شعیب سلطان خان
شعیب سلطان خان | |
---|---|
جم | 11 جولائی 1933 (91 سال) |
وفات |
|
رہائش | پاکستان |
شہریت | پاکستان |
عملی زندگی | |
مادر علمی | لکھنؤ یونیورسٹی |
پیشہ | سماجی کارکن |
پیشہ ورانہ زبان | انگریزی [۱] |
شعبۂ عمل | دیہی ترقی [۲] |
اعزازات | |
رامن میگ سیسے انعام (۱۹۹۲) |
|
ترمیم |
شعیب سلطان خان (پیدائش 11 جولائی 1933ء)، پاکستان وچ پینڈو ترقی دے پروگراماں دے علمبرداراں وچوں اک نيں۔ بطور پاکستان ایڈمنسٹریٹو سروسز آفیسر، انہاں نے 25 سال حکومت پاکستان دے نال کم کیتا، بعد وچ انہاں نے جنیوا وچ قائم آغا خان فاؤنڈیشن وچ 12 سال، فیر یونیسیفماں 14 سال خدمات انجام دتیاں۔ اپنی ریٹائرمنٹ دے بعد توں، اوہ رضاکارانہ بنیاداں اُتے پاکستان دے کل وقتی رورل سپورٹ پروگرامز توں منسلک نيں۔ اج، رورل سپورٹ پروگرامز نے پاکستان دے وفاق دے زیر انتظام قبائلی علاقے سمیت 110 ضلعے وچ 297,000 کمیونٹی تنظیماں بنانے وچ مدد کيتی اے۔
انہاں نوں 1989ء وچ اقوام متحدہ دے ماحولیاتی پروگرام گلوبل 500ء ایوارڈ، 1990ء وچ ستارہ امتیاز، 1992ء وچ رامون میگسیسے ایوارڈ، 1994ء وچ ڈبلیو ڈبلیو ایف ڈیوک آف ایڈنبرا کنزرویشن ایوارڈ "مین آف دی ایئر" روٹری انٹرنیشنل (2005ء وچ پاکستان گولڈ میڈل، ستارہ ایزار تے 2007ء وچ صدر پاکستان دی طرف توں ہلال امتیاز ملیا اے۔[۳][۴][۵][۶][۷][۸]انہاں نے متعدد تحقیقی مقالے تے کتاباں لکھایاں نيں۔ [۹][۱۰][۱۱][۱۲] 2009ء وچ ، انہاں نوں "غریباں دی طاقت تے صلاحیت نوں بے نقاب کرنے" دے لئی نوبل امن انعام دے لئی نامزد کيتا گیا سی۔ [۱۳]2019ء وچ انہاں نوں صدر پاکستان دی طرف توں نشان امتیاز توں نوازیا گیا۔ [۱۴]
سوانح عمری
[سودھو]شعیب سلطان خان 11 جولائی 1933ء نوں برطانوی ہندوستان دے شہر مراد آباد وچ پیدا ہوئے جو ہن ہندوستان دے اتر پردیش وچ واقع اے۔ انہاں دے دادا سلطان احمد بیگ نے برطانوی راج دے دناں وچ متحدہ صوبے دی ریاستی سول سروس وچ اک باوقار عہدہ حاصل کيتا سی۔ [۱۵][۱۶]
شعیب نے لکھنؤ یونیورسٹی توں انگریزی وچ ماسٹر آف آرٹس دی ڈگری حاصل کيتی تے اس دے بعد کیمبرج یونیورسٹی وچ پبلک ایڈمنسٹریشن کورس مکمل کيتا۔ انہاں نے پشاور یونیورسٹی توں بیچلر آف لا دی ڈگری حاصل کيتی اے، اس دے علاوہ انہاں نے برمنگھم یونیورسٹی تے کوئین الزبتھ ہاؤس، آکسفورڈ وچ تعلیمی کم وی کيتا اے۔ [۱۷][۱۸]
کیریئر
[سودھو]انہاں نے 1953 ء وچ لیکچرر دی حیثیت توں اپنے کیریئر دا آغاز کیتا، لیکن 1955ء وچ پاکستان دی سول سروس وچ شمولیت اختیار کيتی تے 1978ء تک اس وچ رہے۔ اوہ سول سروس اکیڈمی دے ڈپٹی ڈائریکٹر، ڈپٹی کمشنر کوہاٹ تے پشاور کراچی ڈویژن دے کمشنر، حکومت شمال مغربی سرحدی صوبہ وچ محکمہ صحت، تعلیم تے سماجی بہبود دے سیکرٹری تے پاکستان اکیڈمی برائے پینڈو ترقی دے ڈائریکٹر دے عہدےآں اُتے فائز ہوئے۔ [۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳]
پینڈو ترقی وچ انہاں دا کیریئر 1959ء وچ شروع ہويا جدوں اوہ ڈاکٹر اختر حمید خان دے رابطے وچ آئے۔ ڈاکٹر خان نے انہاں توں کہیا کہ اوہ جرمنی وچ فریڈرک ولہیم رائفائیسن دے تن سادہ اصولاں اُتے عمل کریں-مظلوم کساناں نوں منظم کرن تے اک قیادت دی شناخت کرن تے فیر سرمایہ حاصل کرنے، بچت کرنے تے انسانی صلاحیتاں نوں اپ گریڈ کرنے دی صلاحیت حاصل کرن۔ اس تصوراتی پیکیج نے جرمنی وچ انقلاب برپا کر دتا۔[۲۴] ڈاکٹر خان دی رہنمائی وچ انہاں نے کومیلا پروجیکٹ دی طرز اُتے 1972ء وچ انٹیگریٹڈ رورل ڈیولپمنٹ پروگرام دا داؤدزئی پائلٹ پروجیکٹ قائم کيتا۔ [۲۵] 1978ء وچ انہاں نوں اقوام متحدہ دے علاقائی ترقی دے مرکز دے مشیر دے طور اُتے ناگویا جاپان وچ تعینات کيتا گیا۔ یونیسیف دے مشیر دے طور پر، انہاں نے 1979ء تے 1982ء دے دوران مہاولی گنگا ترقیاتی منصوبے اُتے سری لنکا وچ کم کيتا۔ [۲۶]
غیر سرکاری پروگرام
[سودھو]دسمبر 1982ء وچ ، آغا خان فاؤنڈیشن نے انہاں نوں نويں قائم کردہ آغا خان رورل سپورٹ پروگرام (اے دے آر ایس پی) دی سربراہی کرنے نوں کہیا جو شہری شعبے دی اک تنظیم اے جو بنیادی طور اُتے شمالی پاکستان (گلگت بلتستان تے چترال) وچ انہاں دے باشندےآں نوں ترقیاتی پروگراماں وچ شامل کردی اے۔ [۲۷][۲۸][۲۹] اے دے آر ایس پی نوں اس دی کامیابی وچ عزت مآب آغا خان دی مضبوط ذاتی دلچسپی دے نال قائم کيتا گیا سی۔ [۳۰] ايسے سال شعیب نويں قائم کردہ این جی او دے پہلے تے بانی جنرل مینیجر بن گئے۔ [۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵] ابتدا وچ ، شعیب نے آغا خان فاؤنڈیشن توں پروگرام دی طویل مدتی مالی مدد دے لئی عہد لیا۔ [۳۶] اے دے آر ایس پی ماڈل 100,000 پہاڑی کساناں دے تعاون توں آزمائش تے غلطی دے بعد تیار ہويا۔ [۳۷] اس ماڈل نے سماجی ترقی دے روايتی ماڈل نوں تباہ کر دتا، جس وچ ایہ فرض کيتا گیا سی کہ مرکزی حکومت یا بیرونی ایجنسیاں لوکاں نوں غربت توں کڈ باہر کرن گی۔ تے مقامی کمیونٹیز نوں ترقیاتی اقدام وچ اک ایداں دے نقطہ نظر دے ذریعے شامل کيتا جو بیوروکریٹک دی بجائے شریک دار سی۔ [۳۸][۳۹][۴۰][۴۱]
اے دے آر ایس پی ماڈل دی کامیابی نوں بوہت سارے ملکاں وچ دہرایا گیا تے اقوام متحدہ دا ترقیاتی پروگرام دی درخواست پر، انہاں نے جنوب ایشیائی غربت دے خاتمے دے پروگرام (ایس اے پی اے پی) دا آغاز کیتا، جس دے تحت انہاں نے ہندوستان، مالدیپ بنگلہ دیش نیپال تے سری لنکا وچ اس دی طرز اُتے نمائشی پلاٹ قائم کيتے۔ اسلام آباد نے نیشنل رورل سپورٹ پروگرام (این آر ایس پی) تے ايسے ماڈل دی نقل کردے ہوئے صوبائی پروگرام وی شروع کيتے۔ [۴۲]
1980ء دی دہائی دے وسط تک شعیب سرتاج عزیز نوں نیشنل رورل سپورٹ پروگرام قائم کرنے دے لئی راضی کرنے وچ کامیاب ہو گئے سن ۔ 1987ء وچ خیبر پختونخوا دے وزیر اعلیٰ ارباب جہانگیر نے شعیب سلطان نوں سرحد پینڈو امدادی پروگرام شروع کرنے دی دعوت دتی۔ 1993ء وچ وزیر اعظم نواز شریف نے شعیب سلطان دی بین الاقوامی شناخت توں متاثر ہو کے نیشنل رورل سپورٹ پروگرام نوں 50 کروڑ روپے دا عطیہ دتا۔ 1990ء دی دہائی دے دوران جدوں سرتاج عزیز وزیر خزانہ سن، انہاں دے نال شعیب دی گل گل دے نتیجے وچ پاکستان غربت دے خاتمے دا فنڈ دا قیام عمل وچ آیا۔ 1997ء وچ انہاں نے پنجاب دے وزیر اعلیٰ شہباز شریف نوں پنجاب رورل سپورٹ پروگرام دے لئی 50 کروڑ روپے دینے اُتے آمادہ کيتا۔ [۴۳][۴۴]
جب شعیب 1994ء وچ اقوام متحدہ ترقیاتی پروگرام پروجیکٹ دے حصے دے طور اُتے ہندوستان آئے تاں وزیر اعظم پی وی نرسمہا راؤ نے انہاں توں کہیا کہ اوہ اس پروجیکٹ نوں آندھرا پردیش وچ آزماواں، جتھے اس نے تن اضلاع-کرنول اننت پور تے محبوب نگر وچ شروعات کيتی۔ یو۔ این۔ پائلٹ دے اختتام پر، شعیب دی تجویز پر، آندھرا پردیش دے اودوں دے وزیر اعلیٰ، مسٹر چندرابابو نائیڈو نے اسنوں جاری رکھنے اُتے اتفاق کيتا۔ [۴۵]
اس تناظر وچ ، ہندوستان نے 30 کروڑ توں ودھ غریباں نوں فائدہ پہنچانے دے لئی ترقی دے ایس اے پی اے پی اصولاں اُتے مبنی قومی پینڈو روزی روٹی مشن دے ناں توں اک قومی پروگرام شروع کيتا۔ راہول گاندھی دے کہنے پر، شعیب نے راجیو گاندھی مہیلا وکاس پریوجنا (آر جی ایم وی پی) وچ اتر پردیش وچ اپنے حلقے وچ انہاں اصولاں اُتے اک پروجیکٹ شروع کيتا جس توں ایہ ثابت ہويا اے کہ ایہ ماڈل پسماندہ لوکاں نوں انتہائی درجہ بندی والے سماجی ساختی ترتیبات وچ وی رکاوٹاں اُتے قابو پانے وچ مدد کر سکدا اے۔ ايسے طرح آندھرا پردیش وچ ، ایہ پروگرام ورلڈ بینک دی فنڈنگ دے ذریعے شروع کيتا گیا سی تے ایہ 5 کروڑ لوکاں تک پہنچیا تے انہاں دی زندگیاں نوں تبدیل کر دتا۔ [۴۶]2011 ء وچ، سونیا گاندھی نے ہندوستانی وزارت پینڈو ترقی نوں ہدایت دی کہ اوہ 2017ء تک ملک بھر وچ 7 کروڑ گھراناں نوں متحرک کرنے دے لئی آندھرا دے تجربے دی طرز اُتے نیشنل رورل لائیولی ہڈ مشن (این آر ایل ایم) شروع کرے۔[۴۷] وفاقی حکومت ہند نے ہن اسنوں قومی پینڈو روزی روٹی مشن دے تحت اپنی مرکزی پالیسی دا حصہ بنا دتا اے تے 13 ہور ریاستاں آندھرا پردیش ماڈل اُتے عمل پیرا نيں۔ [۴۸] ہندوستان دی پینڈو ترقی دی وزارت نے اعتراف کيتا اے کہ ہندوستان وچ ریاست نے اس گل نوں داخلی بنایا اے کہ حقوق اُتے مبنی ترقی خیراتی کم نئيں بلکہ اک حق اے۔ شعیب دے تجویز کردہ ماڈل دی نیہہ پر، حکومت ہند کمیونٹی سپورٹ تنظیماں دے ذریعے پینڈو سپورٹ پروگراماں دے لئی سالانہ 270 ارب روپے مختص کردی اے۔ [۴۹]
عہدے
[سودھو]شعیب نے متعدد تنظیماں دے بورڈ وچ خدمات انجام دتی نيں جنہاں وچ شامل نيں:
- پینڈو امدادی پروگرام نیٹ ورک (چیئرمین) [۵۰][۵۱]
- نیشنل رورل سپورٹ پروگرام [۵۲][۵۳]
- غازی بروتھا ترقیاتی ادار (جی بی ٹی آئی) [۵۴]
- سندھ پینڈو امدادی تنظیم [۵۵][۵۶]
- آغا خان پینڈو امدادی پروگرام[۵۷][۵۸]
- انسٹی ٹیوٹ آف رورل مینجمنٹ [۵۹]
- سرحد پینڈو امدادی پروگرام[۶۰]
- پنجاب پینڈو امدادی پروگرام [۶۱][۶۲]
- بلوچستان پینڈو امدادی پروگرام[۶۳][۶۴]
- انٹیگریٹڈ ماؤنٹین ڈویلپمنٹ دا بین الاقوامی مرکز[۶۵][۶۶]
وہ ورلڈ بینک دے زیر اہتمام کمیونٹی ڈویلپمنٹ کاربن فنڈ دے ایڈوائزری گروپ دے رکن، ملینیم ڈویلپمنٹ گولز اُتے حکومت پاکستان دی ایڈوائزری کمیٹی دے رکن تے حکومت پاکستان دے ویژن 2030ء گروپ آن جسٹ سوسائٹی دے چیئرمین وی نيں۔
اعزازات
[سودھو]ان دی خدمات دے اعتراف وچ ، انہاں نوں 1989ء وچ اقوام متحدہ دا ماحولیاتی پروگرام گلوبل 500ء ایوارڈ 1990ء وچ صدر پاکستان دی طرف توں ستارہ امتیاز، 1992ء وچ فلپائن دے صدر دی طرف توں رامون میگسیسے ایوارڈ تے 1994ء وچ ڈیوک آف ایڈنبرا پرنس فلپ دی طرف توں ورلڈ کنزرویشن میڈل، روٹری انٹرنیشنل (پاکستان) نے 2006ء وچ مین آف دی ایئر 2005ء گولڈ میڈل، ستارہ ایسار توں زلزلے دے کم دے لئی تے ہلال امتیاز توں 2006ء وچ پاکستان دے دن نوازیا گیا۔[۶۷][۶۸][۶۹][۷۰] 2009ء وچ اوہ سینئر اشوک فیلو منتخب ہوئے۔ [۷۱]
سالانہ نوبل امن انعام دے لئی نامزد افراد دی لسٹ پچھلے 50 سالاں وچ ہمیشہ اک خفیہ راز رہی اے، جس وچ صرف چند ناں عوام دے سامنے افشا ہوئے نيں۔ اک ایسا نامزد شخص جس دا ناں جال توں پھسل گیا اوہ شعیب سلطان خان اے۔ [۷۲] انہاں نوں 2009ء وچ "غریباں دی طاقت تے صلاحیت نوں بے نقاب کرنے" دے لئی نوبل امن انعام دے لئی نامزد کيتا گیا سی۔[۷۳] ایہ انعام بالآخر صدر اوباما دے پاس گیا، جس نے چند ابرو توں ودھ چُکیا، اس گل اُتے غور کردے ہوئے کہ نامزدگی انہاں دے عہدہ سنبھالنے دے صرف 12 دن بعد ہوئی۔[۷۴] نیویارک ٹائمز نے اس فیصلے نوں "حیرت انگیز حیرت" قرار دتا، جدوں کہ کم فراخ دل تماشائیاں نے نوبل کمیٹی اُتے سیاسی محرکات دا الزام لگایا۔[۷۵] صدر اوباما نے دتی لیٹ شو وچ اسٹیفن کولبرٹ توں اعتراف کيتا کہ اوہ نئيں جاݨدے کہ انہاں نے نوبل انعام کیوں جِتیا۔ [۷۶][۷۷]
مارچ 2019ء وچ ، انہاں نوں پاکستان دے اعلیٰ ترین شہری اعزاز نشان امتیاز دے وصول کنندہ دے طور اُتے نامزد کيتا گیا۔ [۷۸] 23 مارچ 2019ء نوں حکومت پاکستان نے انہاں نوں نشان امتیاز توں نوازیا۔ [۷۹]مارچ 2019ء وچ ، انہاں نوں پاکستان دے اعلیٰ ترین شہری اعزاز نشان امتیاز دے وصول کنندہ دے طور اُتے نامزد کيتا گیا۔ [۸۰] 23 مارچ 2019ء نوں حکومت پاکستان نے انہاں نوں نشان امتیاز توں نوازیا۔ [۸۱]
اشاعتاں
[سودھو]- آغا خان پینڈو امدادی پروگرام-بنیادی ترقی دے ذریعے اک سفر
- تیسری دنیا وچ پینڈو تبدیلی: پاکستان تے آغا خان پینڈو امدادی پروگرام
- آندھرا پردیش نے دہلی وچ دوبارہ جائزہ لیا تے ملاقاتاں کاں
- این آر ایس پی بینک
- وکالت تے اے دے آر ایس پی حکمت عملی دی نقل
- آغا خان پینڈو امدادی پروگرام، گلگت
- کمیونٹی دی شرکت اُتے ایشین سیمینار دا اہتمام ای ڈی آئی، ورلڈ بینک، آئی ایف اے ڈی، ایشین اینڈ پیسیفک سینٹر فار ڈویلپمنٹ نے کیا
- ایم جی تے ڈاکٹر اختر حمید خان دے درمیان گل بات
- ڈاکٹر اختر حمید خان میموریل لیکچر
- آندھرا واقعی چمک رہیا اے
- این آر ایس پی بہاوالپور علاقہ: ناقابل یقین کامیابیاں
- اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی وچ تقریر "انٹرپرائز دے ذریعے غربت دا خاتمہ"
- اقوام متحدہ وچ آر ایس پی
- ایم پی جناب راہول گاندھی دے نال دو دن
- اندرونی طور اُتے بے گھر افراد
- امریکی اوڈیسی
- چیری بلیئر دی دعوت
- راجیو گاندھی مہیلا وکاس پریوجنا
حوالے
[سودھو]- ↑ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jo2015871100 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ مارچ ۲۰۲۲
- ↑ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jo2015871100 — اخذ شدہ بتاریخ: ۷ نومبر ۲۰۲۲
- ↑ "Ramon Magsaysay Award". Ramon Magsaysay Award Foundation. https://web.archive.org/web/20160806125346/http://www.rmaf.org.ph/pdf/2012/2012TheMagsaysayAward.pdf. Retrieved on ۱۵ اپریل ۲۰۲۴.
- ↑ "Noble Pakistan: 10 Pakistanis honoured with Ramon Magsaysay Award". The Express Tribune. 7 ستمبر 2014. http://tribune.com.pk/story/758221/noble-pakistan-9-pakistanis-honoured-with-ramon-magsaysay-award/.
- ↑ "SHGs impress Pakistan team". The Hindu. 28 مارچ 2007. http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/shgs-impress-pakistan-team/article1816895.ece.
- ↑ (1995-01-01) HRCP Newsletter: A Quarterly Publication of the Human Rights Commission of Pakistan (in en). The Commission, 14.
- ↑ «The Duke of Edinburgh Conservation Award». WWF Global.
- ↑ Qureshi, Zafar Iqbal (2006-01-01). Managing change in different organizations (in en). Ferozsons, 41. ISBN 9789690020451.
- ↑ «Rural Change in the Third World». Better World Books.
- ↑ (21 اکتوبر 2009) The Aga Khan Rural Support Programme: A Journey through Grassroots Development. سانچہ:ASIN.
- ↑ "Man in the Hat". Vanguard Books. https://web.archive.org/web/20180623144909/http://www.vanguardbooks.com/browsetitle.php?isbn=9789694025636&subject=. Retrieved on ۱۵ اپریل ۲۰۲۴.
- ↑ "The Aga Khan Rural Support Programme". Amazon.com. 2009. ISBN 978-0-19-547668-2. https://books.google.com/books?id=ImpMPgAACAAJ.
- ↑ "30 years of Aga Khan Rural Support Programme: Working with Shoaib Sultan Khan". Youlin Magazine. 23 اگست 2013. http://www.youlinmagazine.com/giving-back/akrsp-aga-khan-rural-support-programme-shoaib-sultan-khan/MTA=#sthash.JOT7RYtY.dpbs.
- ↑ "President Alvi confers top civil, military awards for excellence on Pakistan Day" (in en). 2019-03-23. https://www.dawn.com/news/1471417.
- ↑ "Khan, Shoaib Sultan: Biography". Ramon Magsaysay Award Foundation. اگست 1992. http://www.rmaf.org.ph/newrmaf/main/awardees/awardee/biography/122.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Mr Shoaib Sultan Khan". Lodhran Pilot Project. https://web.archive.org/web/20160422024439/http://lpp.org.pk/mr-shoaib-sultan-khan/.
- ↑ "Board of Directors". AKH Resource Center. http://www.ahkrc.org/board-members.html.
- ↑ "Community-Driven Development (CDD) and Social Funds Programs". World Bank Archives. http://web.worldbank.org/archive/website00819C/WEB/SESSI-18.HTM.
- ↑ "20 years of leadership". Lead Pakistan. نومبر 2014. https://web.archive.org/web/20210508011226/http://lead.org.pk/lead/pages/former-board-members.aspx.
- ↑ "The Aga Khan Rural Support Programme: A Journey through Grassroots Development". Oxford University Press. http://www.oupcanada.com/catalog/9780195476682.html.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "A Man named Khan". The Hindu. 16 اکتوبر 2013. http://www.thehindu.com/opinion/blogs/blog-free-for-all/article5239900.ece.
- ↑ "A must-read on rural uplift". DAWN. 11 اگست 2009. http://www.dawn.com/news/845556/a-must-read-on-rural-uplift.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Pioneering development partnership". DAWN. 6 اکتوبر 2012. http://www.dawn.com/news/754712/profile-pioneering-development-partnership.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "No line of control here". The Hindu. 4 اکتوبر 2013. http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/no-line-of-control-here/article5197654.ece.
- ↑ "Pioneering development partnership". DAWN. 6 اکتوبر 2012. http://www.dawn.com/news/754712/profile-pioneering-development-partnership.
- ↑ "RSPs have not deviated". DAWN. 14 جولائی 2013. http://www.dawn.com/news/1028896.
- ↑ "Earthly matters: Harnessing people's potential". DAWN. 26 جنوری 2013. http://www.dawn.com/news/781483/earthly-matters-harnessing-peoples-potential.
- ↑ "Participatory development: With little govt support, people can do wonders". The Express Tribune. 2 جولائی 2013. http://tribune.com.pk/story/571143/participatory-development-with-little-govt-support-people-can-do-wonders/.
- ↑ "Moot on community-driven development starts today". The Nation. 7 دسمبر 2015. http://nation.com.pk/islamabad/07-Dec-2015/moot-on-community-driven-development-starts-today.
- ↑ "Experts call for people's role in policymaking". Daily Times. 9 دسمبر 2015. http://www.dailytimes.com.pk/national/09-Dec-2015/experts-call-for-people-s-role-in-policymaking.
- ↑ "Aziz for coordination in social sector". DAWN. 6 اگست 2004. http://www.dawn.com/news/366725/aziz-for-coordination-in-social-sector.
- ↑ "EU, Sindh govt launch poverty reduction programme". Daily Times. 26 نومبر 2015. http://www.dailytimes.com.pk/sindh/26-Nov-2015/eu-sindh-govt-launch-poverty-reduction-programme.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Positive change: Empowering women, transforming lives". The Express Tribune. 3 اکتوبر 2015. http://tribune.com.pk/story/966381/positive-change-empowering-women-transforming-lives/.
- ↑ "Prime Minister Nawaz Sharif committed to bringing a positive change in the living standard of women". The News International. 28 ستمبر 2015. http://www.thenews.com.pk/print/83748-Shumaila-Imran-gives-sworn-testimony-in-court.
- ↑ "Provision of social services stressed". DAWN. 16 مئی 2004. http://www.dawn.com/news/394147/provision-of-social-services-stressed.
- ↑ "Forgotten heroes of Pakistan". DAWN. 28 دسمبر 2011. http://www.dawn.com/news/676555/forgotten-heroes-of-pakistan.
- ↑ "IRM Board of Directors". Institute of Rural Management. http://www.irm.edu.pk/index.php/about-irm/board-of-directors/.
- ↑ "History". SRSP. https://web.archive.org/web/20170612034855/http://www.srsp.org.pk/srsp-main/index.php/about-srsp/history.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Ashoka innovators for the public". Ashoka. https://www.ashoka.org/fellow/shoaib-sultan-khan.
- ↑ "Nice: International School of Nice welcomes 2009 Nobel Peace Prize Nominee". Invest in cote d'azur. 14 اکتوبر 2009. http://www.investincotedazur.com/en/info/news/en-nice-international-school-of-nice-welcomes-2009-nobel-peace-prize-nominee/.
- ↑ "Rural support programmes can double people's incomes". DAWN. 29 نومبر 2014. http://www.dawn.com/news/1147664.
- ↑ "Why the Prize Is Premature". Time. 9 اکتوبر 2009. http://content.time.com/time/nation/article/0,8599,1929396,00.html.
- ↑ "Top 10 Nobel Prize Controversies". Time. 7 اکتوبر 2011. http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2096389_2096388,00.html.
- ↑ "Barack Obama was asked why he won the Nobel Peace Prize. His answer was spot on" (in en-GB). The Independent. 2016-10-18. https://www.independent.co.uk/news/people/barack-obama-stephen-colbert-nobel-peace-prize-a7367321.html.
- ↑ "Barack Obama unsure of why he got Nobel Peace Prize". The Times of India. 21 اکتوبر 2016. http://timesofindia.indiatimes.com/world/us/Barack-Obama-unsure-of-why-he-got-Nobel-Peace-Prize/articleshow/54940500.cms.
- ↑ "President to confer 127 civil awards on Pak, foreign nationals on 23 مارچ" (in en). https://www.thenews.com.pk/print/442111-president-to-confer-127-civil-awards-on-pak-foreign-nationals-on-march-23.
- ↑ "172 people, including Mehwish Hayat, Wasim Akram, conferred national awards | SAMAA". https://www.samaa.tv/news/2019/03/172-people-including-mehwish-hayat-wasim-akram-conferred-national-awards/.
- ↑ "President to confer 127 civil awards on Pak, foreign nationals on مارچ 23" (in en). https://www.thenews.com.pk/print/442111-president-to-confer-127-civil-awards-on-pak-foreign-nationals-on-march-23.
- ↑ "172 people, including Mehwish Hayat, Wasim Akram, conferred national awards | SAMAA". https://www.samaa.tv/news/2019/03/172-people-including-mehwish-hayat-wasim-akram-conferred-national-awards/.
باہرلے جوڑ
[سودھو]- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1933 دے جم
- 11 جولائی دے جم
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ شعبۂ عمل
- زندہ شخصیتاں
- پاکستان وچ پینڈو ترقی
- پاکستانی سماجی کارکن
- ریمن میگسیس اعزاز یافتہ گان
- ستارۂ امتیاز وصول کنندگان
- غیر نظر ثانی شدہ تراجم اُتے مشتمل صفحات
- فضلا جامعہ پشاور
- لکھنؤ یونیورسٹی دے فضلا
- مہاجر شخصیتاں
- نشان امتیاز وصول کنندگان