بیگم خورشید مرزا

بیگم خورشید مِرزا
Begum Khurshid Mirza
ناں :	بیگم خورشید مرزا
جماندرو ناں :	خورشید جہاں
فلمی ناں :	رینوکا دیوی
جنمستھان :	علی گڑھ، برٹش انڈیا
جمݨ دیہاڑ :	4 مارچ 1918
کَم :	اداکارہ
بیاہ :	1934
گھر آلا :	اکبر مرزا (پولیس افسر)
مرن دیہاڑا :	8 فروری 1989
مرنستھان :	لہور, پنجاب
قبرستان :	میاں میر قبرستان لہور
ماں :	وحید جہاں بیگم
پیو :	شیخ عبداللہ

بیگم خورشید مِرزا (جم: 4 مارچ 1916ء — وفات: 8 فروری 1989ء) تقسیم ہند تو‏ں پہلاں فلمی ہیروئن تے اک مشہور پاکستانی اداکارہ سن ۔

ابتدائی حالات

بیگم خورشید 4 مارچ 1916ء نو‏‏ں علی گڑھ وچ پیدا ہوئیاں۔ اوہناں دا اصل ناں خورشید جہاں سی ۔ خاندان علی گڑھ دے ممتاز گھرانےآں وچ شمار کيتا جاندا سی ۔ بیگم خورشید مِرزا دے والد شیخ عبد اللہ نے علی گڑھ وچ مسلم گرلز کالج د‏‏ی بنیاد رکھی سی جدو‏ں کہ بیگم خورشید د‏‏ی وڈی بہن ڈاکٹر رشید جہاں انجمن ترقی پسند مصنفین دے بانی شرکاء وچو‏ں سی ۔ ہور دوسریاں بھیݨاں وی اعلا تعلیم یافتہ سن ۔

ازدواجی زندگی تے فلمی سفر

1934 وچ وچ بیگم خورشید د‏‏ا بیاہ دہلی دے اک پولیس افسر اکبر حسین مرزا نال ہویا ۔ بیگم خورشید دے بھائی محسن عبد اللہ بمبئی وچ فلمی ادارے بمبئی ٹاکیز نال وابستا سی جِتھے بیگم خورشید د‏‏ی ملاقات اوہناں دے بھائی دے توسط نال دیویکا رانی تے مانشو رائے نال ہوئی جیہناں نے بیگم خورشید نو‏‏ں اپݨیاں فلماں وچ کم کرن د‏‏ی دعوت دِتی ۔ 1937 وچ جیون پربھات، 1938 وچ بھابھی، 1939 وچ بھکتی ، بڑی دیدی ، 1941 وچ نیا سنسار وچ کم کيتا ۔ اوہناں دیاں ساریاں فلماں وچ اوہناں دا ناں رینوکا دِیوی سی ۔

لہور وچ فلمی سفر

بمبئی وچ اوہناں د‏‏ی آخری فلم نیا سنسار سی جو 1941 وچ بݨی سی ۔ فروری 1944 وچ اوہناں نے ہندوستانی فلم انڈسٹری تو‏ں ریٹائرمنٹ دا اعلان کيتا ۔ 1942 وچ بیگم خورشید نے بمبئی نو‏‏ں خیرباد کہیا تے لہور آگئياں ۔ لہور وچ اوہناں نے بطور صفِ اول د‏‏ی اداکارہ فلم سہارا (ہندی فلم 1943) ، غلامی (1945ء) ، سمراٹ چندرگپت (1945ء) وچ کم کيتا ۔ اوہ اپݨیاں ایہناں ساریاں فلماں وچ اوہ اداکاری دے نال نال گلوکاری دے جوہر وی دکھاوندی رہیاں ۔

قیام پاکستان مگروں

بیگم خورشید تقسیم ہند 1947 توں بعد پاکستان آگئياں تے ایتھ‏ے ریڈیو پاکستان نال وابستا ہوگئياں ۔ 1964 وچ پاکستان ٹیلی ویژن دے قیام توں بعد حسینہ معین دے لِکھے ہوئے اک ڈرامے کرن کہانی لئی بیگم خورشید نو‏‏ں منتخب ک‏ر ليا گیا تے اِس طرحاں اوہ دوبارہ منظرعام اُتے آگئياں ۔ بعد وچ حسینہ معین دے لِکھے ہوئے اک دوسرے ڈرامے زیر زبر پیش وچ اداکاری دے جوہر دکھائے ۔ اِس طرحاں 1970 وچ اوہ اپݨے شوبز دور دے عروج اُتے پہنچ گئياں ۔ 1972 وچ اک نويں ڈرامے انکل عُرفی وچ اداکاری کیتی تے بعد وچ فاطمہ ثریا بجیا دے لِکھے ہوئے ڈرامے ماسی شربتے وچ اداکاری کیتی ۔ 1985 وچ اوہناں نے اداکاری نو‏‏ں خیرباد کہہ دِتا تے شوبز د‏‏ی دنیا تو‏ں کنارا کشی اختیار کرلئی ۔ اوہ کراچی چَھڈ ک‏‏ے لہور منتقل ہوگئياں جِتھے اوہ اپݨیاں دھی آں تے اوہناں دی اولاد نال مقیم رہیاں ۔

ادب

1982 وچ بیگم خورشید مِرزا نے اپݨی خودنوشت سوانح حیات تحریر کيتی ، جیہدے وچ اوہناں نے برطانوی راج دے دوران لکھنئو وچ اپنی تعلیمی زندگی ، ازدواجی زندگی ، بھارتی فلم انڈسٹری وچ بطور اداکارہ ، تقسیم ہند دے دوران پاکستان ہجرت تے ریڈیو پاکستان تے پاکستان ٹیلی ویژن نال وابستگی دے واقعات نو‏‏ں بیان کيتا اے ۔ ایہ خودنوشت سوانح حیات ماہ نامہ ہیرالڈ وچ اگست 1982 تو‏ں اپریل 1983 تک قِسط وار شائع ہُندی رہی ۔ کُل اقساط د‏‏ی تعداد 9 سی ۔ 2005 وچ ایہناں قِسطاں دا مجموعا اوہناں د‏‏ی صاحبزادی لُبنا کاظم نے ترتیب دِتا ، جیہڑا A woman of substance: the memoirs of Begum Khurshid Mirza دے ناں نال شائع کيتا گیا ۔

سماجی خِدمات

تقسیم ہند 1947 توں بعد پاکستان آمد مگروں بیگم خورشید مِرزا آل پاکستان ویمنز ایسوسی ایشن لئی بطور سماجی کارکن کم کردیاں رہیاں ۔ جَد اوہناں دے شوہر اکبر حسین مِرزا کویٹا وچ تعینات ہوئے تاں بیگم خورشید مِرزا نے کویٹا وچ آل پاکستان ویمنز ایسوسی ایشن د‏‏ی سماجی کارکُن دی حیثیت نال غریب تے پسماندہ علاقےآں لئی کم کیتا ۔ ریڈیو پاکستان تو‏ں اوہ سواݨیاں دے مسائل اُتے پروگرام وی کردیاں رہیاں ۔

تمغائے حسن کارکردگی

1984 وچ اوہناں د‏‏ی خِدمات دے پیش نظر حکومت پاکستان ولوں اوہناں نوں تمغا حسن کارکردگی نال نوازیا گیا ۔

وفات

بیگم خورشید مِرزا دا انتقال 71 سال د‏‏ی عمر وچ 8 فروری 1989 نو‏‏ں لہور وچ ہويا ۔ تدفین میاں میر قبرستان، لہور وچ کيتی گئی ۔

ہور دیکھو

• بیگم خورشید مرزا
• بیگم خورشید شاہد