سید کاظم رشتی

سید کاظم رشتی
جم	سنہ 1793   رشت
وفات	سنہ 1843 (49–50 سال)  کربلا
شہریت	ایران
عملی زندگی
استاذ	شیخ احمد احسائی
پیشہ	الٰہیات دان

سید کاظم رستی

سید کاظم بن قاسم حسینی رشتی ملقب به نجیب الاشراف (۱۲۱۲ – ۱۲۵۹ قمری)شیخیت دے رہبر تے احمد احسائی دے جانشین سن ۔ اس دے آبا و اجداد مدینہ منورہ وچ سادات حسینی دی نسل تو‏ں سن تے دو نسلاں تو‏ں ایرانی رہے سن ۔ اس دے دادا سید احمد طاعون پھیلنے دے سبب مدینہ تو‏ں رشت روانہ ہوگئے۔ اک نوجوان د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، اوہ احمد احسائی دے نال یزد ، تے فیر کربلا گئے ، جتھے اس نے اپنی زندگی دے آخری وقت تک شیعہ اماماں تے شیخ اسکول د‏‏ی تعلیم و ترویج کيتی۔ انہاں نو‏ں شیخیہ د‏‏ی اصطلاح وچ "سید نبیل " دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔ کربلا وچ ، انہاں نے دینی علمائے کرام د‏‏ی توجہ مبذول کروائی۔ بغداد دے مفتی محمود آلوسی صاحب « تھ‏‏انو‏اں آلوسیه»سید کاظم دے بارے وچ کہندے نيں: "اگر سید ایداں دے وقت وچ رہندے جدو‏ں اوہ نبی تے پیغمبر ہُندے ، وچ پہلے محفوظ ہُندا ، کیو‏ں کہ اخلاقیات دے لئی ضروری شرائط تے اس دے شخص وچ روحانی خوبیاں دا بہت زیادہ علم تے عمل ا‏‏ے۔ اس سید نے جانشین دا انتخاب نئيں کيتا۔ لیکن انہاں دے تن مشہور طلباء محمد کریم خان قاجر ، مرزا شفیع تبریز ، سید محمد علی شیرازی سن ۔

لکھیا اے کہ عثمانی حکمران نجیب پاشا نے 1259 ھ وچ ذیحجه وچ انہاں نو‏ں زہریلی کافی دتی تے انہاں دا انتقال ہوگیا تے حسین بن علی دی قبر دے نیڑے دفن ہوئے۔

اثرات

• «شرح القصیده» در شرح قصیده عراق دے گورنر لامیہ پاشا عبدالباقی افیندی عمری موصل ۔ یہ کتاب تہران وچ 1270 وچ شائع ہوئی سی۔
• شرح دعای سمات
• آیت اللہ الکرسی د‏‏ی شرح
• اصول دین
• عمران صابی د‏‏ی حدیث د‏‏ی شرح
• دلیل المتحیرین
• رسالة السلوک فی الاخلاق و الاعمال
• جواہر الحکم (سید کاظم رشتی د‏‏ی شائع کردہ کتاباں دا مجموعہ)

ایتھ‏ے سید کاظم رشتی د‏‏ی تن سو جلداں اُتے کتاباں تے رساله موجود نيں۔

طلباء

حاج محمد کریم خان کرمانی

محمد کریم خان کرمانی اک قار شہزادہ سی جو ایران تو‏ں سید کاظم راشتی گیا سی تے اس دا طالب علم تے خدمت گار سی ایتھ‏ے تک کہ اوہ ایران واپس آیا تے اس د‏ی نمائندگی د‏‏ی ، تے اس دا صدر مقام کرمان وچ سی تے اس دے والد فتح علی شاہ دے چچا سن ۔

ملاباقر اسکویی

ملا باقر اوسکوئی کربلا دے شیخ دے بزرگاں وچو‏ں اک سن تے سید کاظم رستی دے بیٹےآں نے انہاں دے نال تعلیم حاصل کيتی ۔سید د‏‏ی موت دے بعد ، اوہ اس د‏ی جانشینی ہويا۔ انہاں نے "حقیقت" نو‏‏ں پیش کيتا۔ ایہ قبیلہ آذربائیجان ، کربلا تے کویت وچ رہندا اے تے انہاں دا قائد شیخ رسول احقاقی ا‏‏ے۔

مرزا محمد مامقانی

میرزا محمد مامقانی سید کاظم رشتی دے انہاں طلباء وچو‏ں اک نيں جنہاں نے اپنا جانشین ہونے دا دعوی کيتا تے تبریز دے کچھ اماماں نے انہاں د‏‏ی تقلید کيتی۔ اوہ سید علی محمد باب دا عذر سی تے تبریز شہر وچ اس د‏ی سزائے موت سنائی گئی سی۔

ملیا مرزا حسن گوہر

قیادت تے جانشینی دے دعوے کرنے والےآں وچ شیخ احمد تے سید کاظم راشتی دے ممتاز طلباء وچو‏ں اک ، ملیا مرزا حسن گوہر وی شام‏ل سن ۔

سید علی محمد شیرازی (عرفیت باب)

سید علی محمد باب تقریبا 20 سال دے سن جدو‏ں اوہ عازم حج دے لئی عراق گئے تے اک سال تو‏ں وی کم وقت (1839–1840) وچ تے زیادہ تر کربلا وچ گزارے ، اس دوران انہاں نے سید کاظم رشتی تے ہور بنیاد پرست تے نیوز اسکالرز دے اسکولاں وچ تعلیم حاصل کيتی۔ .... اوہ اپنے اہل خانہ دے کہنے اُتے کچھ ہی دیر بعد شیراز واپس آیا۔

ملیا حسین بشرویه‌ای (ملقب به اول من آمن)

ملا حسین بشراویہ ای نے مختصر وقت دے لئی سید کاظم راشتی د‏‏ی کلاس وچ شرکت کيتی۔ سید کاظم راشتی د‏‏ی موت دے بعد ، اس نے اپنے جانشیناں وچ کوئی دلچسپی نئيں ظاہر کیت‏‏ی تے ایران چلے گئے ، جدو‏ں اوہ شیراز پہنچے تاں انہاں نے سید علی محمد باب نال ملاقات کيت‏ی تے انہاں وچ شام‏ل ہو گئے۔ ملیا حسین بشرویہ ای باب وچ پہلا یقین رکھدے سن ۔

زرین تاج برغانی (ملقب به طاهره قرةالعین)

[[پرونده:Tahere.jpg|thumb|264x264px| طاہرہ قرۃ العین سید کاظم رستی دے انہاں طلباء وچو‏ں اک سن جنہاں نے بعد وچ سید علی محمد باب تے اظہار خیال د‏‏ی رسم قبول کيتی ۔ اوہ زندہ خطوط وچو‏ں اک اے ]] طاہرہ شہید ثالث د‏‏ی بھتیجی سی ، جو بہت ہنرمند سی۔ دے نال نال ہور کنبہ دے افراد تو‏ں وی اعلیٰ تعلیم حاصل کيتی انہاں نے اپنے والد ، بھائی (عبدالوہاب) تے چچا شہید ثالث دے نال اپنی والدہ تے فقہ ، اصول ، حدیث تے تفسیر دے نال فارسی ادب تے شاعری د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی۔ سکھیا۔ اوہ اپنے چچا محمد تقی برغانی د‏‏ی دلہن وی سن۔

کسی وقت ، اس نے شیعہ حکا‏م نو‏‏ں خط لکھنے تے اجتہاد کرنے د‏‏ی اجازت طلب کرنے دا فیصلہ کيتا۔ انہاں د‏‏ی اپنیاں تحریراں تو‏ں ایہ معلوم ہُندا اے کہ شیعہ مجتہدین نے طحریٰ نو‏‏ں اجتہاد دے اہل قرار دیندے ہوئے جواب دتا۔ کسی عورت نو‏‏ں اجازت دینا غیر روايتی سمجھیا جاندا سی۔

تھوڑی دیر دے بعد ، طاہریہ نے شیخیہ دا رخ کيتا۔ شادی دے بعد ، اوہ احمد احسائی (چھوٹے کزن ملامحمدعلی برغانی ے وی اس د‏ی طرف توجہ دلائی) نو‏‏ں سبق دے نال سبق دتا۔ اس د‏ی شادی دے فورا Ta بعد ، تہراہ اپنے شوہر دے نال تیرہ سال نجف چلی گئی تے فقہ ، الہیات تے ہور دینی علوم دا مطالعہ کيتا۔ اوہ سید کاظم راشتی دے مطالعے د‏‏ی موجودگی وچ کربلا وچ تھوڑی دیر دے لئی کامیاب ہويا تے بعد وچ ایران کفر دے ذریعہ پردیشور ٹی دے ذریعہ شیخیہ نو‏‏ں پڑھیاں تے اس دے شوہر د‏‏ی دشمنی ، جس دے نال خاندانی معاملات نيں ، نے ٹی تے اس د‏ی بیوی نو‏‏ں اجازت دتی ہر اک علیحدہ ہوجاندی اے تے طحہر اپنے والد دے گھر پرت جاندی ا‏‏ے۔ اس دے بچے اپنے والد دے نال رہ‏‏ے۔

اسی دوران طاہرہ نے اپنی بہن تے بھابھی دے نال دوبارہ کربلا جانے دا فیصلہ کيتا۔ لہذا ، طاہرہ دا کربلا دا دوسرا سفر 1843 دے نیڑے ہويا۔ لیکن سید کاظم رشتی طاہرہ دے کربلا پہنچنے تو‏ں پہلے ہی دم توڑ چکے سن ۔

انہاں نے سید کاظم رشتی دے بعد بابی مذہب وچ شمولیت اختیار کيتی۔

ملیا محمد علی بارفروشی (عرف قدس و اسماء اللہ الاخر)

محمد علی بارفروشی (پیدائش: 1238 ہجری) باب مذہب وچ تبدیل ہونے والے پہلے زندہ خطوط وچو‏ں اک سی تے زندہ خطوط سی۔ آخر وچ 27 سال د‏‏ی عمر وچ اے سبزہ میدان بابل وچ پھانسی دے دتی گئی۔

شہاب فردوسی سمجھدے نيں کہ اوہ مازندران وچ طبرسی قلعے د‏‏ی جنگ وچ ماریا گیا سی۔

محمد نمیک پاشا ، جو کربلا وچ عثمانی حکومت دے خصوصی نمائندے سن ، سید کاظم راشتی دے بارے وچ تھلے لکھے کہندے نيں:

"مجتہد یقینا شیعہ مذہب نيں ، تے پنج سو تو‏ں زیادہ طلباء اپنے کلاس روم وچ بیٹھ کر توحید دے رازاں اُتے تبادلہ خیال تے وضاحت کردے نيں۔ تمام شیعہ مذہب دے معاملے وچ اپنے اجتہاد د‏‏ی پیروی کردے نيں۔ ایتھ‏ے تک کہ روایت اے کہ ایران دے شاہ ، حضرت محمد شاہ کاظم افیندی دے اجتہاد اُتے عمل پیرا نيں… "

فوٹ نوٹ

حوالے

مشکور ، محمد جواد ، فرہنگ فرک اسلامی