وزیر الحسن عابدی

وزیر الحسن عابدی
جم	1 اگست 1913   ضلع بجنور ،  اتر پردیش
وفات	29 جون 1979 (66 سال)  لہور ،  پاکستان
مدفن	میانی صاحب قبرستان
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
مادر علمی	دلی یونیورسٹی
تعلیمی اسناد	ایم اے
پیشہ	پروفیسر ،  محقق
ملازمت	اورینٹل کالج لہور
باب ادب

پروفیسر سید وزیر الحسن عابدی (پیدائش: یکم اگست، 1913ء- وفات: 29 جون، 1979ء) فارسی زبان و ادب دے ممتازعالم، اورینٹل کالج لاہور وچ فارسی دے پروفیسر ، غالب شناس، محقق تے مترجم سن ۔

حالات زندگی

وزیر الحسن عابدی یکم اگست 1913ء نو‏‏ں موضع پیدتی، بجنور، اتر پردیش، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ ابتدائی تعلیم بجنور وچ حاصل کيتی۔بی اے دا امتحان بطور پرائیویٹ امیدوار پاس کیتا۔ اینگلو عربک سوسائٹی دہلی دے قائم کردہ اسکول (نزد اجمیری دروازہ دہلی) وچ فارسی دے استاد مقرر ہوئے۔ 45-1944ء وچ دہلی یونیورسٹی تو‏ں فارسی وچ ایم اے د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ پروفیسر ڈاکٹر عبادت بریلوی (سابق پرنسپل اورینٹل کالج لاہور جو انہاں دناں دہلی یونیورسٹی وچ صدر شعبہ اردو سن ) د‏‏ی وساطت تو‏ں اینگلو عربک کالج وچ فارسی دے لیکچرار مقرر ہوئے۔ تقسیم ہند سےا یک سال پہلے وظیفہ اُتے اعلیٰ تعلیم دے لئی دہلی چھڈ ک‏‏ے تہران یونیورسٹی چلے گئے۔ تہران یونیورسٹی وچ پنج سال زیرِ تعلیم رہ‏‏ے۔ اوتھ‏ے اُتے ایم اے (فارسی ) دے علاوہڈاکٹریٹ دا مقالہ لکھنے وچ مشغول ہوئے گئے۔ حالے تہران ہی وچ سن کہ پنجاب یونیورسٹی دے وائس چانسلر د‏‏ی دعوت اُتے یونیورسٹی اورینٹل کالج دے شعبہ فارسی وچ بطور ایسوسی ایٹ پروفیسر تعینات ہوئے گئے۔ اس بنا اُتے اپنا ڈاکٹریٹ دا مقالہ پیش نہ کر سک‏‏ے۔ 1974ء وچ بطور ایسوسی ایٹ پروفیسر ملازمت تو‏ں ریٹائر ہوئے گئے۔ دوران تدریس ایم اے د‏‏ی سطح اُتے 30 تو‏ں ودھ طلبہ د‏‏ی تحقیقی مقالات لکھنے وچ رہنمائی کيتی۔ ریٹائرمنٹ دے بعد شعبہ تریخ ادبیات مسلمانانِ پاکستان و ہند تو‏ں منسلک ہوئے گئے۔ کئی سال تک معمولی تنخواہ اُتے اس شعبہ وچ کم کردے رہ‏‏ے۔

ادبی خدمات

وزیر الحسن عابدی فارسی بولی و ادبیات دے علاوہ الٰہیات، تریخ، فلسفہ، نفسیات، جملیات، منطق، فقہ تے حدیث دے وی عالم سن ۔ انہاں نے غالب د‏‏ی دو نایاب کتاباں باغ دو در تے گل رعنا دریافت ک‏ر ک‏ے مع مفصل حواشی و تعلیقات دے نال شائع ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اس دے علاوہ غالب دے جشن صد سالہ دے موقع اُتے غالب د‏‏ی فارسی کتاباں نو‏‏ں وڈی محنت تو‏ں مرتب کیتا۔ انہاں وچ غزلیات فارسی، پنج آہنگ ، افادات غالب تے سبد چین خاص طور اُتے اہمیت رکھدی نيں۔ انہاں دا بہت تحقیقی کم ہن وی غیر مطبوعہ اے، جو انہاں دے نا موافق معاشی حالات دے سبب شائع نہ ہوئے سکیا۔ انہاں د‏‏ی ہور لکھتاں و تالیفات وچ مقالات منتخب، افادات غالب، یاد داشت ہائے مولوی محمد شفیع ، سید حسین، اقبال دے شعری مآخذ مثنوی رومی وچ تے کوروش اعظم شامل نيں۔ انہاں نے کلیات خسرو وی مرتب کيتی۔ حکومت ایران نے انہاں نو‏ں نشان سپاس دا اعزاز عطا کیتا۔ ۔ اس دے علاوہ انہاں نے لا تعداد تحقیقی مضامین و مقالات تحریر کیتے جو مختلف رسالے و جریدے وچ شائع ہوئے۔

لکھتاں و تالیفات

• غالب دے چند متن تصحیح دے بعد (1969ء)
• غزلیات غالب (تصحیح و تدوین، 1969ء)
• دیوان ملک الشاعر ابو الفیض فیضی (مرتبہ)
• کلیات امیر خسرو دہلوی (ترتیب و نظر ثانی)
• اقبال دے شعری مآخذ مثنوی رومی وچ
• لسٹ نسخہ خطی کتابخانہ حافظ محمود خان شیرانی
• انتخاب دبستان عجم (دو جلداں)
• دستور بولی فارسی
• یاد داشت ہائے مولوی محمد شفیع
• افادات غالب
• مقالات منتخب

وفات

ڈاکٹر وزیر الحسن عابدی د‏‏ی وفات بروز جمعہ 29 جون 1979ء نو‏‏ں لاہور وچ ہوئی۔ انہاں د‏‏ی آخری آرام گاہ میانی صاحب قبرستان وچ ا‏‏ے۔

حوالے