بارہ امام

ائمہ اثنا عشرایہ یا بارہ امام شیعہ فرقوں بارہ امامی، علوی تے اہل تشیع دے نزدیک پیغمبر اسلام حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دے سیاسی تے روحانی جانشین نیں ۔ شیعی نظریئے دے مطابق ایہ بارہ حضرات بنی نوع انسان دے لئی ناصرف مثالی، عدل و انصاف دے نال حکومت کرنے دا حق و اہلیت رکھدے نیں بلکہ اوہ شریعت تے قرآن دی وی اکمل تاویل کرسکتے نیں۔ حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم تے ان ائمہ دے سنت دی پیروی ان دے مریدوں نوں ضرور کرنی چاہیے تاکہ اوہ غلطیوں تے گناہوں توں بچ سکیتیاں، امام ہونے دے لئی ضروری اے دے اوہ گناہ توں معصوم تے غلطیوں توں پاک ہوں تے ان دی نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم توں جانشینی گذشتہ امام دی نص (وصیت) توں ثابت ہو۔

نظرایہ امامت

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: امامت (بارہ امامی شیعہ عقیدہ)
بارہ امامی شیعوں دے نزدیک بارہ امام، انبیا کرام دے روحانی تے سیاسی وارثین نیں جنھوں نے انھیں عقل، علم و حکمت سکھائی اے نیز ان دی پیروی وچ مصائب برداشت کرنا ان دے پیروکاروں دے نزدیک اک اہم خوش نصیبی اے جو خدا دی جانب توں بخشی جاندی اے۔

اگرچہ اماموں اُتے خدائی وحی نازل ننیں ہُندی لیکن ان دا خدا توں اک خاص رشتہ ہُندا اے، جس دے ذریعے خدا امام دی تے امام لوگوں دی ہدایت کردا اے۔ نیز اماموں دی ہدایت اک خاص کتاب الجفر تے الجامعہ دے ذریعے توں ہُندی اے۔ امامت اُتے یقین رکھنا شیعہ اعتقاد دا اک اہم جزو اے جس دی بنیاد اس نظریے اُتے اے کہ خدا ہمیشہ اپنے بندوں دی مسلسل رہنمائی دے لئی کوئی نا کوئی رہنما ضرور رکھدا اے۔ شیعوں دے نزدیک ہر وقت مسلمانوں وچ اک امام زمانہ موجود ہُندا اے، جتوں تمام عقائد و قانون اُتے اختیار حاصل اے۔ علی پہلے امام سن تے شیعوں دے نزدیک ایہی ائمہ پیغمبر اسلام دے حقیقی وارثین و جانشین نیں نیز ان دی نسل فاطمہ دی نسل دے ذریعے پیغمبر محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم توں ملنی چاہیے تے ان دا مرد ہونا لازمی اے۔ تمام ائمہ اپنے توں گذشتہ امام دے بیٹے سن ماسوائے حسین ابن علی دے جو اپنے توں گزشتہ امام حسنؑ دے بھائی سن۔ بارہویں امام دا ناں مہدی اے جو شیعوں دے نزدیک زندہ تے غیبت کبریٰ وچ نیں تے قیامت دے قریب اوہ بحکم خدا ظہور فرما کر دنیا وچ انصاف لائیں گے ۔۔ بارہ امامی تے علوی شیعوں دا ماننا اے کہ پیغمبر محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دی بارہ جانشیںوں والی حدیث وچ ان بارہ اماموں دا ذکر موجود اے۔ تمام ائمہ نوں شیعوں دے نزدیک غیر طبعی موت ہوئی سوائے امام مہدی کہ جو ان دے نزدیک غیبت کبریٰ وچ زندہ نیں۔
ان بارہ اماموں دے سلاسل بہت توں صوفی سلسلوں وچ وی موجود نظر آندی نیں جنہاں وچ ان حضرات نوں اسلام دے روحانی سربراہ دے طور اُتے پیش کیتا جاندا اے۔

بارہ ائمہ دی فہرست

ذیل وچ ان ائمہ کرام دی فہرست دی گئی اے جو اہل تشیع دے فرقہ امامایہ دے نزدیک بارہ امام مانے جاندے نیں۔ اہل تشیع دے کچھ فرقے ان وچ توں کچھ ائمہ دی امامت توں اختلاف وی کردے نیں البتہ ان وچ زیادہ تر اُتے متفق نیں خصوصاً امام جعفر صادق تک کسی دا اوی اختلاف ننیں اے۔

نمبر شمار	خطاطی وچ	اسم (مکمل/کنیت)	لقب (عربی/ترکی)	تریخ پیدائش وفات (ع/ھ)	اہمیت	جائے پیدائش	وجہ وفات تے جائے وفات تے مقام مدفن
1		امام علی ابن ابی طالب علي بن أبي طالب أبو الحسن	امیرالمومنین (مومنوں دے سردار) المرتضیٰ (پسند کیتا جانے والا) علی بن ابی طالب	17 مارچ 599ء — 27 جنوری 661ء 23 (پہلےھجری)– 21 رمضان المبارک 40ھ	تمام شیعہ فرقوں دے نزدیک اوہ پہلے امام تے پیغمبر اسلام دے حقیقی وارث اورجانشین نیں جبکہ اہلسنت حضرات وی ان دی تقلید وچ اننیں خلیفہ چہارم دا رتبہ دیتے نیں۔ اہل تصوف دے اکثر سلاسل حضرت علی دے ذریعے ہی پیغمبر اسلام ﷺ توں ملدے نیں ۔ تینوں وں سنی، شیعہ تے صوفی ذرائع علی دی علمی بلندگی، سخاوت، شجاعت، عدالت، پیغمبر ﷺ توں قربت تے تقوٰی اُتے متفق نیں۔	مکہ	انھیں ابن ملجم، اک خارجی، نے کوفہ، وچ ان اُتے زہر آلود تلوار توں وار کیتا اوراوہ اس زخم توں جانبر نا ہو سدے۔ اوہ امام علی مسجد نجف، عراق وچ آسودہ خاک نیں۔
2		امام حسن بن علی حسن بن علي أبو محمد	المجتبیٰ (چنا ہویا) اکنسی علی	4 مارچ 625ء— 9 مارچ 670ء 15 رمضان المبارک 3ھ— 28 صفر 50ھ	اوہ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دی بیٹی فاطمہ زھرا دے بیٹے تے آنحضرت دے سب توں وڈے نواتوں سن۔ حسن اپنے والد دے جانشینی سنبھالتے ہوئے کوفہ وچ مسند خلافت اُتے متمکن ہوئے انھوں نے معاوایہ بن ابو سفیانٰ توں امن معاہدہ کیتا، اوہ ست ماہ تک اس عہدے اُتے فائز راے پھر انہاں نے ایہ خلافت اس معاہدے دے تحت امیر معاوایہ دے سپرد کردی۔	مدینہ	شیعوں دے نزدیک انھیں ان دی بیوی نے مدینہ منورہ، سعودی عرب وچ امیر معاوایہ دی ایماء اُتے زہر دتا جائے مدفن جنت البقیع، مدینہ منورہ، سعودی عربِ۔
3		امام حسین بن علی حسین بن علي أبو عبد الله	سید الشہداء (شہیدوں دے سردار) اکننوں علی	8 جنوری 626ء— 10 اکتوبر 680ء 3 شعبان 4ھ— 10 محرم 61ھ	اوہ پیغمبر اسلام ﷺ دے نواتوں تے امام حسن دے بھائی سن یزید اول دے خلافت دی اہلیت دے خلاف کھڑے ہونے اُتے انھیں واقعہ کربلا وچ یزیدی فوجوں نے قتل کر دتا۔ ان دی شہادت دے بعد ان دی یاد وچ ماتم کرنا شیعوں دا اک اہم مذہبی دستور بنا	مدینہ منورہ	انھیں واقعہ کربلا وچ قتل تے سر بریدہ کیتا گیا ۔ ان دا مدفن روضۂ امام حسين کربلا، عراق اے ۔
4		امام زین العابدین علي بن الحسین أبو محمد	السجاد، زین العابدین (عابدوں دے سردار) دردننوں علی	4 جنوری 659ء— 20 اکتوبر 713ء 5 شعبان 38ھ— 25 محرم 95ھ	اوہ صحیفہ سجادایہ، دے مصنف سن جو اہلبیت دے دعاوں دا مجموعہ اے۔ ۔	مدینہ منورہ	زیادہ تر شیعہ علما دے نزدیک انھیں بادشاہ ولید نے زہر دتا مدینہ منورہ، سعودی عرب۔ اوہ جنت البقیع، مدینہ منورہ، وچ دفن نیں سعودی عرب۔
5		امام محمد باقر محمد بن علي أبو جعفر	باقر العلوم (علوم نوں منکشف کرنے والے) بسنسی علی	8 مئی 677ء— 26 جنوری 733ء یکم رجدوں 57ھ— 7 ذوالحجہ 114ھ	دونے شیعہ و سنی حضرات دے نزدیک اوہ اک وڈے تے اولین فقایہ سن ۔	مدینہ منورہ	کچھ شیعہ علما دے نزدیک انھیں ابراہیم بن ولید بن عبد اللہ نے مدینہ منورہ، سعودی عرب وچ ہشام بن عبدالملک دے کہنے اُتے زہر دتا۔ جائے مدفن جنت البقیع، مدینہ منورہ، سعودی عرب۔
6		امام جعفر صادق جعفر بن محمد Abu Abdillah أبو عبد الله	الصادق (ایماندار) الٹنسی علی	20 اپریل 702ء— 3 دسمبر 765ء 17 ربیع الاول 83ھ— 25 شوال 148ھ	اوہ اک وڈے فقایہ سن اوہ اس شعبے وچ امام ابو حنیفہ تے امام مالک دے استاد وی راے نیں تے اوہ مشہور مسلم کیمیادان،جابر بن حیان دے وی استاد سن۔ شیعہ حضرات فقہ جعفری نوں ان توں منسوب کردے نیں۔ نیز علم کلام وچ ان دے شاگردوں وچ واصل ابن عطا اورہشام ابن حکم شامل سن ۔	مدینہ منورہ	شیعہ ذرائع دے مطابق آپ مدینہ منورہ، سعودی عرب وچ خلیفہ ابو جعفر المنصور دے حکم اُتے زہر دے کر قتل کیتے گئے۔ جائے مدفن جنت البقیع، مدینہ منورہ، سعودی عرب۔
7		امام موسیٰ کاظم موسی بن جعفر أبو الحسن الاول	الکاظم (حلیم طبع) یدنسی علی	8 نومبر 745ء— 4 ستمبر 799ء 7 صفر 128ھ— 25 رجدوں 183ھ	ایہ امام جعفر الصادق دی وفات دے بعد اسماعیلی فرقے دے وجود وچ آنے دے دور وچ شیعہ تے دوسرے ذیلی فرقوں دے لوگوں دے امام سن۔ انھوں نے اپنے دور وچ اپنے مریدوں دا اک باقاعدہ نظام بنایا جو مشرق وسطی تے خراسان وچ شیعوں توں خمس وصول کردے سن۔ اوہ مہدوایہ فرقے وچ اک اہم مقام رکھدے نیں جو ان دے ذریعے اپنے سلسلے نوں نبی ﷺ توں جوڑتے نیں۔ ۔	مدینہ منورہ	شیعہ عقائد دے مطابق انھیں خلیفہ ہارون الرشید نے بغداد عراق وچ پابند سلاسل کیتا اورا سی قید وچ انھیں زہر دتا گیا۔ جائے مدفن کاظمین بغداد عراق۔
8		امام علی رضا علي بن موسی أبو الحسن الثانی	الرضا، رضا (جس توں راضی ہویا) سکیزنسی علی	یکم جنوری 766ء— 5 ستمبر 818ء 11 ذوالقعدہ 148ھ— 30 صفر 203ھ	انھیں مامون الرشید نے بظاہر اپنا جانشین شہزادہ قرار دتا اوہ مسلموں تے غیر مسلموں توں مباحثوں دے لئی شہرت رکھدے سن۔	مدینہ منورہ	شیعوں دے مطابق انھیں مامون الرشید نے زہر دتا ۔ جائے مدفن مزار امام علی رضا مشہد، ایران۔
9		امام محمد تقی محمد بن علي أبو جعفر	التقی، الجواد (خدا توں ڈرنے والا، سخی) ڈوکوزنسو علی	12 اپریل 811ء— 27 نومبر 835ء 10 رجدوں 195ھ— 30 ذوالقعدہ 220ھ	اوہ اپنی سخاوت تے عباسی خلفاء دی کوتاہیوں اُتے کھل کر نکتہ چینی دے لئی شہرت رکھدے سن۔	مدینہ منورہ	شیعہ ذرائع وچ انھیں ان دی بیوی جو مامون دی بیٹی سی نے خلیفہ المعتصم دے حکم اُتے زہر دتا۔ جائے مدفن کاظمین بغداد ۔
10		امام علی نقی علي بن محمد أبو الحسن الثالث	الہادی، النقی (رہنما،پاک) اوننسو علی	8 ستمبر 829ء— یکم جولائی 868ء 15 ذوالحجہ 212ھ— 3 رجدوں 254ھ	انھوں نے خمس وصول کرنے تے اپنے مریدوں نوں ہدایات دینے دے نظام نوں فعال تے بہتر کیتا۔	سریا جو مدینہ توں قریب اک گاؤں اے	شیعوں دے نزدیک، اننیں المعتعز دے حکم اُتے زہر دتا گیا ۔ جائے مدفن العسکری مسجد سامرا عراق۔
11		امام حسن عسکری الحسن بن علي أبو محمد	العسکری (اک فوجی قصبے دا شہری) انبرنسی علی	3 دسمبر 846ء— یکم جنوری 874ء 10 ربیع الثانی 232ھ— 8 ربیع الاول 260ھ	ان دی زندگی دا وڈا حصہ ان دے والد دی وفات دے بعد عباسی خلیفہ المعتمد دی جانب توں لگائی گئی پابندیوں وچ گزریا۔ شیعوں دی بڑھتی تعداد تے قوت دی وجہ توں وی ان اُتے اس دور وچ سختیاں کیتی گئی ۔	مدینہ منورہ	شیعوں دے نزدیک انھیں، خلیفہ المعتمد دے حکم اُتے سامرا، عراق وچ زہر دتا گیا۔ جائے مدفن العسکری مسجد سامرا عراق۔
12		امام مہدی محمد بن الحسن أبو القاسم	مہدی، امام غائب، الحجہ (ہدایت یافتہ، ثبوت) اونکسنسی علی	29 جولائی 869ء— یکم جنوری 874ء 15 شعبان 255ھ— 8 ربیع الاول 260ھ (غیبت صغریٰ)	شیعوں دے نزدیک اوہ اک تاریخی تے اہم معجزاتی شخصیت نیں تے اوہ قیامت دے قریب وچ مسیح دے نال ظہور ہوں گے تے دنیا اُتے اسلامی حکومت قائم کر دے اتوں عدل وانصاف توں بھر دیں گے۔	سامرا، عراق	شیعوں دے نزدیک اوہ زندہ نیں تے 872ء توں حالت غیبت وچ موجود نیں تے اک دن خدا دی مرضی توں ظہورکرو گے۔

امامت دا خط الوقت

• ایہ خط الوقت اہل تشیع دے نقطہ نگاہ دے مطابق اے۔
• علی بن ابی‌ طالب دی امامت رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی وفات توں شروع ہوندی اے۔
• اس دے بعد ہر امام دی ی امامت گذشتہ امام دی وفات توں شروع ہوندی اے۔
• امام زمانہ زندہ تے غائب نیں تے گیارہویں امام دی وفات توں لے کے قیامت تک انہاں دی امامت اے۔

  (1) علی مرتضی 632ء تا 661ء (29 سال)

  (2) حسن مجتبی 661ء تا 670ء (9 سال)

  (3) حسین شہید 670ء تا 680ء (10 سال)

  (4) علی سجاد 680ء تا 712ء (32 سال)

  (5) محمد باقر 712ء تا 732ء (20 سال)

  (6)جعفر صادق 732ء تا 765ء (33 سال)

  (7) موسی کاظم 765ء تا 799ء (34 سال)

  (8) علی رضا 799ء تا 817ء (18 سال)

  (9) محمد تقی 817ء تا 835ء (18سال)

  (10) علی نقی 835ء تا 868ء (33 سال)

  (11) حسن عسکری 868ء تا 874ء (7 سال)

  (12) محمد مہدی از 874ء تا زمان حال (تا حال 1141 سال)

اسی متعلق

• اہلبیت
• بارہ امامی
• شیعہ اسلام
• اسرائیلی قضاۃ

حواشی

حوالے

مصادر و مراجع

• (2006) مکیال المکارم. قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران. 
• Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica، Inc. 
• Encyclopædia Iranica. Center for Iranian Studies، Columbia University. ISBN 1-56859-050-4. 
• Martin, Richard C. انسائکلوپیڈیاء آف اسلام اینڈ مسلم ورلڈ vol.1. MacMillan. ISBN 0-02-865604-0. 
• انسائکلوپیڈیاء آف موڈرن مڈل ایسٹ اینڈ نمطلب آفریقہ. Gale Group. 2004. ISBN 978-0-02-865769-1. 
• Corbin, Henry [1964 (original French)] (2014). ہسٹری آف اسلامک فلاسفی ، Translated by Liadain Sherrard، Philip Sherrard. Routledge. ISBN 978-1-135-19889-3. 
• Momen, Moojan (1985). این انٹروڈکشن ٹو شیعہ اسلام: دی ہسٹری اینڈ ڈاکٹرائن آف ٹولف. Yale University Press. ISBN 0-300-03531-4. 
• Olsson, Tord; Elisabeth Ozdalga، Catharina Raudvere (2005). علوی آئیڈنٹیٹی: کلچرل، ریلیجیوس ایڈ سوشلPerspectives. Routledge. ISBN 978-1-135-79725-6. 
• Sachedina, Abdulaziz Abdulhussein (1988). The Just Ruler (al-sultān Al-ʻādil) in شیعہ اسلام: دی کمپریہنسیو آف جیورست ان امامت جیورسپروڈینس. Oxford University Press US. ISBN 0-19-511915-0. 
• Tabataba'i, سید محمد حسین; سید حسین نسر (translator) (1977). شیعہ اسلام. SUNY press. ISBN 978-0-87395-390-0. 

بیرونی ذرائع

• اے بریف انٹروڈکشن آف ٹولو امام
• اے بریف انٹروڈکشن آف لائف ٹولو امام a chapter of Shi'ite Islam by محمد حسین طباطبائی
• The Twelve امام Taken From "اے شیعہ انتھولوجی" By محمد حسین طباطبائی
• اے شارٹ ہسٹری آف لائف آف ٹولف امامس
• Hazreti Ali & the Twelve Imams - دی بختشی آرڈر آف درویش Archived 2014-05-08 at the وے بیک مشین