سمودرا پاسائی سلطنت
سمودرا پاسائی سلطنت سموردا دارالسلام | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1267–1521 | |||||||||||
پسائی دا نقشہ ، اج دے لوکسیوماوے سماترا ، صوبہ آچے کا۔ | |||||||||||
دار الحکومت | پاسائی | ||||||||||
عام زباناں | مالے زبان | ||||||||||
مذہب | سنی اسلام | ||||||||||
حکومت | بادشاہت | ||||||||||
سلطان | |||||||||||
• 1267–1297 | ملک الصالح (بانی) | ||||||||||
• 1514–1517 | زین العابدین جہارم(آخری) | ||||||||||
تاریخ | |||||||||||
• تاج پوشی | 1267 | ||||||||||
• پرتگیزی حملہ | 1521 | ||||||||||
کرنسی | درہم | ||||||||||
آیزو 3166 رمز | [[آیزو 3166-2:|]] | ||||||||||
| |||||||||||
موجودہ حصہ | انڈونیشیا |
مملکت دے تاریخی مطالعہ دی اجازت دے لئی بوہت گھٹ ثبوت باقی نيں۔ [۲]
ایٹامولوجی
[سودھو]مقامی ادب حکایت راجہ راجہ پسائی دی بنیاد اُتے ، 'سمودرا' دا اندازہ "سیمیڈریا" ( [səmudəra] ) توں لیا گیا اے ، جس دا مطلب 'بہت وڈی چیونٹی' اے۔ ایہ ناں مہرہ سلو نے اس وقت دتا جدوں اس نے 'اُچی زمین' اُتے شکار دے دوران بلی دی طرح چیونٹی نوں دریافت کيتا۔ آخر کار ، اس جگہ نوں اک نويں ریاست دے قیام دے لئی صاف کر دتا گیا تے 'سیمیڈریا' نوں اس دے ناں دے نال اپنایا گیا۔
'سمودرا ' ایہ وی نظریہ رہیا اے کہ اسنوں سنسکرت تے تمل دے لفظ سمندرا معنی اوقیانوس توں اخذ کيتا گیا اے ۔
ادب وچ 'پسائی' ناں دی ابتدا وی اے جو سلطان ملک الصلیح دے شکار کتے سی پسائی توں نکلی سی ، جو اسلام قبول کرنے توں پہلے مہرہ سیلو سی۔ لیجنڈ وچ بیان کيتا گیا اے کہ سلطان ملک الصالح نے کتے دے نال شکار کردے ہوئے اک ہرن دا سامنا کيتا جو کتے دے بھونکنے توں نئيں ڈردا سی بلکہ اس دی بجائے چھلکا کردا سی۔ اس دی وجہ توں اوہ حیرت زدہ رہیا تے اس نے سوچیا کہ ایہ جگہ اس دے بیٹے سلطان ملک ال طاہر دے لئی نويں ریاست دے طور اُتے قائم ہونے دے لئی اک اچھی علامت ہوئے گی۔ ریاست دے قیام دے بعد کتے دی موت ہوگئی۔ سلطان ملک الصالح نے اوتھے کتے نوں دفن کردتا تے اس نے آخر کار اس دا ناں اس دے ناں رکھ دتا۔
14 واں صدی وچ ، پورڈینون دے اطالوی مسافر اوڈورک نے سمودرا دے لئی سومولٹرا ناں استعمال کيتا ، تے اس دے نتیجے وچ یورپی مصنفاں نے وی ايسے ناں دی ايسے شکل دا استعمال سوماترا جزیرے ہی دے لئی کيتا۔ [۳][۴]
تریخ
[سودھو]پسائی نے اپنی سبھیاچار ، تے سب توں اہم گل اس دی بولی - جاوی حرف تہجی وچ لکھے ہوئے مالے دی ابتدائی شکل - نوں کئی جزیراں وچ برآمد کيتا۔ بعد وچ ، ایہ بولی ہن انڈونیشیا تے ملائشیا وچ رہنے والے تاجراں دے لئی رابطہ زبان بن گئی۔
عرب تے ہندوستانی مسلماناں نے کئی صدیاں توں انڈونیشیا تے چین وچ تجارت دی سی۔ مشرقی جاوا وچ اک مسلمان مقبرہ دی تریخ 1082 توں ملدی اے۔ لیکن انڈونیشیا وچ اسلام دے واضح ثبوت صرف 13 واں صدی دے آخر وچ شمالی سماترا وچ شروع ہُندے نيں۔ اس وقت تک پاسائی تے پیئروالک یا پیرلک وچ دو چھوٹی مسلم تجارتی ریاستاں موجود سن۔ سمودرا وچ واقع اک 1297 شاہی قبر مکمل طور اُتے عربی وچ لکھی گئی اے۔ پندرہويں صدی تک جاوا دے شمالی ساحل توں لے کے کدرے تے مشرق تک ، جتھے تک ملوناںماں تیرنات تے تیدور تک ، تمام ہاربر بادشاہتاں تیار ہوئیاں ، جنہاں اُتے تمام مقامی شہزادے حکمرانی کردے سن ۔ مارکو پولو نے پنج مہینے ایتھے گزارے ، اس دے پاس فرک ، باسما ، تے سماریا (سمودیرا) نے اپنی سفری کہانی وچ تذکرہ کيتا۔ اک ہور مشہور سیاح ابن بطوطہ چین جاندے ہوئے 15 دن سمودیرا وچ رہیا۔ [۵]
انڈونیشیا وچ پہلے مسلمان مراکز دا قیام شاید تجارتی حالات دا نتیجہ سی۔ تیرہويں صدی وچ سری ویجائی اقتدار دے خاتمے دے بعد ، غیر ملکی تاجراں نے خلیج بنگال دے شمالی سماترن ساحلاں اُتے بندرگاہاں دی طرف راغب کيتا ، جو آبنائے ملاکا دے جنوبی سرے اُتے سمندری ڈاکوواں توں محفوظ تھا ۔ شمالی سماترا وچ سونے تے جنگل دی پیداوار توں مالا مال علاقہ سی ، تے پندرہويں صدی دے آغاز وچ کالی مرچ دی کاشت دی جا رہی سی۔ اس جزیرے دے تمام سوداگراں دے لئی قابل رسائی سی جو بحر ہند توں بحری جہازاں توں ملنا چاہندے سن ۔
سن 1345 وچ ، مراکشی مسافر ابن بطوطہ سمندرا پسائی دا دورہ کيتا جتھے انہاں نے اپنی سفری کتاب وچ لکھیا اے کہ سمودرا پاسائی دا حاکم متقی مسلمان سی ، جس نے انتہائی جوش و خروش توں اپنے مذہبی فرائض ادا کیتے۔ اوہ مشاہدہ کردا اے اوہ امام الشافعی دے فقہ اُتے سن ۔ اس وقت سمودیرا پاسائی دارالاسلام دا خاتمہ تھااس وقت اس دے مشرق وچ کِسے وی مسلمان حکمران دا راج نئيں سی۔ اس نہاں نے سمودرا پاسائی دے سلطان دی مہربانی تے مہمان نوازی دی تعریف کيتی۔ ایتھے اوہ لکڑی دی دیواراں والی بستی وچ سلطان دے مہمان دی حیثیت توں تقریبا دو ہفتےآں تک رہیا تے فیر سلطان نے اسنوں سامان مہیا کيتا تے اسنوں سلطان نے اپنے ہی اک جنک(بحری جہاز) چین اُتے روانہ کيتا۔ [۷]
چودہويں صدی دے آخر تک ، سمندرا پاسائی اک مالدار تجارتی مرکز بن گیا سی ، جس نے 15 واں صدی دے اوائل وچ جزیرہ نما مالا دے جنوب مغربی ساحل اُتے ملاکا دے بہتر محفوظ بندرگاہ نوں راستہ فراہم کیہ تھا ۔ ماجاپاہت نے 14 واں صدی دے وسط وچ حملہ کيتا تے اس جگہ نوں پرت لیا۔ [۸]
پسائی دی معاشی تے سیاسی طاقت دا انحصار تقریبا غیر ملکیوں اُتے سی۔ مسلم تاجراں تے استاداں نے شائد ابتدا ہی توں ہی اس دی انتظامیہ وچ حصہ لیا سی تے اوہ مذہبی رواجاں نوں متعارف کرانے دے پابند سن جس دی وجہ توں اوہ گھر بیٹھے محسوس کرن گے۔ انڈونیشیا وچ پہلے مسلمان ساحل سمندر ، خاص طور اُتے پسائی ، کافی حد تک حقیقی مسلم تخلیقات سن جو مقامی آبادی دی وفاداری دا مظاہرہ کردیاں سن تے علمی سرگرمیاں دی حوصلہ افزائی کردیاں سن۔ ايسے طرح دی نويں بندرگاہ ریاست جاوا دے شمالی ساحل اُتے قائم ہوئی۔ سوما اورینٹل دے مصنف ، ٹوم پائیرس ، جو 1511 دے بعد زیادہ عرصہ نئيں لکھدے سن ، نے کریبون ، دماک، جپارا تے گریسک دے بانیاں دی واضح نسلی ابتداء اُتے زور دتا اے۔ انہاں جاویانی ساحلی ریاستاں نے ہندوستان تے چین تے خاص طور اُتے جاویانی چاول دی درآمد کرنے والی مالاکا دے نال تجارت کيتی۔ ملاکا دے حکمراناں نے ، انہاں دے معزز سریویجائی نژاد ہونے دے باوجود ، مسلمان تے جاویانی تاجراں نوں اپنی بندرگاہ دی طرف راغب کرنے دے لئی خاص طور اُتے اسلام قبول کيتا۔
پرتگالیاں نے ملاکا اُتے فتح دے 10 سال بعد ، 1521 وچ ، پاسائی اُتے قبضہ کيتا۔ پرتگالیاں دے توسط سے ایہ مقام یورپ وچ پیمیم کے ناں توں جانیا جاندا اے۔ [۹] بعد وچ ، آچے نے پسائی نوں اپنے کنٹرول وچ کرلیا۔ [۱۰]
حکمراناں دی لسٹ
[سودھو]یہ حکمراناں دی لسٹ نيں جنھاں نے سمودیرا پسائی سلطنت اُتے حکمرانی کيتی: - [۱۱]
نئيں | مدت | سلطان یا جیلر دا ناں | نوٹ تے اہم تاریخی واقعات |
---|---|---|---|
1 | 1267–1297 | سلطان ملک الصالح ( موراہ سیلو ) | سمندر پسائی بادشاہی دا بانی |
2 | 1297–1326 | سلطان المالک الظہیر اول / محمد اول | سونے دے سکے متعارف کروائے |
3 | 1326 – 133؟ | سلطان احمد اول | تمنگ ، کارنگ بارو کنگڈم اُتے حملہ کيتا |
4 | 133۔ - 1349 | سلطان المالک الزھیر دوم | ابن بطوطہ نے ملاحظہ کيتا |
5 | 1349–1406 | سلطان زین العابدین اول | ماجاپاہت دی طرف توں حملہ |
6 | 1406–1428 | رتو نہرسیاہ | سمدرہ پسائی دی شان دا دور |
7 | 1428–1438 | سلطان زین العابدین دوم | |
8 | 1438–1462 | سلطان صلاح الدین | |
9 | 1462–1464 | سلطان احمد دوم | |
10 | 1464–1466 | سلطان ابو زید احمد سوم | |
11 | 1466–1466 | سلطان احمد چہارم | |
12 | 1466–1468 | سلطان محمود | |
13 | 1468–1474 | سلطان زین العابدین سوم | اس دے بھائی دے ذریعہ ٹاپپلڈ |
14 | 1474–1495 | سلطان محمد سیعہ دوم | |
15 | 1495–1495 | سلطان الکامل | |
16 | 1495–1506 | سلطان عادل اللہ | |
17 | 1506–1507 | سلطان محمد سیعہ سوم | اس دی دو قبراں نيں |
18 | 1507–1509 | سلطان عبد اللہ | |
19 | 1509–1514 | سلطان احمد پنجم | ملاکا اُتے قبضہ (1511) |
20 | 1514–1515 | سلطان زین العابدین چہارم |
تاریخی ورثہ
[سودھو]سلطان ملک الصالح (696 ھ یا 1267 ء) دے مقبرے دی کھوج نوں مورخین نے اس علامت دے طور اُتے حوالہ دتا سی کہ اسلام 13 واں صدی دے آس پاس ارپیپلگو وچ داخل ہويا سی۔ اگرچہ اس وچ اک رائے اے کہ اسلام دا امکان اس توں پہلے آچکيا اے۔ پسائی بادشاہون دی کہانی واقعی افسانےآں تے داستاناں توں بھری ہوئی اے لیکن اس کہانی دی وضاحت نے اس مملکت دے وجود دی تریخ دے تاریک پہلو نوں ننگا کرنے وچ مدد فراہم دی اے۔ مملکت دی ماضی دی شان نے اپنے لوکاں نوں لوکسیماؤ وچ یونیورسٹی آف ملک الصالح دے لئی اس مملکت دے بانی دا ناں دوبارہ استعمال کرنے دی ترغیب دتی اے۔
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ "Samudra Pasai worthy to be world historical site". 2017-03-24. https://republika.co.id/berita/en/travelling-2/17/03/24/ona4he414-samudra-pasai-worthy-to-be-world-historical-site. Retrieved on 2020-01-24.
- ↑ Ricklefs, M.C. 1991. A History of Modern Indonesia since c.1300. 2nd Edition, Stanford: Stanford University Press, p. 15. سانچہ:آئی ایس بی این
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "CONSULATE GENERAL OF THE REPUBLIC OF INDONESIA ISTANBUL TURKEY" (in id). https://kemlu.go.id/istanbul/en. Retrieved on 2020-01-24.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Ibn Battuta's Trip: Chapter 9 Through the Straits of Malacca to China 1345–1346". Berkeley.edu. https://web.archive.org/web/20130317035650/http://ibnbattuta.berkeley.edu/9china.html. Retrieved on 14 June 2013.
- ↑ Borschberg (2003). Review of O Domínio do Norte Samatra. A história dos sultanatos de Samudera-Pacém e de Achém e das suas relações com os Portugueses (1500–1580) the Dominion of North Sumatra. A History of the Sultanates of Samudera-Pasai and Aceh and Their Relations with the Portuguse (1500–1580). pp. 361–363.
- ↑ Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society, Volume 33, Parts 1–4. Quote: "The Portuguese knew Pasai as Pacem."
- ↑ "The development of Islamic in Samudera Pasai Kingdom" (in id-ID). 2015-10-20. https://www.sejarah-negara.com/1691/the-development-of-islamic-in-samudera-pasai-kingdom/. Retrieved on 2020-01-24.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
ہور پڑھو
[سودھو]- Hall, Kenneth R. (1981). "Trade and statecraft in the Western Archipelago at the dawn of the European age". Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society 54 (1): 21–47.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- Hill, A.H. (1963). "The coming of Islam to North Sumatra". Journal of Southeast Asian History 4 (1): 6–21.