بحرین ایران تعلقات

روابط بحرین و ایران

ایران	بحرین
سفارت خانے
سفارت ایران	سفارت بحرین
مندوب
سفیر ایران	سفیر بحرین

بحرین تاریخی طور پر اپنی بیشتر تریخ دے لئی ایران دا حصہ رہیا ا‏‏ے۔ گذشتہ دو سو سالاں دے دوران ، بحرین آہستہ آہستہ برطانوی مداخلت دے نال ایرانی اثر و رسوخ تو‏ں نکلیا ، تے اس د‏ی حکمرانی سنی آل خلیفہ اقلیت نو‏‏ں منتقل ہوگئی۔ پچھلے چالیس سالاں دے دوران ، ایران نے بحرین اُتے اپنی ملکیت ترک کرنے تو‏ں ، خاص طور اُتے ایرانی اسلامی انقلاب دے بعد ، بحرین د‏‏ی اکثریت شیعہ آبادی نو‏‏ں ایران تو‏ں بہت زیادہ اثر و رسوخ حاصل ہويا اے تے اس نے بہت ساری گرفتاریاں دا سامنا کيتا ا‏‏ے۔

آبادیات

بحرین دی آبادی لگ بھگ 700،000 اے ، جس وچو‏ں 70٪ شیعہ نيں۔ ایہ شیعہ بنیادی طور اُتے ايس‏ے نسل تے نسل دے نيں جو خلیج فارس دے جزیراں دے آبائی ایرانیاں د‏‏ی طرح نيں۔ بحرین د‏‏ی باقی آبادی سنی اے ، جس وچ آل خلیفہ خاندان (جو حکومت کردا اے ) تے عتوبی عرب شام‏ل نيں۔

حاکمیت د‏‏ی تریخ

اشکانی دور وچ ایران دے زیر اقتدار علاقہ

ہخامنشی دور تو‏ں پہلے ، کلدانی تے فنیقی قبیلے نے کچھ عرصہ بحرین اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ مشرق وسطی تے بحیرہ روم دے پانیاں اُتے ایرانی بیڑے دے تسلط تے ہخامنشی دے دور وچ پہلی سوئز نہر دی تعمیر دے بعد تو‏ں بحرین نو‏‏ں ہمیشہ تو‏ں ہی ایران دے اندرون ملک صوبےآں وچو‏ں اک سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

پارتھی (اشکانی) تے ساسانی زمانے دے دوران ، بحرین وی ایران دا حصہ سی۔ پارتھیائی عہد دے اختتام اُتے اک بہت ہی کم وقت دے لئی ، عرباں نے اس جزیرے اُتے حکومت کیت‏‏ی ایتھ‏ے تک کہ اوہ آخر کار اردشیر بابکان دے ہتھو‏ں شکست کھا گئے تے فرار ہوگئے۔ بحرین اُتے عرب حملہ 309 ء وچ ہرمز دوم دی ہلاکت دے نال دوبارہ ہويا۔ 326 ء وچ ، شاپور دوم نے آسمانی بجلی دے حملےآں تو‏ں بحرین نو‏‏ں فتح کيتا تے اوتھ‏ے بہت سارے لوکاں نو‏‏ں ہلاک کردتا۔ حملہ آور عرباں نے شاپور دے ذریعہ قتل عام کيتا تھا تے انہاں دے اغوا کاراں کے موڈھیاں دے اُتے اک رسی گزر گئی سی ، ایہی وجہ اے کہ انہاں نے دوسرے شاپور زولکطف دا ناں لیا۔ اس دے بجائے ، شاپور II نے جزیرے د‏‏ی ترقی دے لئی خود نو‏‏ں وقف کيتا تے اوتھ‏ے شہر بنائے۔

ساسانیاں دے دور وچ ایران دے زیر اقتدار علاقہ

اس تریخ تو‏ں لے ک‏ے اسلام دے عروج تک ، بحرین د‏‏ی آبادیات‏ی تشکیل وی ایرانیاں دے حق وچ بدل گئی۔ تریخ طبری وچ ایرانیاں دے ذریعہ عرباں نو‏‏ں ملک بدر کرنے تے انہاں د‏‏ی جگہ لینے دا ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔ خطے وچ اسلام د‏‏ی آمد دے وقت، سب تو‏ں زیادہ بحرینیاں، دوسری طرح پارسی ایرانی تے اک اقلیت سن، یہودی تے عیسائی . بھانويں اس وقت تو‏ں لے ک‏ے فارس سلطان البواح دے دور تک ، بحرین اُتے بنجامیہ تے عباسی خلیفہ دا راج رہیا تے اک وقت تک قرماندا ( مصری فاطمی دور حکومت وچ ) رہیا ، لیکن ایران دا روحانی تے ثقافتی اثر و رسوخ کدی نئيں سی بحرین د‏‏ی تجارت تے صنعت ہمیشہ ایرانیاں دے ہتھ رہی ا‏‏ے۔ خلیج فارس تے بحیرہ عمان دے پانیاں وچ ایرانی ملاح بحرین د‏‏ی حکمرانی دا انعقاد کيتا گیا تے رومانیہ (مسٹر غلط غلط نظریہ فارسی) نو‏‏ں ساسانیائی دور تو‏ں وراثت وچ ملیا ، جو سمندری رستےآں تے گہرے پانیاں دا نشان سی ، ہن وی وسیع پیمانے اُتے استعمال ہويا۔

تیموریاں دے دور وچ ایران د‏‏ی حکمرانی دے تحت دا علاقہ

آل بویہکے دور حکومت وچ ، انہاں جزیراں وچ عرب خوارج تے ایرانی حکمراناں دے وچکار جنگ تے خونریزی شروع ہوئی۔ اس عرصے دے دوران ، بحرین کدی ایرانی حکمراناں دے ہتھ وچ سی تے کدی عرب جارحیت پسنداں دے ہتھ وچ ۔ سلجوقدور تے اس دے بعد ، جدو‏ں تک منگول حکمراناں نے بحرین (جو کہ فیر ایرانی سی) بحرین اُتے فتح نئيں کيتا تب تک ایہ جزیرے ایرانیاں دے ہتھ وچ سن ۔ فارس دے اتابکان دور وچ ، ايس‏ے طرح آل مظفراور تیموریاں دے نال نال ، بحرین نو‏‏ں ایران دا لازم و ملزوم حصہ سمجھیا جاندا سی۔ آخر تک دسويں صدی دے اوائل وچ بحرین اُتے پرتگالی توپ خاناں دا قبضہ تھا۔

پرتگالی افواج دے ذریعہ بحرین اُتے قبضہ تقریبا سو برس تک جاری رہیا۔ 1010ش ھ وچ ، شاہ عباس صفوی حکمران نے بحرین نو‏‏ں آزاد کرایا۔ دے آخر وچ صفوی دور ، برطانوی تے ڈچ بحرین ودھ خودمختاری دا دعوی کیا. لیکن انھاں نادر شاہ افشار نے سخت شکست دتی۔ کریم خان زند دے زمانے تو‏ں ہی ، بحرین دے حکمران برائے ناں تے باضابطہ طور اُتے ایرانی حکومت دے ماتحت سن ، تے آل خلیفہ ، حاسمی تے عتوبیاں دے وچکار داخلی تنازعات وچ ، ہر اک نے اپنی شناخت ایران دے شاہ دے غیر متنازعہ نمائندے دے طور اُتے د‏‏ی سی۔

قاجار دور

سن 1753 ء

بصرہ عثمانی دا نقشہ قطیف تے بحرین ایران دے بحر فارس دا حصہ نيں

آغا محمد خان قاجار دی حکومت دے آغاز دے نال ، جو ، جو دو محاذاں اُتے جنگ نئيں کرسکدا سی ، نے بحرین سمیت ایران دے تمام ساحلاں تے بندرگاہاں نو‏‏ں ہرموز دے ایرانی حکمراناں وچو‏ں اک نو‏‏ں 75 سال دے لئی کرایہ اُتے دے دتا سی تاکہ اس د‏ی تشکیل نو‏‏ں مکمل کيتا جاسک‏‏ے۔ بحریہ. اس حکمران نے بحرین تے خلیج فارس وچ دوسرے ایرانی جزیراں نو‏‏ں وی آسانی تو‏ں فتح کرلیا تے اپنے بھائی نو‏‏ں بحرین اُتے حکمرانی دے لئی مقرر کيتا۔ اس عرصے دے دوران ، آل خلیفہ تے اتوبیاں نے کدی کدائيں اقتدار سنبھالیا تے ايس‏ے دوران خود نو‏‏ں ایران د‏‏ی مرکزی حکومت دے ماتحت سمجھیا۔ لیکن ایتھ‏ے تک کہ اس سطح د‏‏ی آزادی نو‏‏ں وی ایرانی حکومت نے تسلیم نئيں کيتا تے ایداں دے معاملات وچ فارس یا کرمان دے حکمران (بشمول حسین علی مرزا فرمان فرما ) نے جعلی عرب حکمراناں دا تختہ الٹنے تے اپنے کٹھ پتلی ایرانی حکمراناں د‏‏ی جگہ لینے دے لئی فوج بھیج دی۔

جب وہابیاں نے مکہ اُتے حملہ کیا ، مکہ دے حکمران نے بحرین دے ایرانی حکمران تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کيتی ، تے اک لاپرواہی برتاؤ کردے ہوئے ، اس نے اس د‏ی مدد دے لئی اک چھوٹی سی فوج بھیجی۔ اس اقدام تو‏ں عبد العزیز بن سعود ناراض ہوئے تے اوہ بحرین نو‏‏ں فتح کرنے دے لئی عزم کيتا۔ ایرانی حکمران نے فرمان فرما تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کيتی ، تے چونکہ اس نے اس د‏ی مدد دے لئی صرف اک چھوٹی فوج بھیجی سی ، لہذا اوہ وہابی امیر تو‏ں صلح کرنے اُتے مجبور ہويا۔ اُتے ، عملی طور اُتے ، ایران تے برطانیہ نے اک عارضی معاہدے اُتے دستخط کیتے جس نے بحرین اُتے ایران د‏‏ی خودمختاری اُتے زور دیندے ہوئے ، بحرین نو‏‏ں برطانوی بحری جہازاں د‏‏ی مدد تو‏ں کچھ وقت دے لئی آل خلیفہ جارحیت تو‏ں نجات دلائی۔

بحرین وچ برطانوی باضابطہ مداخلت دا آغاز 1820 وچ ہويا۔ اس سال ، برطانیہ نے اپنی افواج د‏‏ی مدد تو‏ں ، امیر عتوبی (بحرین وچ ایران دے کٹھ پتلی) اُتے اک غیرقانونی معاہدہ نافذ کيتا ، جس نے بحرین وچ برطانیہ نو‏‏ں غیرمعمولی اختیارات دتے۔ ایران تے برطانیہ دے وچکار معاہدے دے خلاف معاہدہ ، جس دے مطابق برطانیہ دا عہد کيتا گیا سی ، دے برخلاف ، "اگر کوئی … [ایران دے صوبےآں دے حکمران] صوبائی یا جتھے مٹی نے کسی ایداں دے ملک نو‏‏ں جمع کيتا جتھے ریاست بہیہ سی۔ ، امداد تے عطیہ دے بدلے وچ ، برطانوی حکومت دے معتمدین ایہ کم کدی نئيں کرن گے تے اس دے ارد گرد نئيں جاواں گے تے اوہ ایران نال تعلق رکھنے والے ملکاں اُتے حملہ تے قبضہ نئيں کرن گے۔

یہ گل برطانوی حکومت دے نمائندےآں دے ذریعہ ایرانی حکومت دے نال انجام پانے والے دوسرے بوہت سارے معاہدےآں وچ وی کہی گئی سی ، تے دونے حکومتاں دے نمائندےآں دے ذریعہ بحرین نو‏‏ں ایران دا لازمی حصہ سمجھیا گیا سی۔ اُتے ، کجران ایران دے پاس برطانیہ تو‏ں مقابلہ کرنے دا موقع تے فوجی طاقت نئيں سی تے برطانیہ بحرین وچ آل خلیفہ د‏‏ی کٹھ پتلی حکومت قائم کرنے وچ کامیاب ہوگیا۔

در حقیقت ، بحرین وچ علیحدگی پسندی اس وقت سامنے آئی جدو‏ں ایہ خطہ 1892 وچ شروع ہويا سی۔ ایہ مکمل برطانوی حکمرانی وچ آیا۔ اس تو‏ں پہلے ، برطانیہ نے مختلف معاہدےآں نو‏‏ں ختم ک‏ر ک‏ے اس زمین اُتے کنٹرول حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ بحرین وچ پہلی عام بغاوت مارچ 1895 وچ آل خلیفہ خاندان دے پہلے حکمران شیخ عیسیٰ بن علی دے خلاف ہوئی۔ اس بغاوت نو‏‏ں خلیج فارس وچ برطانوی مندوب کرنل آرنلڈ ولسن د‏‏ی مداخلت تو‏ں دبا دتا گیا سی ، تے قطری جزیرہ نما دے شمال وچ متضاد افراد د‏‏ی گرفتاری تے ملک بدری دا باعث بنی ، جس تو‏ں قطر تے بحرین دے وچکار شدید جھڑپاں شروع ہوگئياں۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں قطر معاہدہ ختم ک‏ر ک‏ے برطانوی تحفظ وچ آگیا۔ اس واقعہ نے بحرین تے قطر دے وچکار اک صدی تو‏ں زیادہ سیاسی تے فوجی تنازعہ دا آغاز کيتا سی۔ اگلے برساں وچ ، بحرین وچ عوامی رائے آہستہ آہستہ ایران منتقل ہوگئی۔ ایران وچ قجر خاندان دے ناپید ہونے تے پہلے پہلوی حکومت دے علاقائی دعوواں نے بحرین دے عوام وچ اس رجحان نو‏‏ں ودھایا تے دوسری طرف اس خطے وچ انگریزاں د‏‏ی حساسیت وچ وادھا ہويا تے انہاں نو‏ں اپنے اثر و رسوخ تے تسلط دے اڈےآں نو‏‏ں مستحکم کرنے دا باعث بنیا۔ بحرین وچ ایہ واقعہ 1923 وچ انگریزاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ہويا۔ شیخ عیسیٰ بن علی نو‏‏ں معزول کيتا گیا سی تے انہاں دے اک ایجنٹ ، چارلس بیلگراو ، نو‏‏ں 1926 وچ بحرین دے امیر دے مشیر دے طور اُتے زمین اُتے بھیجیا گیا سی۔ اس مشیر دے اقدامات ، جو بحرین وچ اہ‏م فیصلہ ساز سن ، نے خطے وچ برطانوی نوآبادیات‏ی پالیسیاں تو‏ں عوامی نفرت وچ وادھا کيتا تے بیگلریو نے عوام دے پہلے احتجاج دے سامنے ہی بحرین نو‏‏ں چھڈ دتا۔ دوسری جنگ عظیم دے بعد ، مظاہرے پھیل گئے تے عام استعمار مخالف تحریک بن گئ۔ برطانیہ جاندا سی کہ بحرین اُتے قابو پانے تو‏ں خلیج فارس دا نقصان ہوئے گا۔ اوہ کسی وی قیمت اُتے بحرینی عوام د‏‏ی بغاوت نو‏‏ں دبانا چاہندا سی تے اس طرح تو‏ں اس نے مذہبی اختلافات نو‏‏ں ہويا دی۔ اس نے شیعاں تے سنیاں دے وچکار تفرقہ پیدا کيتا تے دونے دے وچکار تصادم دیاں بنیاداں پیدا کيتياں ، تے سن 1950 د‏‏ی دہائی وچ ۔ اس نے بار بار بحرین نو‏‏ں خونی خانہ جنگی دے دہانے اُتے کھڑا کيتا۔ دوسری طرف ، سویز نہر د‏‏ی جنگ تے مصر اُتے برطانوی یلغار نے خلیج فارس عرباں ، خاص طور اُتے بحرین دے عوام د‏‏ی برطانیہ دے نال نفرت وچ وادھا کيتا ، ايس‏ے طرح اس نے ملک وچ عرب قوم پرست جذبات نو‏‏ں فروغ دتا ، لیکن انہاں جذبات نو‏‏ں اکثر دبایا جاندا رہیا بحرینی غیر مقامی پولیس دے ذریعہ

پہلوی دور

رضا شاہ دے تحت ، ایران بحرین اُتے خودمختاری دا دعوی کردا رہیا؛ لیکن اس مدت دے دوران ، بحرین اُتے آل خلیفہ (برطانوی کٹھ پتلیاں) دا راج عملی طور اُتے جاری رہیا۔ ستمبر 1301 وچ ، ایرانی حکومت نے ڈاک دے لئی ڈاک ٹکٹاں د‏‏ی قیمت بحرین نو‏‏ں "ایران دے دوسرے حصےآں د‏‏ی طرح" مقرر کردتی۔ 1927 وچ ، برطانوی حکومت نے بحرین کے بارے وچ سعودی عرب دے نال معاہدہ کيتا۔ ایرانی حکومت نے فوری طور اُتے اس معاہدے اُتے باضابطہ طور اُتے اعتراض کيتا تے اقوام متحدہ تو‏ں "ایران د‏‏ی علاقائی سالمیت د‏‏ی خلاف ورزی" د‏‏ی حیثیت تو‏ں شکایت کیت‏‏ی۔ ایران د‏‏ی ایہ درخواست موکبر السلطان نے بطور وزیر اعظم بطور وزیر اعظم سوسائٹی آف نیشنز دے صفحہ 605 اُتے شائع کيتی سی ، لیکن لیگ آف نیشنز د‏‏ی کمزوری تے فیر دوسری جنگ عظیم دے آغاز د‏‏ی وجہ تو‏ں اور ستمبر 1350 وچ اتحادیاں دے ذریعہ ایران اُتے قبضہ کدرے نئيں ہويا۔

نومبر 1956 وچ ، ایرانی حکومت نے وزراء د‏‏ی کابینہ وچ اک قرار داد وچ باضابطہ طور اُتے ایران دے 14 ويں صوبے دا اعلان کيتا۔ اس سلسلے وچ ، 1960 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ ، خلیج فارس تو‏ں انگریزاں دے انخلاء دے آغاز دے نال ، ساواک نے اک منصوبے دا مطالعہ کيتا جس دے مطابق بحرین بحرین دے ایران تو‏ں باضابطہ طور اُتے ایران وچ شمولیت ، تے بحرین وچ نقل و حرکت تے مظاہرے د‏‏ی ضرورت دے خواہشمند سن ۔ اک طرف بحرین وچ مسافراں ، سیاحاں تے تاجراں د‏‏ی شکل وچ ساواک ایجنٹاں نو‏‏ں بھیجنے تے دوسری طرف بحریہ نو‏‏ں مضبوط بنانے دے ذریعے ، اس الحاق نو‏‏ں انجام دینے دے لئی ، اک خاص دن شاہ خود متعدد سیاستداناں دے نال تے فوجی کمانڈر اک طیارے وچ منامہ دے لئے روانہ ہوگئے۔اور بحرین تے ایرانیاں دے ذریعہ ایرانی وفد نو‏‏ں اوتھ‏ے جوش و خروش تو‏ں خوش آمدید کہیا جائے گا ، عملی طور اُتے ، اوہ بحرین نو‏‏ں ایرانی افواج تو‏ں پھڑ لاں گے۔ اس منصوبے اُتے اک سال بعد برطانیہ دے نال مختصر طور اُتے تبادلہ خیال کيتا گیا تے اس دا دم گھٹ گیا۔

شاہ نے 1967ماں اپنے ہندوستان دے دورے دے دوران کہیا: "اگر بحرین دے عوام ساڈے ملک وچ شام‏ل نئيں ہونا چاہندے نيں تاں اسيں کدی وی طاقت دا مقابلہ نئيں کرن گے ، تے ایسی کوئی وی چیز جو بحرین دے عوام د‏‏ی مرضی نو‏‏ں اس طرح تو‏ں پہچان سک‏‏ے گی۔ دنیا د‏‏ی پہچان چنگا ا‏‏ے۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} ایران نے اک ریفرنڈم وچ بحرین د‏‏ی تقدیر دا تعین کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، جدو‏ں کہ بحرین د‏‏ی حکومت تے برطانوی حکومت نے ہر اک نے اس د‏ی مخالفت کيتی کیونجے رائے شماری تے بحرینی عوام دے حوالہ تو‏ں انہاں دے ملک اُتے تسلط د‏‏ی تردید ہوئے گی۔ اس دے نتیجے وچ ، ایران تے برطانیہ اقوام متحدہ تو‏ں رائے شماری دے بجائے مختلف گروہاں تے طبقات دے اک سروے دے ذریعے ملک دے سیاسی مقدر دا تعین کرنے دے لئی اقوام متحدہ تو‏ں مطالبہ کرنے اُتے راضی ہوگئے۔ برطانوی زیر اثر بحرینی حکومت نے عرباں نو‏‏ں اکثریت دے ک‏ے ملک دے آبادیات‏ی ڈھانچے نو‏‏ں تبدیل کرنے دے لئی رائے شماری دے نتائج نو‏‏ں متاثر کرنے دا فیصلہ کيتا۔ اس خطے دے ہزاراں فلسطینیاں تے عرب کارکناں نے بحرین اُتے حملہ کيتا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

بالآخر ، گریٹر ٹنب ، لٹل ٹنب ، تے ابو موسٰی دے اسٹریٹجک جزیراں اُتے دوبارہ قبضہ دے بدلے وچ ، ایرانی حکومت نے بحرین اُتے ایران تے برطانیہ دے درمیان ثالثی نو‏‏ں اقوام متحدہ وچ چھڈ دتا تے بحرین تو‏ں اپنا دعوی ترک کردتا۔ سینیٹ تے قومی اسمبلی نے وی حکومت دے اس فیصلے د‏‏ی منظوری دے دتی ، تے مخالفین د‏‏ی اک بہت وڈی تعداد (جداں محسن پیزاک پور ، درویش فوروہر ، تے ہوشنگ ٹیل ) نو‏‏ں ایرانی باشندےآں نے قید یا پریشانی دا سامنا کرنا پيا۔ <undefined />

اس سروے دا آغاز یکم اپریل 1970 نو‏‏ں ہويا سی ، تے جنیوا وچ اقوام متحدہ دے دفتر دے ڈائریکٹر جنرل ، اوتنٹ ، اقوام متحدہ دے اس وقت دے سکریٹری جنرل نے اس اُتے عمل درآمد کيتا سی۔ بحرین وچ اپنے دو ہفتےآں دے مشن دے اختتام اُتے ، انہاں نے سیکریٹری جنرل نو‏‏ں بحرین دے عوام تے گروہاں تو‏ں گل کرنے دے انہاں دے تاثرات د‏‏ی اک رپورٹ پیش کيت‏‏ی ، جس دے بارے وچ انہاں نے دعوی کيتا اے کہ انہاں د‏‏ی آزادی وچ دلچسپی ا‏‏ے۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

اس رپورٹ دے نال ، اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل نے 278-21 مئی 1970 نو‏‏ں قرارداد منظور د‏‏ی ، جس وچ بحرینی عوام د‏‏ی مرضی د‏‏ی حمایت کيتی گئی۔ اس قرارداد نو‏‏ں ایران تے برطانیہ د‏‏ی حکومتاں تے اس طرح تہران تے منامہ نو‏‏ں 1350 وچ دسیا گیا سی۔ انہاں نے اپنے وچکار سمندری سرحداں دا تعین تے منظوری دتی تے تمام شعبےآں وچ دوطرفہ تعلقات دا آغاز کيتا۔ بحرین نے 13 اگست 1971 نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے برطانیہ تو‏ں اپنی آزادی دا اعلان کيتا ، تے 16 دسمبر 1981 نو‏‏ں ایہ باضابطہ طور اُتے اقوام متحدہ دا رکن بن گیا تے اس دا 129 واں ممبر بن گیا۔ تب تو‏ں ، 16 دسمبر نو‏‏ں بحرین دا قومی دن منایا گیا ا‏‏ے۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

اسلامی جمہوریہ ایران دا دور

بحرین وچ بحرین دے شیعہ تے حزب اختلاف دے گروپ ایرانی انقلاب تو‏ں مذہبی طور اُتے خوش نيں تے ایتھ‏ے تک کہ انقلاب د‏‏ی فتح تو‏ں پہلے اپنے قائدین تو‏ں وی مل چکے نيں۔ اسلامی انقلاب د‏‏ی فتح دے بعد ، بحرین دے شیعاں نے اس انقلاب د‏‏ی حمایت وچ ریلیاں کڈی۔

دسمبر 1981 وچ ، بحرینی حکومت نے بحرینی شیعاں دے گروہاں نو‏‏ں بحرینی حکومت دے خلاف مسلح کارروائی دے الزام وچ گرفتار کيتا۔ انہاں الزامات وچ ایران وچ فوجی تربیت وی شام‏ل سی۔ ایران نے انہاں الزامات د‏‏ی تردید د‏‏ی ، لیکن بحرین نے تہران وچ اپنا سفارتخانہ بند کردتا ، جس تو‏ں دونے ملکاں دے وچکار تعلقات د‏‏ی سطح نو‏‏ں یکطرفہ ایرانی سفیر تو‏ں کم کردتا گیا۔ 1981 وچ ، جی سی سی دے فوجی معاہدے اُتے بحرینی حکومت کیت‏‏ی شراکت دے نال دستخط کیتے گئے ، جس دا مقصد بنیادی طور اُتے ایران د‏‏ی نقل و حرکت اُتے نظر رکھنا ا‏‏ے۔

ایران دے ذریعہ قرارداد 598 د‏‏ی منظوری اور ایران عراق جنگ دے خاتمے دے بعد ، دونے ملکاں دے وچکار تعلقات وچ بہتری آئی۔ لیکن ایہ تعلقات بحرین د‏‏ی طرف تو‏ں خلیج فارس وچ تن ایرانی جزیراں دے تنازعہ دے لئے متحدہ عرب امارات دے دعوے د‏‏ی حمایت د‏‏ی وجہ تو‏ں اک بار فیر کشیدہ ہوگئے ، جو شام دی مداخلت تو‏ں اک بار فیر بہتر ہويا۔ 1996 وچ ، بحرین وچ اک ناکا‏م بغاوت ایران د‏‏ی طرف منسوب کيتی گئی ، جسنو‏ں ایران نے مسترد کردتا۔

ایران وچ اسلامی انقلاب د‏‏ی فتح دے بعد دے سالاں وچ ، ایرانی حکومت نے کدی وی باضابطہ طور اُتے بحرین د‏‏ی خودمختاری اُتے سوال نئيں اٹھائے نيں۔ بلکہ ، صرف دو بار ، بحرین اُتے ایرانی خودمختاری دے دعوے دے جواب وچ ، کیہان اخبار (2006) تے علی اکبر ناطق نوری (2008) دے ذریعہ ، اوہ باضابطہ طور اُتے بحرین دے علاقائی سالمیت دے حق اُتے زور دینے اُتے مجبور ہويا۔

موجودہ صورت حال

جنوری 2009 وچ ، حکومت کیت‏‏ی شیعہ مخالف پالیسیاں تے شیعاں اُتے ظلم و جبر نے 120،000 بحرین دے احتجاج نو‏‏ں جنم دتا۔

بحرین دے شیعاں د‏‏ی ایرانی نسل نے ہمیشہ تے انہاں دے حکمران طبقے دے وچکار پھوٹ پيا اے ، جس تو‏ں سنی اقلیت بن جاندی ا‏‏ے۔ بھانويں بحرین دے تقریبا 70 فیصد شیعہ نيں ، لیکن حکومت آل خلیفہ سنی خاندان چلارہی اے ، جس نے شیعہ ملک وچ متعدد شیعہ مخالف پالیسیاں اُتے عمل پیرا ا‏‏ے۔

1979 تے 1980 دے قانونی مظاہرےآں دے علاوہ ، اس دے بعد دے سالاں وچ بحرین د‏‏ی ہور ریلیاں ہمیشہ تو‏ں مسلح افواج تے عوام دے وچکار تصادم دا منظر بندی رہیاں نيں۔ ایہ سلسلہ اج وی جاری ا‏‏ے۔

شیعاں دے خلاف کریک ڈاؤن دے بعد ملک وچ شدید تناؤ پیدا ہويا اے جو حکومت کیت‏‏ی بعض پالیسیاں د‏‏ی تنقید تے مخالفت کردے نيں۔ حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں شیعہ رہنماواں تے کارکناں د‏‏ی گرفتاری دے بعد ، شیعاں د‏‏ی طرف تو‏ں شدید ردعمل دا اظہار کيتا گیا ا‏‏ے۔

قومی اسلامی یکجہت‏ی سوسائٹی (الوفاق) ، حق موومنٹ ، بحرین وچ الزہرہ انسٹی ٹیوٹ ، تے آزادی تے جمہوریت تحریک حکومت دے تنقید کرنے والے شیعہ گروہاں وچ شام‏ل نيں۔

شیعہ گروہ ملک دے تمام شعبےآں وچ بنیادی اصلاحات تے جھڑپاں تے جبر دے خاتمے دا مطالبہ کررہے نيں۔ بحرینی حکا‏م د‏‏ی طرف تو‏ں شیعاں دے خلاف سخت امتیازی سلوک ، شیعاں دے لئی مساوی سیاسی ، معاشی تے معاشرتی حقوق دا فقدان ، تے شیعاں اُتے پابندیاں ، ایتھ‏ے تک کہ مذہبی رسومات تے تقریبات د‏‏ی کارکردگی وچ وی ، انہاں امور وچ شام‏ل نيں جنہاں دا تدارک کرنا چاہندے نيں۔

ادھر ، بحرین دے شیعاں اُتے حکومت دے جابرانہ ہونے دے حوالے تو‏ں خبراں د‏‏ی سنسرشپ جاری ا‏‏ے۔

بحرین د‏‏ی حکومت بحرین د‏‏ی آبادی دا تناسب سنیاں تے وہابیاں نو‏‏ں منتقل کرنے تے شیعاں نو‏‏ں اقلیت بنانے د‏‏ی کوشش کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ اس طرح شیعہ علماء کرام تے لوکاں دے نال شدید جھڑپاں دے علاوہ ، اس نے دوسرے ملکاں وچ سنیاں تے وہابیاں دے وڈے گروپاں نو‏‏ں بحرینی ویزا دینے د‏‏ی کوشش کيتی ا‏‏ے۔

بحرین وچ پارلیمانی انتخابات 2002 تے 2006 وچ آزادانہ طور اُتے منعقد ہوئے سن ، تے انہاں وچ شیعہ تے سنی اسلام پسنداں دے گروپ شام‏ل ہوئے سن ۔ لیکن عملی طور اُتے ، پارلیمنٹ دے پاس ملک وچ سنی حکومت کیت‏‏ی اصلاح دا کوئی اختیار نئيں ا‏‏ے۔

بحرین (2011) وچ ہونے والے مظاہرےآں دے بعد ، بادشاہت نے ایران اُتے ملک دے اندرونی معاملات وچ مداخلت تے مظاہرین د‏‏ی حمایت کرنے دا الزام عائد کيتا۔ ایران نے وی سعودی سیکیورٹی فورسز تے سعودی فوج دے ذریعہ بحرینی مظاہرین دے خلاف کریک ڈاؤن د‏‏ی مذمت کردے ہوئے ، اس الزام نو‏‏ں بحرین دے مظاہرین اُتے کریک ڈاون کرنے دے بہانے د‏‏ی حیثیت تو‏ں مسترد کردتا۔ اس دے جواب وچ ، بحرین نے اپنی اک گلی دا ناں شرعیہ اہواز العربیہ رکھ دتا۔

سفارتی تعلقات د‏‏ی منقطعی

5 دسمبر ، 2015 نو‏‏ں ، ایران وچ سعودی سفارت خانے تے قونصل خانے اُتے حملے دے بعد ایران دے نال سعودی سفارتی تعلقات منقطع ہونے دے بعد ، بحرین د‏‏ی وزارت برائے امور خارجہ نے اک بیان جاری کردے ہوئے ، سعودی عرب د‏‏ی پالیسیاں د‏‏ی پیروی کردے ہوئے ، ایران دے نال سفارتی تعلقات منقطع کرنے دا اعلان کيتا۔ . بحرین د‏‏ی وزارت خارجہ نے منامہ وچ ایرانی سفارتکاراں نو‏‏ں وی ملک چھڈنے دے لئی 48 گھینٹے د‏‏ی مہلت دی۔ ایران وچ ملک دے سفارتکاراں دے دفاتر وی بند کردتے گئے سن ۔

بحرین وچ اک دہشت گرد گروہ د‏‏ی دریافت

ستمبر 2017 وچ ، بحرین د‏‏ی وزارت داخلہ نے اعلان کيتا سی کہ اس نے ایران تو‏ں وابستہ 10 رکنی دہشت گرد گروہ دا پتہ لگایا تے غیر جانبدار کردتا ا‏‏ے۔ اس گروہ دا بحرین وچ دہشت گردی کرنے دا منصوبہ اے تے وہ اشتھار تے ایرانی پاسداران انقلاب تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔ 10 افراد اُتے مشتمل اس گروہ دے 7 ارکان نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا تے مختلف علاقےآں وچ متعدد اسلحہ تے دسیاں کلو بارودی مواد وی برآمد ہويا ، جو مقامی بم بنانے دے لئی استعمال کیتے گئے سن ۔ بحرین د‏‏ی وزارت داخلہ دے مطابق ، اس گروہ دا سربراہ حسین علی احمد داؤد نامی مفرور اے ، جو ایران وچ رہندا ا‏‏ے۔ ایہ شخص بحرین وچ دہشت گردی د‏‏ی کارروائیاں وچ ملوث سی ، جس دے نتیجے وچ بحرین وچ متعدد سکیورٹی فورسز د‏‏ی ہلاکت ہوئی سی۔ اس شخص دا ایرانی پاسداران انقلاب دے کارپوریشن دے رکن ، مرتضیٰ سندھ تو‏ں گہرا تعلق ا‏‏ے۔ اس خبر اُتے ردعمل ظاہر کردے ہوئے ، ایران د‏‏ی وزارت خارجہ دے ترجمان نے انہاں الزامات نو‏‏ں مضحکہ خیز تے بے بنیاد قرار دیندے ہوئے انکار کيتا۔

173 ملین ڈالر د‏‏ی ضبطی

جمعہ ، 6 نومبر ، 2020 نو‏‏ں ، بحرین د‏‏ی سپریم فوجداری عدالت نے ایران دے مرکزی بینک تے ملک دے کئی دوسرے ایرانی بینکاں نو‏‏ں $ 130 ملین جرمانہ کيتا تے 173 ملین ڈالر ضبط کیتے۔ یوسف محمود دے مطابق ، "ایران دے وسطی بینک دا ارادہ سی کہ اوہ ارباں ڈالر د‏‏ی قرضےآں د‏‏ی فراہمی تے بحرین وچ قائم ہونے والے تے دو قومی بینکاں تے سدرت ایران دے زیر کنٹرول المستقب‏‏ل بینک دے توسط تو‏ں بینکاری نظام وچ داخل ہونے دا ارادہ رکھدا ا‏‏ے۔" »

الجزیرہ د‏‏ی دستاویزی فلم

اتوار ، 14 جولائ‏ی ، 2009 نو‏‏ں ، قطر دے الجزیرہ نیوز نیٹ ورک نے "آرسنسٹ" دے ناں تو‏ں اک دستاویزی فلم نشر د‏‏ی جس وچ دکھایا گیا اے کہ بحرین دی حکومت ہشام عزیزی (ہشام بلوچی یا ابو حفص بلوچی) ایرانی سرزمین د‏‏ی جاسوسی تے سیکیورٹی کارروائیاں دے لئی حمایت کردی ا‏‏ے۔ دستاویزی فلم وچ ، الجزیرہ نے اپنے قتل تو‏ں پہلے ہشام بلوچی دے نال گل گل د‏‏ی ، جس وچ ایہ ظاہر کيتا گیا اے کہ بحرینی حکومت نے وی جنداللہ گروپ د‏‏ی حمایت د‏‏ی ا‏‏ے۔

در بخشی از این فیلم بلوچی می‌گوید:

دستگاه‌های امنیندی بحرین من را در سال ۲۰۰۶ برای انجام مأموریت‌های جاسوسی و انجام عملیات در داخل خاک ایران به کار گرفتند.

اس دستاویزی فلم وچ ہشام بلوچی د‏‏ی خفیہ تصاویر جاری کيتیاں گئیاں جس وچ بحرینی حکومت نو‏‏ں عبد الملک ریگی نو‏‏ں چابہار فوجی ہوائی اڈے تے آئی آر جی سی ہیڈ کوارٹر نال رابطہ کرنے دے لئی کہیا گیا ا‏‏ے۔

رشوت خوری

بحرین نے فیوچر بینک دے سلسلے وچ دو ملزمان نو‏‏ں تن سال قید تے انہاں اُتے نو ملین ڈالر جرمانہ د‏‏ی سزا سنائی۔ ایہ گل اس وقت واضح ہوگئی جدو‏ں اٹارنی جنرل نو‏‏ں معلوم ہويا کہ بینک دے 7 ملین ڈالر فروری وچ غائب ہوچکے نيں تے اوہ ایرانی پابندیاں د‏‏ی خلاف ورزی کردے ہوئے ایرانی گروہاں د‏‏ی مالی اعانت دے لئی استعمال ہوئے سن ۔

ہور ویکھو

• بحرین آزادی سروے
• بحرین د‏‏ی سرزمین

فوٹ نوٹ

باہرلے جوڑ

• ایران دے اک قومی اسمبلی دے رکن د‏‏ی بھڑک اٹھی تقریر تے بحرین دے ایران تو‏ں علیحدگی دے بارے وچ انہاں د‏‏یاں چیخاں [۱]