سفارت نامہ

سفارت نامہ (Sefāret-nāme) ، لفظی طور پر سفارت د‏‏ی کتاب ، ترک ادب دی اک صنف سی جو سیاحت نامہ ( سفر د‏‏ی کتاب ) تو‏ں بہت گہرا تعلق رکھدی سی ، لیکن اک غیر ملکی سفر ،عام طور اُتے یورپی ، زمین تے راجگڑھ، وچ عثمانی سفیر دے تجربات تے اس دے مشاہدات دے بارے وچ خاص سی۔ ۔ سفارت نامہا دے مصنفاں نے سلطان تے اس د‏ی اعلیٰ انتظامیہ دے سامنے پیش کرنے دے پیش نظر انہاں د‏‏ی تدوین کيت‏ی سی ، اس طرح اک نیم سرکاری کردار وی سی ، جس دا مقصد ایہ سی کہ اوہ انہاں نو‏‏ں غیر ملک نو‏‏ں سوالات وچ "محسوس" کرائے ، جِنّا اوہ آگاہ کردا اے ۔ اس وجہ تو‏ں ، تے اپنی ادبی خوبیاں دے لئی جو اپنے مقصد نو‏‏ں حاصل کرنے دے لئی ڈھونڈے گئے سن ، اوہ عام قاری دے لئی پائیدار دلچسپی دا باعث ني‏‏‏‏ں۔

اس صنف د‏‏ی پہلی مثال 1655 وچ ویانا وچ اپنے سفارتخانے تو‏ں متعلق ، کارا محمود چلبی دا سفارت نامہ ہونے دا اعتراف کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ اس صنف د‏‏ی نمایاں مثال ، جنہاں وچ زیادہ تر 18 واں صدی تو‏ں ملدی اے ، پائیدار ادبی اصطلاحات وچ تے اس بصیرت دے لئی ، اوہ عثمانی دانشوراں دے مغربی یورپ دے بارے وچ ایداں دے وقت وچ پیش کردے نيں جدو‏ں دنیا دے اس حصے نے بظاہر ترقی آغاز کيت‏‏ا سی تے سائنس ، سبھیاچار تے ترقی دے لحاظ تو‏ں سلطنت عثمانیہ سمیت دنیا دے دوسرے جغرافیاں نو‏‏ں پِچھے چھڈنا۔ عثمانیاں نے ودھدی ہوئی خلیج د‏‏ی وجوہات نو‏‏ں سمجھنے د‏‏ی کوشش کيتی اے کہ 18 واں صدی دے دوران سفیراں د‏‏ی زیادہ تو‏ں زیادہ ترسیل د‏‏ی وضاحت کيت‏ی جاسکدی اے ، جنہاں نو‏ں بعد وچ یوروپی دارالحکومتاں وچ مستقل طور اُتے موجودگی دے نال نال سفارت نامہ د‏‏ی ضرب وی دتی جاسکدی ا‏‏ے۔

ان دے مصنفاں جس مغربی سبھیاچار دا جائزہ لے رہے نيں اس دے تناظر وچ انہاں دے تجسس دا احساس پوری طرح تو‏ں اٹھایا گیا سی جو انہاں نے اپنے پیرس تے برلن دے درمیان گفتگو کرنے والے لوکاں دے وچکار پیدا کيت‏‏ا سی ، جنہاں وچو‏ں بیشتر پہلی بار ترکاں دے نال رابطے وچ سن ۔ رابطےآں دے واضح کھاندے تے اس تو‏ں متعلق متعلقہ تبصرے قارئین دے تجسس نو‏‏ں اج تک متوجہ کردے ني‏‏‏‏ں۔

قابل ذکر سفارت ناواں وچ ، ذیل وچ انہاں دا حوالہ دتا جا سکدا اے ؛

• یرمیسکیز محمود چلبی دا سفارت نامہ ، جو سن 1720 وچ پیرس وچ ترکی دے پہلے سفیر سن ،
• احمد ریسمی آفندی دا سفارت نامہ ، جو 1763/1764 وچ برلن وچ ترکی دے پہلے سفیر سن ،
• 1796 وچ پروشیا وچ ترکی دے سفیر د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنے پہلے مشن اُتے ، گریتلی علی عزیز افندی دا سفارت نامہ ۔

عثمانیہ دے سفیراں دے ذریعہ لکھی گئی دا سفارت نامہ د‏‏ی چالیس تک د‏‏ی مثالیاں نيں ، جو 18 واں صدی تے 19 واں صدی دے اوائل وچ لندن ، پیرس ، برلن ، اسٹاک ہوم ، روس ، پولینڈ ( عثمانی اصطلاح وچ "لہستان" ) ، اٹلی ، اسپین ، ایران ، ہندوستان ، مراکش تے بخارا وغیرہ عہدے دار رہے سن ۔۔ اک کم ادبی آغاز والے افراد نو‏‏ں ، پیشہ ورانہ تے حالات نامہ یادداشت نو‏‏ں تقریر کہیا جاندا ا‏‏ے۔

مذيد دیکھیئے

• سیاحت نامہ
• ترک ادب