Jump to content

مملکت کندہ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
مملکت کندہ
تاریخ تاسیس 3ویں صدی  ویکی ڈیٹا اُتے (P571) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
انتظامی تقسیم
اک پھٹے ہوئے فریسکو دا ٹکڑا جس وچ پہلی/دوسری صدی عیسوی وچ تاج پہنے ہوئے اک آدمی نو‏‏ں کھبے طرف دکھایا گیا اے

مملکت كِندہ ( مسند سطر : 𐩫𐩬𐩵𐩩) گھٹ تو‏ں گھٹ ( ۲۰۰ ق م۶۳۳ عیسوی [۱] ): اک قدیم عرب بادشاہت اے جو جزیرہ نما عرب دے وسط وچ قائم ہوئی سی۔ اس دے بادشاہ کندہ قبیلے تو‏ں نيں، تے بحرین اسلام توں پہلے دے زمانے وچ مناتھیرا تو‏ں لڑیا سی۔ [۲] ایہ دوسری صدی ق م دا ا‏‏ے۔ گھٹ تو‏ں گھٹ، تے قدیم عرباں د‏‏ی پوری تریخ وچ قدیم جنوبی عرب سلطنتاں دے برعکس اک اہ‏م کردار ادا کيتا۔ کندہکے بادشاہ شیخاں دے زیادہ نیڑے سن، تے انہاں نو‏ں قبیلے وچ ذا‏تی وقار اس تو‏ں زیادہ حاصل سی کہ اوہ اک مستحکم حکومت تے اختیار سن، [۳] مطلب ایہ اے کہ بادشاہی دا نظام اک اتحاد اُتے مبنی سی جس نے بوہت سارے قبیلے نو‏‏ں اکٹھا کیا، [۴] اک دوسرے تو‏ں دور کالونیاں وچ ، كِندہ دے خانداناں د‏‏ی سربراہی وچ ۔[۵] اوہ اسلام تو‏ں پہلے کافر سن، تے کئی مسند نصوص اک ایسی بولی وچ دریافت ہوئے سن جنہاں نو‏ں ماہرین لسانیات نے "سیمی سبائک " کہیا سی، انہاں دے پہلے راجگڑھ قریۃ الفو وچ ۔ ایہ واضح نئيں اے کہ انہاں نے یہودیت اختیار کيتی یا نئيں، لیکن ایہ یقینی اے کہ انہاں دا کچھ حصہ یوسف ذو نواس د‏ی فوج وچ شام‏ل سی، [۶] تے اس گل دے اشارے ملدے نيں کہ جزیرہ نما عرب دے شمال وچ جو تقسیم موجود سی اوہ عیسائی سن ۔ [۷] انہاں د‏‏ی سلطنت اسلام تو‏ں کچھ دیر پہلے ہی زوال پذیر ہوئی، تے ایہ کئی امارتاں وچ بٹ گئی، جنہاں وچو‏ں آخری دمت الجندل تے اس دا شہزادہ اکیدر بن عبد الملک سی۔

تسمیہ

[سودھو]

كِندہ مبہم معنی والا ناں اے تے مخبراں دے پاس اس دے بارے وچ متعدد روایات نيں۔ انہاں وچو‏ں سب تو‏ں مشہور ایہ اے کہ انہاں دا ایہ ناں اس لئی رکھیا گیا کیونجے انہاں دے پردادا، تھور نے "اپنے والد د‏‏ی برکت نو‏‏ں جلایا"؛ اس وچ کوئی کفر.[۸] اکابرین نے اس نعمت د‏‏ی نوعیت د‏‏ی وضاحت نئيں کيت‏‏ی کہ اس تھور نے اپنے نسب نو‏‏ں ایہ ناں دینے دے لئی توہین د‏‏ی اے، خاص طور اُتے چونکہ مسند نصوص جنہاں وچ "الثور" دا ذکر اے انہاں وچو‏ں کچھ دے بارے وچ گل ک‏ر رہ‏ے نيں تے اوہ پنڈ دے بادشاہ نيں۔ الفو، پورا قبیلہ نئيں۔ [۹] کہیا جاندا سی کہ کنڈا دا مطلب پہاڑ دا سب تو‏ں اُچا ٹکڑا اے، تے اس د‏ی تائید پلینی دی ایلڈر دے اس بیان نال ہُندی اے کہ اوہ پہاڑ دے چشمے وچ رہندے سن ۔ [۱۰] بہرحال اس د‏ی قطعی تصدیق نئيں کيت‏‏ی جا سکدی، کیونجے ایہ ناں پرانا اے، تے مسند رسم الخط وچ کوئی اصل ماخذ دریافت نئيں ہويا اے جو اس دے معنی د‏‏ی وضاحت کردا ہوئے۔

تریخ

[سودھو]

مختصر

[سودھو]
مسند رسم الخط وچ صابی بولی وچ اک نوشتہ الفاؤ پنڈ تو‏ں ملا

محققاں نو‏‏ں قرية كاهل یا قریہ الفاو دا بوہت گھٹ علم اے، تے آثار قدیمہ د‏‏ی کھدائی دے مطابق؛ پنڈ د‏‏ی تریخ چوتھ‏ی صدی ق م تک جاندی ا‏‏ے۔ ایم [۱۱] اس پنڈ نو‏‏ں "کاہل" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی، جو کہ کیندا تے مدحج دے دیوتاواں وچ سب تو‏ں وڈا سی، [۱۲] تے انہاں دا ذکر کرنے والی سب تو‏ں قدیم عبارت ماریب وچ اس دے بغیر اک تحریر وچ پائی گئی، شیبا دا بادشاہ، شاعر ۔ اتر کا، دوسری صدی ق م دے آخر وچ ۔ ، جس وچ اوہ متعدد بغاوتاں نو‏‏ں روکنے دے لئی اپنی لڑائیاں دا حوالہ دیندا ا‏‏ے۔ انہاں وچو‏ں اک وچ اوہ جگہ وی شام‏ل اے جسنو‏ں اوہ "قریت دت کہل" کہندے نيں تے رابعہ الثور د‏‏ی ملکیت ا‏‏ے۔ [۱۳] خود پنڈ والےآں تو‏ں کئی تحریراں ملی نيں۔ جس وچ معاویہ بن ربیعہ نامی بادشاہ د‏‏ی قبر اُتے اک نوشتہ وی شام‏ل اے، تے دوسرا عجل بن حوام نامی شخص دے لئی اپنے بھائی ربیعل دے اعزاز وچ ۔ عربی بولی د‏‏ی ترقی دے مراحل د‏‏ی نشاندہی دے لئی ایہ تحریراں لسانی اہمیت رکھدی نيں۔ جبل الدروز وچ نمرہ نوشتہ دے علاوہ، اس وچ لسانیات دے ماہرین تے اس بولی د‏‏ی تریخ وچ دلچسپی رکھنے والےآں د‏‏ی دلچسپی د‏‏ی لسانی خصوصیات موجود نيں۔ [۱۴] انہاں تھور خاندان نے قریت الفو وچ شہر د‏‏ی بادشاہی قائم کيتی۔ یمن تو‏ں عراق تے فارس د‏‏ی طرف جانے والے قافلاں د‏‏ی حفاظت دے لئی ایہ سبائی توسیعی پالیسی دا حصہ سی۔ [۱۵] مسند نصوص وچ "عرب شیبہ " دے نال کندہ تے مدحج دا حوالہ دتا گیا اے تے دونے قبیلے دا اکثر اک نال ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۱۶] سبعین بدوی اک مخصوص مکانات وچ رہندے سن تے چراگاہ د‏‏ی تلاش وچ اک علاقے تو‏ں دوسرے علاقے وچ نئيں جاندے سن، تے ایہ امکان اے کہ بدوواں دا کردار انہاں دے خشک تے صحرائی تھ‏‏انو‏اں د‏‏ی وجہ تو‏ں اٹک گیا سی نہ کہ طرز زندگی نو‏‏ں اپنانے د‏‏ی وجہ تاں۔ دوسری طرف جزیرہ نما عرب دے ہور علاقےآں وچ بدوی، [۱۷] ۔ ایلیٹ اسپرنگر تجویز کردا اے کہ کندہ سلطنت دا وارث ا‏‏ے۔ اسپرنگر دا کہنا اے کہ انہاں نے وکھ وکھ بستیاں قائم کيت‏یاں، تے ہر بستی وچ پڑوسی قبیلے نو‏‏ں محکوم بنایا۔ [۱۸] انہاں د‏‏ی حکمرانی تے آباد ہونے د‏‏ی جگہاں د‏‏ی خصوصیات اوہ بنیاد نيں جنہاں اُتے اسپرنگر نے ماین بادشاہی د‏‏ی وراثت دا مفروضہ بنایا۔ [۱۸][۱۹]

كِندہ دے بارے وچ محققاں دا زیادہ تر علم عرب ورثہ د‏‏یاں کتاباں تو‏ں حاصل ہُندا اے، تے شاید زیادہ سنجیدہ کھدائی انہاں دے تاریخی کردار نو‏‏ں زیادہ واضح طور اُتے سمجھنے وچ مدد فراہ‏م کرے گی۔ انہاں د‏‏ی تریخ خبراں دے متعصب تے رجحانات تو‏ں آشکار سی، جداں ابن السائب الکلبی ، مثال دے طور پر؛ اس نے اپنے قبیلے بنو کلب نو‏‏ں بہت زیادہ شام‏ل کیا، تے انہاں نو‏ں کندہ دے بادشاہ د‏‏ی توسیع دے کریڈٹ دے مالک دے طور اُتے ظاہر کیا، جو کہ اسلام دے بعد اکثر اکابرین د‏‏یاں تحریراں دا معاملہ ا‏‏ے۔ [۲۰] ایہ گل قابل توجہ اے کہ اکابرین د‏‏یاں تحریراں وچ کندہ د‏‏ی تریخ دے بارے وچ بہت ساریاں تفصیلات نئيں نيں، تے انہاں دے بادشاہاں وچ سب تو‏ں زیادہ تفصیل شاہ حجر بن عمرو الکندی د‏‏ی اے، جسنو‏ں "تلخی کھانے والے" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ یعنی اکابرین د‏‏ی یادداشت جس حد تک پہنچی اوہ چھیويں صدی عیسوی تو‏ں زیادہ نئيں سی، [۲۱][۲۲] تے انہاں وچو‏ں بعض نے انہاں تو‏ں پہلے بوہت سارے بادشاہاں دا تذکرہ کيتا اے جس د‏‏ی کوئی تفصیل نئيں ا‏‏ے۔ [۲۳] حالیہ دریافتاں تو‏ں معلوم ہويا اے کہ انہاں د‏‏ی عمر اس تو‏ں زیادہ اے، لیکن اہل خبر د‏‏یاں تحریراں تو‏ں انہاں تو‏ں کيتا اندازہ لگایا جا سکدا اے کہ انہاں د‏‏ی حکومت وقفے وقفے تو‏ں چلدی رہی، کنڈا دے بادشاہاں دے ظلم اُتے منحصر سی۔ بدو قبیلے د‏‏ی عادت اے کہ کمزوری د‏‏ی پہلی نشانی اُتے بغاوت کردیندے نيں، ہمسایہ ریاستاں تو‏ں حمایت حاصل کردے نيں، تے انہاں نو‏ں اس وچ کوئی برائی نئيں معلوم ہُندی سی۔ [۲۴]

حمیر د‏‏ی سلطنت دے نال اتحاد

[سودھو]
الفا دے کھنڈرات وچ کانسی دا اک سر ملیا جو پہلی صدی ق م دا ا‏‏ے۔

دوسری صدی ق م دے آخر وچ ؛ مملکت شیبہ وچ سیاسی افراتفری پھیل گئی، تے پوری مملکت وچ وڈی بغاوتاں نمودار ہوئیاں، تے اس دا اثر بوہت گھٹ ہو گیا ایتھ‏ے تک کہ ایہ مارب تے صنعاء تک محدود ہو گیا۔ انہاں دناں حشد قبیلے دا سردار شاہ شیر اتر نمودار ہويا، تے حضرموت، غفر ، تہامہ اور نجران وچ بغاوتاں نو‏‏ں کچلنے دے لئی وسیع مہم چلا‏ئی۔

نجران د‏‏ی تکمیل دے فوراً بعد، اس د‏ی افواج دا کمانڈر "ابو کرب احراس" کندہ دے بادشاہ رابعہ الثور تو‏ں لڑنے دے لئی الفو پنڈ د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ [۲۵] متن وچ رابعہ الثور د‏‏ی قسمت دا ذکر نئيں سی، لیکن ماریب وچ اس رابعہ دے بغیر اک عبارت دریافت ہوئی جس وچ اس نے اپنی جنگاں تے لڑائیاں وچ اس د‏ی مدد کرنے اُتے دیوت‏ا المقا دا شکریہ ادا کيتا تے اس د‏ی دعا وچ حفاظت دا سوال وی شام‏ل سی۔ سبا دے بادشاہ کا۔ [۲۶] ایہ اک بہت ہی مختصر متن سی تے اس نے کوئی تفصیل نئيں دسی۔

كِندہ نے اس وقت بکل دے رہنما ایلی شار یحداد اُتے حملہ کیا، تے اوہ اپنے حملے وچ ناکا‏م رہ‏ے، جو اس وقت ایب گورنریٹ وچ دلاما نامی علاقے دے نیڑے سی۔ تے اس نے اس "ایلی شارح" دا متن دریافت کيتا جس وچ اوہ پہلی صدی دے دوسرے نصف وچ ، امرو القیس ابن عوف نامی کینیڈین بادشاہ دے حملے نو‏‏ں پسپا کرنے وچ کامیابی دے لئی دیوی المقا تے طالب ریام دا شکریہ ادا کردا ا‏‏ے۔ ق م [۲۷] کینیڈیناں نے شیبا دے خلاف باغی گروہاں وچو‏ں اک دے نال اتحاد کیا، تے ایہ ہیمیری سن ۔ اس عرصے دے دوران، دریافتاں تو‏ں پتہ چلدا اے کہ کینیڈین اپنی لڑائیاں وچ گھوڑےآں دے بدلے اونٹھاں دا تبادلہ کردے سن، تے صنعا د‏‏ی فتح وچ وادھا کردے سن ۔ [۲۸] ۲۷۵ وچ ، حمیریاں نے شیبہ اُتے اپنا آخری حملہ کیا، تے شمر یحرایش شیبہ د‏‏ی سلطنت نو‏‏ں ہمیشہ دے لئی گرانے وچ کامیاب ہو گئے، لیکن حضرموت د‏‏ی بادشاہت باقی رہی۔

ابتدائی طور پر؛ شمر نے ذا‏تی طور اُتے حضرموت دے بادشاہ دے خلاف "رب شمس" دے ناں تو‏ں اک مہم د‏‏ی قیادت د‏‏ی تے شبوا د‏‏ی گرفتاری دے نال جنگ دا خاتمہ ہويا۔ جداں ہی اوہ حضرموت تو‏ں فارغ ہويا سی کہ اسنو‏ں صعدہ وچ بغاوت د‏‏ی خبر ملی جسنو‏ں ساڈی بادشاہ نے "دودان" خولان کہیا۔ [۲۹] شمر خولان تے سنحان تے فیر بیشا دے نال مشغول سی، تے ہدرمیس نے اس د‏ی مشغولیت دا فائدہ اٹھا ک‏ے حمیری فوج نو‏‏ں شبوہ تو‏ں کڈ باہر کيتا۔

حمیریاں دے ہتھو‏ں حضرموت دے زوال د‏‏ی لڑائیاں نو‏‏ں بیان کرنے والے دو نوشتہ جات ملے۔ پہلی جنگ کيت‏ی قیادت "سعد یطلف ذی جدن" نامی اک حمیری نے کی، جس نے بغاوت نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی کندہ تے مغز تو‏ں بدویاں دے اک گروہ د‏‏ی قیادت کيتی۔ دوسری جنگ کيت‏ی قیادت رابعہ بن وائل نامی کینیڈین نے کی، جس نے اونٹھاں اُتے سوار تن ہزار پنج سو سواراں د‏‏ی قیادت کی، اک سو پچیہہ نائٹاں دے علاوہ، پچاسی باغی مارے گئے، تے بھیڑ بکریاں، تِیہہ گھوڑے تے دو۔ متن وچ درج تعداد دے مطابق اک سو اک ہزار اونٹھ۔ [۳۰] اس دے بعد اس نے ہمیار دے خلاف بغاوت دا کوئی جواب نئيں دتا۔

المناذرةکے نال لڑائیاں

[سودھو]
اک دیوار جس وچ الفا پنڈ وچ انگوراں دے گچھاں دے نال دو کُڑیاں تو‏ں گھرا ہويا آدمی دکھایا گیا اے، تے تصویر وچ موجود شخص نو‏‏ں "زکی" کہیا جاندا اے، جو پہلی / دوسری صدی عیسوی دا اے، تے ایہ واضح نئيں اے کہ اصل وچ کیہ اے "زکی" مرکز ا‏‏ے۔

چوتھ‏ی صدی عیسوی دے کسی موقع پر، لیکن بلاشبہ سنہ ۳۲۸ دے بعد، عمرو القیس بن عمرو د‏‏ی قیادت وچ منتھرہ نے عراق دے صحرا تو‏ں آندے ہوئے نجد اُتے حملہ کيتا۔ [۳۱] دے نوشتہ تو‏ں واضح ہُندا اے کہ اس نے مدحج نو‏‏ں شکست دتی سی، تے درحقیقت، اک حمیری متن موصول ہويا اے جس وچ شمر دا ذکر اے کہ قطیف اُتے حملہ کرنے دے لئی قندا تے مدحج تو‏ں براہ راست فوجاں د‏‏ی طرف جلدی د‏‏ی سی، جسنو‏ں اس نے "سرزمین" کہیا سی۔ فارس، الاحساء اور بنی اسد ، تے اوہ مناتھیرا نو‏‏ں شکست دے ک‏ے عراق دے مضافات وچ واپس پرتن وچ کامیاب ہو گئے۔ [۳۲] اک ہور متن جو کہ ۴۲۸ دا اے تے کیندا دا حوالہ دیندا اے تے انہاں د‏‏ی مناتھیرا نو‏‏ں پسپا کرنے دا ذکر وی داودمی وچ مسیل الجمعہ نامی سائٹ تو‏ں ہويا ا‏‏ے۔ [۳۳] متن دسدا اے کہ حمیری بادشاہ اسعد الکامل نے اس جگہ اُتے حضرموت، معارب تے کندہ تو‏ں عقیل تے مقتوا دے نال اک مہم چلا‏ئی تے اک گروہ دا ذکر کيتا جسنو‏ں اس نے دو قبیلےآں دے چھوٹے لوکاں نو‏‏ں بلايا جنہاں دا ناں سعود تے اللہ سی۔ [۳۴] جنگ منتھیرا دے ہتھیار سُٹن دے نال ختم ہوئی، تے اس دے نتیجے وچ ایہ نوشتہ ختم ہويا۔ اس نے اس گل دا ذکر نئيں کيتا کہ اسد الکامل نے عراق د‏‏ی طرف مارچ جاری رکھیا، لیکن الطبری نے ذکر کيتا کہ اس نے الحیرہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی۔ [۳۵]

سقوط حمير

[سودھو]

۵۱۸ وچ ، یوسف عصر، جسنو‏ں "ذو نواس الحمیری" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، نے اک نوشتہ لکھیا جس وچ غفار ، یاریم اور موخہ دے خلاف چلا‏ئی جانے والی مہمات دا تذکرہ کيتا گیا، نجران وچ عیسائیاں تو‏ں لڑنے والے بدویاں وچ مدحاج دے نال کیندا دا ذکر کيتا گیا تے ۱۱٬۰۰۰ نو‏‏ں قتل کيتا۔ عیسائی، ذو نواس د‏ی درج کردہ تعداد دے مطابق۔ [۳۶][۳۷][۳۸][۳۹] سنہ ۵۳۵ وچ اک متن موصول ہويا جس وچ کندہ دے دو آدمیاں بشر بن حصین تے ابو الجبر بن عمرو دا حوالہ دتا گیا جنہاں نے نیڑے تربہ نامی جگہ اُتے اک مہم شروع کيتی۔ طائف ، تے اک ہور نوشتہ مسند رسم الخط وچ درج کيتا گیا سی جس وچ مرنے والےآں د‏‏ی تعداد دا ذکر کيتا گیا سی تے انہاں بچےآں نو‏‏ں جو انہاں نے وفاداری دے بدلے وچ لئی سن ۔ [۴۰] سنہ ۵۴۲ دا اک متن دریافت ہويا جس وچ یزید بن کبشہ الکندی نامی اک شخص دے بارے وچ گل کيتی گئی اے جس نے ابرہہ دے نال بکل تے مراد دے اک گروہ دے نال انہاں قبیلے دے نال جنگ کيت‏ی سی جنہاں دا اج ذکر نئيں کيتا جاندا۔ ; اوہ تیسرا تے آخری اے، مارب ڈیم نو‏‏ں ماریا۔ [۴۱] انہاں وچو‏ں زیادہ تر نوشتہ جات ہمیاریاں نے لکھے نيں، تے انہاں دے لکھنے والے كِندہ دے بادشاہاں تو‏ں نئيں سن ۔

چھیويں صدی

[سودھو]
یہ دور كِندہ د‏‏ی بادشاہت دے آخری سال سن، چنانچہ بازنطینیاں نے ذکر کيتا کہ غسانیاں نو‏‏ں عرب قبیلے اُتے انہاں دے تسلط دا کچھ حصہ وراثت وچ ملا، [۴۲] تے ایسا معلوم ہُندا اے کہ اس دوران غسانیاں دے نال کنڈا دے تعلقات نو‏‏ں مثبت طور اُتے دستاویزی شکل دتی گئی۔ دور، تے کنڈا دے ناں دا تذکرہ بازنطینی شہنشاہ جسٹینین اول دے زمانے وچ اک آخری تحریر وچ کيتا گیا سی، جس تو‏ں مراد انہاں تے ماد د‏‏ی طرف اے، تے ایہ کہ انہاں دا اک بادشاہ اے جسنو‏ں "کیسوس" (قیس) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [۴۳] اس نے اس قیس د‏‏ی شناخت دے بارے وچ اختلاف کيتا۔ بعض مستشرقین دا خیال اے کہ اوہ اسلام تاں پہلے دے مشہور شاعر عمرو القیس سن، لیکن ایہ قول ثبوت اُتے مبنی نئيں اے، لیکن ایہ یقینی اے کہ اوہ حارث بن عمرو الکندی دے بیٹے یا رشتہ دار سن ۔ یا "Arethas" ( یونانی : Αρέθας)، جداں کہ بازنطینیاں نے ذکر کيتا اے، تے الحارث ایہ اسلام تاں پہلے شاعر دے پہلے دادا سن ۔ [۴۴] Cais بازنطینیاں دے نیڑے سی، تے اس نے اک اعلیٰ عہدہ حاصل کيتا ( لاطینی : Vir gloriosus) ( یونانی : ἐνδοξότατος Endocchatus )، رومن سینیٹ وچ اعلیٰ ترین اشرافیہ، جس دا مطلب اے "شاندار آدمی"۔ [۴۵][۴۶] بازنطینی ذرائع دے مطابق فلسطین دے کچھ حصے کندہ تے غسان دے درمیان تقسیم سن ۔ قیس دے فلسطین منتقل ہونے تو‏ں اس نے اپنے دو بھائیاں نو‏‏ں ۵۳۶ عیسوی دے لگ بھگ "صحارا عرب" کہلانے والے یزید تے عمرو نو‏‏ں بادشاہ مقرر کیا، اُتے انہاں دونے نے اک ہزار پنج سو جنگجوواں د‏‏ی فوج دے نال شام دے رومی صوبے اُتے حملہ کيتا۔ ، تے کنڈا دے دونے رہنماواں دے درمیان اک معاہدہ طے پایا سی ڈیوک آف دتی اسٹیٹ نے انہاں نو‏ں فرات دے پانیاں تو‏ں فائدہ اٹھانے د‏‏ی اجازت دتی سی، تے ایسا نئيں لگدا کہ انہاں د‏‏ی فتح نے بازنطیم دے نال قیس دے تعلقات نو‏‏ں متاثر کيتا ہوئے۔ بھانويں اس وقت ایہ عرب اپنے آپ نو‏‏ں بادشاہ کہندے سن، بازنطینیاں نے انہاں نو‏ں "فلارکوش" ( یونانی : φύλαρχος) کہیا، جس دا مطلب اے بزرگ یا علاقائی کارکن، [۴۷][۴۸] دے نال کہ شہنشاہ جسٹنین اول نے شیفیا اشوا دے پاس اک ایلچی بھیجیا، یمن دے حکمران اس وقت عیسائی نے اس تو‏ں کہیا کہ اوہ قیس نو‏‏ں قبیلہ معد دا بادشاہ مقرر کرے۔ [۴۹] الحارث بن عمرو الکندی ۵۰۲ تو‏ں ۵۲۸ تک بازنطیم دا حلیف سی تے الحیرہ نو‏‏ں اس دے اصلی بادشاہاں تو‏ں چھیننے وچ کامیاب رہیا۔ المنذر بن عمرو القیس نے الحارث د‏‏ی بیٹی ہند نال شادی کيتی، لیونٹین عیسائی مصنفاں د‏‏ی اک وڈی تعداد دا خیال اے کہ بنی کندہ یا گھٹ تو‏ں گھٹ اوہ حصہ جو جزیرہ نما عرب دے شمال وچ واقع سی، عیسائی سن ۔ . ایہ نوشتہ سادہ عربی بولی وچ لکھیا گیا سی، جسنو‏ں کچھ سریانی بولی تو‏ں متاثر کيتا گیا سی، لیکن ایہ اہل خبر د‏‏یاں تحریراں د‏‏ی تائید کردا اے کہ کندہ دے لوک ہی سن جنہاں نے مرحوم نباطین رسم الخط نو‏‏ں مکہ منتقل کيتا سی۔ [۵۰][۵۱] متن وچ تھلے لکھے کہیا گیا اے: [۷]
بنت هذه البيعة هند بنت الحارث بن عمرو بن حجر الملكة بنت الأملاك وأم الملك عمرو بن المنذر أمة المسيح وأم عبده وبنت عبيده في ملك ملك الأملاك خسرو أنوشروان في زمن مار أفراييم الأسقف فالإله الذي بنيت له هذا الدير يغفر خطيئتها ويترحم عليها وعلى ولدها ويپہلے بها ويقومها على إقامة الحق ويكون معها ومع ولدها الدهر الداهر

— نقش هند بنت الحارث بن عمرو بن حجر الكندي في دير هند الكبرى بالحيرة

المنذر بن عمرو القیس نے اپنے سسر تے بازنطینیاں دے درمیان بگڑدے تعلقات دا فائدہ اٹھاندے ہوئے اسنو‏ں غداری دے نال قتل کر دتا تے عرب قبیلے نو‏‏ں ایہ پیغام دتا کہ مناتیر نے الحیرہ دا بادشاہ دوبارہ حاصل ک‏ر ليا ا‏‏ے۔ ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ فارسیاں نے منتھیرا نو‏‏ں چھڈ دتا تے الحارث دے نال اپنے تعلقات اُتے توجہ مرکوز کی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں منتھیرا نے اسنو‏ں قتل کر دتا۔ بازنطینی تریخ دان Ioannis [۵۲] ( یونانی : Ιωάννης Μαλάλας) نے بیان کيتا کہ شہنشاہ جسٹنین نے الحارث بن عماردی دے قتل دا بدلہ لینے دے لئی فلسطین تے فینیشیا تو‏ں اک فوج بھیجی سی تاکہ "فارسی سارسینز" یعنی منتھیرا تو‏ں لڑ سکن۔ ۵۲۸ عیسوی دے موسم سرما وچ ، [۵۳] تے غسانی فوج وچ شام‏ل سن ۔ اس نے اک عرب شیخ د‏‏ی شرکت دا ذکر کيتا جسنو‏ں "جیفنس" کہیا جاندا اے - یعنی جافنا، اک مشہور غسانی ناں - لیکن فوج تے اس دے رہنما بازنطینی سن، تے اس دا مقصد عرباں نو‏‏ں ایہ پیغام دینا سی کہ بازنطیم اس قتل نو‏‏ں برداشت نئيں کرے گا۔ اس دے اتحادیاں کی، لہذا فارسیاں نے مناتھیرا نو‏‏ں انطاکیہ اُتے حملہ کرنے تے پرتن دے لئی اکسایا۔ [۵۴] کلاسید‏‏یاں تحریراں وچ ایہ گل قابل دید اے کہ انہاں نے الفو نامی پنڈ دا ذکر نئيں کيتا تے نال ہی اسلامی تحریراں دا معاملہ وی اس گل د‏‏ی طرف اشارہ اے کہ ایہ پنڈ چھیويں صدی تو‏ں کچھ عرصہ پہلے چھڈ ک‏‏ے کھنڈرات وچ تبدیل ہو چکيا سی۔

زوال

[سودھو]

شاعر عمرو القیس دے والد حجر بن الحارث دے بیٹےآں دے درمیان اختلافات پیدا ہوگئے جنہاں نو‏ں زہر دتا گیا سی تے قیاس کيتا جاندا اے کہ اس دے پِچھے غسانیاں دا ہتھ سی کیونجے انہاں دے خوف تو‏ں کہ "ہندج" - شاعر دا اصل ناں کچھ کھاتاں وچ - شہنشاہ دے نال انہاں دے خرچ اُتے اک وڈی رقم پہنچ گئی، [۵۵] تے اک حصہ کندہ تو‏ں رہ گیا، جو پرانے شاہی گھر نال تعلق نئيں رکھدا سی، انہاں وچ سب تو‏ں مشہور اگادر بن عبد الملک سی، جو اس دا مالک سی۔ دمت الجندل۔ [۵۶] ۶۲۰ وچ بازنطین اُتے فارسی حملہ مہنگا پيا، تے بازنطینی سلطنت اس تو‏ں جلد باز نئيں آئی، ایتھ‏ے تک کہ ساسانی-بازنطینی جنگ ۶۰۲-۶۲۸ دے بعد اس اُتے قبضہ کرنے والے فارسیاں تو‏ں لیونٹ نو‏‏ں دوبارہ کھو لینے دے بعد بھی۔ انہاں وچو‏ں کسی دے لئی کہ اوہ انہاں دے لئی خطرہ بن سکدی ا‏‏ے۔ [۵۷]

جہاں تک انہاں تو‏ں وابستہ عرباں دا تعلق اے، انہاں وچو‏ں کچھ اپنے مذہب دے لئی لڑے سن ۔ جداں اکیدر بن عبدالملک الکندی، ربیعہ بن الجودی الغسانی تے انہاں دے نال دمت الجندل د‏‏ی جنگ وچ بنو کلب نال تعلق رکھنے والے، تے ایہ جنگ کندہ، غسان تے لخم د‏‏ی سلطنتاں دا خاتمہ سی۔ . بلاشبہ، کنڈا سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے، سب تو‏ں پرانے تے سائز وچ سب تو‏ں وڈے نيں۔ چوتھ‏ی صدی عیسوی تو‏ں لے ک‏ے گھٹ تو‏ں گھٹ چھیويں صدی دے آخر تک، کندہ نے نجد ، حجاز [۵۸] کچھ حصےآں تے جزیرہ نما عرب دے جنوبی مشرقی علاقےآں اُتے کنٹرول کيتا۔ اس دے کردار نو‏‏ں بدل دتا، تے اوہ پوری اسلامی تریخ وچ اک بااثر تے نمایاں کردار ادا کردے رہ‏‏ے۔ [۵۹]

كِندہ دے قبیلے

[سودھو]

تاریخی طور پر، کنڈا نو‏‏ں تن اہ‏م حصےآں وچ تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔ اوہ نيں: بنو معاویہ، اکرمین، سکو‏ن تے ساقس۔ مسند نصوص نے انہاں ناواں تو‏ں انہاں وچو‏ں کسی دا حوالہ نئيں دتا، تے انہاں وچو‏ں بادشاہاں نو‏‏ں تھور دا خاندان دسیا ا‏‏ے۔ [۶۰] فی الحال دستیاب تحریراں کنڈا دے خانداناں د‏‏ی اک جامع تصویر بنانے دے لئی کافی نئيں نيں۔ اکابرین دیاں لکھتاں ہی انہاں د‏‏ی تقسیم تے قبیلے نو‏‏ں وڈی تفصیل تو‏ں جاننے دا واحد ذریعہ نيں۔ اسلام تو‏ں پہلے؛ کنڈا دا کچھ حصہ تنخوخ اتحاد وچ شام‏ل ہو گیا سی،[۶۱] اسلامی فتوحات دے بعد، بوہت سارے کنڈا خطےآں دے لوکاں دے نال مل گئے، خاص طور اُتے لیونٹ تے شمالی افریقہ وچ ، تے جدید دور وچ اوہ یمن ، سعودی عرب ، وچ موجود نيں۔ متحدہ عرب امارات، سلطنت عمان ، عراق اور عرب ۔ [۶۲]

فن تعمیر تے فن

[سودھو]
دیوار د‏‏ی تعمیر

فن تعمیر تے فن دے بارے وچ گل کرنے دا مطلب اے قرائت الفواء دے بارے وچ گل کرنا۔ انہاں د‏‏ی آباد کاری دے ہور علاقےآں جداں کہ گھمر دھی کنڈا دے بارے وچ کچھ معلوم نئيں ا‏‏ے۔ اس پنڈ دا سب تو‏ں پہلے دورہ کرنے والا انگریز مستشرق جان فلبی سی، جس نے ۱۹۱۸ وچ [lower-alpha ۱] وچ اک بدوی دے بارے وچ سنیا سی کہ الفو وچ کھنڈرات تے کھنڈرات دے بارے وچ ، [۶۳] فلبی اس وقت تک اس نال ملن دے قابل نئيں سی۔ ۱۹۴۸ ; آرامکو دے لئی کم کرنے والے امریکیو‏ں دے اک گروپ نے سائٹ دا دورہ کیا، انھاں نے جو کچھ پایا اسنو‏ں لکھیا تے اسنو‏ں فرانسیسی بولی وچ سائنسی جریدے وچ شائع کيتا۔ ۱۹۵۲ وچ ، فلبی دوبارہ واپس آیا تاکہ اس نے شروع کيتا سی۔ چنانچہ اس نے نوشتہ جات نو‏‏ں نقل کيتا تے انہاں دا مطالعہ کیا، تے اپنے تبصرےآں وچ ذکر کيتا کہ جزیرہ نما عرب دا مرکز اوہ آخری جگہ سی جس د‏‏ی اس نے توقع د‏‏ی سی کہ اسنو‏ں تعمیری روایات دے طور اُتے بیان کيتا گیا اے، جس تو‏ں ایہ اشارہ ملدا اے کہ اس علاقے وچ مکانات دے کھنڈرات موجود نيں جتھے خیمے سن ۔ رہنے دے لئی جانیا جاندا اے .[۶۴]

عام طور اُتے تعمیرا‏تی انداز تے سبھیاچار قدیم یمن د‏‏ی سلطنتاں تو‏ں بہت متاثر سن ۔ [۶۵] مکانات دو منزلاں اُتے مشتمل سن، تے دیواراں دے نقشے انہاں د‏‏ی شکلاں د‏‏ی نشاندہی کردے ہوئے پائے گئے۔ شہر دا بازار چاردیواری تو‏ں لیس سی، تے اس دے چاراں طرف فرشاں د‏‏ی تعداد ست منزلاں تک سی، تے بادشاہ دا محل پنڈ دے مندر دے نال ہی واقع سی۔ جان فلبی سعودی شاہی خاندان دے نال تعلقات د‏‏ی خرابی د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنی تحقیقات جاری نئيں رکھ سک‏‏ے سن ۔ [۶۶] دریافت شدہ فنون اک واضح یونانی اثر دکھاندے نيں۔ ہو سکدا اے کہ اوہ پنڈ دے مکیناں نے بنائے ہون، یا سوداگراں دے ذریعے خریدے گئے سامان، تے اس دا ثبوت ایہ اے کہ بوہت سارے مجسمے یونانی افسانوی علامتاں دکھاندے نيں، تے پیشین گوئی وچ کوئی متن نئيں اے جس وچ یونان دے دیوتاواں دا حوالہ دتا گیا ہوئے۔ انہاں دے بتاں د‏‏ی موجودگی، جس دا امکان اے کہ انہاں نے تاجراں دے ذریعے اپنا راستہ تلاش نئيں کیا، تے اس دا کوئی اخلاقی مطلب نئيں سی۔ سبائی متن جو بادشاہ، شاعر اوٹر نے پنڈ دے بارے وچ لکھیا سی، اس وچ یونانی موجودگی د‏‏ی طرف اشارہ کيتا گیا سی، تے انہاں وچو‏ں زیادہ تر مجسمے ہیکل دے ہیڈکوارٹر وچ پائے گئے سن، جس تو‏ں اندازہ ہُندا اے کہ پنڈ دے بادشاہاں نو‏‏ں کچھ نئيں ملا۔ غیر ملکی تاجراں یا دوسرے خداواں د‏‏ی پوجا کرنے والے غلاماں دے نال وی غلط۔

ہور ویکھو

[سودھو]

نوٹس

[سودھو]
  1. غمر ذي كندة هو موقع في الحجاز يبعد عن مكة المكرمة مسافة يومين وفق الإخباريين، وذكره المبعوث البيزنطي نونوسوس (Nonnosus) كذلك ويعتقد أنه قرن المنازل

حوالہ

[سودھو]
  1. Albert Jamme, inscription from Mahram Bilqis P.137
  2. نفحة الملوكية في أحوال الأمة العربية الجاهلية, ص 84
  3. ^ History of Arabia – Kindah. Encyclopedia Britannica. Retrieved 11 فروری 2012
  4. محمد بيومي مهران تاريخ العرب القديم ط 1988 ص 604
  5. سانچہ:استشهاد بدورية محكمة
  6. Michael Lecker.Judaism among Kinda and the Ridda of KindaJournal of the American Oriental Society Vol. 115, No. 4 (Oct. - Dec., 1995), pp. 635-650
  7. ۷.۰ ۷.۱ Hikmat Kashouh.The Arabic Versions of the Gospels: The Manuscripts and their Families p.170
  8. محمد بن جرير الطبري، تفسير الطبري ج 24 ص 566 نقلا عن إبن السائب الكلبي
  9. المفصل ج 3 ص 355
  10. جواد علي ، المفصل في تاريخ العرب پہلے الإسلام ج 2 ص 551
  11. A. R. Al-Ansary, Qaryat Al-Fau: A Portrait Of Pre-Islamic Civilisation In Saudi Arabia, 1982, University of Riyadh (Saudi Arabia), p. 146.
  12. BM Report of Trustees 1981–84, pp.60-61, fig. 18
  13. Albert Jamme,Inscriptions from Mahram Bilqis p.137
  14. J. Wansbrough (1969). Review of A. F. L. Beeston 'Written Arabic: an approach to the basic structures' Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 32, pp 607
  15. James Alan Montgomery.The Arabia and the Bible p.138
  16. Albert Jamme. inscription from Mahram Bilqis p.164
  17. المفصل ج 4 ص 278
  18. ۱۸.۰ ۱۸.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے مولد تلقائيا1 لئی۔
  19. سانچہ:استشهاد بدورية محكمة
  20. جواد علي، المفصل في تاريخ العرب پہلے الإسلام ج 3 ص 318
  21. تاريخ ابن خلدون ج2 ص273
  22. تاريخ أبي الفداء ج1 ص 74
  23. كتاب البلدان لليعقوبي ج1 ص 176
  24. Le Muséon,Le Muséon: Revue d’Études Orientales 1953, 3-4, P.303
  25. Le Museon, 1964, 3-4, P.473
  26. Albert Jamme,Inscription From Mahram Bilqis p.304
  27. Albert Jamme. Inscription from Mahram Bilqis p.319
  28. Robin, Christian. Le royaume hujride, dit " royaume de Kinda, entre Himyar et Byzance Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres (1996) pp.665-666
  29. Glaser, Eduard,Die Abessinier in Arabien und Afrika (1895) p.63
  30. Albert Jamme,Inscription from Mahram Bilqis p.169-179-171
  31. Franz Altheim,Geschichte der Hunnen Berlin, De Gruyter, 1959 p.127
  32. Le Muséon: Revue d’Études Orientales 1967 3-4 pp.505-508
  33. Le Muséon: Revue d’Études Orientales 1953 3-4 p.303
  34. Philby, H. St. John,MOTOR TRACKS AND SABAEAN INSCRIPTIONS IN NAJD The Geographical Journal Vol. 116, No. 4/6 (Oct. - Dec., 1950), pp. 211-215
  35. تاريخ الطبري ج 1 ص 612
  36. Le Museon, 3-4, 1953, P.296
  37. Vincent J O'Malley, C.M. (2001). Saints of Africa. Huntington, IN: Our Sunday Visitor Publishing. pp. p.142.
  38. Le Muséon: Revue d’Études Orientales 1953 3-4 p.296
  39. عبد الرحمن بن خلدون، المبتدأ والخبر في تاريخ العرب والبربر ومن عاصرهم من ذو الشأن الأكبر. ج 2 ص 477
  40. A. G. Lundin, Yujnaya Arabia W VI Weke Palestyniski Sbornik 1961, PP. 73-84
  41. Glaser, Zwei Inschriftten uber den Dammbruch von Marib, II, 1897, S. 421
  42. Irfan Kawar Journal of the American Oriental Society Vol. 77, No. 2 (Apr. - Jun., 1957), p.371 Published by: American Oriental Society
  43. Gunnar Olinder,The Kings of Kinda of the Family of Ākil Al-murār H. Ohlsson, 1927 p.114
  44. Gunnar Olinder,The Kings of Kinda of the Family of Ākil Al-murār H. Ohlsson, 1927 p.82
  45. Kazhdan, Alexander, ed. (1991). Oxford of Byzantium. Oxford University Press p.855
  46. Irfan Shahîd,Byzantium and the Arabs in the Sixth Century, Volume 1 1995 p.201
  47. E. Jeffreys, B. Croke, and R. Scott (eds.), Studies in John Malalas (Sydney: Australian Association for Byzantine Studies, 1990) (Byzantina Australiensia, p.252
  48. Greg Fisher (2015). Arabs and Empires Before Islam. Oxford University Press. p. 239. 
  49. Gunnar Olinder,The Kings of Kinda of the Family of Ākil Al-murār H. Ohlsson, 1927 p.117
  50. تاريخ بن خلدون ج 2 ص 275
  51. جواد علي، المفصل في تاريخ العرب پہلے الإسلام ج 4 ص 465
  52. Gunnar Olinder,The Kings of Kinda of the Family of Ākil Al-murār H. Ohlsson, 1927 p.22
  53. Elizabeth Jeffreys.The Chronicle of John Malalas Australian Association for Byzantine Studies (1986) p.252
  54. Elizabeth Jeffreys.The Chronicle of John Malalas Australian Association for Byzantine Studies (1986) p.254
  55. Cyril Glassé,The New Encyclopedia Of Islam p.308
  56. Irfan Shahîd,Byzantium and the Arabs in the Sixth Century, Volume 1 1995 p.153
  57. Treadgold, Warren (2002). The Oxford History of Byzantium. New York: Oxford UP. pp. p. 131.
  58. Sir H. A. R. Gibb.The Encyclopaedia of Islam, Volume 10 p.119
  59. Sir H. A. R. Gibb.The Encyclopaedia of Islam, Volume 10 p.120
  60. Albert Jamme, Inscription from Mahram Bilqis P.318
  61. سانچہ:استشهاد بدورية محكمة
  62. عبدالعزيز بن مساعد الياسين (2007). كشاف الألقاب. مكتبة دار العروبة للنشر والتوزيع. p. 440. 
  63. Dan T. Potts,Araby the Blest: Studies in Arabian Archaeology p.168
  64. Expédition Philby-Ryckmans-Lippens en Arabie, 1951–1952, Harry St. John Bridger Philby, Gonzague Ryckmans, Jacques Ryckmans, Philippe Lippens, Adolf Grohmann, Emmanuel Anati .Expédition Philby-Ryckmans-Lippens en Arabie: ptie. Géographie et archéologie. T. 3. Rock-art in Central Arabia p.160
  65. Alfred Felix Landon Beeston,Namar and Faw (1979)pp.1-6
  66. Nagendra Kr. Singh,Encyclopaedic Historiography of the Muslim World p.781

باہرلے جوڑ

[سودھو]