کنور نونہال سنگھ

کنور نونہال سنگھ
کنور نونہال سنگھ
جم	9 مارچ 1821
موت	6 نومبر 1840
مذہب	سکھ
پیشہ	سکھ سلطنت دا راج کمار

کنور نونہال سنگھ (9 مارچ 1821 – 6 نومبر 1840) سکھ سلطنت دے مہاراجہ سی۔ اوہ مہاراجہ کھڑک سنگھ توں بعد پنجاب دے مہاراجہ بنیا۔ اوہ مہاراجہ کھڑک سنگھ اتے مہارانی چند کور دا پتر سی۔ اوہ مہاراجہ رنجیت سنگھ دا پوتا سی۔

جیون

کنور نونہال سنگھ

فائل:Nau Nihal Singh's haveli، now Victoria Girls High School، Lahore.jpg

کنور نونہال سنگھ دی پرانی حویلی

اپریل 1837 وچّ سولھاں سال دی عمر وچّ کنور دا ویاہ بیبی صاحب کور ، سردار شام سنگھ اٹاریوالا دی پتری، نال کیتا گیا۔ جدوں کھڑک سنگھ مہاراجہ بنیا تاں اوہ اپنے راج وچّ عملی طور تے ساریاں نوں اپنے ادھین نہ رکھ سکیا۔ اس لئی ڈوگریاں نے اپنی چال انوسار کنور نوں کھڑک سنگھ خلاف بھڑکا کے، کھڑک سنگھ نوں قید وچّ سٹّ کے، نونہال سنگھ نوں مہاراجہ بنا دتا۔ قید وچّ ہی کھڑک سنگھ دی موت ہو گئی۔ جدوں کنور اپنے پیؤ دا سنسکار کرکے روشنائی دروازے (ہزاری باغ وچّ موجود) راہیں لنگ رہیا سی تاں اتھے بارود پھٹن نال اوس تے دروازہ ڈگّ پیا اتے اوہ بے ہوش ہو گئیا۔ ڈوگرا وزیر دھیان سنگھ اوس نوں قلعے اندر لے گیا۔ اس توں علاوہ کسے ہور نوں اندر آؤن دی اجازت نہ دتی گئی۔ بعد وچّ جدوں کنور نوں اسدی ماں چند کور ملی تاں کنور خون نال لتھ-پتھ سی۔ اسدی 19 سال دی عمر وچّ موت ہو گئی۔

راجنیتی جیون

شیرپنجاب مہاراجہ رنجیت سنگھ دے خالصہ راج دی گلّ جدوں وی کیتی جاندی ہے تاں مہاراجہ دے پوترے کنور نونہال سنگھ دا ذکر وی بڑے ستکار نال کیتا جاندا ہے ۔ جس نال شیر پنجاب صرف پیار ہی نہیں کردا، سگوں اس دی شخصیت دی اساری ولّ وی وشیش دھیان دندا سی ۔ کنول نونہال سنگھ دا جنم مہاراجہ کھڑک سنگھ اتے رانی چند کور دے گھر وکھے 23 فروری، 1821 (مہان کوش مطابق 18 فروری، 1820) نوں ہویا ۔ کنور دی ماتا رانی چند کور کنئیا مثل دے س: جیمل سنگھ دی پتری سی ۔ شیر-اے-پنجاب نے کنور دی مذہبی سکھیا لئی گِ: سنت سنگھ اتے ہتھیاراں دی سکھلائی اتے فنون حرب لئی س: ہری سنگھ نلوآ، س: لہنا سنگھ مجیٹھیا اتے جنرل وینتورا دی تعیناتی کیتی ۔ چھوٹی عمر وچ اس نوں وڈیاں مہماں اتے بھیجنا شروع کر دتا سنّ 1834 وچ 13 سال دی عمر وچ پشاور نوں فتح کرن لئی بھیجیا ۔ اسے سال اٹک اتے پشاور علاقے دا پربندھک تعینات کیتا | 1835 وچ ڈیراجات اتے ٹانک کھیتر وچ ہوئی بغاوت نوں دباؤن لئی بھیجیا ۔

ویاہ

مارچ، 1837 وچ کنور نونہال سنگھ دی شادی س: شام سنگھ اٹاریوالا دی سپتری بیبی نانکی نال ہوئی | اس سمیں راجے-مہاراجیاں دے گھراں وچ ہون والے شانو-شوکت والے ویاہاں وچوں اس شادی دی چرچہ سکھ سرداراں وچ اج وی ہندی ہے ۔ کنور دی برات دا اک سرا اٹاری پہنچ چکا سی ، آخری حصہ اجے امرتسر شہر وچ ہی سی ۔

سازشاں تے موت

جدوں سنّ 1839 دی 27 جون والے دن مہاراجہ رنجیت سنگھ نے اکال چلانا کیتا تاں کنور نونہال سنگھ پشاور وکھے سی ۔ پنجاب دے مہاراجہ وجوں کنور کھڑک سنگھ دی تاجپوشی ہوئی ۔ س: کھڑک سنگھ دے مہاراجہ بنن پچھوں لاہور دربار وچ دھڑیبندی شروع ہو گئی ۔ ڈوگریاں نے کنور نونہال سنگھ دے کنّ بھر کے اپنے پیؤ س: کھڑک سنگھ دے خلاف کر دتا ۔ اندرکھاتے چیت سنگھ راہیں لاہور دربار نوں انگریز حکومت دے حوالے کرن دی جگت بناؤنی شروع کر دتی ۔ 9 اکتوبر، 1939 نوں تنے ڈوگرے بھراواں (دھیان سنگھ، گلاب سنگھ تے سچیت سنگھ) نے کنور نونہال سنگھ نال لے کے مہاراجہ کھڑک سنگھ دے رہائش وچ داخل ہوئے اتے دھیان سنگھ نے چیت سنگھ دا قتل کر دتا ۔ کنور نونہال سنگھ نوں اپنے ہتھ وچ کرکے مہاراجہ کھڑک سنگھ نوں نظربند کرکے راج پربندھ کنور نونہال سنگھ نوں سواپ دتا |۔ 5 نومبر، 1940 نوں مہاراجہ کھڑک سنگھ اس سنسار توں کوچ کر گیا ۔ جدوں کنور نونہال سنگھ مہاراجہ رنجیت سنگھ دی سمادھ دے کول اپنے پیؤ مہاراجہ کھڑک سنگھ دا سسکار کرکے لاہور دے قلعے ولّ نوں آ رہا سی تاں ڈوگرے بھراواں نے سازش تحت حضوری باغ دی اتری ڈیوڈھی دا چھجا کنور نونہال سنگھ اپر سٹوا دتا، جس نال کنور گمبھیر روپ وچ زخمی ہو گیا، جس دا ذکر شاہ محمد نے اپنے قصے وچ وی کیتا ہے ۔

اَندر طرف حویلی دے تُرے جاندے،
چھجا ڈھاہ دوہاں اُتے پایا ای
شاہ محمدا اُدھم سنگھ تھاؤں مویا،
کنور سنگھ بھی سہکدا آیا ای۔

اتہاس وچ اس گلّ دا ذکر وی ملدا ہے کہ کنور زخمی تاں ضرور ہو گیا سی پر زخمی حالت وچ دھیان سنگھ ڈوگرے نے سر وچ گمبھیر سٹاں مار کے موت دے گھاٹ اتار دتا۔ اتہاس دے خونی پنے مطابق شیر پنجاب مہاراجہ رنجیت سنگھ دا ایہہ ہونہار پتر سکھ راج دے ورودھیاں دا شکار ہو گیا۔ اپنے پیؤ مہاراجہ کھڑک سنگھ دی موت توں تنّ دن پچھوں 8 نومبر، 1840 نوں مر گیا۔

حوالے