حسین واعظ کاشفی
حسین واعظ کاشفی | |
---|---|
جم | سنہ 1461 |
وفات | سنہ 1504 (42–43 سال)[۱][۲][۳] |
شہریت | ایران |
عملی زندگی | |
پیشہ | لکھاری [۱]، تارہ گرو ، ریاضی دان |
مادری زبان | فارسی |
پیشہ ورانہ زبان | فارسی |
باب اسلام | |
ترمیم |
ملا حسین واعظ کاشفی اک شیعہ مصنف تے سیرت نگار سن ۔ انہاں دی کتاب روضۃ الشہدا کربلا دے واقعہ اُتے مشہور اے۔ کمال الدین حسین ابن علی کاشفی ، [۴] جسنوں حسین کاشفی کے ناں توں جانیا جاندا اے ، وہتیموری دور دا اک فارسی فارسی [۴] نثر نگار ، شاعر ، قرآن مجید دا تفسیر کنندہ ، اک صوفی اسکالر ، تے اک ماہر فلکیات سی۔ کاشفی اس دا قلمی ناں سی ، جدوں کہ انہاں دا کنیت الواعظ ("مبلغ") [۴]سے اس دے پیشہ ورانہ پیشے دی نشاندہی ہُندی اے۔
انہاں نے اپنے کیریئر دا بیشتر حصہ ہرات وچ گزاریا ، جتھے انہاں دی علمی سرگرمیاں نوں تیموریڈ عدالت وچ اک اعلیٰ سینئر وجیر علی شیر نوائی نے مدد دتی ، سلطان حسین بقرہ دے دور حکومت وچ ، ايسے وجہ توں کاشفی نے اپنے بیشتر کماں نوں ناوا دے لئی وقف کرنے دی وجہ کيتی۔ وچ . اوہ مشہور فارسی شاعر تے صوفی نورالدین عبد الرحمٰن جامی دے بہت نیڑے سن ۔
ان دی مشہور لکھتاں وچ فارسی محدث وچ اخلاق محسنی تے انور سہیلی ، تے جواہر التفسیر تے معاذ الیہ شامل نيں جو قرآن دے فارسی تفسیر نيں۔
زندگی
[سودھو]کاشفی صوبہ بیہاق دے اک شہر سبزیور وچ پیدا ہوئے سن لہذا اوہ اکثر اپنی بعض کتاباں ( جواہر التفسیر) وچ اپنے آپ نوں الکاشفی البیہقی کہندے نيں۔ جواہر التفسیر )۔ "کاشفی" اس دا تخلص سی۔ اسنوں مولانا وِاعظ کشفی یا محض ملیا حسین دے ناں توں وی جانیا جاندا سی۔ وہ 860/1456 وچ ہرات چلا گیا ، جتھے اس نے تیموری دور دے مشہور فارسی شاعر نورالدین عبد الرحمٰن جامی توں تعارف کرایا۔ اس دے ذریعہ اس دا تعارف تیموریڈ دربار وچ اک سینئر عہدیدار ہور مصنف تے شاعر علی شیر نواعی توں ہويا۔
کاشفی 910/1504 وچ اپنی موت تک ہرات وچ رہے۔ اسنوں جامع دی قبر دے آس پاس ، ہرات وچ دفن کيتا گیا۔
اس دے مذھب اُتے تنازعہ
[سودھو]گذشتہ برساں توں ، کاشفی سنیاں تے شیعاں دے وچکار تنازعہ دا سبب رہیا اے۔ پر، فارسی تے انگریزی تعلیمی شعبےآں وچ دونے حالیہ اتفاق رائے اے کہ کاشفی سنی (تے سی ایہ اے حنفی وچ ) مذھب نوں اپنے نیک لگن دے اشارے دے باوجود شیعہ ائمہ جس پری دے درمیان غیر معمولی نئيں اے صفوی سنی علماء.
کچھ وسائل وچ وقتا فوقتا اسنوں شیعہ عالم دی حیثیت توں منسوب کرنے دی تن وجوہات نيں۔ پہلے ، جداں تیموری دور دے خاتمے تک خراسان دے دوسرے سنی علمائے کرام دی طرح (مثال دے طور اُتے ، مشہور فارسی شاعر تے صوفی ، عطار نیشاپوری ، نے اہل بیت دی تعریف وچ اک کتاب مرتب کيتی سی جس دا سنیاں نے احترام کيتا اے۔ تے شیعہ جداں) ، کاشفی نے گھٹ توں گھٹ دو کم اہل بیت تے شیعہ ائمہ دی تعریف وچ کمپوز کیتے۔ دوسرا ، اس کيتی جائے پیدائش ، سبزوار روايتی طور اُتے شیعہ مرکز سی۔ تیسری، جدوں صفوی سلطنت نے ہرات اُتے قبضہ کيتا تاں ، اس نے روضۃ الشہداء ʾ نوں اک متفاقی نسخہ دے طور اُتے انہاں دے اپنانے نوں جواز پیش کرنے دے لئی "شیع عالم دی حیثیت توں کاشفی نوں فروغ دتا جو اس دی کارکردگی وچ مستعمل اسکرپٹ دے طور اُتے کم کردا سی۔ شیعہ جذبہ کھیل "۔
اپنے وڈے تفسیر کم وچ ، جواہر التفسیر ، چالیس دے نیڑے تفسیراں وچوں جسنوں انہاں نے حوالہ دے طور اُتے استعمال کيتا سی تے جس دا انہاں نے حوالہ دتا اے ، صرف تن ہی شیعہ تفسیر نيں۔ [۵] باقی ذرائع سنی تفسیر نيں۔
کم
[سودھو]نثر ، شاعری ، تفسیر ، فلکیات تے اسلامی علوم دی تقریبا تِیہہ کتاباں کاشفی توں منسوب نيں۔ جنہاں وچ سب توں مشہور نيں:
- اخلاق محسنی ( فارسی: اخلاق محسنی ): چالیس ابواب وچ اخلاقیات تے ریاستی حکمت عملی اُتے اک معاہدہ ، جو 907 / 1501-2 وچ مکمل ہويا تے سولن اوسیان دے لئی مختص اے۔
- انوار سہیلی ( فارسی: انوار سهیلی ): چودھ ابواب وچ ابوالاعلیٰ دے مشہور جانوراں دے افسانوی قصے کالا و ڈمنا دا اک نثر ، جو تیموریڈ دے امیر نعم الدین الشیخ عماد سہیلی دے ذریعہ شروع کيتا گیا سی۔
- جواهر التفسیر لتحفة الأمیر( فارسی: جواهر التفسیر لتحفة الأمیر ): قرآن دی پہلی تن سورتاں اُتے مشتمل تفسیر۔ کاشفی نے عربی تے فارسی وچ 40 دے نیڑے تفسیراں دا استعمال کردے ہوئے تفسیر دی تشکیل دی ، تے 20 دے نیڑے ہور علمائے کرام تے اسلامی اسکالرز دیاں کتاباں وی اس دا حوالہ بناواں۔ تفسیر کبیر وچ امام رازی تے التیاسرفی التفسیر ابو حفص عمرالنسفی سب توں زیادہ حوالہ دتا جائے کرنے دے لئی ظاہر ہُندے نيں. ایہ اک بہت وڈا کم اے ، تے جدوں کاشفی نے دیکھیا کہ کتاب ختم کرنے وچ انہاں نوں بہت زیادہ وقت لگ رہیا اے ، تاں جدوں اوہ چوتھی سور ہ تک پہنچے تاں انہاں نے اس پروجیکٹ نوں ترک کردتا۔ اس دے بجائے اس نے اک چھوٹا لیکن مکمل تفسیر مرتب کیا ، جسنوں ماوہ الیہ کہیا جاندا اے۔
- مواهب علیه ( فارسی: مواهب علیه ): قرآن مجید دا اک خلاصہ مکمل تفسیر۔ جواہر التفسیر دے نال مل کے ، انہاں نوں گذشتہ پنج صدیاں وچ افغانستان اور برصغیر پاک و ہند وچ تفسیر دے مشہور کم دے طور اُتے دیکھیا جاندا اے۔
- لب لباب مثنوی ( فارسی: لب لباب مثنوی ) وچوں انتخاب کرن اک مشترکہ انتخاب مثنوی دے جلال الدین رومی ، 875 / 1470–71 وچ مرتب کیا.
- روضۃ الشہداء ( فارسی: روضة الشهداء ): دس ابواب تے اس دے اختتام اُتے اک 'الدول شہادت' ، جس وچ مرکزی طور اُتے مرکزی طور اُتے امام اوسین اور کربلا دے المناک واقعات اُتے توجہ دتی جارہی اے ، جو 908 / 1502-3 وچ مرتب ہويا اے۔
مورتاں
[سودھو]-
افغانستان دے ہرات وچ کاشفی دا مقبرہ۔
-
ایران دے شہر آبائی شہر سبیویر وچ اک یادگار۔
-
جواہر التفسیر کے سجے ہوئے مخطوطہ دا صفحہ۔
-
ڈسپلے ماں انوار ای سہیلی کا اک مخطوطہ۔
-
انور ای سہیلی کا اک مثال۔
نوٹ
[سودھو]حوالے
[سودھو]ذرائع
[سودھو]Hosein Yousofi, Gholam (1978ء). "Kās̲h̲ifī". In وین ڈونزیل, ای; لوئس, بی; پیلٹ, چارلس et al. دَ انسائیکلوپیڈیا آف اسلام، نیو ایڈیشن، جلد IV: Iran–Kha. لائیڈن: ای جے برل. OCLC 758278456. Unknown parameter |url-access=
ignored (help); Unknown parameter |name-list-style=
ignored (help); Check date values in: |date=
(help);
ہور پڑھو
[سودھو]- Subtelny, Maria E. (2018). "The Works of Ḥusayn Vāʿiẓ Kāshifī as a Source for the Study of Sufism in Late 15th- and Early 16th-Century Central Asia". In DeWeese, Devin; Gross, Jo-Ann. Sufism in Central Asia: New Perspectives on Sufi Traditions, 15th-21st Centuries. Brill. pp. 98–118. ISBN 978-90-04-36787-6.
ہورویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/100649866 — اخذ شدہ بتاریخ: ۷ مارچ ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16275008r — subject named as: Ḥoseīn Vāʿeẓ Kāšfī — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
- ↑ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16275008r — subject named as: Ḥoseīn Vāʿeẓ Kāšfī — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ اکتوبر ۲۰۲۴
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ Hosein Yousofi 1978.
- ↑ Kashefi, Mulla Hussin, Jawaher al-Tafsir, edited by Jawad Abbasi, Markaz-e Miras Maktoob, Tehran: 1379
باہرلےجوڑ
[سودھو]- Pages with image sizes containing extra px
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1461 دے جم
- 1504 دیاں موتاں
- صفحات مع خاصیت P103
- مضامین جنہاں وچ فارسی بولی دا متن شامل اے
- Pages with citations using unsupported parameters
- CS1 errors: dates
- Pages using citations with old-style implicit et al. in editors
- انسائیکلوپیڈیا ماخذ سانچے
- 1436 دے جم
- قرون وسطی دے فارسی ماہرین فلکیات
- قرون وسطی دے فارسی شاعر
- سولہويں صدی دیاں ایرانی شخصیتاں
- پندرہويں صدی دیاں ایرانی شخصیتاں
- ماتریدی شخصیتاں
- احناف
- سبزوار دیاں شخصیتاں
- شیعہ علما
- ہرات دیاں شخصیتاں
- ہرات وچ وفات پانے والیاں شخصیتاں