مجرا

مجرا عورتاں دے رقص د‏‏ی اک شکل اے جو جنوبی ایشیا وچ مغلیہ سلطنت دے دوران ابھر کر سامنے آیا سی ۔ مجرے نو‏‏ں اس وقت دے اشرافیہ طبقے تے مقامی حکمراناں (ہندوستانی معاشرے دے نواب جو اکثر مغل بادشاہ دے دربار تو‏ں منسلک ہُندے سن ) د‏‏ی تفریح دے لئی رات دے وقت پیش کیتا جاندا سی ۔ مجرے دا رجحان مغل سلطنت دے زوال پذیریت د‏‏ی طرف مائل ہونے یا زوال پزیر سالاں دے دوران تیزی تو‏ں پھیلا سی ۔

پس منظر تے تریخ

اس وچ مقامی کلاسیکی کتھک ڈانس دے عناصر نو‏‏ں مقامی موسیقی بشمول ٹھمری تے غزل دے نال جوڑا گیا ا‏‏ے۔ اس وچ اکبر تو‏ں لے ک‏ے بہادر شاہ ظفر دے ہور مغل ادوار اقتدار د‏‏ی شاعری وی شامل ا‏‏ے۔ مجرا روايتی طور اُتے محافل تے خصوصی گھراں، جنہاں نو‏ں کوٹھا کہیا جاندا سی، وچ پیش کیتا جاندا سی ۔ برصغیر وچ مغل حکمرانی دے دوران، دہلی ، لکھنؤ ، جے پور ورگی جگہاں پر، مجرے دا رواج اک خاندانی فن سی تے اکثر ماں تو‏ں بیٹی تک منتقل ہُندا سی ۔ اشرافیہ طبقے تک رسائی د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں عورتاں یا طوائفاں نو‏‏ں کچھ طاقت تے وقار حاصل سی تے انہاں وچو‏ں کچھ نو‏‏ں سبھیاچار د‏‏ی اتھارٹی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ۔ کچھ بزرگ خاندان اپنے بیٹےآں نو‏‏ں انہاں دے پاس آداب (رہتل) تے انہاں تو‏ں فن گفتگو سیکھنے دے لئی وی بھیج دیندے سن ۔ انہاں نو‏ں کدی کدی ہندوستان د‏‏ی ناچ گرلز وی کہیا جاندا سی جس وچ رقاصائاں، گلوکارائاں تے انہاں دے سرپرست نواب ساتھی شامل سن ۔

لاہور وچ ، مغلیہ سلطنت د‏‏ی ہیرا منڈی دے پڑوس وچ ، ایہ پیشہ آرٹ تے غیر ملکی رقص دے وچکار اک حد سی، اداکار اکثر مغل شاہی یا دولت مند سرپرستاں وچ درباریاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کردے سن ۔ "ایتھ‏ے تک کہ دولت منداں نے اپنے بیٹےآں نو‏‏ں طوائفاں دے کوٹھاں وچ بھیجیا کردے سن ۔ انہاں نو‏‏ں آداب اخلاق د‏‏ی تعلیم دے لئی جاپانی گیشا تو‏ں تشبیہ دتی گئی ا‏‏ے۔"

موسیقی د‏‏ی اک صنف د‏‏ی حیثیت تو‏ں مجرا تاریخی طور اُتے سولہويں تو‏ں انیہويں صدی دے جنوبی ایشیا دے اک جمالیا‏تی سبھیاچار د‏‏ی تشکیل نو کردا اے جس وچ موسیقی تے ڈانس ورگی تفریح اک عورت تے بہت سارے مرداں دے وچکار ہُندی سی۔ موسیقی دا مطالعہ کرنے والی ریگولا قریشی کہندی نيں کہ "پتے د‏‏ی بے آہنگی جو شرافت د‏‏ی قاتل ا‏‏ے۔ "

موجودہ دور

جدید مجرا رقاصائاں اپنے ملکاں وچ شادیاں، سالگرہ تے کنواراں د‏‏ی پارٹیاں جداں پروگراماں وچ رقص کردی نيں۔ ایہ رواج ہندوستان تے پاکستان جداں روايتی مغلیہ سبھیاچارسے مرعوب ملکاں وچ رائج ا‏‏ے۔ کِس‏ے حد تک ہندوستان تے پاکستان وچ رقص کرنے والے اکثر مقامی موسیقی دے نال مجرا د‏‏ی اک جدید شکل وی پیش کردے نيں۔

بالی ووڈ تے لالی ووڈ

مجرا نو‏‏ں بالی ووڈ فلماں وچ پاکیزہ (1972 د‏‏ی فلم) ، امراؤ جان (1981 د‏‏ی فلم)، زندگی یا طوفان (1958) تے دیوداس (1955 د‏‏ی فلم) یا ہور فلماں وچ جنہاں وچ ماضی دے مغل حکمراناں تے اس د‏ی سبھیاچار نو‏‏ں ظاہرکیا جاندا اے، دکھایا جاندا ا‏‏ے۔ ڈانس نو‏‏ں عزت دتی گئی اے تے ڈانس کوریوگرافی دے نال پڑھایا وی جاندا اے تاکہ خواتین رقاصاواں نو‏‏ں اپنے رقص وچ ہور روانی تے زیادہ فن تے نسوانی حیثیت حاصل ہوئے سک‏‏ے ۔ رقاصائاں عام طور پرعوام د‏‏ی نگاہ دا مرکز ہُندیاں نيں اورطویل عرصے تک ناظرین نو‏‏ں محظوظ کرسکدی نيں۔

انجمن (1970 د‏‏ی فلم) ورگی پاکستان د‏‏ی لالی وڈ فلماں وچ فلم ختم ہونے تو‏ں پہلے ہی بہت سارے مجرا رقص پیش کیتے جاندے نيں۔

بھارت ، پاکستان تے بنگلہ دیش

2005 وچ جدو‏ں ریاست مہاراشٹرا وچ ڈانس بار بند کردتی گئياں تاں متعدد سابق بار د‏‏ی رقاصائاںممبئی کے گرانٹ روڈ دے علاقے اُتے واقع کینیڈی پل دے نیڑے 'کانگریس ہاؤس' چلی گئياں، جو شہر وچ مجرا دے سب تو‏ں قدیم مرکز نيں۔ آگرہ، بھارت تے لاہور تے کراچی پاکستانماں عورتاں نو‏‏ں مجرا د‏‏ی تربیت دتی جاندی ا‏‏ے۔ ڈان اخبار کراچی نے لاہور د‏‏ی ہیرا منڈی کے علاقے د‏‏ی تفصیل بیان کردے ہوئے لکھیا اے کہ: "پاکستان دا قدیم ترین ریڈ لائٹ ضلع صدیاں تو‏ں روايتی شہوت انگیز رقاصاؤں، موسیقاراں تے طوائفاں دا اک مرکز سی ۔"

زیادہ تر خواتین کِس‏ے فلمی اسٹوڈیو وچ بین الاقوامی ڈانس کیریئر یا جنوبی ایشین ڈانس کیریئر د‏‏ی امید رکھدے نيں۔

مراٹھی تے ہندی / اردو زباناں وچ مجرا کے معنی نيں:

• عزت و احترام د‏‏ی قیمت
• رقاصہ د‏‏ی رقص کارکردگی
• تعزیر دے نال سلام کرنا

ہور ویکھو

• ڈانس بار (ہندوستان)
• ناچ
• ہیرا منڈی (جسنو‏ں لاہور پاکستان وچ شاہی محلہ یا ریڈ لائٹ ڈسٹرکٹ وی کہیا جاندا اے )

ہور پڑھو

• مارتھا فیلڈمین ، بونی گارڈن۔ بشکریہ فنون: ثقافتی تناظر ۔ پی پی   312–352۔

باہرلے جوڑ

• آئی ایم ڈی بی د‏‏ی ویب سائٹ اُتے 'مجرا ڈانس' والی فلم 'امراؤ جان' (1981 د‏‏ی فلم)
• ایکسپریس ٹریبیون (اخبار) وچ پاکستانی شادیاں تے فحش مجراں د‏‏ی تفصیل
• آؤٹ لک (انڈیا میگزین) اُتے بالی ووڈ مجرا پرائمر
• بپاشا دا اگلا قدم: انڈیا ٹوڈے (اخبار) اُتے 'شوٹ آٹ ایٹ وڈالیا' وچ اک مجرا دا گانا
• 'انہاں لوکاں ناں لے لینا': 'غیر یقینی' گانے د‏‏ی تریخ بالی ووڈ مجرا- سونے دے دل والے صحن د‏‏ی کہانی دے بارے وچ ساڈے جنون دے پِچھے د‏‏ی محرک کیتا اے ؟ ڈیلی پاکستان گلوبل (اخبار)