بہمن (11 فروری) نوں وی ایام اللہ قرار دتا اے۔
تعریف[سودھو]
ایام اللہ انہاں ایام نوں کہیا جاندا اے جنہاں وچ اہم واقعات رونما ہوئے نيں[۱] جنہاں دی وجہ توں انہاں ایام وچ خدا دی قدرت زیادہ واضح تے آشکار نظر آندی اے۔[۲] ایہ لفظ قرآن وچ دو مرتبہ آیا اے۔[۳] سورہ ابراہیم وچ حضرت موسی نوں اپنی قوم نوں ایام اللہ دی یاد دلانے دا حکم دتا اے چونکہ ایہ ایام عبرت لینے دے ایام ہُندے نيں۔[۴] ايسے طرح سورہ جاثیہ وچ وی ایمان لیانے والےآں نوں حکم دیندے نيں کہ جو لوک ایام اللہ اُتے امید نئيں رکھدے انہاں توں درگزر کرن تاکہ خدا ہر قوم نوں انہاں دے اعمال دے مطابق مجازات کرن۔[۵]
تفسیر نمونہ وچ ایام اللہ تے انہاں ایام وچ واقع ہونے والے واقعات دی یاد آوری دا مقصد عتبرت لینا تے قوماں نوں خبردر کرنا قرار دتا اے۔[۶] امام علی ابن ابی طالب علیہ السلام نے مکہ دے گورنر قثم بن عباس نوں اپنے خط وچ حج دے مراسم وچ لوکاں نوں ایام اللہ دی یادآوری کرنے دا حکم دتا۔[۷]
تفسیر[سودھو]
مفسرین ایام اللہ دی تفسیر وچ مختلف نظریات بیان کردے نيں:
- نعمتاں دے نزول دے ایام: اوہ ایام جنہاں وچ انبیاء تے انہاں دی امتاں اُتے خدا دی نعمات نازل ہوئیاں نيں؛ مثلا حضرت موسی دی قوم یعنی بنی اسرائیل نوں فرعون توں نجات ملنے دا دن، حضرت نوح دی قوم دا کشتی نوح توں باہر آنے دا دن تے حضرت ابراہیم نوں نمرود دی اگ توں نجات ملنے دا دن۔[۸]
- نزول عذاب دے ایام: اوہ ایام جنہاں وچ سرکش تے طاغی اقوام جداں قوم عاد تے قوم ثمود اُتے عذاب نازل ہوئے۔[۹]
- عذاب تے نعمت دے ایام: ہر اوہ دن جس وچ خدا دی قدرت دوسرے ایام دی نسبت زیادہ واضح تے آشکار نظر آندی اے۔[۱۰] تفسیر نمونہ وچ آیا اے کہ ہر اوہ دن جس وچ انسانی زندگی وچ اک نواں باب کھلا اے تے انہاں نوں درس عبرت دتی گئی اے جداں انبیاء وچوں کسی نبی دا مبعوث ہونا یا کسی ظالم و جابر تے مشرک بادشاہ دی نابودی وغیرہ ایام اللہ وچوں نيں۔[۱۱] امالی شیخ طوسی وچ پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم توں مروی اک حدیث دے مطابق ایام اللہ توں مراد اوہ ایام نيں جنہاں وچ خدا دی نعمتاں یا خدا دا عذاب نازل ہويا ہوئے۔[۱۲]
فیض کاشانی دے مطابق حقیقت وچ انہاں نظریات وچ کوئی اختلاف نئيں اے کیونجے مؤمن نوں نعمت دینا حقیقت وچ کافراں اُتے عذاب دا مترادف اے تے ایہ ایام کسی قوم دے لئی نعمت دا دن اے تاں دوسرے دے لئی عذاب دا دن اے۔[۱۳]
مصادیق[سودھو]
احادیث وچ ایام اللہ دے لئی مصادیق ذکر ہوئے نيں۔ امام باقرؑ توں مروی اک حدیث دے مطابق تن دناں نوں ایاماللّہ کہیا جاندا اے: قیام قائم(عج)، رجعت تے قیامت دا دن۔[۱۴] البتہ علی بن ابراہیم بن ہاشم قمی رجعت دی جگہ موت نوں ذکر کيتا اے۔[۱۵] بعض احادیث وچ روز عاشورا نوں وی ایام اللہ وچ شمار کيتا گیا اے۔[۱۶]
اسی طرح امام خمینی نے ہجرت پیغمبر، فتح مکہ، جنگ صفین تے زلزلہ، سیلاب وغیرہ جو انساناں دی تنبیہ دے لئی واقع ہُندے نيں نوں وی ایام اللہ قرار دیندے نيں۔[۱۷] انہاں تمام گلاں دے باوجود کہ جاندا اے کہ ایام اللہ مذکورہ ایام وچ منحصر نئيں بلکہ اس دے ہور مصادیق وی پائے جاندے نيں۔[۱۸]
ایران اسلامی انقلاب دے ایام اللہ[سودھو]
ایران دے اسلامی انقلاب دے بانی امام خمینی نے اسلامی جمہوری ایران دی تریخ دے بعض ایام نوں ایام اللہ دے ناں توں یاد کيتا اے۔ سنہ 1979ء نوں ایران دے اسلامی انقلاب دی کامیابی دا دن یعنی 22 بہمن(11 فروری)،[۱۹] ايسے سال دا 17 شہریور (8 سمتبر 1978ء) ايسے طرح وه واقعات جو اسلامی انقلاب دی کامیابی دا پیش خیمہ بنا جداں قیام 15 خرداد(5 جون) من جملہ انہاں واقعات وچوں سن ۔[۲۰] امام خمینی دے مطابق ایام اللہ وچ واقع ہونے والے واقعات پوری تریخ وچ انساناں دی بیداری تے درس عبرت دا سبب اے۔ اس بنا اُتے آپ معتقد سن کہ ایام اللہ نوں زندہ رکھنا چاہیدا۔[۲۱]
حوالے[سودھو]
- ↑ شعرانی، نثر طوبی، ۱۳۸۰، ج۲، ص۶۰۴۔
- ↑ قرشی بنایی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج٧، ص۲۸۱۔
- ↑ ملاحظہ کرن: سورہ ابراہیم، آیہ۵؛ سورہ جاثیہ، آیہ۱۴۔
- ↑ سورہ ابراہیم، آیہ۲۵۔
- ↑ سورہ جاثیہ، آیہ۱۴۔
- ↑ مکارم، تفسیر نمونہ نمونہ،۱۳٧٧ش، ج۱۰، ص۲٧۵۔
- ↑ نہجالبلاغہ، تحقیق صبحی صالح، نامہ۶٧، ج۱، ص۴۵٧۔
- ↑ طبری، جامعالبیان، ۱۴۲۰ق، ج۱۳، ص۲۳۹؛ طوسی، تبیان، بیروت، ج۶، ص۲٧۴۔
- ↑ طبری، جامعالبیان، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۲٧؛ طبرسی، مجمعالبیان، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۲۰۹۔
- ↑ طبرسی، مجمعالبیان، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۶٧؛ علامہ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۲، ص۱۸۔
- ↑ مکارم، تفسیر نمونہ، ۱۳٧٧ش، ج۱۰، ص۲٧۲۔
- ↑ شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۹۱۔
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر صافی، ۱۳٧۳ش، ج۳، ص۸۰۔
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۰۸، ح٧۵۔
- ↑ قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۹٧۔
- ↑ ابن ابیجمہور، عوالی اللئالی العزیزیۃ، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۳۸۔
- ↑ امام خمینی، صحیفہ نور، ۱۳۶۹ش، ج۹، ص۶۳۔
- ↑ قرشی بنایی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج٧، ص۲۸۱۔
- ↑ امام خمینی، صحیفہ نور، ۱۳۶۹ش، ج۱۹، ص۱۰۱۔
- ↑ امام خمینی، صحیفہ نور، ۱۳۶۹ش، ج۹، ص۶۵۔
- ↑ امام خمینی، صحیفہ نور، ۱۳۶۹ش، ج۱٧، ص۱۱۔
مآخذ[سودھو]
- ابن ابیجمہور، محمد بن علی، عوالی اللئالی العزیزیۃ فی الاحادیث الدینیۃ، تصحیح مجتبی عراقی، قم، دار سیدالشہداء، ۱۴۰۵ق۔
- امام خمینی، سید روحاللہ، صحیفہ نور، تہران، انتشارات سروش، ۱۳۶۹ش۔
- شعرانی، ابوالحسن، نثر طوبی، گردآوندہ محمد قریب، تہران، دارالکتب الاسلامیہ، ۱۳۸۰۔
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعہ مدرسین، ۱۳۶۲ش۔
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، بیتا۔
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی التفسیر القرآن، دارالمعرفۃ، بیروت، ۱۴۰۸ق۔
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تأویل القرآن، مؤسسۃ الرسالۃ، ۱۴۲۰ق۔
- علامہ طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسہاعلمی، بیروت، ۳۹۴۱ ق۔
- فیض کاشانی، محمد، تفسیر الصافی، تہران، مکتبہ الصدر، ۱۳٧۳ش۔
- قرشی بنایی، علیاکبر، قاموس قرآن، تہران، دارالکتب الاسلامیہ، ۱۴۱۲ق۔
- قمی، علی بن ابراہیم، تفسیر القمی، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق۔
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تہران، دارالکتب الاسلامیۃ، ۱۳٧۳ش۔
- نہجالبلاغہ، تحقیق صبحی صالح، بیروت، دارالکتاب البنانی، بیتا۔
| ||||||||||||||||||